Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 50, 10 Kekemapa 1897 — Page 4
| This text was transcribed by: | Mary Ching |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HAAWINA
KULA SABATI.
HAAWINA XII. – DEKEMABA 19.
K@ane oleloaa e pili ana i ka hewa ame ke kalahala 1 Ioane 1:5-26.
5 Eia mai no ka olelo a makou i lohe ai ia ia, a ke hai aku nei no hoi makou ia oukou; he malamalama ke Akua, aohe pouli iki iloko ona.
6 Ina e olelo kakou, ua aloha pu kakou me ia, a hele hoi ma ka pouli, ua wahahee kakou, aole kakou ia hana ma ka oiaio.
7 Aka, ina i hele kakou ma ka malmalama e like me ia e noho la ma ka malamalama, alaila, ua aloha pu kakou i kekahi i kekahi; a na ke koko o Iesu Kristo o kana Keiki, e huikala mai ia kakou i ko kakou mau hewa a pau.
8 Ina e olelo kakou, aole o kakou hewa, ua kuhihewa kakou, aole he oiaio iloko o kakou.
9 Ina e hai aku kakou i ko kakou hewa, he oiaio mai no ke Akua a he lokomaikai i ke kala mai i ko kakou hewa, a i ka hoomaemae mai ia kakou mai na mea pono ole a pau.
10 Ina e olelo kakou, aole kakou hana hewa, ua hoolilo kakou ia ia i mea wahahee, aole hoi kana olelo iloko o kakou.
E a’u poe keiki aloha, ke palapala aku nei au i keia mau mea ia oukou, i ole ai oukou e hana hewa; aka, ina e lawehala kekahi, aia no ko kakou mea nana e uwao me ka Makua, o Iesu Kristo ka mea pono.
2 Oia no ke kalahala no ko kakou hewa; aole no ko kakou wale no, aka, no ko ke ao nei a pau.
3 Eia ka mea e maopopo ai ia kakou ko kakou ike ana ia ia, ina e malama aku ana kakou i kana mau kauoha.
4 O ka mea e olelo ana, ua ike no au ia ia, a malama ole oia i kana mau kauoha, he mea wahahee ia, aole he oiaio iloko ona.
5 Aka, o ka mea e malama ana i kana olelo, ua hemolele ke aloha o ke Akua iloko one. Ma ia mea e ike ai kakou, eia no kakou iloko ona.
6 O ka mea e olelo ana, ke noho oia iloko ona, he mea pono nona ke hele e like me ko ia la hele ana.
PAUKU GULA. 1 Ioane 1:9. Ina e hai aku kakou i ko kakou hewa, he oiaio mai no ke Akua a he lokomaikai i ke kala ana mai i ko kakou hewa.
MANAO NUI. E pono no i kela me keia mea hewa e imi koke i ke kalahala mai ke Akua oiaio a me ka lokomaikai.
OLELO HOAKAKA. Ua kakau ia keia Episetole e Ioane ka lunaolelo, ka haumana a Iesu i aloha nui ai. He haumana oia no Ioane Bapetite i kona wa opiopio, nana i kuhikuhi mai iaia ia Iesu ke keikihipa a ke Akua, ka mea nana i kala mai i na hewa o ko keia ao. Ua hahai oia ia Iesu mai ia wa aku a hiki i kona make ana. Hookahi wale no oia noloko mai o na haumana he 12, aole nona he make ma ka limakoko. Ma keia Episetole ua kamailio nui oia e pili ana i ka malamalama, ke aloha, ke ola, ka make. E pono no ke hoomalmalamaia kakou i mea e moakaka ai ko kakou mau hewa. Ina paha aole mihi, hoole kakou i ko ke Akua malamalama, a mau no ka pouli o ka hewa. I na paha e mihi ana kekahi, a imi i ke kalahala, e loaa ana no iaia ke ola mau loa, a pau ka mana o ka make. I na paha e loaa ia kakou ke ola mau loa, e hoike ana kakou i keia ma na hana ku i ke aloha. E pono no ke heluhelu i keia Episetole holookoa, a hoopaanaau i kekahi mau pauku. Kaukahi na huaolelo a Ioane, aiai; aka hoi, hohonu loa lakou e like me ka moana lipilipo. Ua kapaia keia Episetole he Episetole i ka Ekalesia holookoa, aole i kekahi mau hoahanau kakaikahi wale no. O ke kumuhana no ka Euanelio o Ioane oia no ke Keiki o ke Akua: no keia Episetole, na keiki a ke Akua. Aole noloko mai o kekahi pauku ka oiaio e loaa ai: aka nae noloko mai o ka Episetole holookoa. Ua like ia me kekahi mea ala, aole pili kona ano onaona, hoope, moani, i ka pua wale no; i ka ili kekahi, i na lau, i ka mole no hoi.
