Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 8, 25 February 1898 — Ka Ahaolelo o ke Aupuni Repubalika o Hawaii, 1898. [ARTICLE]

Ka Ahaolelo o ke Aupuni Repubalika o Hawaii, 1898.

1 LA HANA EU'A, FEBERUARI 17. | AHA SENATE. i Weheia na hana o ka Aha Senau\ i j ma ke kakahiaka hoi o keia la. mamuii | o ka pule ana a ka Rev. G. L. Pearson. ! Mahope iho ua hoohikiia oia no ka lawelawe ana i ka oihana kahunapuie no ka Aha Senate. Ua hoohikiia nohoi 0 George Gampton, lea makai oia Hale. no ka lawelawe ana i kana oihana me ka pono. Ua kohoīa o Waterhouse ame Laimana i kcmite e hoike aku i ka Peresi()ena no ka manawa. ua makaukau ka Aha Senaie no ka hana. I ko laua hoi ana mai, ua hoike mai ia laua inuia o ka Haie, aole mea a ka Peresidena e hoike mai ai imua o ka Hale. Waiho mai ke Kuhina Waiwai Damon i na kope i paiia o ka palapala wehe Ahaolelo a ka Peresidena no ka manawa. Heluhelu mai o Peresidena Waila he palapala mai ke Kakauolelo mai o ka Aha Kiekie e hoakaka ana no ka hoounaia ana mai o kekahi >hapa o ka hoike o ka Lunakana-wai Kiekie. a, aia kekahi hapa oia hoike ma ka lima o ka poe pai. Na ke Kuhina Waiwai i waiho mai 1 ka hoike a ke Kuhina o ko na Aina E. Waiho pu mai nohoi oia he mau kanawai e pili ana i na 'haawina dala no na uku o na luna Aupuni, no ka uku ana i kekahi mau koi ame na haawina dala no na lilo o na keena oihana. Heluheluia keia kanawai ma kona poo. Nonoi mai nohoi oia e kapaeia na rula, i hiki ai iaia ke heluhelu mai i kekahi bila 'kanawai no na lilo o na kula, iHoakaka mai oia i ka manao nui oia hila kanawai. Mahope iho heluhelu mai oia i ka hila kanawai e hookaawale ana i $20,000 no na lilo o ka Alhaolelo. Ua waihoia keia mau bila kanawai ma ka lima o ke Komite Hoonaauao. Nonoi mai o Senatoa Holstein, e hoolakoia mai na hoa o ka <Haie me ona mau kope o na buke Kanawai Kivila ame Karaima i hooponoponoia iho nei. Ua ala ae he hoopaapaa mawaena 0 na hoa o ka Hale no ka mea e piii ana i ke kohoia ana ona mea kakau mikini, oia hoi ka mea nana e hoomakaukau mua i na bila kanawai mamua o ka waihoia ana mai imua o ka Hale. Mahope iho o "ka hala ana o kekaihi manawa o ko ka Hale kamailio ana, ua wafho mai o Senatoa »McCandless lie olelo hooholo e haawi ana i ka mana i ke komiie pai e hoolimalima 1 mea kakau mikini ame ona maheie e unuhi olelo no ka Aha Senate. Hoopanee ka Hale a noho hou ma ka hora 10 kakahiaka o ka Poalima. HALE O NA LUNAMAiKiAAINANA. Ua noho keia Hale ma ka hora 10 a oi. O Lunamakaainana Lobenstein mai Hilo mai ka Luna(hoomalu no ka manawa. Ua akoakoa mai na lunamakaainana apau. Mahope iho o ke aponoia ana o ka palapala hookohu o Mr. Kaeo, e ke komite nana palapala hookohu. ua hoohikiia oia e ka Lunakanawai Kiekie. Mahope iho, ua hoakaka mai ka