Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 5, 4 Pepeluali 1898 — AOLE I KOHOIA KA NINAU HOOHUI AINA. Hawaii ame Cuba ma ke Kaunu Hookahi. Koho Balota Plebiscite no ka Hoohui Aina. [ARTICLE]

AOLE I KOHOIA KA NINAU HOOHUI AINA.

Hawaii ame Cuba ma ke Kaunu Hookahi.

Koho Balota Plebiscite no ka Hoohui Aina.

Wasinetona, lanuari 21. —Ua hoalaia mai nei he kahua hana hou no ka hoohui hikiwawe loa ana ia Hawaii, ke hooholo ole ia ke kuikahi hoolhui Aupuni e ka Senate. Ua manaoia, e , hookomoia ka Bila Kanawai hoohui Aupuni a Senatoa Mogana i lawe mai al iloko o ka Bila Haawina o na Luna Aupuni i ko na aina e. A maloko o ka Hale o na Makaainana i hoalaia ai keia hana. Ma keia ano e hiki ole ai ia Lunahoomalu Reed o loko oia Hale ke akeake aku i ka noonooia ana o ka bila haawina. E komo pu ana I hoi ma ia wahi ka mea e pili ana ia Cuba. Ke mau nei no nae ka manaoio ana ana o Senatoa Davis, Senatoa Morgan ame ka poe kokua kuikaihi apau, e ; hooholoia ana no ka hoohui Aupuni ma o ke kuikahi la, a he mea make'hewa wale no ka hana ana ma ke ano bila kanawai maoli. O ka loaa wale aku no o ka huina o ka elua hapakolu o na Senatoa ma ka aoao kokua i ke kuikahi, ka mea wale no e makemakeia nei, no ka '.hooliolo loa ana aku i ke kuikahi; a i keia wa fhe kanalima-kumamaono ' (56) poe Senatoa ma ia aoao, a ua ae 0 ame kekahi mau alakai e ae o ka aoao kue feuikah.i i keia huina. Aole paha e oi aku ana mamua o elima ka huina i koe e lawa ai ka heluna e holo loa ai ke kuikahi. 0 ka nui nae o ka poe ktfkua i na mea e pili ana ia Cuba, he lehulehu loa no lakou. Aka, e loaa ana no na hakoko ikaika ana i keia kulana hou o ka hana pili 1 ka hoohui Aupuni Hawaii. Ua manao wale ia, e kue ana o Senatoa White me ka ikaika loa i ka ike ana aku o Amerika HUiia i na poe kipi o Cuba, ma ke ano he poe kaua maoli laleou (belligerents) aole hoi he poe kipi (rebels). 0 keia kulana liou nae i manaoia no ka hoohui Aupuni Hawaii, he mea ia e hamama ai ka ipuka 0 ke "kalai "olelo akea ma na aoao elua, a e loaa ai he pomaikai ma ka aoao kakoo kuikahi. Ke olelo nei ka poe Demokarata kue i keia kumwhana, ua makemake loa lakou e loaa ka loihi o ka manawa e kamailio ai. ma ka aoao kue, elike me ka loihi o ka "manawa i loaa i ka aoao kakoo kuikahi. Nolaila, aole i hoea aku keia | kumuhana i kona pahu hopu. O keia kulana maloko o ka Aha Senate, he mea ia e hoomama aku ana 1 ka ipuka i ka hana ana mai a na hoaloha o ke kumuhana hoohui Aupuni, maloko o ka Hale o na Makaainana, i na mea a lakou i manao ai he mea ia e pono a e ko ai ka hana hoohui Aupuni. Nolaila, ina e hoihoi 'hou ia aku ana keia Bila Haawina i ka Hale o na Makaainana, me na hoololi e pili ana ia Hawaii ame Cuba, mai ka Aha Senate aku, aole hiki ia Lunahoomalu Reed o ka Hale o na Makaainana ke rula, ua kue keia hana ana i na rula o ka Hale, o ka hana wale no ma ia manawa, oia ke koho ana o na hoa o ka Hale o naMakaaiI nana maluna o ka Bila Haawina no na Luna Aupuni i ko na Aina E, me na hoololi e pili ana ia Hawaii ame Cuba. He nui na Lunamakaainana Demokarata i kakoo ikaika no ka mea e pili ana ia Cuba, a ua manaoio no hoi lakou e lehulehu loa ana no na Repubalika e kokua ana ia lakou ma ia kumuhana, ke hoea hou mai ka noonooia ana oia ninau (Cuba). He oiaio no nae, aole i lokahi loa na noonoo ame na manao o keia poe no ka mea e pili ana ia Hawaii, aka, ua manaoio no nae hoi ka poe Repubalika e nui ana no na Demokarata e kakoo ana i ka olelo hooholo a bila kanawai paha e hoike ana i ka hoohuiia ana o Hawaii me Amerika Huiia nei. Ua manaoia, e loaa ana i ka aoao kokua hoohui Aupuni Hawaii, he heluna o kanakolu ka oi ma ka wa e koho ai, me ka nana ole ia o ka Lunahoomalu Reed mau hooikaika ana ma ka aoao kue hoohui Aupuni. O.ka mea nui ma keia kulana o ka Bila Haawina, oiā ka hoea ana aku imua o ka Peresidena. Oiai, ina e hoea aku ana keia Bila Haawina imua ona, e apono ana i ka ike ana aku i na Cuba he poe kaua maoli lakou, aole hoi he poe kipi, ke kumuhana hoi ana i ae ole ai, e loaa ana paha he kuia ma kona aoao, oiai hoi, aia maloko oia Bila Haawina hookahi ka mea e pili ana ia Hawaii, ke kumuhana i kokuaia e ia.

