Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 29, 22 July 1898 — Page 1
This text was transcribed by: | Pat Sharp |
This work is dedicated to: | Sally Vrana |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XXXVII. HELU29. HONOLULU, POALIMA, IULAI 22, 1898. NA HELU APAU 2712
Hoolaha Loio.
W. R. KAKELA.
Loio a he Kokua ma ke Kanovoi
HE LUNA HOOIAIO PALAAPLA.
@
LYLE A. DICKEY.
Loio a he Kokua ma ke Kunawai.
Notari no ka Lehulehu.
Alani Kaahumanu, Helu 14. Tel. 682.
Iloko o ke Keena o ka Lolo Kuhina
Mamua, a he Lolo Hoopii ma ka Aha
@pan@ o Honolulu.
---------
E hookoia na hana pili kanawai apau
mai na Mokupuni mai.
O A.F. Tavares, Kakauolelo, Mahe-
leolelo a Notere no ka Lehulehu. 1 yr.
---------------------------------------------------------
@oolaha @umau.
-------------------------------------------
Papa! Papa!
@ Aia Ma kahi o @
LEWERS & COOKE
(Lui Ma.)
Ma ke Kahua Hema o na Alanui
Papu me Moi.
--------------------
E LOAA NO NA @
@ Papa Nouaiki
@ kela a me keia ano.
Na Pani Puka … ____
Na Puka Aniani … ____
Na Olepelepe ….. ____
Na Pou ………… _____
Na O’a …….
Na Papa Hele ……
Na Papa Ku ……..
Na Papa Moe ……
Na Pili Hale
O na Ano apau.
A me na @
Wai Hoohinuhinu Nani
O Na Ano Apau.
--------------------
Na Palaki o na Ano he Nei Wale.
-------------------
Ke haiia aku nei oukou e na maka-
maka a pau, na makaukau keia mau
makamaka o oukou e boolawa aku ma na
mea a pau e pili ana ma ka laua Oihana
mo ka
@k@ Haahaa Loa
@ like me ka mea e holo ana maw@ e
Lena a me ka Mea Kuai
------------------------------
E Hele Mai e Wae no Oukou iho.
------------------------------
He mea pono i kela a me keia ohara
ke loaa ona laau lapaau maman o na
mai o ka opu. I laau lapaau puhili
no ka “Moku ino loa o ka lepo”
(Diarhea) Nahu,Umil, Kolera amen a
mai apau o ka opu, aole he laau la-
p@au oi aku o ka maikai nelike me ka
PERRY DAVIS LAAU PENIKILA
(Pain Killer.) Ua lawelawela keia
laau no na makahiki he kanalima, a
ke ke hana mau ia nei i kela ame keia
la, ma na ina apau o ka honua nei.
O ka Hui Kuai Lapaau o Hollister
O ka Hui Kuai Laau Lapaau o Holister
ka Agen.
KA MEA HUNA POHIHI
----
Cauhiio e Hooulainahiehie no “Ke Kilohaua P@o-
Kela o ka Lahui Hawaii.
Ua hiolo iho la na kulu waimaka elo
elo ma – ko Beatirisia papalina. He
mau waimaka nae heia no ka hauoli,
no kona ike ana, ua loaa ka ike ame
ka hoomaopopo ana i ka laua keiki no
na mea apau e pili ana ia laua, a ua
hoopauia hoi ke pohihihi o kona naau
ma ia mea. Ua manao loa hoi oia, e
lilo ana ke moolelo a kana kane i hoike
aku ai i ka laua keiki, i mea nona e
hookaumahaia ai, a e ano e ai la hoi
kona noonoo no lau, aka,ua lilo keia
maopopo ana i ua lei aloha la a laua
i mea e hooi loa ia aku ai kona aloha
i kona mau makua.
"Nolaila,"wahi a Geofere i hoomau
mai ai i ke kamailio ana i kana wa-
hine, "i hele mai nei au i ou nei, e
hoike aku ia oe i keia mau mea apau,
i ole ai oe e pihoihoi no ke keiki, a
e hoike pu aku nohoi ia oe, no kou
wa@ e noho nei i keia wa. O kekahi
kumu nui nohoi o kou hele ana mai
nei, no ka mea no ia e pili ana ia Jose.
Ua ike paha oe i kahi mea e pili ana
iaia, aole paha? Pehea la ua hoike
mai anei o Adelo ia oe i kahi i hunaia
ai oia? Ua loaa anei oia i ka Haku
Rosevena?"
"E kuu aloha, ua palekana no o Jose.