5. Malamalama,—he aloha ke Akua, he ola ke Akua. Aole nona ke kino. Ua leki ka malamalama me ka uhane. He mea hohola no, pela no ke aloha. Ua like ia me ko ke Akua nani, me kona oiaio, me kona homolele. He mea pohihihi ke ano, kohu i ke ano Akua, e mau loa ana ma kela wahi keia wahi. Pouli,—aole he mea ia; aka nae he ano nele, ke ole ka malamalama. 6. Wahahee,—kue i na ano maikai o ka malamalama, haumia, hoono, make; kaawale loa e like me ke kuluaumoe i ke awakea lolopua. 7. Aloha,—me ka ike pono ana, Pukaana 12:22, 23. Koko,—ma ke ano kanaka ku i ko kakou nele; ma ke ano Akua, lanakila e maemae ai kakou. O ka malamalama oia no ka mea nui e hoomaemae ai, e like me ka lole me ka gula e aliali ana ma na kukuna o ka la. Pau,—ina mai kekahi hewa mai, alaila, mai na hewa a pau. Mai kuhihewa me he mea ia o ko Iesu kalahala he hana hapa. Aneane e palekana, oia ke anehe e paoa. 8. Kuhihewa,—aole lawa ka manao o kekahi poe ua loaa ia lakou ke ano hemolele, aole hiki ia lakou ke hana hewa. Aole ike pono lakou i ko lakou ano noho. 9. Hai,—i ke Akua, aole i ke kahuna Pope. Lokomaikai,—hoopono, ka huaolelo Hawaii pololei loa. Ma ka hoapono ana i ka mea hewa, ina paha ua paulele oia i ko Iesu kalahala, ua kakoo a hooikaika ke Akua i ka pono. Ma ka huikala wale ana i ka mea hewa, ke hoonawaliwali na kanaka i ka pono. Hoomaemae,—eia kekahi hana e hoike aku ai i ke ano ponoi o ke kalahala. Ua maemae hou anei ka mea i kalahalaia? 10. Hewa,—he mau huaolelo ekolu no keia hana ino; hewa, ewaewa, paewa, maewaewa; hala, kapae, aole ku; uhai kanawai, e kela aku i ka palena. Hoolilo,—ma ko kakou manao, ma ka hoole ana, aole ma ke ano oiaio. Aole i holoiia aku ke ano lawehala ma ka hoole ana wale no. Aole lilo ke Akua i mea ole ma ko kakou kapae ana i kona kauoha. Aole pau ka ino o ka hewa ma ka uhi ana, 2:1. Ole,—aole e hoomau i ka hewa. Uwao,—oiai nawaliwali, hooneleia, kulaiia kakou, hiki ole ke hooponopono hou. 2. Kalahala,—ua kalaia’ku ke ano ino o ha kanaka: aole i kalaia’ku ka huhu o ke Akua. Ua hoolauleaia kakou i ko ke Akua mana hookohu: ke mau nei ko ke Akua ano lokomaikai, hoopono, kaulike. 3. Malama,—ke ole ko kakou hoolohe hou ana i ke Akua, aole lawa na hoike e ae. O ka hoolohe oia ke kumu hooiaio hookahi wale no i mea e moakaka ai ko kakou launa pu ana me ke Akua Hemolele. O ka malama ana i ko ke Akua mau kauoha oia no ke kiai ana ia lakou ma ke ano he mau waiwai makamae, hiwahiwa, kelakela. 4. Kauoha,—ke ole ka like o na hana me ka hoike manaoio, he hoopunipuni, hookamani, apiki na hoike. Ina manaoio kakou ua make o Iesu e pau ai ka hewa, a hoomau kakou i ka hana hewa, ua hookahuli kakou i ko Iesu manao hooholo. 5. Hemolele,—hemahema ole ko ke Akua mau kanawai, a lilo lakou i mau mea alakai no ka poe manaoio, a hooponopono hou ia lakou ma ke ano like i ko ke Akua manao. 6. Noho,—aole piholo ke ano kanaka ma ke ano Akua: aka nae ke hooholo nei ke kanaka i ka manao o ke Akua nona pakahi i kela manawa keia manawa, i kela wahi keia wahi.