lunahoomaiu no ka manawa i ka hana mua a ka Hale e hana ai, oia hoi ke koho ana i lunahoomaiu no ka Hale. Na Mr. Kaai o Hana i waiho mai i ka inoo o J. L. Kaulukou i lunahoomalu no ka Haie. Kokuaila keia noi e Mr. Kaeo o Kauai. Nonoi hoi o Mr. Pogue e paniia ka waihoia ana o na moho. Hooholoia*. Alaila, ku o Mr. Adii a nonoi e kapaeia na rula, & e kohoia o Mr. Kaoiukou ma ka ae ana o na hoa. Hooholo ia. A ua koho iokahiia o Mr. Kaulukou I lunahoomaiu. Ku mai o Mr. Ix>benstein a olelo mai: >4 Ko hauoli nel au i ka haawi ana aku i keia hamare o ka oihana iunahoomalu ia Mr. Kaulukou. he k*naka 1 ikeia kona hoopono, ka makaukau axne ka noeau." Loewe ka lunahoomaiu 1 kona noho,

a hoike m;*: i kona nnhalo kiekie i na. 'ihki o ka Hiile ao ka hii;nai ī haawiia akn ;:iia ma ko I:ikot: koho lokahi a_a.i :ai:i i nuw naa.i o Auamo ae i na koikoi o ku ana i aa hana o k.v Hale malalo o ke ;\h\ka: ana o na m!a o ka Hale: ua manaolana hoi oia e lawelawe ana oia i na hana me ka hoohoio hikiwawe ana a no ka pono hoi o ka iehulehu mai o a o. Hoiko mai i ke koikoi o ka hana i kau iho maluna 0 lakou apau ma ke ano he poe wahaoleio iakou no ka iehulohu na lakoa 1 koho ia lakou. a no ka pono nohoi o na poe apau iloko o keia aina. Manaoiana ia e lawelawe ana na hoa apaa 0 ka Hale i na hana o keia kau me ki eluolu. ka maikai ame ka hikiwawe. Kohoia o Mr. Kaai o Hana i Hope Lunahoomaiu. Jaines N". K. Keola i Kakauolelo. ka Makua Rev. Waiamau 1 Kahunapule. a o J. D. Tucker i Makai no ka Haie. Ma-ke noi a Mr. Robikana o Honolulu nei, ua kohoia ona komiie e hele aku a hoike i ka Hope Peresidena o ke Aupuni no ka makaukau o ka Hale e lawelawe i na hana, a ua kohoia <»ia, Pogue ame lsenberg i komite. Ma keia wa mahope iho. ua ala mal la he hoopaapaa mawaena o na hoa o ka Haie no ka m«i e pili ana i ka Rula 14, no ka maopopo ole o ke ano e hoohikiia ai ka Lunshoomalu me ka Hope Lunahoomalu. Ku o Mr. Aehi a hc£iu» i kona manao, oia hoi. e liio n& ka Lunahoomalu e hoohiki i na luna apan o ka Hale, alaila, na ka Hope Lunahoomaiu e hoohiki kona mua. Hoakaka mai o Mr. Loebenstein. ma kona manao ua hiki loa ke hoopauia keia pohihihi ma ka pakui hou ia ana akfl he mau mamala olelo hou i ka Rula 14, e haawi ana i ka mana hoohiki l ka Lunahoomalu. I keia wa hoi i ku mai ai ka Loio j Kuhina a hoakaka mat la i kona mai nao no keia ninau, a ma kona hoomaha ana, ua ku ae o <Mr. Aikinson 0 Honolulu nei a ninau aku la i ka Loio Kuhina, ma ke kuleana hea 1& 1 loaa ai laia ka mana e hoakaka mai ai i kona manao ma ia ano. Hoike mai la hoi ka Loio Kuhina he kuleana. ! kona ma ke Kumukanawai e kamailio ; ai, ma ke ano he hoa oia no ka Ahaolelo ma ke ano ex-officio. Ua loaa iaia ke kuleana kamailio, aole nae hiki iaia ke koho. Mamuli hoi o