I keia wa, eia oia me Alamira, ka kaua
kaikamahine aloha,? i pane aku ai ka
Lede Beatirisia.
I keia wa hoi, i olino ae ai ka hauoli
ma na maka o Geofere, me ka piha
no nai i ke pahaohao.
"Ae - ua loaa mai nei iau he pala-
pala mai a Alamira mai i keia kaka-
hiaka iho la no," wahi a Beatirisia i
pane aku ai, me ka lalau ana iho i ua
palapala la iloko o kona pakeke a
haawi aku la i kana kane, me ka olelo
ana aku, "Eia mai ua wahi palapala
la, e heluhelu iho oe."
Lalau aku la o Geofere i ua palapala
la, a heluhelu iho l ia me ka piha
pihoihoi nui o kona noonoo.
Ike iho l ia maloko o ua palapala
la, ua ike ka Haku Tereveliana eia
no oia (Geofere) ke ola nei i keia wa-
ko Alamira kipakuia ana mail Tere-
veliana Pa aku - kona hele auwana ana
- kona halawai pu ana me kona wahi
pokii kaikunane, oia hoi, o Jose - ko-
laua noho ana ma kahi kulanakauhale
o Daletona.
Ua heluhelu iho la oia i keia mau
huaolelo mail ka mua a ka hope, a
kulu iho ia hona mau waimaka, me ka
olelo pu ana ae hoi:
O, my poor, poor children."
Alaila, huli mai la ia a nana mai la
i kana wahine me na hiohiona i kili-
heheia e na haawina o ke aloha, a
ninau mai la:
"E Beatirisia, heaha la ka hana
pono?"
"Ua hoouna aku nei au ia Mere
Fleck i ka Evergreens, me kekahi pala-
pala e hauoha ana ia Megi e haalele
koke iho oia i ka Evergreen, a e holo
koke aku oia no Dalton e imi ai ia Ala-
mira ma. O keia wahi a Alamira e
noho la, he wahi kauhale ia he iwa-
kalua walke no mile ke kaawale mai
Hametona Vila aku, a ua ike nohoi
oe, e kuu aloha, he wahi noho ko
Papa oia wahi. Nolaila, ua manao au,
i ke kakahiuaka o ka ia apopo e haalele
iho ai au ia Ladana nei a holo aku no
Hametonavila. Ua makemake loa au e
ike aia au ma kahi kokoke iki aku
i kani o au mau keiki hoomanawanui
e noho ana me ka makua ole," wahi a
ka Lede Beatirisia i pane mai ai.
"Ke ike nei au," wahi a Geofere i
pane aku ai i kana wahine, "eia ke
kaula hoohei a Adeio ke hoopuni ne
nei ia kakou apau, e kuu Beatirisia.
Ua maopopo loa, aole ka Evergreen, he
wahi no kaua e palekana ai, aole nohoi
ia he puuhouna e maha ai ka kaua
mau leialoha. Nolaila, e Beatirsia,
i hea la kaua e houluulu pu ai me ka
ka kaua ohana keiki, a haalele iho ia
Enelani nei a holo aku hoi no Fa-
rani?"
"Aie ka leo aloha, pane mai la ka
Lede Beatirisia i kana kane: "Mai
kanalua oe, e kuu aloha, no ka mea e
pili ana no ko kaua wahi e puukiuki
pu ai me ka kaua mau lei aloha. E
loan ana no ia wahi iau. O kau wale
no i makemake ai ia oe, e noho oe
ma kahi e ike ole ia ai oe no keia wa,
a hiki i kou wa e makaukau ai. Pehea
la kou manao, o oe ame Mirande ke
haaleie mua iho ia Ladana nei a holo
aku no Farani?
"Auwe no kahoi e. E manao ana
anei oe, he mea maikai nou ka haaiele
ana iho ia oe ame kela mau keiki a
kaua e hana ino ia e Adelo? Aoie-
aole. Oiai, e hele aku ana oe i Hame-
tonavila, no laila, o kau hana pono wa-
le no, oia kou hele ana aku me Mi-
rande no kahi o ka Haku Rosevena,
Manao au, o kahi kupono loa ia no
maua e noho ai i keia mau la a hiki i
kou makaukau ana i wahi hou no ka-
kou."
Ua apono aku la hoi ka Lede Bea-
tirisia i keia manao o kana kane, a ma
ia wa nohoi, pane hou aku la kana
kane iaia:
"Pehea la o Alamira ame Jose?"
"No keia wa, e kuu aloha, aole au
i ike i ka'u mea e hana ai no laua.
@Kani ka Moa!