I. Ka malamalama a me ka pouli, 5-7. Heaha ka oleloao o ka Euanelio? Heaha ka malamalama? Pehea kona ano like me ko ke Akua? Heaha ka pouli? Pehea kona ano like me ka hewa? Heaha ke pilikia o ka mea hewa? Ua hanau anei ke Akua i ka mea hewa? a i ole paha ua kue anei ke Akua i kona hewa? Heaha na huaolelo Hawaii ekolu aneane e like no ka hewa? Heaha ka manao o kekahi poe lalau, me he mea la he hemahema wale no ka hewa, he okupe paha aole he hina, 2 Kor. 6:14? Heaha ko kakou hele ana me ka malamalama, Roma 8:5, 2 Kor. 4:6, Roma 14:17? Pehea ko kakou launa pu ana me ka Akua? Ua like anei keia me ka launa pu ana me na makamaka? No keaha la ua oleloia ma ke koko o Iesu i hoomaemae ai? Aole lawa anei ko kakou malama ana i kona mau oleloao ma ke ano he kumuao? Ua hookaheia ko Iesu koko ma ke ano hea. Ioane 1:29?
II. Ka hewa a me ke kalahala, 1:8-2:2. Ma ko Iesu kala ana i ko kakou ano lawehala, ua pau koke anei ko kakou ano hewa? He poe hewa ole anei ka poe manaoio, a i ole paha he poe hewa i huikalaia? Heaha ka mana o ko Iesu koko, e kalahala wale no, a i ole paha e hoomaemae hou ai kekahi? He hana emoole anei ka hoomaemae ana? He hana loihi anei ke kalahala? Heaha ko Ioane inoa kapakapa no ka poe heluhelu Baibala, p. 1? Heaha ka manao oi aku ke ino, aole au he mea hewa? Heaha ka manao e hooikaika ai i ka poe imi pono? Heaha ka mea kue i ko ke Akua kalahala ana, na ke koko o Iesu i lawe aku? Nowai o Iesu ka Uwao? Nowai ua lawa ka mana o kona koko? E loaa ana anei he kalahala i ka mea hewa ke ole kona imi i ua kalahala la?
III. Ke aloha a me ka hoolohe, 3-6. Ua ike anei oe i ke Akua? Pehea e moakaka ai kou ike? Ua malama anei oe i ko ke akua mau kauoha? Ua pili anei ko Ioane olelo i kekahi mau hana pakahi, a i ole paha i ka manao koho e hooholo ai? Ua hemahema ole anei kou aloha aku i ke Akua? Ua paa anei kou manao e hooko i ka manao o ke Akua? Ua hoomahui anei i ko Iesu ano hele, aole ma ka ili o ke kai, aka nae, iwaena o na kanaka? Heaha ka olelo hoike e pili ana i kona hele ana, Oih. 10:38?
MANAO PILI. 1. Ua ike anei oe i kou ano hewa? 2. Ua hai aku anei oe i kou ano hewa imua o ke Akua? 3. Ua imi anei oe i ko Iesu kalahala? 4. Ua loaa anei ia oe ka oluolu, ka malamalama, ka ikaika hou mai iaia mai? 5. Ua paa anei kou manao e maemae, e hoolohe, e hana e like me ko Iesu kumuhoohalike?
