Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 52, 24 December 1897 — Ka Ninau Hoohui Aina. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Ka Ninau Hoohui Aina.

Ma na lono hope loa i loaa mai nei ia makou, aia na hoaloha o keia ninau ke manao la e hoihoiia kona noonooia ana iioko o ka nohona hooko o ka Aha Senate, oia hoi, ka wa e noho ai ka Aha Senate o lakou wale iho no, me ke kapaeia o na poe e ae. Nolaiia, he mea maopopo loa, e hapaiia mai ana na kukai kamailio ana a na aoao eiua maiuna ponoi o ke kuikahi, A ke hoike mai nei nohoi keia lono, aole loa i loaa iki he hopohopo ma ka aoao o na hoaloha o ke kuikahi, 110 ka loaa ole ana he lanakila ma ko iakou aoao. •

Ina hoi elike me ka huina helu o na poe a inakou i hoike aku al ma kela pule aku nei, oia na poe i akaka maoli ko lakou mau aoao i ku ai i keia wa, alaila, aole poe i ku kanalua o loko o na Senatoa, no ka mea e pili ana i ke kuikahi. Aka hoi, ina elike me ka hoike ana a kekahi mau nupepa e ae, he 55 wale no poe kokua i ke kuikahi a he 30 ma ka aoao kue, alaila, he poe kekahi o na Senatia i ku ma ka aoao kanalua, oia hoi, he 6 poe oia ano; a ina e lilo keia poe eono i koe, i ku kanalua, ma ka aoao Kokua i ke kuikahi, alaila, e loaa ana ia aoao he huina o 61 hoa, alaila, o ka ioaa no ia o ka huina o elua hapakolu o na Senatoa, a o ka ianakila no ia o ke kuikahi.

Ua hoola mai nel ke Knhina Hawaii ma Wasinetona, oia mau no ka manaoiana o na hoaloha o ke kuikahi no kona hooholoia ana; aka, aole nae ia i nele me ka halawai ana aku me na na kue ikaika ia.

£ hoomanaoia, ua hoounaia mai la na lono mua i hoikeia ae ia, ma ka la 11 aku nei» a me he mea la m& ia wa no paha i hoounaia mai ai ka ke Kuhina palapaia i Hawaii nel, a i ole, i kahi wa no paha e aneane ana ilaila. Nolalla. mai ka la 11 mai a hoea i keia la, Dek. 24, ua like me 13 ia okpa, e hakoko ai na aoao eiua ma keia ninau, Ua komo aku hoi ka paiapaia kue a na Hui Aloha Aina o Hawaii nei, ma ka ia 9 aku nel, aoiaila, aohe mea e kauiua hou ai na hana a ka Hale.

Nolaila, ma ko makou hoomaopopo ana, ina aole i hoopaneeia ka H&ie no na la nui neh aiaiia, ua komo maoii na pukaua o na aoao elua iloko i na

paio ana me ka ikaika. ame eoea la i keia *a, ua makaakaa loa lakoa no ka hoea aka i ka hopena.

Manao makou, he alahele naauao ioa keia a na hoaloha o ke kuikahi e lawe ai, ma ka hooillo ana i ke kino inaoli 0 ke koikahi oia ke kahua e paio ai. N'okamea, ma ka haua ana pela, e hiki ole ai i ka aoao kue ke hoao e hoopaneenee waie i ka noonoo ana. 0 ka noho ana ma ke ano Aha Hooko. oia ka noho aaa o ka hale a loaa ka oieio hooholo hope. Aia maloko o ka palapala hoopii a na Hui Alona Aina i waihoia aku ai iinua 1 ka Hale, ua ikeia he 21 r 2s9 poe 1 kakauinoa; he 10,300 poe wahine, a he 160 haole. Ua like keia me 21,109 na poe Hawaii maoli a hapa hoi. E lawe i ka huina o 10,300 poe wahine noloko mai o 21,109, koe lie 10,509 na kane.

Aia ma kela "Palapaia Memonala," i hoohoioia ai ma ke kuea "Pa Alii," ua oleloia ma kona Pauku 1, he poe i kupono i ke koho balota na poe i kakauinoa malaio o ua "Memoriala" la, a oia na poe mai Hawaii a Kauai. Nolaila, e hoohui i keia olelo kuahaua o ka Memoriala me kela huina kakauinoa he 21,109, noloko mai hoi oia huina he 10,300 he puulu wahine, ua maopopo i keia wa i ka Aha Senate, ua kue na inoa wahine he 10,300 i ka olelo o ka Memoriala, oiai, aole i loaa i na wahine ma Hawaii nei ka pono koho balota.

E lawe hou kakou i keia mau puu huahelu a hookaulike pu me na puu huahelu i ikeia ma ka Papa Helu kanaka o 1896 aku nei. A e ike ana kakou penei: Ka nui o na wahine Hawaii maoli axne hapa, he 18,856; na kane he 20,638. Aka, aia iloko o keia heluna, he poe kane opiopio kekahi, a he poe wahine opiopio kekahi. A penei ka lioike helu a ka Papa Helu Kanaka: Na Hawaii malalo o 15 makahiki, he 15,018. Na Hawaii mai ka 15 makahiki a ke 30. he 10,746. Na Hawaii mai ke 30 makahiki a ke 45, he 7, 004. Na Hawaii mai ke 45 makahiki a ke 60. he 3,818. Na Hawaii mai ke 60 makahiki a ke 75, he 2,278. Na Hawaii maluna aku ō ke 75 makahiki, he 640. Nilaila, aole i maopopo ehia la kamalii i kupono ole i komo iloko o kela puu huahelu o 10,809. Ua lawa loa no kela huina a oi wale aku i ka huina o 15,018 o na keiki malalo o 15 makahiki, aka, manao nae makou, aole paha kela poe"kane ne putr ir Qn ialii wale no o 15 makahiki.

Aia ma ka Papa Hoike Hela Kanaka, ua ikeia ma ka la 1 o lanuari o keia makahiki (1897) he 7,928 ka nui o na haumana kula, ma ka aoao o na Hawaii maoli, a he 6,095 no na lahui e ae. E lawe i ka huina o 7,928 hele kula, noloko mai o ka huina o 15,018, na keiki malalo o 15 makahiki, e koe ana he heluna o 7,093 kamalii hele kula ola, hui pu me na bebe, a pela aku. Aole anei o keia poe kekahi? He papa inoa hoopahaohao no kela i laweia aku la imua o ka Aha Senate o Amerika Huiia. A ke ole makou e kuhihewa, e lilo ana kela papa inoa i mea e holo loa ai ke kuikahi. E kamailio hou aku ana makou ma keia Papa Holu Knnaka i keia pule ae.