Ua paa loa ko Senatoa White manao, e iiiki ana iaia ke hoopuhili i ka hooholoia ana o ke kuikahi hoohui Aupuni, a i keiā la, ua nonoi aku oia ia Senatoa Davis, ka mea iaia ke alakai ana o ke kuikahi, e aelike laua i manawa e laweia ai ke koho maoli ana a na Senatoa maluna o ke kuikahi. Aka, ua hoike mai o Davis, aole hiki iaia ke hana i aelike oia ano, oiai ua lehulehu loa ka poe i makemake e kamailio maluna o keia kumuhana, a no ia mea he pohihihi ke koho ana i ka wa maopopo e laweia ai ke koho ana a na Senatoa. 0 keia ka wa mua loa i ikeia ai ko Senatoa White manaoio loa ana, ua lawa na balota ma kona aoao, e hiki ai ke hooholo ole ia ke kuikahi. E kamailio aku ana o Senatoa Teller a mahope aku ona o Senatoa White. Ua hoolaha ae hoi o Senatc* Morrill, e kamailio ana oia no hookahi hora i keia pule ae. Ua paa loa ka manao o Davis, ua loaa iaia he kanaono balota a oi aku, ma ka aoao kokua i ke kuikahi. HOOLOLI A SENATOA BACON NO KA BILA KANAWAI HOOHUI AUPUNI A MOGANA. Wasinetona, lanuari 20.—1 keia la i waiho aku ai o Senatoa Bacon o Georgi a he hoololi no ke kuikahi hoohui Aupuni, elike me kana i hoolaha mua ai ma ka la inehinei, a o ua hoololi la, e pili ana ia i ka haawi ana i ka mana koho balota i na kanaka Hawaii, ma ka mea e pili ana i keia kumuhana. He hoololi hoi keia no ka Bila Kanawai Hoohui Aupuni a Senatoa Mogana, a penei ke ano o ua hoololi la: "Aole no e mana a e paa keia kanawai maluna o Amerika Huiia, a o ka Repubalika paha o Hawaii, aia a aeia a aponoia ia mea e ka hapanui o na poe koho balota (voters) e koho ana, ma kekahi koho balota, e malamaia ana ma Ko Hawaii Pae Aina, a ma ia koho balota ana e lilo na kane Hawaii maoli apau o ua mau mokupuni la, ame na kane apau o ko na aina e, i hookupaia i poe kupono i ke koho balota. E malamaia hoi ua koho balota la ma ka manawa ame ke ano a malalo hoi o na hooponopono ana i kauia e ka Peresidena o Amerika Hui ia." IKI IA KE KOHO ANA 0 KA AHA SENATE. Waslnetona, lanuari 25.—N0 ke koho koke ia ana o ke kuikahi i keia wa,