Mai konoia oukou e kuai i na laau hamo i loaa ole ke kaulana no ke ola, oiai, aole i oi aku ke kumukuai e lilo ana no ka Laau Hamo a Kamalena, a ua ikea hoi ka oiaio o kana mau hoola ana, ma na hoaoia ana iloko o na makahiki lehulehu i kaahope ae nei. O na leta elike me keia i loaa mai ai mai a L. G. Bagley mai, o Hueneme, Cal., e loaa mau mai ana no ia makou: “O ka laau pookela loa no ka eha (hui) a’u i lawelawe ai, oia ka Laau Hamo a Kamalena, a ke olelo nei au pela, mahope iho o ko’u hoohana ana mawaena o ko’u ohana no na makahiki lehulehu. E ola ana iaia ka rumaika, ke kikala haneenee, na ma-ui ame na pehu. E kuaila ana e na poe kuai laau lapaau apau. O Benson, Smith & Co., na Agena ma Ko Hawaii Pae Aina.
NU HOU O NA AINA E
Geremania a me Kina.
Ka Uwea Telegapa no Hawaii.
Ke Kue i ka Hoohoi Aupuni.
Komisina Roialiti i Wasinetona
GEREMANIA ME KINA.
Berelina, Nov. 24,—O ka hookohuia ana o Adimarala no Diedrich, maluna o na aumou-kaua huiia o Geremania ma na kai o Kina, ame ka lawe ana ae hoi o ke Keikialii Heneri o Perusia i ke aumoku-kaua helu elua o Geremania ma na kapakai o Kina, oia hoi ka mokukaua Kaiserina Augusta, ke Deutschland ame Gefiona, e holo ana lakou ekolu, ma ka hoomaopopo aku no ke kaikuono o Kiaochau, ma ka la 10 o Dekemaba ae nei. Ua hooia pili Aupuni ia mai keia lono.
O ke aumoku kaua Geremania ma ke kaikuono o Kiaochau, malalo o Adimarala Diedrich, oia no ka mokukaua lawe-hae Kaiser, me 644 kanaka, na mokukaua papa helu elua Irene ame ke Kamaliiwahine Wilehelema, me 258 kanaka o ka moku hookahi.
O ka mokukaua Kaiserina Augusta, no ka papa ekahi ia, a e halihali ana ia he 427 kanaka, o ka mokukaua Deutschland, no ka papa elua ia, he 688 ona poe kanaka, a o ke Gefiona, he moku ia no ka papa elua, a he 312 ona poe kanaka.
Ua oleloia, na ka Emepera Williama ponoi keia hookelekela mokukaua ma na kai o Kina. O keia hookohu hikiwawe ia ana o ke Keikialii Heneri, he mea ano nui loa ia, oiai, he hebedoma wale no i hala aku nei, aia hoi, ua hookohuia oia i luna nana no na mokukaua. Eia nae, ua paniia aku la ia kulana e Baron Bodenhausen, ke kapena o ka mokualii Hohenzolorena. Aole nohoi ke Keikialii Geremania i loaa he kulana alii moku kiekie i hoohanaia ma kahi mamao loa mai Geremania aku, elike la me ke Keikialii Heneri. He ewalu ka nui o keia mau mokukaua, a he 3,500 poe kanaka.
NA KOI A GEREMANIA IA KINA.
E hoike ana kekahi lono mai Pekina mai, Novemaba 30, penei:
Mamuli o na ninaninau ana maanei mawaena o na poai o na luna Aupuni Pake, ua hooia loa ia mai ka oiaio o na lono mai Kanahai mai, e hoike ana hoi, ma ke ano nui, no na koi i waihoia aku e Baron von Heywing, ke Kuhina Geremania ma Kina nei, ma ke ano he mau koi ia i ulu mai noloko mai o ka pepehiia ana o kekahi mau Misionari Geremania ame ka hoopoinoia ana o na waiwai o na misionari. A eia na koi a Geremania i waiho aku ai ma o kona Kuhina la:
E imiia a loaa ka poe na lakou i pephi a make na misionari, no laua na inoa o Nies ame Hennle. A e kauia ka hoopai o ka make maluna o kela poe limakoko.