SENATOA JOHN T. MORGAN.
Hoomanao i ka Po Halawai ma ka Lua
kini o Kawaiahao, Sepatemaba 30, 1897.
E haawi ana no nae au i kou noonoo
ana no laua, a e noonoo pu ana nohoi
au i wahi no laua e noho ai. No keia
wa la,aole i maikai iki kou noonoo,
ua hele au a piha pihoihoi ame ka ma-
kau nohoi. Ua hoomaopopo no anei
oe i kela mau mea e noho mai la iloko
o ka rumi hookipa me ka Haku Ha-
metona?"
"Hookahi wale no au mea i hoomao-
popo aku nei oia no kou makuakane-
ka Haku Hametona."
O, dear husband, aole oe i ike iki i
ka nui o ka popilikia au i alo mai nei
i keia wa, ma o keia hele ana mai nei
au i Hametona Kakela nei i keia wa.
He mea oialo, e kuu aloha, ua hele
makapo mai neioi ia nei. E Hai aku
au ia oe. Aia iloko o ka rumi hoo-
kipa, mawaho ae o ka Haku Hametona,
o ka Haku tereveliana kekahi, a o
kela makai kiu kekahi nana oi i hoo-
kolo aku nei, oia hoi o Mr. Rush. Ua
hoike ponoi mai nei nohoi ka Haku
Tereveliana imua ou ame ka Haku
Hametona, i ka nui o kona huhu ia oi.
Aole loa oia e kala liona, elike me
Daniela ame kona mau hoa."
I ka lohe ana o Geofere aia kona ma
kuakane hoahanau, oia hoi ka Haku
Tereveliana, maloko o ka rumi hoo-
kipa o Hametona Kakela, aole i kana
hine:
"Peahea, eia io anei kuu makuakane i
Hametona Kakela nei?"
Ua ae aku la hoi o Beatirisia, a hoike
pu ae aku la hoi iaia i na mea e pili ana
i ka huakai a ua Haku Tereveliana nei
i hoea mai ai ilaila.
Alaila, noonoo iho la laua no ka mea
e pili ana ia Alamira elike me ka ma-
kemake o ka Haku Televeliana, a ua
hooholo iho la laua, he mea pono io
no ke hoi o Alamira me ua Haku
Tereveliana la. Alaila, pane mai ia o
Beatirisia i kane kane:
"Ua hoomaopopo au ua pilo aloha
maoii ka noonoo o ka Kaku Tereve-
liana ia Alamira, a ua aloha nohoi o
Alamira iaia ma ke ano o kona ku-
punakane no ia."
I keia wa i hohola ae ia kekahi hiona
ano e maluna o Gefere haloi ae la no-
hoi ka waimaka ma kona maka, a
pane mai la ia:
"E Beatirisia, ua ike no au je ele-
makule puuwai make keiki no kela.
Aole io no e ole kona aloha ia Aia-
mira, oiai, ua ike oia i kekahi mau hio-
hiona i pili aloha loa iaia maluna o
Alamira. Ae - he mau hiohiona ia i
hiki ole iaia ke hoopoina. Nou nei,
ke mau nei no ko'u aloha nona. Ua
maopopo no iau, ela oia i leia wa,
malalo o ke kuhihewa e noho nei no
ka mea e pili ana iau nei, aka, aole
o'u kanalua iki e hiki mai ana ka la
e ike ai oia i kona kuhihewa, a e awiwi
ioa ai hoi oia e kala mai iau me kona
puuwai apau."
Alaila, ua noho mumule iki iho la
laua no kekahi mau sekona, oiai hoi
ka Lede Beatirisia e hilinai ana ma-
luna o kana kane aloha. Ua hoohuli ae
la laua i ka laua mau kamailio ana ma
kekahi mau mea e ae e pili ana nohoi
no laua noho ana ma ia ano, aia hoi,
me ka awiwi a ano pihoihoi nohoi
pane aku la ia i kana kane:
"E kuu aloha, e haalele mai oe iau
i keia wa. Aole pono ko kaua noho
loihi loa ana iloko nei, he mea keia e
hoohuoi wale ia mai ai kaua. Aka, e
kuu aloa, ke hoomanao mei no paha
oe, o kahi no keia a kaua i noho ko-
koolua ai i na la o kaua e hoopalauia
ana. Aole au i manau iki e hui hou
ana kaua ma kahi i hoopunana mua
ia ai ko kaua mau aloha. Nolaila, he
mea pono ia oe ke haalelel mai iau i
keia wa: a ke manao ne no hoi au i
keia ahiahi no oe ane Mirande e haa-
lele iho ai ia Ladana nei, a hele aku
no Maka-o-ka-Aeto. Aole maikai iki
kou noonoo ke hookaulua loa iho oe
iloko nei o Ladana."
