Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 25, 24 June 1898 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, IUNE 24.

 

MA KE KAUOHA.

 

KANAWAI 42.

 

            HE KANAWAI E HOOLOLI AI I NA PAUKU 4. 30, 57, 71, 72, 73, 10, 20, 27, 55, 62, AME 69 O KE KANAWAI AINA O 1895, E PILI ANA I NA AINA O KA LEHULEHU.

            E Hooholoia e ka Ahaolelo o ka Repubalika o Haieaii:

            PAUKU 1. O ka Pauku 4 o ke Kanawai Aina o 1805. ma keia ke hoololiia nei ma ke kapae ana aku i na huaolelo "ke nae na palapala hoolimalima i hanaia malalo o na hoakaka ana o na Mahele 6 a me 7 o keia Kanawai." i heluheluia ai ua Pauku la e like me ia i hoololiia ai. e like me keia mahope iho nei:

            "Pauku 4. Ua hiki e hookomoia maloko o na palapala hoolimalima a pau o na aina o ka lehulehu. e hanaia ana ma keia hope aku ma kna papa aina mahiai, aina hanai holoholona a me na aian hanai holoholona a mahiai i huiia, kekahi hoakaka na hiki no i ke Aupuni i kela a me keia manawa e lawe me ka hoolaha kupono aku a me ka uku ole, koe wale no no na mea hou i hanaia i kekahi wahi o ka aina i hoikeia ma ia mau palapala hoolimalima i makemakeia no ka hoomoe ana a me ka hana ana i na alanui hou, a i ole ia. no ka hoomaemae ana. a i ole ia, hoololi i ka moe ana o na alanui kahiko. a e lawe mai ia mau wahi mai i ka lepo pohaku a me ka iliili e like me ka mea i kupono no ka hana ana, a i ole ia, hoomaemae ana o ia mau alanui. eia nae. o ia pono o ia lawe ana me ka uku ole aole ia e pili i na wahi o ia aina i kanuia me na mea ulu hua makahiki. a ko paha a hiki i ka ohiia ana o ia mau mea kanu, aole no hoi i na wahi o ia aina i kanuia a mahiia i ke kope, na laau hua ai, a me na mea kanu hua mau. a i ole ia, i paa, a i ole ia. i hanaia me na mea hana hou paa mau, koe ka pa."

            PAUKU 2. Ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 30 o ke Kanawai Aina o 1805 i heluheluia ai e like me keia mahope iho nei:

            "Pauku 30. E hamama na kii o ke anaia ana no ka nanaia e ka lehulehu iloko o na hora hana me ka uku ole. O na noi a pau loa no kekahi o na apana i oleloia e hanaia no ia ma ka hele kino ana o ka mea noi ma ke keena o ka Hope-Agena, a e huipuia me kekahi hoakaka ana i hoohikiia e like me ka mea i hoikeia ma ka Papa A.

            E uku aku ka mea noi i ka Hope-Agena i uku o elua dala i ka wa e noi aku ai. I ka wa e loaa aku ai kekahi noi o ia ano a me ka uku i oleloia, e kakau iho ka Hope-Agena ma ka palapala noi i ka la a me ka hora i loaa ai iaia a me ka loaa ana o ka uku. Ina hel elua a oi ae poe i noi no ka apana hookahi i ka mea nana ke noi mua i loaa i ka Agena ka mea e haawiia iaia ka pono; a o ka uku i haawiia e ka mea noi i haule e hoihoiia aku no iaia. Aole e laweia a noonooia paha kekahi noi i hana ole ia ma ke ano i hoikeia maluna ae nei a i hui ole ia paha me ka uku i oleloia. E hoihoiia a hoikeia na uku a pau i ohiia ma ke ano he loaa Aupuni.