E hoopaiia hoi na luna Aupuni i komo pu ma keia hana limakoko, o ke Kiaaina kekahi o ka mahele aina o Shantung, oia hoi kahi i ku ai ka oihana misiona.
E kukulu hou ia na hale o ka misiona.
E uku poho ia hoi na ohana o na mea i make, ma ka huina o 60,000 taela (ua like paha ia me $75,000) no ka mea hookahi o laua i poino.
E uku ia hoi e ke Aupuni ua lilo o na mokukaua Geremania no ka nee ana aku i ke kaikuono o Kiaochau, a pela pu hoi me ka noho ana o na koa malaila.
E lilo hoi ke kaikuono o Kiaochau i wahi hoolako lanahu no Geremania.
E loaa ka pono kaokoa o ke kukulu ana i ke alanuihao kaa ahi malaila.
Ua loheia hoi, e hoole ana o Kina i keia mau mahele koi a Geremania, aka, ua makemake no nae ia e hana ia na hana apau e loaa ai he pani poho kupono no ka pepehiia ana o na misionari, ame ka poino i loaa i na waiwai o ka misiona.
Ua lohe pu ia hoi, aole o Rusia e kokua ana ia Kina ma keia hana, aka, ua maopopo no nae, aole loa o Kina e ae ana e hooulu ae i ke okalakalea mawaena ona ame Geremania, aka, aia no kana mau lawelawe ana malalo o na rula hooponopono aupuni maa mau, mawaena o kahi Aupuni ame kahi Aupuni ma na ninau o keia ano.
OKALAKALA O GEREMANIA IA NOREWAI.
Ladana, Novemaba 23,—E hoike ana kekahi lono mai Christiana mai i ka nupepa Chronicle Puka La o keia kulanakauhale, no ka mea e pili ana i ke kukakuka pili Aupuni mawaena o Norewai ame Suedena, no ka mea e pili ana i na pono nohoalii ana o kela ame keia mahele aina. Ua oleloia ae penei, e ua lono la: “Ua hoike ae kekai kanaka kalaiaina Suedena kaulana loa, ua olelo ka o Emepera Williama penei: ‘Ina e hoao ana na poe Norewai e hookoia ko lakou makemake, alaila, e opa pu ia ana e a’u o Norewai elike me ka’u i opa pu ai ia Helene.’”
HE LONO NO KA UWEA MOE MOANA HAWAII.
Nu Ioka, Nov. 24,—He halawai kai malamaia i keia la, e ka Hui Hoomoe Uwea Moana o Nu Ioka, ma na keena o na Hui Telegarapa Amerika Hema ame Waena, iloko o keia kulanakauhale. Ua kohoia keia papa alakai: J. P. Morgan, Edmund I. Buglies, J. Kennedy Tod, Hope Adimarala John Irwin o ke Aumoku-kaua o Amerika ame James A. Scrimer. Ua kohoia ka inoa hope i hope peresidena a i puuku no ka manawa.
Ua hoike ae ka hui, e moe ana ka lakou uwea olelo moana mai Kapalakiko aku a hoea i Honolulu, ma ko Hawaii Pae Aina; alaila, mai Hawaii aku, moe ka laina uwea a hoea i lapana, a mai Hawaii ae nohoi a hoea i Australia. Ua hoike hou ae nohoi ka hui, ua holo lea loa na ana hohonu o ka moana, mai ke kapakai aku o Kaleponi a ko Hawaii Pae Aina, a ua manaoia iloko o 18 mahina, e moe aku ai ka uwea a hoea i Hawaii.
O na ana kai hohonu ma ka moana komohana hema, ua ikea ka holopono ma na mea e pili ana i ka papaku, mamua o na mea i hoikeia mai ma na ana hohonu kahiko oia wahi. He nui na wahi hapapa o loko o ke kai i ikea ma na kulana ana kahiko i kapaeia ma keia ana hou.
E kuokoa ana keia Hui Uwea Pakipika mai ka Hui Telegarapa Mekiko mai, mai ka Hui Telegarapa Amerika. Waena ame Hema mai nohoi, aka nae, ua oleloia e laulima pu ana no keia mau hui me ka hui mua ma na lawelawe pili oihana ana.