ke noi a Mr. Lobikan& ma kona hooponopono ana mai i ke ano o ka hana a ka Lunahoomalu e pili ana i ka hiki ana iaia ke hoohiki i na luna e ae o ka Hale mawaho aku o na lunamakaainana, ua hoopauia ko ka Hale hoopaapaa ana. I ka hoi ana mai o ke komile i hoounaia ai imua o ka Peresidena a hoike mai la i ka 'hopena o ka iakou hana, ua aponoia ka lakou hoike. Na ka Loio Kuhina i waiho mai i kekahi mau hoike iloko o ka Hale. Nonoi ho< o Mr. Richards e hoolako ia na hoa o ka Hale me na kope o ke Kanawai Kivila ame Karaima i hooponoponoia iho nei. Aeia. Na Mr. Aehi he olelo hooholo e hoomoakaka an a i na wa e noho a! ka Hale 1 na la apau o ka hebedoma. Ua hoololi iki ia nae keia olelo hooholo e Mr. Robertson. Hoike mai ka Lunahoomalu i na Komite o ka Hale: Komite ona Aina E: Alkinaon, Robertson ame Pogue. Komite Oihana Hookolokolo: Robertson, Aehi ame Kaeo. Komite Waiwai; Pogue, Gear amt | Paris. | Koiniie Aira Aupup.i me H»na { Kuloko: Loebenstein. McCand!«s? ame Kaai. Komite Kalepa, Mahiai tne Hana Lima: WaiLi, I«enherg ame Rleharda. Komite Ola me Hooeaaaao: Gear. Atkinaon me Kahanlelio. Komite Oihana Koa: Lsenberg. Q«ar ame KomHe Bila fiamtwal ame PaU: Kaeo, Richards ame Paiia. Komite Buke Helu: lfoCandleaa, Kahaulello ame Wllder. Komlte o na Rula: Kahanlelio, Q«tr ame Aehl Hoea mai la hol lie pala-pala mal ka Aha mai, e holke ana n& makaukau ia Haie eo ka v»n« Hoike mal la ka Lunahoomaln oa koho ola la Mr, Wileoi, lnnaleaaawai

o ka Aha Apana o rī->no:uU? nei. 2 uoahi 2 maheie oklo r»o ka Hak-. Hik: mai he paiapala mai ka Luaakanavsj Rtekie mai. e noike aiai ana e hoouna mai ana oia i koeaa akn 0 kai;a hoike. Ma ke uoi a lseaberg, ua kauohaia ke kakauoleio e hooana aku i palapaia : ka Haie o na Senaie e hoike ana aa makaakau fea Hale 0 na Lunainakaainana no ka hana. Hoike mai ka Loio Kuhina i kona manao e lawe mai ana o:a i kekahi mau bila kanawai, o*:a hoi: He kanawai e kaohi a e kapae ana 1 ka hoopai ma kekahi mau hihia. He kanawai e hooloii ana i ke Kanawai Hoonohonoho i ka Oihana Hookolokolo i aponoia ma ka la 25 0 Xovemaba, 1892, e piii ana i na Kau o na Aha Hookolokolo Kaapuni. O keia hoololi nae ua pili ia i ka Pauku 29 oia Kanawai hookahi no. He Kanawai e pili ana i ka hana a ka Hope Makai Nui. He kanawai e hoololi ana i kekahi mau Pauku lehuiehu wale 0 ke Kanawai Laikini o 1596. Ua heluhelii ekahi ia keia mau bila kanawai ma ko lakou mau poo. Hoopanee ka Hale a noho hou ma ka hora 10 a. m. o ka Poalima. LA HANA EKOLU. FEBERUA«RI IS. AHA SENATE. Ma ka manawa i hoopanee ai ka Hale mai ka la mai mamua iho ua noho hou ia, a lawelawe i na hana. He 12 ka nui 0 na hoa i akoakoa mai. Aoie nohoi i mahnahua na hana i lawelaweia eia Hale ma keia la. Ua wai'hoia mai ka hoike a ke Kuhina Waiwai. Ua