            "Eia no nea hoi. ua hiki no i ka Hope Agena e like me kona manao he pono e hoopuka i kekahi palapala hoike no ka noho ana i kekahi mea i kupono e noi i pala hoolimalima home a like me na mea i hoakakaia maloko o ka Pauku 31 o ke Kanawai i oleloia, nana i kukulu a hoomau i ka malama ana i kekahi home maluna o ka aina o ka lehulehu no kekahi manawa e hoomaka ana i kela manawa keia manawa mamua o ka hoolahaia ana o ke Kanawai Aina o 1895, no ka aina i nohoia ai, a i ole ia, kekahi hapa paha o ia aian malalo iho o na hoakaka ana i hoakakaia iloko o ka Pauku 28 o ke Kanawai i loleloia, me ka hoolaha akea ole e like me ka mea i hookakaia ma ka Pauku 29 o ke Kanawai i oleloia.

            PAUKU 3. Ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 57 o ke Kanawai i oleloia, i heluheluia ai e like me keia mahope iho nei:

            "Pauku 57. Ma ia manawa e hoolaha akea ka Agena o na aina o ka lehulehu ma ka olelo Beretainia a me Hawaii, maloko o na nupepa a me na olelo hoolaha kapili. a in a ua manao oia he mea pono he hoolaha no ma kekahi olelo e ae ma na nupepe i paiia ma ia olelo maloko o ka Repubalika, a e kauia ia mau hoolaha ma ka Hale Leta a me ka Hale Hookolokolo o ka Apana, e hoakaka ana ua hamama ia mau apana no ka nohoia e like me na hoakaka no ia mea ma keia wahi o keia Kanawai. a i ole ia e like me kona manao he pono e hoakaka ua hamama ia mau apana no ka anohoia ana e like me na hoakaka no ia mea ma keia wahi o keia Kanawai. a i ole ia, e like me kona manao he pono e hoakaka ua hamama ia mau apana no ka nohoia ana elike me ma hoakaka no ia mea ma keia wahi o keia Kanawai. a i ole ia. e like me na hoakaka ana o ka Pauku 17 o keia Kanawai e pili ana i na aelike no ke kuai. e like me ka makemake o ka poe noi i kupono."

            PAUKU 4. Ma keia ke hoololiia nei na Pauku 71. 72 a me 73 o ke Kanawai Aina o 1895, ma ke hookomo ana i na huaolelo "na hoolimalima me ke kuleana e kuai a me: mamua koke iho o na huaolelo "Kuleana kuai" ma na wahi a pau e ikeia ai na huaolelo "Kuleana kuai: maloko o na Pauku i oleloia. ma ka hookomo ana i na huaolelo "Aha Hooko: ma kahi o ka huaolelo "Aha Kuhina" ma ka Pauku 71 i oleloia, a ma ka hookokmo ana i na huaolelo "hoolimalima a me" mamua kioke iho o ka huaolelo "Kuleana" ma ka Pauku 72 i oleloia. e heluheluia ai na Pauku i oleloia e like me keia mahope iho nei:

            "Pauku 71. Ina kekahi poe he eono a oi ae paha i kupono e noi i na hoolimalima me ke kuleana e kuai a me na kuleana kuai malalo o keia Kanawai. e hoohui ia lakou iho ma kekahi ahahui noho aina a e noi aku a loaa ia lakou na apana iloko o hookahi pauku aia, ua hiki no i na Komisina me ka ae o ka Aha Hooko e kauoha e anaia na apana iloko o hookahi pauku i like ka nui me ka nui me ka nui o na kanaka ma ia ahahui ma ka aina mahiai. a i ole ia. hanai holoholona. a oia mau aina paha a elna i huiia. e like me na mea i hoakakaia ma keia hapa o keia Kanwai."

