Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 52, 24 December 1897 — HAAWINA KULA SABATI. [ARTICLE]

HAAWINA KULA SABATI.

HAAWiNA I. lANOAEI 2. [ I» 4.d n,f- 1 an»>. A ;k»» aku 5a ia, he isui na Parii iu f " nji .Sadukaio i heU* naai e i «♦ ia," i aku la oia la lakou. 33 ka aanat;r-d moonihoawa, nawai oukou i ao aku e holo i pakele ai i ka Inaina e kau mai ana? 8 E hua ae oukou i ka hua e ku i ka ; inihi. 3 Mai manao oukou e ohu.mu iloko o • oukou ibo, o Aberahama ko kakou ; iupuna; no ka mea, ke i aku nei au < la oukou, e hiki no i ke Akua ke hoala mai i keia mau pohaku mai i poe , joaojo na Aberahama. 10 Ano hoL ke waiho nei ke koi lipi ma ke kumu o na laau, a o kela laau 0 ke-ia !aau e hua ole mai ana i ka Jb«a maikai. e kua ia ilalo a e kiolaia akn ia i ke ahi. | 11 Owau no ke bapetizo aku nei ia \ oukou i ka wai, no ka mihi; aka, o ka j inea e hele mai ana mahope o'u. he < nui aku kona mana i ko'u, a aoie au e pono ke lawe i kona mau kamaa;| nana oukou e bapetizo aku i ka Uhane Hemolele a me ke ahi. 12 Aia no ma kona iima kana peahi, a e hoomaemae pono ana ia i kana liuaai; a e hoīliili hoi ia i kana palaoa iloko o ka haie papaa. a e hoopau aku J ka opala i ke ahi pio ole. 13 Alaila, hele mai la o lesu, mai Oalilaia nsai i lorodane io loane la, e bapetizola"i e ia. 14 Hoole aku la o loane ia ia, I aku la ia, Owau kau e bapetizo mai e pono ai: a ke hele mai nei anei oe io'u nei? 15 Olelo mai Ia o lesu, f mai la ia ia, E ae mai oe ano, no ka mea, pela kaua e pono ai ke malama i ka pono a. pau: alaila, ae aku la kela ia ia. 16 A bapetizoia o lesu, alaila, pii leoke mai ia ia mai ka wai mai, aia hoi. hamama ae la ka lani nona, a Ikea aku la ka Uhane o ke Akua e iho mai ana me he manu nunu la, a kau iho la maluna iho ona. 17 Aia hoi, he leo mai kā lani mai, © i mai ana, 0 Ka'u Keiki punahele keia, ka mea a'n i olioli loa ai. PAUKU GULA. Mataio 3:17. 0 ka'u Keiki punahele keia, ka mea a'u i olioli loa ai. MANAO NUI. E pono ke hoike aku 1 ko kakou pauiele loa ana ia lesu, ke Akua Hoola. ma ka hooko loa ana i kona mau kauoha mamuli o ka pono. OLELO HOAKAKA. 0 ke kumuha-

na o na Haawina Kula Sabatl no keia makahiki hou, oia no na oleloao mai Matalo mai no ka hapa mua o ka makahiki: no ka hapa hope o ka makabiki, na oleloao mai ka moolelo mai 0 ka Labui ludaio mahope o ka mokuahana, M. H. 937-586. E hoomakaukauia ana na olelo hoakaka a me na ninau ma ke ano like me ko ka wa i bala. Ina paha aole moakaka keia wehewehe ana, kekahi ninau paha, e pono ke leta aku i ka Rev. C. M. Hyde, kn mea nana i hoomakaukau i keia mau haawlna, a noi aku iaia e hoomonkaka mai i na mea pohihihi. O Mataio, ka mea nana i haku i keia oia hoi ka moolelo o lesu Kristo, he haumana oia na lesu, i lilo ai i lunaolelo no ke kukulu ana i ko lesu aupuni, nona ke kumukanawai liou o ko ke Akua aloha kalahala no ka poe hewa. No Mataio, ka inoa Hebera Levi no hoi; he kelki oia no Aiepaio. he luna auhau, kanaka kuonoono, he mea i hoonaauapia ma na palapala liemolele, he mea akamai ma ka hoomalu ana i na kanaka. Ua manao kekahi poe wehewehe ua haku mua ola I kana Euahelio ma ka olelo Hebera. aole nae 1 mau kekahi buke oia ano. O ko Mataio manao alakai ma ka haku ana i -kana euanelio oia tio ka manno e hoike aku ia lesu ma lee ano ka Mesia, oia no ke Karisto, 1 olelo mua ia ma na buke wanana ludaio. ka Mea Hoopakele mai ka Lani mal. nona ke aupuni maluna o ko keia ao holookoa. Ua kamailio pinepine o Mataio e piU ana i keia aupuni o lesu, a hooponopono oia i mau oleloao he nai loa no lesu. Aole ko Mataio hooponopono ana i kona moolelo mamuli o ke au o ka manawa. Ua hoopili pu ola i mau kumumanao ano like. Ua kakauia kona euanelio ma Palesetina: ola paha ka euanelio mua loa i hoopukaia, M. H. 38 paha.

