Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 10, 11 Malaki 1898 — Ke Alahele Hoolaulea a Mr. Theo, H. Davies, he alahele ia e ku hou ai o ke Aupuni Moi maluna o Hawaii. [ARTICLE]

Ke Alahele Hoolaulea a Mr. Theo, H. Davies, he alahele ia e ku hou ai o ke Aupuni Moi maluna o Hawaii.

I kulike ai me ka makou i hoakaka aku ai imua o ko makou poe heluhelu, ma ko makou pepa o kela pule aku nei, no ka mea e pili ana i ka manao o Mr. Theo. H. Davies, e'li'ke me ia a makou i ike iho ai maloko o ka nupepa P. C. Advertiser o ka la 1 o Maraki nei, a oia hoi ka palapala e ikeia ana e ko makou jJbe heluhelu ma kekahi wahi o ko makou pepa o keia la, elike me ia i hoounaia mai ai i o makou nei ma ka wa-hi leta, pela hoi makou e hoike aku nei i ko makou hooiaio ana, ma ka olelo ana, o "Ke Alahele Hoolaulea a Mr. Theo. H. Davies, he Alahele ia no ke Aupuni Moi e ku hou ai maluna o Hawaii." A mamuli o keia manao i ulu mai ai iloko o makou ka manaoio ana. o keia kulana hoolaulea a Mr. Theo. H. Davies e uwalo nei i na aoao kalaiaina Aupuni elua o loko nei o ka aina—Re«pubalika ame Roialiti —he "Apukoheoheo wale no la." , Aka. e hoomanaoia nae, i ko makou hoike ana aku i ko manao ma keia mea, aole loa i komo iki iloko o makou ka manao hoino wale aku i kekahi hoaloha kahiko o Hawaii nei, elike hoi me ka mea nona ka manao hoakaka akea, e *lilo nei i kahua e kukuluia ai ka makou mau manao hoakaka. Ua maopopo nae ia makou, me ka manao maikai no o Mr. Davies i hoike mai ai i keia manao alakai ona, a he mea oiaio nohoi, he mea pono maoli ke loaa ka nohona lokahi mawaena o na Repubalika ame na Roiallti. 'Mamuli nohoi o keia manao, e ike maopopo ai ko makou poe heluhelu mai Hawaii a Kauai, ua hoopau loa keia makamaka maikai o Hawaii i ka hoopaakiki naaiipo ana, elike me ka kekahi hapanui o na Roialiti e heopaakiki nei, he Aupuni keia i ike ole ia e na Aupuni e ae o ka honua, a, aole hoi ke Aupuni Repubalika e ku nei i keia la maluna

o ka umauma o Hawaii, "oia wale no ke Aupuni o Hawaii me ka Repubalika, ke Aupuni o Farani," e ku nei i keia la. Ke ku nei keia palapala akea a keia makamaka o Hawaii ma ke a-no, he mea hooia i ka makou i hoike mau aku ai imua o ke akea, aolie Aupunl e ae a na mana Aupuni e ae o ke ao nei i ike mai ai e ku ana maluna o Hawaii, aka, o ka Repubalika no ia o HawaiU Ua lib keia palapala akea a Mr. Davies i howaio no ka aoao a ke Kuokoa i paio mau aku ai, a ua lilo ia i puupuu iKaika e hoole ana i ka oiaio o ka na Roialiti hoopaakiki kuhihewa, e i ae o Amerika Huiia a hoihoi mai i ke Aupuni Moi.

O ka ninau hoihoi hou mai i ke Aupuni Moi o Hawaii nei, aole ia he hana e hiki ana i na Aupuni—elike me Amerika Huiia, Enelani, Farani, G*remania, Auseturia, Italia, lapana ame kahi mau Aupuni mana e ae —o ke ao nei ke hana. Ua ike na Roialiti naauao apau o Hawali nei i keia mea. Ua ike ko lakou mau hoaloha ma na aina eia mea. Aua ike no o Mr. Davies la mea, a oia kana e hoike maopopo mai nei i na Roialiti noonoo mohaia maikai ole.