            "Pauku 72. E hookoia no na mea i oleloia ma keia Kanawai e pili ana i na hoolimalima me ke kuleana e kuai a me na kuleana kuai. ma ka nohoia ana o ia pauku aina. a e pili no i na mea a pau e pili ana i ka nohoia ana o ia aina a me na pono a me na kuleana o ke Aupuni a me ka poe hoolimalima a me ke kuleana maloko o ia noho ana. eia nae. o ka hoolaha a ka Agena o na aina o ka lehulehu e hoike ana ua hamama ia aina no ka nohoia ana e hoikeia aku ia i ua ahahui noho aina nei a e hanaia ma ka olelo hookahi wale no. a e hoomaopopo hou ia. in a e hoihoiiia a liko wale paha ke kuleana o kekahi o na lala o ua ahahui la, oia kuleana, in a e hoikeia ana ua hamama no ka nohoia e hamama no ia i namea a pau malalo o na hoakaka ana o keia hapa o keia Kanawai."

            "73. Ina e waiho wale ia kekahi apana aina o kekahi pauku aina no ekolu mahina mahope o ka hoikeia ana ua hamama ia pauku no ka nohoia me ka lawe ole ia e kekahi lala o kekahi ahahui o ia ano. ua hiki no e hoikeia aku ua hamama no ka nohoia e kekahi mea noi malalo o na hoakaka ana o keia Kanawai e pili ana i na hoolimalima me ke kuleana e kuai a me na kuleana kuai, a i ole ia. ua hiki e hooliloia aku ma kekahi ano e ae i hoakakaia ma keia Kanawai, a i ole ia. ua hiki e waihoia no na hana o ke Aupuni a ano e ae paha e like me ka manao o na Komisina he pono."

            PAUKU 5. O na Pauku 10, 20, 27, 55, 62, a me 69 o ke Kanawai Aina o 1895 ma keia ke hoololiia nei ma ka hookomo ana i na huaolelo "Aha Hooko" ma kahi o ka huaolelo "Aha Kuhina" ma na wahi a pau e ikeia ai ka huaolelo Aha Kuhina maloko o ua mau Pauku la, i heluheluia ai ua mau Pauku la e like me keia mahopoe iho nei:

            "Pauku 10. E loaa i na Komisina me ka apono o ka Aha Hooko ka mana e kuai i na aina no na home liilii. me kekahi dala i hookaawaleia no ia mea."

            "Pauku 20. Mamua ae o na makahiki hope elua o ka manawa o kekahi palapala hoolimalima laula e hooholo na Komisina me ka apono o ka Aha Hooko e pili ana i ka aina malalo o ia hoolimalima. no ka hoolilo hou ia aku malalo o kekahi hoolimalima hou, a i ole ia, e hookoeia e ke Aupuni no kekahi hana e ae malalo o keia Kanawai, a i ole ia, no na hana hooulu laau. a i ole ia, no ke kokua ana i ke kumu e loaa ai ka wai. a i ole ia no na hana e ae o ka lehulehu, a ano e ae paha, a i ole ia e hookoeia kekahi hapa a e hooliloia kekahi hapa malalo o kekahi hoolimalima hou. a e hoike koke aku i ka mea hoolimalima malalo o ia palapala hoolimalima i ke ano oia hooholo ana."

            "Pauku 27. O ka uhakiia ana o kekahi o na kumu maloko o kekahi palapala hoolimalima laula e hookoia e ka mea hoolimalima e lilo no ia i kumu kupono no ka Komisina me ka apono o ka Aha Hooko e lawe ae ai i kahi i hoolimalima me ka hoolaha, koi a komo mua ole, a me ka hoopiii a hoopii ole paha. a, ma ia hana ana e hoopau i ke kuleana i loaa mamuli o ia hoolimalima."

            "Pauku 55. Ma keia ke haawiia nei ka mana a ke kauohaia nei na Komisina o na Aina o ka Lehulehu me ka apono o ka Aha Hooko e kauoha e anaia a e hookaawaleia na wahi kupono o na aian o ka lehulehu no ka nohoia e ka poe e makemake ana e loaa ia lakou na home liilii malalo o keia hapa o keia Kauawai."