Ma keia mau Haawina Kuia Sabati no IS9S, ua waeia kekahi mau oleloao, "kekahi mau olēlo hoike kakaikalii wale no. E pono ke hoopiha pono I ka moolelo me ka heluheln pu ana i na apana Baibala i waiho wal« ia. 0 lesu oia no ka lua o *e Akua Kahikoiu, nona ka inoa maoli ka Logou, mamua o kona lilo ana \ kanaka, i kona wa i hanau ai, he keiki no Kaoa, kekahi mamo o Davida. he wahine ui. Nona no hoi he kanemare, o loaepa, kekahi mamo no hoi o Davida: aole nae oia ka makuakane o lesu, mal ke Akua mai oia. Ua hanauia oia ma Betelehema ma Okatoba paha, he mau makahiki eha mamua o k& wa i koho hewa ia no ka haku moolelo hui nona ka hooponpono ana i ka papa kuhikuhi o na makahiki o ka moolelo hui o na iahuikanaka. He Akua kanaka o leeu; ma kona ano Akua he Mea Mana Loa; ma kona ano kanaka he Mea Aloha i aiohaia no hoi» he īkumu hoohalike no na kanaka a pa loa. Ua hoomoakakaia kona ano maoli, a me kona Oihana ma ke meie o na *ne!a t a hooialoia keia ma na hookupu

mai na kahuna kaalana mai na aina hikina aiai. O Naaama, Keltabi kauhale ladalo ma GalUaia, kona wahi nobo i kema wa oplo» a hiki I koiia makahiki 30. Ua Uoouaauaoia oia elike me na keiki e ae I kona wa ola. i ka home o kona man makun haipuie. Ua hoomaamaaia e haaaiiiea no kona ola kieo me kona makuakane. losepa. he kamana. t'a kaahele oia me kona maa makua ia leruB3lenia, ke kulanakauhaie aiii. a maialia ua kamaiiio lakou me ka poe uaauao. Ua ike oia malalla i na koa Roma. e aJii ana maluna 0 ka iahiii ludaio, oiai ua kamaiiio pinepine kona maa hoalahui e pili ana 1 ko lakou Mesia e hiki mai ana e aiii ai maluna o ka honua holookoa, Ua hoomaamaaia e lohe pinepine i na moolelo iuelaio e pili ana i na kanaka haipule \ paio ai me ka ianakiia no ka pono. Oiai ua noho oia ma ke kauhale iiilii. ua ike nae oia i na hoowalewale o na kahaka: eia nae ka oleio kaulana e pili ana »aia, "He kanaka hala ole," hoopono mau.

0 loane, i kapaia ka Bapetite, no kona bapetizo ana i kona mau haumana. he mea pilikino oia ia lesu, i hanauia he mau mahina eono mamua o lesu. He poe Levi kona mau makua, Zekaria'a mē Elizabeta. Ua noho oia ma ka hoomehameha ana a hiki i ka

piha ana o na mahina eono mamua o kona bapetizo ana la lesu. Ma ua mahina la, «a haiolelo oia me ka ikaika ame ka lanakiia, e hoahewa mau ana i na hana hewa o ka lahui luelaio, na mea e kue ana i ko ke Akua launa pu ana me lakou. Ua mihi na kanaka lehulehu i ko lakou hewa, a bapetizoia lakou ma ke kino, he hoailona o ko lakou hoomaemaeia no ka launa pu ana me kia Mesia e hiki mai ana. Ua aahuia oia elike me na kaula o ka wa kahiko, a o kana mau mea ai, oia na mea ulu wale. Ua hpike aku oia iaia iho aole ka Mesia, aka nae, ka mea i wananaia, he elele e hoomakaukau ai i ke alahele no ke aupuni o ka lani, a me kona Moi Hemolele. Ia wa no o Herode Anetipa, ke keiki a. Herode ka Moi, ke alii o Ga!ilaia a me Perea, o Pilato ke kiaaina o ludea. o Tiberio ka Emepera Roma.

