Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 53, 31 Kekemapa 1897 — MAI KEKAHI MISIONARI HAWAII MAI MA KA PAE AINA O NUUHIWA. [ARTICLE]

MAI KEKAHI MISIONARI HAWAII MAI MA KA PAE AINA O NUUHIWA.

j Rev. C. M: Hyde,— I Me ke aloha nui no: | Ma ka pule i hala, ua loaa ia'u kau I leta, Aug. 1, 1897 nei. a uā hauoli nui j no ko'u manao i ka heluhelu ana i kau | palapala a ike i na mea a pau ma ka Pae Aina Hawaii. ame kou manao e hele aku olua me kau wahine no lapana e hoomaha a e imi i ke ola kino, i loaa ka ikaika hou o ke kino e hapai hou no ka hana nui e kau ana maluna ou. Na ka Haku no e kokua, mai ia oe ma kau mau hana a pau. Eia no makou, ko oukou mau hoahanau misionari e ola ana, a e noho ana hoi ma na kihapai a makou e noho nei, a e paahana ana hoi no ka Haku me ka makaukau i loaa ia makou mai ka Haku mai. He ikaika no ka manao i ka Haku, aka, o ke kino ua palupalu no ia. Hauoii no maua o Kauwealoha i ka lawe hou ana o ka Papa Hawaii ia Mr. Hapuku, elike me mamua, a ke noho kuikahi nei hoi inakou. 0 ka pono maoli no ia. Ua elemakule no maua o Kauwealoha i keia wa, 73 no mau makahiki (1524 wa hanau). Ma 1547, hookuuia maua mai Lahainaiuna mai, ma lune 1G ia makahiki no. Ua mareia maua i na wahine, a komo koke no maua ma ka oihana ao kula kamalii. a malama i na halawai pule Sabati a ma na la e ae nohoi o ka hebedoma. Ma Kahuku ko maua kihapai mua i paahana ai no ka Haku—kokua no Emekona. mai 1847-1853, 6 makahiki 1 Kahuku. Ma ka makahiki 1853 ua kaheaia maua o Kauwealoha no ka hana misionari ma ka Pae Aina o Nuuhiwa. Ua aelike maua me na wahine pu no ka leo kahea. He hihio kai hoikeia mai ia Paulo, he leo kahea mai Makedonia mai. He leo kanaka maoli hoi keia mai Fatuhiwa mai ma o Ma- j tunui la, "I misionari e hele i Fatuhi- | wa." a ae no e hele mai, elike me ka oleio a ka Haku, "Ua oluolu au e hoolilo aku a e hooliloia mai no ka pono o ka Kristo." Pela o Paulo. ! Ua loaa ia maua me ka'u Wahine na : makahiki he 50 ame 4 malama (mare gula) o ka mareia ana. Eono makahiki ma Kahuku. kanaha me 4 malama i Nuuhiwa nei. No lehova mai no ke ola. Pela o lona i puana ae ai. Pela nohoi o Paulo, ka misionari mua i ko na lahuikanaka e. Na ka Haku i hoopakele mai iaia inai kona mau pilikia a pau. Ke hoomaikai aku nei maua i ka Haku ia lesu Kristo i kona iokomaikai nui mai i ka malama mai i keia mau makahiki he 44 ma ka aina o Nuuhiwa nei, pouii, naaupo a hele auwana wale. Nui wale na pilikia i kokoke mai ia makou mai nā kamaaina mai o ka aina a kokoke no e laweia aku ke ola o ke kino; a nui wale hoi ke kolohe mai ma na mea ai, na mea i kanuia, a ma na haloholona kao, hipa, manu, a pela'ku. E aho no ke lilo aku ko ke kino mau pono a koe mai no ke ola o ke kino. Ma ka makahiki 1890, kahuliia ka waapa iwaena moana o Uahuna me Hlvaoa nei, ma ka po pouli, no ka malama pono ole o ka mea hookele. aneane no au e palemo aku iloko o ka moana hohonu, aka, ua hoopakele mai no nae ka Haku ia'u, a no ka Haku ko'u ola nei. Ua elemakule no ke kino, aka, ua > lana mau nae ka manao i ka Haku. Ke mau nei no ko makou mau halawai Sabati. 50 a oi ae, a i kekahi ua emi iho malalo o ke 30. He makahikl malu iki i hala ae nei ma Nuuhiwa nei, ua ole ka hana rama wai niu, ua ole ke kuai opiuma me ke puhi ana. ua makau na kanaka no ka nui o na dala hoopai me ka hana oolea. Pono loa ia hana o na luna Farani. Ke hana ikaika mai nei na kumu Pope i ka lakou oihana pope me ka maalea nui, Hana i mau ahaaiua ai. kaiua na puaa. imi ka ia, hoomakaokau na poi u!u. na kulolo hana me ka wai niu. I kekahl la Sabati i oleloia, hele nui na kamaaina me ka lakou mau mea ai a ma ke kahua o ka halepuie, i mea hoi e nui mai ai ka poe hele no ka pule. Pela ma na wahi a pau i nohoia e n& kumu Pope, Ke koi la mai nei na kanaka a pau e mareia e pono ai, e pakikoia hoi e maikai ai. Nui ka hana e pau na oihana a pau; oihana pule, oihana papekiko, oihana mare, oihana ao kuia. O ka oihana kula he oihana Aupuni ia. O ka !eo Farani kai aeia e ke Anpunl e aoia ma na kula kamaiii, Ua hoi aku o Mr.