            "E waeia ia mau aiana mailoko mai wale no o na aina mahiai a hanai holoholona, a e anaia ma na apana aole e oi aku mamua o ookahi haneri eka ma na aina mahiai paka ekahi, aole e o aku mamua o elua eka ma ka aina wai, aole e oi aku mamua o eono haneri eka ma ka aina hanai holoholona o ka papa ekahi, aole e oi aku mamua o ka umi-kumamalua haneri eka ma ka aina hanai holoholona ma ka papa elua. aole e oi aku mamua o eha haneri eka ma ka aina mahiai a hanai holoholona i huiia. E anaia na alanui kupono a ka iliwai a me ka moe ana e hoohui ana i na mau apana la me kekahi Alanui Aupuni."

            "Pauku 62. Ina e kueia kekahi o na kumu i olelo mua ia ae nei, e lilo no ia i kumu kupono no na Komisina me ka apono o ka Aha Hooko e lawe i kahi i hoolimalimai me ka hoolaha, koi, a i ole ia, komo mua ole a hoopii mua ole a e hoopau i ke kuleana i loaa ma la hoolimalima."

            "Pauku 69. Ina ua hookaa ole ia kekahi o na mahele i olelo ia a hala he kanakolu la mahope o ka la e hokaaia ai, a i ole ia. aole i hooko i na kumu e ae i oleloia, ua hiki no i na Komisina me ka apono o ka Aha Hooko e lawe i ua aina nei me ka hoolaha, koi. a komo mua ole. me ka hoopii ole, e hoopau i ke kuleana i loaa mamuli o ia aelike kuleana."

            PAUKU 6. E mana keia Kanawai mai kona hoolohaia ana.

            Aponoia i keia la 15 o Iune. M. H. 1808.

                        SANFORD B. DOLE.

                                    Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.

 

KANAWAI 43.

 

            HE KANAWAI E HOOMANA @ I KE AUPUNI HAWAII E LAWE A

                        E MALAMA I NA HEIAU KEHIKO AME NA PUUHONUA A I OLEIA,

                        NA KAHUA PAHA AME NA MEA I KOE O IA MAU MEA.

            E hooholoia e ka Ahaolelo o ka Repubalika o Hawaii:

            PAUKU 1. Ma keia ua haawiia ka mana i ke Kuhina Kalaiaina e hana aku a loaa a e malama no ke Aupani Hawaii i na heiau a me na puuhonua kahiko. a i ole ia, na kahua a me na mea i koe o ia mau mea ma ua wahi a pau o keia Repubalika, a i mea e hiki ai ke hana pela. ma keia ua hoomanaia oia e lawe ae i ua mau mea nei a @e na wahi e hele aku ai ilaila ma na manawa e hiki ole ai ke loaa mai mamuli o ka aelike me na on a o ka aina maluna oleila ia mau mea kahi i ku ai.

            PAUKU 2. Ma keia ke hookaawaleia nei ka huina o $2500.00 no loko ae o kekahi dala iloko o ka Waihona o ka lehulehu i kupono e hooliloia, e hooliloia e ke Kuhina Kalaiaina no na hana o keia Kanawai.

            PAUKU 3. Ina ua lilo i mea kupono e lawe maoli ia ka aina, e hanaia no ma ke ano i hoakakaia ma ke Kanawai XLV. o na  Kanawai o ke Kau o 1806 o ka Repubalika o Hawaii.

            PAUKU 4. Ma keia ua haawiia ka mana i ke Kuhina Kalaiaina me ka apono o ka Aha Hooko e kukala i na rula kupono a pau no ka malama ana a me ka hooponopono ana i ka waiwai i olelo mua ia i ka manawa e loaa ai, a e hooponopono ai i ka hookomo ana a hoomalu ana o na mea a pau e makaikai ana, a i ole ia. e komo ana iloko olaila.