7. Parisaio, Sadukaio, —oia no na aoao elua ia wa maloko o ka lahui ludaio me na manao okoa e pili ana i ka pono. 0 na Parisaio oia no na mea hooikaika i ko Mose mau kanawai hoomana. 0 na Sadukaio oia no ka poe e noho nanea wale ana no me ka malama hapa ana i na kanawai, a me ka hoole ana i ka hoopai mau loa. Bapetizo,—oia no kekahi hana hoomana o ka poe ludaio, elike me ka hiuwai paha ma na hana hoomana i kn wa kahiko ma ka poe ma Hawaii nei. He hoailona o ka maemae a. me ka makaukau. Moonilioawa,—na nahesa, na mea kolo kupaka, no lakou ka laau make i hookomoia i ka mea i nahuia. Ua hoohalikeia na kanaka hewa me keia mau mea kolo ino. Pakele. —ua imi lakou i ka palekana no ka makau ana i ka uku hoopai kulike i ko lakou mau hewa. S. Hua, —e hoike i ka mihi oiaio ma na hana kupono. Luka 3:10-15. 9. Aberahama—me he mea la he poe hooilina lakou no kona pomaikai, a kupaa keia pomaikai, oiai nae aole like lakou me Aberahama ma kona pili paa ana i ka pono, Mamo,— ma ka olelo Hebera "banini," oia hoi, keiki; "abanini," oia no iliili. Ua paakiki ka hoololi ana i kekahi i kekahi, aka nae, e hiki ana i ke Akua ke hoopau i na manao uahoa o na kanaka a lilo lakou i mau mea lokomaikai, hoolohe, paulele. 10. Waiho—a makaukau e kua i ke kumulaau. Pela no ua kokoke mai ka manawa e hoopai weliweli ai I ka lahui ludaio. Hua.—oia no ka

mea i makemakeia ma na laau hua; waiwai oie lakou, hoohoka, hoopoino ke ole ka hoohua pono ana. Pela no na kanaka: o ka hua o ka hana hewa oia no ka make a me ka uku hoopai a mau loa. 11. Waima ke ano hoai-

loiia wale no. Mahope,—ofa no o lesu, nona ka mana maoli. nona ka hoomaemae maoli ana me kona mana kalahala, me ka Uhane Hemolele, nona k«i mana hoomaemae elike me ko ke ahi, e hoopau loa ana i na mea ino, e hookomo ana i ke ola hou no hoi elike me ka wela o ka la i ka wa kupulau. 12. Peahi,—he hinai palaiiaiaha keia me ka oolima, e hookaawale aku i ke oka mai nar hua huita aku. Hoiliili,—o ka hoomakaukau ana i ka poe i huikalaia no ka pomaikai lani, oia no kekahi hana ano nul o Hemolele, elike me na palaoa iloko o ka hale papaa. Hoopau,—Pela ka olelo hoike o ka &aibala e pili ana i ko lesu Mana Kalahala, e lilo ana i mana hoopai ina paha e mihi ole ana na kanaka hewa a hoomau loa i ko lakou ano lawehala. Aoie knpono lakou no ka pomaikai lani, no ka luaahi wa!e no lakou, e hoopilikia ole ana 1 ka poe imi pono, he kumupale kumau i ko keia ao a pa uloa, eiike me na nahelehele i waiho wa)e ia e pale aku al i ka wela o ka la. a hoonui ae l ka ulu pono ana o na mea i kanuia. 13. Heie,—lanuarl. M. H. 27 paha, mai kona home ma Na*areta ma Oalilaia, a hiki i Betabara, kahi papau o ka muliwai o loredane. II» Hoole,—me ka hoomaopopo ana 1 ke ano hala ole o lesu, oiai he mea lawehala o loane. 15. Pono,—aka nae, ua pono no no le«u ke bapetixoia, aole