Nolaila, i ka maopopo ana, aoie hiki i na Aupuni o "waho ke hana mai ia hana nolaila, ua hoomaopopo ua MRoinaauao io maoli, a ike kalaiaiaa a kala! Aupuni, o ka hoihoi mai i ke kulana' aumeume koho l>atota iloko o na makaainana ponoi o ka aina iho n*l, oia wale «o ke kahua nianaolana i koe, e hooikaika ai na RoiaHti e lanak?la. oia hoi. e lilo holookoa ia lakoa na hoa o ka Hale Ahaolelo Senate a me ka Hale Ahaolelo Lanamaleaainana. 0 ke al»hele a Mr. Davles e a'o mai nei 1 na Roiafiiti i kela wa f oia ko la&ou ae ana e heohiki ae lakou malalo o keia Aupuni e ku nei i loaa ai ia lakau ka maaa koho balota Senatoa a makaainaaa hoi. Aka, e ninau mai paha auanei kekahi ia makoa: Heaha iho la ka pfll 0 keia loaa ana o ka maaa koho fcaiota 1 na HolalHi, ! ka hiki ana e knkulu

hou Ia ks AajHißi >I©s ma*u&a o Hawii». eiai hoi e ku a.na ke Aupuni Repuoaiika o F!awiUT Eia ka makou pane: laa āele e kx&a k.a hoc»Stui:a asa o oe! aie Amenka Hu'.U. ma keia kau o ko ialia Aaao*e!o N\ii e neho mai s<?:. a i ole ia. e 'e-aa paha ka ioohuiia ana o nei me Arner:ka Hu::a ra.v mua o ka P?akolu «koiu o Sepa:eniaba o ka inakaaiki 15»» e hiki mai aaa. alaila, o ke aiahele haolauiea a Mr. Davies i hoike īii?.i neī. oīa ke aiaheie e ku hou ai ke Aupuni Mo: mahmi o Hawaii. A ke hooialo nei makeu pene;: Ui O ka ekohi o SepMemaba. M. H. 150<>, oia ka !a koho Pers>ldena Aupuni ) o Hawaii nei. no ka Repuba!:ka o Ha- , waii. elike me na olelo o ka Pauku 24 0 ke Kumukanawai. Mahele 1. (2* O ka Aha S?na:e ame ka Hale o na Poeikohoia, o laua na "mea" e ko'ao i 1 ka Peresidena. E naaa Pauku 21 o \ ke Kumukanawai, Maheie 2. j Ua maopoi>o. irta a:le e hui o Hawaii j nei me Amerika Huiia. mamua ae o | ka Poakolu ekoiu o Sepatemaha. 1900, : alaila, ua hoonohoLa ka Repubalika o \ HawaH, ma na la apau mamua mai oia | la. ma ke kulana e nana aku no ke j koho ana a ka Ahaolelo ma ua Pea- j koiu ia i "Poo Nui'" no ke Aupuni, oia hoi, i Peresidena. 0 ka Ahaolelo, oia hoi ka Aha Seaate ame iea Hale o ka Poeikohoia e noho pu ana i ka Hale hookahi, oia ke hoohanau mai i Peresidena no ke Aupuni. Nolaila, o ka aoao kaiai Aupuni a kalaiaina e lilo ai ka hapanui o na hoa o keia mau Ha'le elua o ka Ahaolelo, oia auanei ka aoao kalaiaina e 1110 ai ka noho Peresidena ana ma Hawaii nei. O ka hana nui.wale no a nfc Roialiti e hooikaika ai, oia ka na'i ani e loaa nui ia lakou na poe koho balota Senatoa ame na Lunamakaainana, no ke kau koho balota Lunamakaainana ma ka Poakolu ekolu o Feberuari, 1599 ae nei; a no ke koho hoi i na Senatoa ma ka Poakolu hope ilolko o Sepatemaba, 1599. O ka poe i kohoia i poe wahaolelo lahui iloko o ka Ahaolelo e noho mai ana ma ka makahiki 1900, o lakou ka poe a ke Kumukanawai i haawi ai i ka mana e koho i Peresidena no ke Aupuni, ma.ka Poakolu ekolu o Sepatemaba, 1900.