waihoia mai he palapala hoopii mai kekahi kanaka mai 0 Palihea kona inoa. e hoike ana aole hiki iaia ke hookaa i kona mau auhau 1 hiki aku ka huina i ke $50 no ekoiu makahiki, oiai nae he wahi apana aina uuku kona mauka 0 Palolo i hoolimalimaia aku i ka Pake no $25 i ka makahiki hookahi, a o kona wahi ola nohoi ia. Ua nonoi oia i ka Ahaolelo e kalaia oia mai keia auhau aku. He 70 ka nui 0 kona mau makahiki 1 keia wa. Hooholoia ka bila kanawai e hookaawale ana i $20,000 no na lilo 0 ka Ahaolelo, ma kona helulielu ekahi ia ana. O ka bila kanawai hoi e pili ana i ka huina 0 $50,000 no na kula, ua waihoia i kekahi komite, elikē me ke noi a Waterhouse. Hooiaha mai o Holstein e lawe mai ana oia he kanawai no ka hookomoia ana 0 na waina ame na mea inu mama ma ke kuai ma na wahi e ae o ka Pae Aina nei, mamuli o ka laikiniia ana. Hoopanee ka Hale. HALE O NA LUNiAMAKAAINANA. Noho keia Hale ma ka hora 10. Pule 0 Rev. Waiamau, a kaheaia na inoa 0 na lunamakaainana. Hoohikiia o Lunakanawai WHikoki 1 maheleolelo no ka Hale. Heluhelu mai 0 Mr. Atkinson he palapala hoopii mai a Palihea mai, elike me ka mea i ikeia ma ka Hale 0 na Senate. Waiho mai 0 Mr. Aehi i keia mau noi: He noi no $20,000 no ke alanui mai ka Lua-o-Pele mai a i Punaluu; 1 $500 no ke paipu wai n\ai ke poo wai mai o Kaluahaao mai a hoea i Waiohinu; i $7500 no ke alanui mai ke awa aku 0 Keauhou a hoea i Kahaluu ma Kona Akau; i $5000 no kekahi alanui e hiki ana ke holo ke kaa lio mai Keauhou mai a hoea i Kailua; i $7500 no ka wehe ana i alanui mai Keauhou makai aku nei a hoea i Keauhou mauka, ma Kona Akau. Ma ke kapaeia ana o na nila, ua heluhelu mai la ka Loio Kuhina i na bila kanawai e pili ana i na alanui, a e pili ana hoi i ka Hoana e Hoeha ame ka Hoeha io ana, Na Mr. Aehi i waiha mai i keia mau bila kanawai: He kanawai e hoopau ana i na Pauku 1139 ame 1140 o ke Kanawai Kiyila; he kanawai no ka hoohoihoi ana i ka hoouluia ana o ka waiaa ame ke kope; he kanawai no ka ili ana o ka -waiwai o na keiki hookama; he kanawai e haawi ana i na wahine i mareia i na kane i ka mana hookohu hope: ie kanawai no na home hookuonoono; he kanawai no ka hooponopono ana 1 na hana lawelawe hihia kivila; he kanawai e hoololi ana i na Pauku 1480, 1481, 1842 ame 1843 o ke Kanawai Kivila. Hoolaha mai 0 Mr. Robikana e lawe mai aua oia i ke Kanawai Auhau no na Loaa makahiki. Hoolaha mai o Loebenstein e lawe mai aua oia i kekahi mau bila kanawai e pili ana i ka pono o ke kukulu ana i alanui kaa iiwila ma ke kulanakaahale o Hilo; he kanawai e ae ana i ke kuaiia ana o na waina ame na waiona mama; he kanawai no ka hookohu ana i m&u luoa alanui poo no ka Mokupunl o Hawaii, Maui (e komo pu aoa hoi 0 Moiokal ame Lanai) a ao ka Mokupuni o Oahu nei, a peia hoi o Kauai.