ma ke ano he hoailona o ka hooniaeniaeia &aa. a&a. ma a.20 hē hoailoaa o kona ano maoli, ka Mea Hemolele Hookaiii o ka īseraela. Ua poao nona ke hoohuiia me na kanaka haipole a pau !oa. aole ma ka aoao kue. Pela ao e pono i ka mea mihi nie ka manaoio ke hoike aku i kona manaolo ma fee komo ana I kekahi Eka!esia. oiai paha ao!e kue aa Ēkalesia !a : kor.a manao e pHi ana i ke ano noho kupono o ko leisu mau Bkalesia. l r a hapai o lesu i kona oihana kahuna mohai i ke kanakolu 0 kona makahiki, eiike me ka loina o na kahuna luiiaio. 16. Pii,— mai ka wai aku. aole mai ialo aku o ; ka wai. Ua ku oia i ke kae a maalahi ko ioane kapipi ana i ka wai inalusa o ke poo elike me ka hana maa mau oka poe ludaio ma ka hapetizo ana i na mea e maemae ai lakou ma na hana hoomana. Ikea,—mailuna mai ia loane ame lesu. aole paha i na lehulehu, kekahi manu nunu, e iho ana maluna o lei?u. He hoailona keia i olelo mua ia ia loane, o ka Mesia e hooko ai i na wanana kahiko. he hoailona o ka lokomaikai, ka maluhia, ka palekana. loane 1:32-34. 17. Leo,—pakolu keia leo mai ka lani mai; (1) i ka wa a lesu i bapetizoia f i: (2) i kona hoopahaohaoia ana. Mareko 9.7: <3) i ka luakini, i kona haiolelo ana, loane 12:28. Punahele,—oiai he mau keiki na ke Akua na'kanaka a pau loa, 0 lesu wale 'no ke Keiki Punahele, Hanaukahi, e launa mau ana me ke Akua Makua, mai ka mau loa mai a i ka mau loa aku. Pela no ua hoikeia 0 lesu imua 0 ka lahui-ludaio, na ke Akua mai oia 1 hoouna mai e lioike loa ai i ka manao lokomaikai 0 ke Akua i n5 ka-

naka hewa

I. Ka nlrht /uiipai e mihi koke, 7-10. Owai ka niea Rona mai ka Euanelio o Mataio? I ka wa hea ua hanauia o lesu? Mahea kona hanauia ana? Mahea kona hoonaauaoia ana? Ehia makahiki ona i ka wa a loane i hoomaka ai i kona Oihana Bapetite? pwai o loane Bapetite? Heaha ke ano kupaianaha o kona hanauia ana? Heaha kona oihana ano nui? Heaha na wanana i hookoia nm kona haiolelo ana, Mat. 3:1-3? Heaha ,kona oleloao i ka poe Parisaio a me ka poe Sadukaio, oia no ka poe haipule i kona wa ola? Heaha ka manao lapuwale b ka poe niamo o Aberahama? Heaha ka poino o ka poe hoole i ka mihi?

Ka oleīo hoike no ka ][csia> 11, 12. Owai ka mea nui ae mahope o loane? Heaha ka manao hoohaahaa 0 loane e pili ana iaia ihō? Heaha kekahi mana oi aku o lesu? Heaha ka bapetizo aua me ka Uhane Hemolele? Heaha ka olelo hoohalike e pili ana i ka peahi? Nawai ka hookolokolo ana a me ka hoopai ana i ko keia ao? Heaha ka pomaikai no ka poe imi pono? Heaha ka uku hoopai no ka poe hoopaa i ke ano lawehala? E lilo ana anei lakou i mea ole, a i ole paha, e mau loa ana ko lakou ano kaawale mai ka pono aku? 111. Ka baprtizo aiia ia Irsu, 13-17, Heaha ke kumu o ko loane ht)ole ana 1 ke noi a lesu e bapetizo aku iaia? Heaha ka olelo pane a lesu? Pehea i pono ai ia lesu ke bapetizoia? Heaha ka hana kupaianaha ia wa? Ua ike anei o lesu laua me loane i keia hana, Luka 3:21? Heaha ka oiaio i hoailona ia e pili ana ia lesu, loane 1:29-34? Heaha ka leo mai ka lani mai? Ua lilo anei keia i kumu hooiaio no ko lesu ano maoli a me kona oihana?

MANAO PILI. 1. Pehea i hoomakaukauia ai o lesu no kona oihana hoola? 2. Pehea i hoomakaukauia ai ka lahui ludaio e hookipa iaia? 3. Ua haalele anei na kanaka i ka hewa ke ole kekahi hana kupaianaha e hoohuli ai ia lakou i ka pono? 4. Hiki anei i sa kanaka ke huikalaia ke ole ko lakou hoomaopopo loa ana i ko lakou ano hewa? 5. Heaha kekahi mau kumu no ka hoike manaoio, he hana kupono anei ia no ko lesu poe-hau-mana a pau loa?