Ua ae aku la o Geofere imua o kana
wahine.
"A e hoomanao loa hoi oe, e hana
oe i na hana apau e nalo ai kou ala-
hele mai na maka aku o kela makai
kiu. Ke ole au e kuhihewa ua ike
mai nei no oia i kou komo ana mai
nei, a ua hoomaopopo hoi au i kona
hakilo pono loa ana mai nei ia oe.
Hookahi nae au mea e manaolana nei,
ua ae oia e lawe i kekahi uku mai au
aku, o ka pilikia wale no, malia ua oi
aku nei paha ka ka Haku Tereveliana
haawi mamua o kau. Ke hopohopo
loa nei au, e hookolo aku ana oia ma
kau wahiu e hele ai, mahope iho o kou
haalele ana iho ia nei. E hana ana
oia i keia hana i mea e loaa nui ai
iaia ke dala mai ka Haku Tereveliana
mai, a i ole ia, mai ka Haku Adelo mai
hoi. Ma kou wa e haalele iho ai ia
Ladana nei, e hoololi ae oe i kou aahu,
aole hoi elike me keia au e komo nei.
Nolaila, e honi oe ia'u a hele aku
oe."
Ua ku ae la ua kumuao nei o na
mele, a hele pu aku ia la ia me Beatirisia
maloko o ka holo (hali@) e hoea aku ai
i ka rumi hookipa, aka, ma ia wa no
i hemo mai ai ka puka o ku rumi hoo-
kipa, a puka mai ana ka makai kiu
i waho, oiai hoi ia i aloha aku ai i ka
Haku Hametona ame ka Haku Tereve-
liana.
Ua ike koke iho la ka Lede Beatiri-
sia i keia pilikiam ma ia wa i hookuoo
iho ai oia iaia iho, oiai nohoi ia e ukali
ana mahope aku o kana kane e alo
nei i ka ehuehu ia wa.
I ka hoea o kana kane ma ka
lanai, a oiai hoi ia e ku ana mawaho
aku o ka puka o ka holo (hall) ua
pane aku la ia me ka leo kuoo:
"E hoomanao mau no oe, ma kela
ame keia wa e komo ai oe i ka pilikia, e
hele mai no oe ia'u, a malia e hiki no
ia'u ke kokua aku ia oe ma ka mea -
hoopauia ai kou pilikia. E hana no
au i na hana apau e loaa ai na kokua
ia ana ou. E kuhikuhi aku nohoi eo
i kela ame keia mea e ninau ana no
kou ano e hele mai i ou nei, a na'u
no e hoike aku ia lakou nou. God-bye,
Professor."
Eia ka makai kiu ke hakilo pono loa
nei i keia mau hana mawaena o ka
Lede Beatirsia ame ke kanaka ele-
makule ana i olelo aku ai he Professor,
a olelo wale iho la no ia iloko o kona
naau:
"He keu maoli no keia o ka wahine
akamai nui wale. Aohe paha oia nei
lua, mawaena o na wahine, a puni ke
ao nei. He kumuao leo mele io paha
kela nana, a i ole, o Geofere no paha
kela? E hookolo ku ana no nae au
mahope o kou meheu, a mai poina oe."
Ma keia wa hoi, aia ua Professor ia
ke huli pono loa mai ia kona alo i kahi
e ku aku ana ka Haku Tereveliana me
ka Haku Hametona. Ua huli pono loa
mai la ke alo o na Professor nei, a ua
huli pono aku ia nohoi ko ka Haku
Tereveliana aio i ona ia a ua nana aku
ia na enohi maka o ua Haku ia ma-
luna o ka oiwi kino kulana hiehie o
ke kumuao leo mele a Beatirisia, a nalu
wale iho ia no oia Hoko ino ona:
"He keu keia a ke kanaka kulana
hiehie, a maikai nohoi o kona oiwi
kino. O na ano apau o keia kanaka,
ua like loa ia me ko Geofere, koe wale
nohoi keia he elemakule keia kanaka.
Aia hoi na onohi maka o Geofere ke
nana mai ia i kona makuakane,
me ka haloiloi ana ae o kona mau
maka i na waimaka, oiai ua hu mai
la kona aloha i kona makuakane.
Ua ike iho la ia, o ka Haku Tereve-
liana, oia wale no kona wah hulu ma-
kuakane e ola ana i ke ao nei ia wa,
a oia hookahi wale nohoi kana i aloha
ai me kona ;puuwai apau, a ke mau nei
no kona aloha iaia.