he maikai ole ia ma ka ikeaku. I keia la iho la i koi hou aku ai ka poe kue kuikahi e hanaia ona aelike no ka wa e koho fealota ai na Senatoa, aka, aole ae o Lunahoomalu Davis o ke *Komite o ko na Aina E ia mea. Ua olelo ae o Senatoa Davis, manaolana ia, e loaa ana ka wa ma ia muakokoke ihoe kohoia ai ka ninau, oiai e haalele koke ana oia ia Wasinetona, no kekahi wa pokole i keia mahiija ae, no kekahi hana, a pela nohoi me kekahi poe Senatoa e ae, he mau hana nohoi ka lakou e hele aku ai, a he kumu ia e hala loa ai ka wa no ke koho ana a 'hoea i ke kāu kupulau. I keia wa e nee nei, aia ka hapanui 0 ka wa kamailio i ka poe o ka aoao kue kuikahi, a o kahi koena manawa 1 koe iho, he 15 minute wale no ia, a oia kahi wa e kamailio ai ka poe o j ka aoao kue. | SENATOA MOGANA. I Wasinetona, lanuaii 20.—1 keia la i j pau ai ka haiolelo ana a Senatoa Mo- j gana imua o ke Senate, ma ka.mea e ■ pili ana i ka ninau hoohui Āupuni. I He aneaoe eha hora ana i kamailip ai ma keia la, a ma ka wa i pau ai kana haiolelo ana, aole i oi aku mamup o eoao Senatoa e noho ana iloko o ka Hale ia wa. Mawaena o na mea | ana i kamailio ai, no ka mea kekahi ' e pili ana i ke kulana Aupuni o Ha- j wan. Ua olelo ae oia, o ka manao , maoli o na ili-keokeo ma Hawaii, oia j ka hana ana i na mea pono maoli no na kanaka maoli; a ma konA wa i ninauia aku ai> ua pane mai oia, aia . hookahi kanaka Hawaii maoli iloko i 0 ka Aha Kuhina o Dole. Ua heluhelu nui mai oia no loko \ mai o na palapala he mau lehulehu loa j e pili ana ia Hawaii, e komo pu ana ? malaila ka moolelo e pili ana i na ; Kumukanawai he lehulehu loa o Ha- j waii. Ua kaheaia na hoa o ka Aha, j 1 loaa ai ona koramu (quorum), aka, ( ua olelo oia, ua oi loa aku kona ma- ; kemake i kahi puulu uuku o na Se- j natoa mamua o kona lohe ana i ke | noi maua'e wale no ke kahea ana i kē j koramu. j Wasinetona, lanuari 24.—Ua kamailio hou no o Senatoa Mogana i keia la, maluna o ka ninau hoohui Aupuni. • Ua nonoi oia e aeia oia e kamailio ma j ka aoao he pono pilikino ia i loaa iaia j iloko o ka Aha Senate, no ka mea e j kamailio ana no kona oleloia ana, ua j hoike oia ma kekahi haiolelo ana ma 1 ke Kau Hooko o ka Aha Senate, ua kokua no o Kalivalana i ke kumuhana hoohui Aupuni o Hawaii. Kamailio mua mai la ia, no ka mea e pili ana i kekahi manao i hoolahaia maloko o kekahi nupepa mai Nu lerese mai, e hoike ana, ua hoole ae o Kalivalana i ka oiaio o kana (Mogana) mau mea i olelo ai. Ua olelo ae o Mogana, he mea i ike maopopo loa ia mawaena o kekahi mau hoaloha o Kalivalana, t»a kokua no oia i ka hoohui ana mai ia Hawali, aole hol oia wale no, aka, iaCuba ke-