Sarran I Farani. ko makou kmna ao kamaiii leo Fiarani. a ua nele makou ia haawina haniL Aole nae makou i papa ia mai no ke ao ana ku i na mea a pau tak na wahi a pau o ka Pa«? Aina Nuu- ■ hiwa i ka olelo maikai a. Kristo. Ua 5 hauoll nui no makou iiaiia. S Ke noho hooma!u nei no ko Farau! I nja ka Pae Aina Nuuhiwa nei a pau. i Mai laila mai na kanawaī. na kiaaina, birigadia. lunakanawai. lunaauhau. na : mutoi Farani, a ua malu no. I ole keia | niau luna mai Farani mai ? aole no e | maiuhia iki ana ka aiua. \ A ke noho nei makou malaio o ka | hoomaiu ana a Far&m, a ua maikal no. f me ka malama i ka makou oihana eu~ anelio. Ua lawa paha keia no keia manawa. E haawi i ko'u aloha nui i kau mau haumana o ke Kula Kahunapule. Paipai aku hoi ia iakou e puie nui i ke Akua no na misionari eiemakuie ma Nuuhiwa nei—no Kekela ma. Owai la e pani ma keia mau wahi o Kauwealoha ma. E uwe aloha aku ia Paleka me ka makuahine; ia Biuamu ma; Bihopa ma; na hoalauna haipule a pau ma Honolulu. Ka! mai poina—e uwe aku i ka ohana keiki a pau a Emekona, oia hoi o Kauka Emekona. 0. P. Emekona, Samuela. E —ia ohana nui a pau. 0 Waialua ko makou aina hanau. 0 Emekona ka'u kumu ma ka A. E. I, a pela'ku. Na Emekona au i hookomo 1 ke Kulanui o Lahainaluna ma ka makahiki 1838. O Emekona kai hookomo ia'u i ke Kula Huli Ano Akua ma ka makahiki 1843, a nana paipai e mare au me keia wahine (N*omi). Na Emekona i uo ia maua ma Wailuku i ka makahiki 1840. Na Emekona i imi i wahi kihapai hana no maua ma Kahuku, a pela'ku. Ke hui pu aku nei maua e uwe aloha ia olua me kau wahme. E pule nui i ke Akua no na elemakule nei. J. KEKELA. Puamau, Okatoba IS. 1897. : —4 He mea pono l kela ame keia ohana ! ke loaa ona laau lapaau mama no na ma'l o ka opu. I laau lapaau puhill ole no ka "Moku ino loa o ka lepo" (Diarhea) Nahu, Umii, Kolera ame na ma'i apau o ka opu, aole he laau lapaau oi aku o ka maikai elike me ka PERRY DAVIS LAAU PENIKĪLA (Pain Killer). Ua lawelaweia keia laau no na makahiki he kanalima, a ke hana mau ia nei i kela ame keia ia, ma na aina apau o ka honua nei. 0 ka Hui Kuai Laau Lapaau o HolliBter, ka Aeena.