Ua manaoia he 9,000 mile ka loa o ka uwea e lawa ai ka hoohui ana ia Amerika Huiia me ko Hawaii Pae Aina, Iapana, Kina ame Australia.
KUE I KA HOOHUI AUPUNI.
Nu Ioka, Nov. 29,—E hoike ana kekahi lono kuikawa mai Wasinetona mai, penei: E hoike ana kekahi nupepa Kakahiaka, maloko o kekahi manao e pili ana ia Hawaii penei:
Me ka nana ole ia aku o na mea i upuia no ka holo pono ana o ke kuikahi hoohui Aupuni Hawaii i keia Kau Ahaolelo ae, eia na poe i kue i ua kumuhana la ke hoomakaukau nei me ka ikaika loa e kue aku i ka makemake o ka Aha Kuhina. O Senatoa Jones o Arekaneso, lunahoomalu o ke komite Lahui Demokarata, ua like loa ka ikaika o kona kue ana i keia kumuhana me ka ikaika o Senatoa Mogana ma ka aoao kokua, a mamuli auanei o ke kakoo ana mai o ka aoa Demokarata iaia, e lilo auanei kana mau kue ana i mau mea koikoi loa mamua o ka ikaika e loaa ana i ke Senatoa mai Alabama mai. Ua hoea ae o Sentoa Jones i Wasinetona, a e alakai aku ana ia i ka aoao kue i ke kuikahi ma ka wa e hapaiia mai ai ia kumuhana imua o ke Senate.
KO SENATOA PETTIGREW MANAO.
Ma ka wa i ku mai ai ka mokuahi Gaelic i Kapalakiko, ua oleloia ae, ua hoike ae oia i kona manao, ma ke ano, aohe kumu e hiki ai iaia ke hoololi ae ma ke mea e pili ana i ke kumuhana hoohui Aupuni o Hawaii. He elua ana mau haiolelo iloko o ke Senate e kue ana i ua kumuhana la, a mahope mai hoi o kona huipu ana a kamailio pu ana me na kanaka maoli ma Hawaii, ua hooiaio loa ia mai kona mau manao. Ua like loa ko Senatoa Dubois (i pau) manao me kona.
NA HAWAII NO WASINETONA.
Hookahi pule okoa o ke ka’ulua iki ana o na “wahaolelo lahui Roialita” ma Kapayakiko, oia hoi o J. K. Kaulia, J. Kalauokalani, Wiliama Auld ame Keoni Likikini. Oiai lakou malaila, ua hoike ae o Mr. Likikini i kekahi manao:
“I keia pule ae e haalele iho ai makou ia nei no Wasinetona. Ua ike no makou, e hookui aku ana makou me na kue, aka, ua maopopo no nae ia makou, ke kaa aku makou mawaho aku o ka poai o na kaiaulu o ke kapakahakai Pakipika o Amerika Huiia nei, e hiki ana ia makou ke kaohi aku, i ka hana a makou i hoomaopopo ai, he hana hewa loa ia. A no na mea hoi e pili ana i na Senatoa ekolu, oia o Mogana, Pettigrew ame Dubois, aohe o makou manaolana mai ka mua mai, aka, o na mea hope elua, e kokua ana laua ia makou.”
HE UWAHI PU-LUA HOI KO SENATOA PERKINS.
Mamua o ka haalele ana iho o Senatoa Perkins ia Kapalakiko nei no Wasinetona, ua hoea aku ka mea kakau o ka Nupepa Call imua ona, a ninau aku la iaia no ka mea e pili ana i ke kumuhana hoohui Aupuni, a eia kana mau olelo:
“E laweia mai ana ke kuikahi, a e kamailioia ana a e noonooia ana nohoi. O ke koho ana a elua-hapakolu kona mea e hooholoia ai. Manao au e kue ana na poe Demokarata. Ua hopohopo hoi o Senatoa Mogana, aole e loaa ana ka elua-hapakolu, a nolaila, e lawe mai ana oia i bila Kanawai no ka hoohui Aupuni. O ke koho ana a ke hapa-nui, oia wale no ka hana e holo ai ia bila Kanawai, a o ko’u manao e loaa ana keia kulana koho balota ana. Ina hoi e paa ana na Demokarata me ka ikaika, alaila, e hiki ana ia lakou ke hooloihi aku i keia kumuhana no na mahina he nui.