O keia ka wa mua loa i ike ai oia i
na maka o ua makuakane nei ana i
aloha ai mahope iho o ka hala ana o
kekahi mau makahiki loihi loa. Ike
iho la ia i ka pilo kaumaha o kona noo-
noo, oiai ua hele mai la kona aloha
i kona makuakane a haaleale i kona
houpo, me he mea ia e koi okoa ae
ana no iaia e hoike aku oia iaia iho
imua o ua makuakane nei ona, aka,
i kona hoomanao ana ae i na olelo a
kana wahine i hai mua mai ai iaia
no ua makuakane nei ona, nolaila, ua
kaohi ihola oia iaia iho, nolaila, me ka
hanu ano kaumana ana iho huli ae ia ia
a haalele iho la i ka Hale Kakela o
Hametona.
Oiai hoi ia e hele ana, aia na maka
o ka makai kiu Rush ke ukali ia ma-
hope ona. Ma ia wa nohoi, haalele io
ia ua makai kiu nei i ka Haku Hame-
tona ane ka Haku Tereveliana. Aole
i liuliu ua hoea aku la ua makai kiu
nei i ke alanui, me na noonoo i hoo-
poluluhiia no na mea ana i ike ai no
na hana a Beatirisia.
'He oiaio," wahi ana i kamailio ai
iaia iho, "he keu io no keia o ka wa-
hine kupaianaha nui wale. Ua kupono
maoli io no oia ke kapaia o ka Mea
Huna Pohihihi o Hametona."
Alaila, huli ae la ia a nana aku ia i
ka Professor o na leo mele a ike aku la
no ia iaiae hele kuoe malie ana. Nana
aku la oia iaia a hiki wale i ka nalo-
wale ana aku ma kekahi kihi o ke
alanui, alaila, olelo ae a la:
"Ano, kou manawa e hookolo aku ai
i kela kanaka. O kahi hapa anei keia
a ka Mea Huna Pehihihi o Hametona.
Kakela?"
(Aole i pau.)
-----------------------
Ma ka auina la Poalua iho nei i hala
hou aku ai ka mokuahi Iwa no Ka-
lalau. Kauai, me ka piha papa laau
hale o 3,ooo kapuai ka nui, no kekahi
poe kanaka Hawaii e noho ana ma
ia oawa momona.Ma ka wa e hoi
hou mai ai oia no Honolulu nei, e piha
mai ana oia i ka ai (kalo) mai laila
mai.
--------------------------------
Ma ke kakahiaka la Sabati nei i hoea
mai ai no Honolulu nei mai ke awa
mai o Kalalau ka mokuahi Iwa me ka
piha kano mai ia oawa momona mai o
Kauai. Ke ole makou e kuhihewa, me
he mea la o ka huakai mua loa paha
keia o nei ano i hoea mai ia nei mai ia
wahi mai. Ina e maumauaiki aku
ana ka loaa@ana mai o ka ai ia nei mai
keia wahi mai, alaila, e hoolaia ana ko
Honolulu nei makapehu ai.
----------------------------------
O na poe i loohia me ka mai hi, e
loaa auanei ia lakou ka waiwai oka
mea i hoikeia mai e Mr. W. M. Bush,
kakauolelo o ka Hotele Dorrence, Pro-
vidence, R.I. Penei kana olelo: "No
na makahiki lehulehu i lilo ai au i
luahi na ka mai hi, a o kou loaa mau
ana ia mea, ua lilo ia i mau mea mou
e nawaliwali ai, a hiki oie maoli iau
ke hana i kau mau hana. Aneane
elua makahiki i hala ae nei, haawi
mai la kekahi kanaka kalewa laau iau
i hookahi wahi omole nuku o ka Laau
Ola a Kamalena no ke Nahu, ke Ko-
lera ame ka Hi. Aole hoi i kana ma@
kou kahaha ame ka hauoli nohoi i
kou ike ana i kona hopena. Ma keia
ame keia wa au e ike ai i ka hoi ho
ana mai o ua mai la iau, e loaa ana
kou palekana ke inu au he mau wahi
huna o keia laau waiwai. O ka ho-
pena, ua holopono loa ia, a ua loaa
hoi iau ke oia loa ana mai keia mai
mai." E kualia ana keia laau e na Poe
Hana a Kuai Laau apau. O Benson,
Smith & Co., Ltd., na Agena Kuai ku-
kaa ma Ko Hawaii Pae Aina.