kahi. "Aole liiki ia'u, ke olelo ae." wahi a Mogana i olelo ae ai, "e ae una au i ka Mr, Kalivalana hoakake. ua kue mau loa oia i ka hoohuiia ana mai o Hawaii. Ua hiki loa ia.'u hoike ae i ka. inoa o kekahi h0a1.. ; i hilinaiia o KalivaJana. nana e ku'r;x mai ia'u no ka oiaio ole o keia n.amanao o Kalivalana." Alaila, hoakaka piha mai la o m gana i na hana a Kalivalana i h.nui ai ma ka mea e pili ana i ka nina ; Hawaii, a loa oia i ka hookoh : A ana o Blount i ivomisina imua o V* Aupuni o Hawaii, me kona olelo ;.n a ne, "he wahi hana puka-lua ia i ole ia kona lioa elike ai." Ua kamailio o Mogana mahop<. o ka pau ana o ka haiolelo ana a M: Turpie, ma ka mea e pili ana ika ;.j hooholo a Mr. Teller. KAUOHAIA NA SENATOA ALLIS.)\ AME GEAR. Des Moines, lowa, lan. 20.—Ua ' holo ka Hale o na Makaainana h* olelo hooholo hui, i laweia mai M : . Vanhouten, e kauoha ana i na Sena;oa Allison ame Gear e koho ma ka ao.M e kokua ana i ke kuikahi hoohui a.> puni o Hawaii. Ua hahana na paio a;.?. a na aoao elua. Ma ke koho ana. • 54 ma ka aoao kokua i ka olela holo a he 40 ma ka aoao kue. o k . hapanui o ka poe kue he poe Dem<>k;;rata ame ka poe Hoohuihui iFus;olists). KA LA I MANAOIA NO KE KOHOIA ANA O KE KUIKAHI. Mamuli o na lono palapala i loaa mai i kekahi poe o Honolulu ;i.'i ma ka mokuahi Peru o ka Poakolu .. r . mai Wasinetona ua manao:\ o ka la 16 o keia mahina, oia ka •- hooukaia ai ka hooili kaua hope ... . e na aoao elua o loko o ka Aha nate, ma ka mea e pili ana i ke k kahi. O keia ka la wehe Ahaolelo Hawaii nei. KA PANE A KEO «KAAKA. Nu loka, lanuari 25. —E hoike ana kekahi lono kuikawa mai Wasinetona mai a i ka nupepa World, penei: l'a hoea mai nei ia nei o Maj. (Mekia) J. O. Carter, kekahi o na Hawaii koiko; e kue nei i ka hoohui Aupuni, a o kekahi kakoo ikaika loa hoi o ka Moiwahme Liliuokalani. He kanaka iiikeokeo ia, he mau makua Amerika kona, a ua hanauia oia ma Hawaii. Ma na kamailio ana ma na mea e pii: ana i ka hoohui Aupuni, ua olelo raa: o Maj. Carter, i keia ahiahi, penei: "He kanaka Amerika oiaio loa au. e loaa ai ka makemake e ike ia Amerika Huiia e hoohui mai ana ia Hawaii; a he kanaka Hawaii ēiaio loa hoi au, e ake ai au e ike e hoohuiia mai ana kela aina me Amerika Huiia nei. Ma ke ano piiikino maoli. he makemake au ia Mr. Dole. a o na hoa 0 kona Aha Kuhina, he poe hoaloha lakou no'u; aka, ma ko Mr. Doio e>I»lo ana, ua oluolu no na kanaka Hawaii me ke kulana o ke Aupuni e kn n°i 1 keia wa, ua kuhihewa»loa ia. ina o kana olelo ana pela, ua pili ia i na kanaka Hawaii maoli. O kekahi, ke malani loa mai nei ka makemake o na ili-keokeo no nei mea he hoohui A ;- puni." Ke aumeume la Senatoa Wliite iK-->-keo) ame Senatoa Pettigrew (Pokekolu, a i ole ia, o Panee-Liilii». hmau alakai no ka aoao kue kuik; h Olelo ka mua, aia ma ko lakou a he 40 ka nui o ka poe kakoo. a e >K»ea ana ia heluna i ke 41; a oleio hoi ka lua, he 39 wale no ko lakou nui. Oi*> hoi na hoa o ke Komite Ahaolelo o k • na Aina E, e koho ana no na Senat<vi Repubalika apau ma ka aoao kokua : ke kuikahi, a koe wale no hookahi. hoi o Senatoa Morrill i hoopuka ae n: i kona manao, aole loa ia e koho ar.a ma ka aoao kue i ka Peresidena o V Aupuni ame ke kumuhana kalai A - puni a kona aoao i ku ai, oia ka R' ; - puhalika. Nolaila, aia ka huina o: i keia wa o ka poe Senatoa kokua k :i--kahi i ke 59. He heluna paa maop' io keia. Hookahi no i koe, lilo ka f hapakolu o na Benatoa, a i ka h-h'. ana i ka helu 61, ua kau i ka helu ; - panui loa.