“No’u ponoi iho hoi, ua kue loa au i ka hoohui Aupuni, aka, ma ka nana ana aku nae i na kanaka o Kaleponi nei, me he mea la aia lakou ma ka aoao kokua loa i keia kumuhana, a nolaila, aole o’u manao e kue ana au ia kumuhana, me ka nana ole i ko’u mau manao ponoi iho. Ma ko’u manao, ma ka wa e hoike akea mai ai na kanaka i ko lakou mau makemake, he mea pono ia’u ke kue ole aku i ko lakou mau makemake. O na kauoha i loaa mai ia’u mai na kanaka mai, a mai na nupepa mai nohoi, koe nae hookahi, o loko nei o keia Mokuaina, e kokua i keia kumuhana.
“Ma ko’u manao maoli iho, manao au, he keehina naauao ole ka hoihui ana mai i na mokupuni ku kohana ma ka moana, a ua manao nohoi au oia alahele kalaiain e manaoia nei, ke nanaia mai ke kulana pili lahui aku he hana naauao ole ia. Eia nae, ua kokua no na kanaka ia kumuhana.
“Ke manaoio nei au, e hoololiia ke kuikahi panailike a e hanaia hoi ma ke ano kaulike. Ina e hoomaula ke kuikahi elike me ia e ku nei i keia wa, e oi loa aku ana ka pomaikai loaa i ka poe kumuwaiwai ma ia mau mokupuni, mamuli o ke komo dute ole ana mai o ke kopaa iloko nei o ka aina, ame ka hoolimalima ia ana o na Pake paahana. Ua manao na kanaka, ina e hoohuiia mai na mokupuni, e lilo ana na Kanawai o Amerika Huiia nei i mea e kaohiia aku ai ka lawelaweia ana o na hana kepa kanaka. Elua mau mahele ma keia ninau; hookahi mahele o na noonoo o kanaka, oia ka mea e pili ana i ka makee pili lahui; a o ka lua, oia ka pono pili i ka waiwai. Ua manao kekahi poe, e hele ana na Iapana i Hawaii a lawe ae ia Hawaii. O kekahi poe hoi, oia ka poe he mau kumuwaiwai ko lakou ma ka Pae Aina, a e loaa ana ia lakou he 30 a 50 pa keneta, me ka pomaikai pu o ke kuikahi panailike. He nui loa na kanaka Amerika i kuleana ma na mahiko o Hawaii, a o keia kumu, i huiia me kela manao makee lahui, ua lilo laua i mau mea paahana e hoohanaia ai na noonoo ana o ka lahui.
“He kauwa au na ka lehulehu a manao au he nana i ili iho maluna o’u, me ka malalmalama e ku mai nei imua o’u, e koho ma ka aoao kokua i ka bila Kanawai, a i ole ia, e waiho au i ko’u noho Senatoa. Ma ka’u hoomaopopo, ua lokahi loa na nupepa o Kapalakiko nei, koe waie no ka nupepa Call, a o ka hapanui nohoi o na nupepa apau o loko nei o keia mokuaina, ma ka aoao kokua i ka hoohui Aupuni, a, elike me ka’u i olelo ae nei mamua, o na nupepa o lakou na poe hoike i na manao o na kanaka.
KO SENATOA WHITE MANAO NO KA HOOHUI AUPUNI.
Nu Ioka, Nov. 25,—Ua telegarapa mai o Stephen M. White, ke Senatoa mai Kaleponi mai, i ka Nupepa Herald:
“Ua maopopo loa ia’u, ua haule malalo o ka elua-hapakolu na Senatoa i kokua maoli i ke kuikahi Hawaii. Aka, aole nae keia he olelo ana ae, aole ia he mea e hooholoia ai ke kuikahi. Aole pono ke maua’eia keia hana e na manao pili kalaiaina, aka, ma ka nana ana aku nae e hookikinaia ana na Repubalika e kakoo ae i keia kumuhana. E haawi ana kekahi poe o lakou i ka lakou mau koho ana, ma ka aoao apono i ke kuikahi, me ka manaoio ole nae i ka waiwai oia hana.