            Oia mau rula i ka wa e kukalaia ai ma ka hoolaha ana iloko o kekahi nupepa i paiia ma Honolulu. a i ole ia, ma ka Mokupuni kahi i waiho ai o ka waiwai a ma ke kau ana ma kekahi wahi ike pono ia maluna o ia wahi e like no ka mana me ko ke Kanawai.

            PAUKU 5. O kekahi mea e kue ana i kekahi o na rula i hoolahaia pela, e kauia no kekahi hoopai in a e hoahewaia imua o kekahi Lunakanawai Apana aole e oi aku mamua o $50.00.

            PAUKU 6. E mana keia Kanawai mai kona la e hoolahaia ai.

            Aponoia i keia la 20 o Iune. M. H. 1898.

                        SANFORD B. DOLE.

                                    Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.

 

KANAWAI 44.

 

            HE KANAWAI E PILI ANA I NA HOOPII HOOHALAHALA MAI NA

                        OLELO HOOHOLO O NA LUNAKANAWAI APANA, A E HOOLOLI

                        ANA I KA PAUKU 68 O KA MOKUNA LVII. O NA KANAWAI O

                        1892 E LIKE ME IA I HOOLOLI IA AI E KE KANAWAI 54 O NA KANAWAI O 1896.

            E Hooholoia e ka Ahaolelo o ka Repubalika o Hawaii:

            PAUKU 1. O kekahi mea i manao na hoopilikiaia oia mamuli o ka olelo hooholo a kekahi Lunakanawai Apana ma kekahi hihia. in a he hihia kivila a karaima paha. na hiki no iaia ke hoopii hoohalahala imua o ka Lunakanawai Kaapuni o ia Apana Hookolokolo Kaapuni no ma ke Keena, ma ka waiho ana aku i ua hoopii hoohalahala la iloko o elima la mahope iho o ka hoopukaia ana o ia olelo hooholo, a me ka hookaa ana i na koina i loaa iloko o umi la mahope iho o ka la i hoopukaia ai ia olelo hooholo: a in a he hihia kivila, ma ka waiho ana aku i kekahi palapala hona maikai a lawa kupono no na dala hoopai he iwakalua e hoakaka ana no ka ukuia ana o na koina e loaa aku ana in a ua haule oia ma ka Aha i hoopii hoohalahalaia aku ai. a i ole ia. kekahi hina dala maoli o huina like iloko o na la he umi i oleloia.

            Ma na hihia a pau i hoopii hoohalahalaia ma ia ano aole no e aeia kekahi hoopii a hoohalahala hou aku paha ma kekahi ninau e pili ana i na mea i hanaia.

            pauku 2. E mana keia Kanawai mai kona la e hoolahaia ai.

            Aponoia i keia la 20 o Iune, M. H. 1808.

                        SANFORD B. DOLE.

                                    Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.

 

KANAWAI 45.

 

            HE KANAWAI E PILI ANA I NA HUI A ME NA HUI I HOOHUHA I KULUIA MALALO O NA KANAWAI O NA AINA E, A E LAWELAWE ANA I KA HANA ILOKO O KEIA REPUBALIKA, E HOOPAU ANA I KA MOKUNA XXXVI. O NA KANAWAI O KE KAU O 1880, A ME KA MOKUNA XXXVIII. O NA KANAWAI O KE KAU O 1882, E PILI ANA ILAILA AME KA MOKUNA XI O NA KANAWAI O KE KAU O 1878, I KAPAIA "HE KANAWAI E HOAKAKA ANA NO KA HOOKO ANA I NA PALAPALA O NA AHA MALUNA O NA HUI I HOOHUHA MA NA AINA E."

            E Hooholoia e ka Ahaolelo o ka Repubalika o Hawaii:

            PAUKU 1. O kela a me keia hui, a i ole ia, hui i hoohuiia hoalaia, a i ole ia, i kukuluia malalo o na kanawai o kekahi