0 ua bila kanawai mua 4 a ka Loio Kuhina i waiho mai ai imua o ka Haie ma ka la mamua iho, ua haawiia i ke ; Komite Hookolokolo. a o ka biia kanawai 5 ua haawiia i ke Komite Ola. Ma ke kapaeia ana o na rula, ua hoike mai ke Komite o na Rula i na rula lehulehu wale i hoololiia. Ma ke noi a Mr. Pogue, ua hoomaha ; ka Hale ma ka hora 1:30. | AUWINA LA. : 1 ka noho hou ana o ka Hale, a ma • ke kapaeia ana o na rula, ua waiho j mai la o Mr. Pogue he olelo hooholo | e hoopaa ana i na uku o na luna o ka Hale elike me ke Kau Ahaolelo o 1896, oia hoi: Mea unuhi olelo, ?10 no ka la; Kakauolelo, $8; .Makai o ka Hale, $4; ka uku hoi o ke kahunapule he $100 no ka wa e noho ai ka Ahaolelo, ellke me na rula. iMa ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu mai la ka Loio Kuhina he hoike ma ka aoao o ke Kuhina Kalaiaina no ka mea e pili ana i ka hoololi Kumiukanawai i 'hooholoia ai ma ke Kau Ahaolelo i hala. Waihoia i ke Komite Hookolokolo. Haawiia ka hoike a ke -Komile o na Rula i ke Komite Pai, mahope iho o ka heluheluia ana ma ka Olelo Beritania, mamuli o ke noi a Mr. Pogue. Ma ke kapaeia ana o na rula, ua hoolalia mai la o Mr. Gear o Honolulu nei e lawe mai ana oia he bila kanawai e pili ana i ka oihana lapaau ame ke kuaiia an o na laau make maloko nei o ka Repuhalika o Hawaii nei. Hora 2 a oi. hoopanee ka Hale. LA HANA EHA, PBBE , RUARI 19. AHA SBNATE. Ma'hope iho o ka pau ana o na hana mua a maa mau o ka Hale, ua hapaiia ka noonooia ana o ka hoike a ke Komite Ola me Hoonaauao, ma ka mea e pili ana i ka bila kanawai no ka haawina dala o $50,000 no ke kukuluia ana o na halekula hou a pimi ka Repubalika o Hawaii. Ua makemake ka Aha Kuhina e waihoia keia huina maloko o ka waihona Aupimi, ma ke ano he haa-wina kuikawa, a e hiki ana 'hoi ke unuhiia ua mau dala la i kela ame keia manaiwa, mamuli o ke kikoo ana a ke Kuhina Hoonaauao. Aka, ua lokahi like ole nae ka maiiao o ke Komite me ka Aha Kuhina ma keia mea. oiai ua manao ke Komite, he mea pono no ke loaa J keia ame keia mokupuni he mau haawina dala no na hana hoonaauao o lakou iho. a ua manao ke Komile e waiho i ka Mla ma ka papa a hiki i ka wa e noonoo pu ia ai me ka bila haawina. Make noi a Senatoa McCandless, ua aponoia ke noi a ke Komite no ka waHio i ka bila haawina no na kula ma ka papa. Ua hoounaia mai e ka Hope Pereeidena o ke Aupuni na inoa o kekahi poe keonimana i hookohuia no na oihana Aupuni, a no ke apono ana hoi o ke Senate: Antonio Perrv, Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ektfhi. William F. L. Stanley, Lunakanawai Elua o ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi. R. Lee Bryce, Kanikela Hawaii ma Brisbane, Queen»land, Auseteralia. Frederick Ringer, Kanikela Hawaii ma Nagasaki, lapana. Mamuli o ke kauoha a ka Pereside- ' na o ka Hale. ua hoopaneeia ka noo- | nooia ana o keia mau hookohu. j Na Senaioa Holstein I waiho mai j he palapala noi mai Kooa Akan mai, no $7000 no kekahi alanui mai ke aianai Aupnni bou e kokoke ana i kahi o Kauka McWayne a hai po me fee alanui o Kailua tae Kohanaiki; a i $2300 no ke kaai aaa i ka "hale holohau" o Kailua, ame ke kukuluia ana ona hale e lawa pono ai na keena oihana Auponi apau; i $500 no kekahi hale spu-