Ina lilo keia mau HTale elua i na Senatoa me na Lunamakaainana Roialiti, aole anei lakou e hoOhanau mai i Peresideua Roialiti? He mea maopopo loa, e koho lokahi ana lakou i Peresidena Roialiti. A o ka loaa mua ana keia ia aoao kalai Aupuni o loko nei o ka aana he keehina oolea e hiki ai e ku'kulu i 'Aupuni Moi iloko o eono makahiki a lakou e noho mana ai maluna oka aina. Aole anei keia he manao hoakaka mnopopo loa e hiki ole ai ke hoohewahewaia e ka mea noonoo maikai? Aka, e ninauia mai paha auanei makou: E hiki ana no anei ke kohoia kekahi wahine i Peresidena no ke Aupuni Repubalika o Hawaii? Ke pane nei makou: AE. Malalo o ke Kumiikanawai e ku nei i keia la, no ka mea e pili ana i ka« Peresidena, aole i papaia ke kohoia ana o kekahi WA'HINE i PERESIDĒNA no ka Repuhalika o Hawaii. Penei e maopopo ai: E nana ma ka Pauku 22 o ke Kumuikanawai e ku nei. E leaa ana keia mau olelo: "I mea e kupono ai e noho ma ka Oihana Peresidena, e loaa i ke kanaka, aole e emi malalo o kanakolu-kumamalima makahiki mal ka hanau ana. Ua hanauia ma ko Hawaii Pae Aina, a i ole ia, ua noho malaila no na makaliiki, aole i emi iho malalo o ka umi-'kuma-malima. A he kupa hoi no ka Repubalika."

i Maloiko o keia Pauku. ua hoomao- ] popoia he ekolu mau mea ano nui e | kupono ai kekahi mea i Peresidena: i (1) He kanaka oia nona na makahiki ■ he 35 aoi aku; (2) Ua hanauia ma HaI waii nei; a i ole, ua noho ma Hawaii j nei no na ma'kahiki he 15 a oi aku: (3) He kupa oia no ka Repubalika o Hawaii nei. I MA ka olek> Beritania o keia Pauku, | ua hoikeia ka huaolelo "kanaika" he ! "person." A o keia huaolelo Beritanla "person," ua pili no ia i ka "wahine." a i ole. "kane;" aole ia lie huaolelo no ke kane wale no. Ma keia ano i hiki ai ia makou ke olelo ae. ua hiki no i ka "wahiae" ke Ulo i Peresidena. Heaha la ia mea he "kupa?" "O na kanaka apau i hanauia * * * ma ko Hawaii Pae Aina, a i noho malalo o ka

mana o ka Kepuhalika, he mau "kupa'* lakou no ka RepubalUca o Hawaii. E nana Kumukanawai, Pauku IT. He elua ano "kupa" no Hawaii nei: "Kupa" ma ka hanau ana, a he mamuli o ka hookupa ana. O ka wahin« Hawaii i «hanauia ma Hawaii nei f he kupa ia no Hawaii ne'u O ka ili-keo-keo, ili-ulaula, a ano Hi e ae i hanauia ma Ha\raii nei. a e noho ana malalo 0 ka mana o ka Repuhaltka o Hawaii nei, he kupa no ta. Ua hooholoia kela e ka Aha Kiekie ma ka hihia o ka mokuahi Kina. ma ka mea e pHI ana la Mr. Macfariane. I ka nana ana i ke*a maa mea apau 1 hoakakaia ae la, ua hlki lo i ka hoomaopopo ana o ka mea aooaoo kaulike a maikai ke ike iho, he oiaio maoli ka makou i holke ai imun o akea, elike me ke poo manao malaaa ae nei, o ke alahele hoolaulea e koiia mai nei na Repubalika ame na Rolaiiti etoa,

a» aiata e ku hoa at k? Aapum 31 a: aia'.aaa o Hiw-aI;. A ke oleio hou aei naakou. haomania k-> ku ana -c &« Ha.wa:i ru-i ♦ km wa. nui ke Aupua; RrpuMlika kuok->:i. ua oaou b.e : i ts k*ia iioko o r.a haea ioo)tah>» kck<i>. elike me 31 R«* pnb-dlik:i o Hema. Ke abb*«'v a Kuokoa »> pak> noh •ola ke a!.-bek e bo« o»-? kj; .i'. iie hauaa-:!*' ktiio>ko i mea e hoo: U>a ia a-ku a. ka p«iso aau" 1 ' ka p:Uki-i xiiuna o kahī kc«r,a ut:kn i o ka bhui oiwi. o Hawai: e noho n-?f. i keia wn.