kukui ma Kaiiua: a i halekuia ma Honokohau-iki. no ka huina o $1500. Ma ka no-mooia ana o ka bila kanawai e hoanaokoa ana i $20,000 no na lilo o keia Kau Ahaolelo. ua haawiia ua hila la i ke Komite Hookolokolo, i hiki ai ke noonooia na lilo o ke Kau Kuikawa o kn Aha Senate i noho ai ma ka malama o Sepatemaba o keia makahiki, no ke apono aua i ke kuikaui. Heluhelu mai o Senatoa Holstein o Kohala Akau i ka bila kanawai Aha Senate Helu 6, e pili ana i ka laikiniia ana o ke kuai ana i ka waina, bia ame ka ela, i komo lahiiahi ai ka alakohola. Kauohaia e pai. Hoopanee ka Hale a noho hou hou ma ka Poakahi. HALE O NA LUNAiMAKA AIX A XA. Mahope iho o Ka alioakoa ana o ka Hale, a lawelawe i na 'hana, ua kohoia 0 Messrs. Aehi, Kahaulelio ame Pogue 1 komite no ke kii ana aku i ka Lunakanawai Kiekie e hele mai e hoohiki ia Mr. J. D. Paris, oiai ua aponoia kona palapala hookohu. Mamuli o ka nawaliwali, ua hookuu aku ka Luna hoomalu o ka Hale ia Mr. Kaai o Hana no elima la. Waiho mai o Mr. Paris he noi mai Kona mai i $26,000 no ke alanui ma Kona Akau ame Kona Hema. Na Mr. Aehi i waiho mai i keia mau hoopii: I $7500 no ke alanui ma Keauhou; $10,000 no ke alanui mai Napoopoo a Hookena; $15,000. no ke alanui mai Kona Hema aku a hoea i Kahuku ma Kau; $800 no ka hoonui ana ae i ka uwapo o Keauhou. Heluheluia ka Bila Kanawai Auhau Loaa Kuloko e Mr. Robikana, ma ke poo, a haawiia i ke Komite Pai. Heluhelu o Mr. Aohi ma na poo o na bila kanawai lehulehu ana i hoolaha mai ai ma ka la mamua iho. Waihoia ka bila kauawai e pili ana i na alanui i ke Komite o na Aina Aupuni. Haawiia ka bila kanawai no ka "Hoana e Hoeha ame Hoeha io ana,'* me kekahi mau pauku e hoopau ana i kekahi mau pauku lehulehu wale o ke Kanawai iKaraima, i ke Komite Hookolokolo. Hapaiia ka noonoo ana o ka Hale ma ka Bila Kanawai e pili ana i ka loihi o ka manawa e noho ai na Kau Hookolokoio Kaapuni. >Ma ka hoike a ke Komite Hookolokolo i noonoo ai i ua bila la, i 12 ia e noho hou aku ai ka Aha, oiai nae ma ka bila, e noho no ke Kau Kaapuni elike me ka manao o ka Aha he pono. Hoololi hoi o Mr. Isenbei*g i 20 la. Kokuaia keia noi e Mr. Paris. Hoakaka o Mr. Gear o Honolulu nei, ua kue ka hoololi i na rula, oiai aole i paa i ke kakauia. Kauoha ka Lunahoomalu e kakauia ka hoololL Waihoia ka bila kanawai ame ka hoololi ma ka papa mamuli o ke noi a Mr. Pogue. Hora 11 me 20 minute hoopanee ka Hale. LA BANA ELLMA, FDBBRUARI 21. AHA SBNATE. Noho keia Aha ma kona manawa mau. He 13 ka nui o ka poe 1 akoakoa mai. O ka mua loa keia o ka noho ana o Senatoa Ealauwina ma kona naho. Nana i waiho mai he noi no $3000 mai kekahi poe mai Maui mai, no ka hana ana i na alanui o Honokohau ame Kahakuloa. Waihoia keia noi a noonoo pu ia me # ka bila haawina. Ma ke noi a Senatoa Rfce, ua heluheluia ka Bila Haawina ma ke poo. 0 ka Bila Kanawaī no na haawina dala no ka uku ana i kekahi mau koi, na bila kikoo i hookaa oie ia ame na uku hana mamua aku o ka la 31 o Dekemaba. 1897, ua haawiia i ke Komite Waiwai. Peia nohoi ka bila kanawai no na iiio Aupuni no elua maOkahiki e pan ana ma ka la 31 o Dekemaba. 1899, ua haawila no ia Komite. Heluheluia ka Bila Kanawai no na uku iuna Aupuni ame na paahana Aupunl. Ua kne o Senatoa Balauwina i ka haawiia ana o na bila haawina i ke Komite me ka noonoo mua oie ia ana e ke Senate. a ua kue hoi o Senatoa McCaodle3s i keia manao. Mahope iho o na hoakaka ana, ua unuhi hou o Senatoa Balanwina i kana noi no ka lawe ana mai i na mau bila kanawai la mai ke Komiie mai. Ua noho hoi ka Aha ma ke ano Aha Hooko no ka noonoo ana i na inoa a ka Peresidena o ke Aupuni i waiho mai a! r ma ke ano he poe i hookohnia ma na oihana Aopunl. Mahope Iho o ka noonooia ana, ua kanohaia ke kakauolelo e hoike aku l ka Hope Peresidena o ke Aupuni ua apono ke Benaee i ua man inoa la. Hora 10 me hapa hoopanee ka Aha.