“No’u maole iho, he kue loa au i keia papa hoonohonoho hana. He waiwai ole loa kela mau mokupuni, no ke kulana pale enemi ma ka wa kaua, he hoonui lilo nohoi, ke nanaia aku ma ke ano kalaiwaiwai ana, aole ia he mea e hoopuipuiia mai ai ko Amerika pomaikai—ma ke ano lahui a waiwai hoi, a e loaa ana nae he puolo huikau o na lahui like ‘ole, e haawe iho ana maluna ona. Ua kue loa na kanaka Hawaii i ke kuikahi hoohui Aupuni, a o ka hoohui ana mai i ua mau mokupuni la, he hana nana ole ia i na pono ame na kuleana o na kanaka maoli. Ke haawiia mai nei ia kakou ke kuleana o ka poe powa.
“O na hooho leo ana, ua kue ka hui (trust) hoomaemae kopaa i ka hoohui Aupuni, ua hiki ke paneia panei: O kela ame keia hoa o loko o keia oihana, i loaa ka mana koho balota, ua kokua loa lakou i keia mea he hoohui Aupuni, ua hiki ke paneia penei; ia i na kumu alakai kahiko ame na a’o ana mai a ko kakou mau kupuna, ka poe nae i loaa ole he wahi mahiko ma ko Hawaii Pae Aina, a he poe hoi i kue loa i kekahi hana kalai Aupuni, e alakai aku ai i kekahi hoolilo dala nui hewahewa ana no na mokukaua ame na pualikoa, a ma ia ano e kau hou mai ai he mau auhau koikoi.
MAKEMAKE O ENELANI IA AMERIKA E HOOMANAIA KEKAHI HUI PELEKANE HOOMOE UWEA OLELO PAKIPIKA.
Nu Ioka, Nov. 26,—Penei ka olelo a ka Nupepa Herald; mai kona mea kakau mai Wasinetona mai:
O ka makemake o ke Aupuni Beritania, e haawi aku i mana i kekahi hui Beritania, no ka hoopae ana aku i kekahi uwea olelo ma kekahi mokupuni o ko Hawaii Pae Aina, e holo ana keia uwea mai Enelani mai a hoea i Kanada a hoea i Australia. Ua kueia hoi keia manao e ke Aupuni o Farani, malalo o ke kumu, o ka hoomoeia ana o ka uwea telegarapa me ke dala a na kanaka Pelekane, he me ia e kukulu aku ai ia Beritania Nui, ma ke kulana noho mana nui ana maluna o kekahi laina telegarapa e hoopuni ana i ka poepoe honua holookoa, a ma ka wa e hoea mai ai he kaua, alaila, mamua o ka hiki ana e hoouna i olelo, maloko aku oia uwea, e na Aupuni e ae, he mea pono ke loaa mai ka ae ana o ke Aupuni Beritania.
Ma ka wa e komohia aku ai o Enelani iloko o ke kaua, ua hoike ae la kekahi luna Aupuni kuwaho, ma ka olelo ana, e hiki ole ana ia Farani ke hoouna hololea i olelo ma kekahi uwea i komo ole aku ai ia ma na wahi i noho mana ia e Pelekane, koe wale no ka uwea telegarapa mai Farani aku a i Lae Cod, ma Makakuseta.
Ua hoike aku hoi o M. Patenotre i keia kumuhana imua o Kuhina Sherman, a ua olelo mai ia, he mea ano nui ia. E hiki ana no i keia Aupuni ke hoohana i ua uwea la, ke makemake ia e hana pela, a ma ka wa pilikia ua hiki no ke hana ia ona uwea e ae. Eia nae, ua olelo ae na luna Aupuni Farani, ma ka wa e komo aku o Amerika Huiia iloko o ke kaua, e ike ana ia ua nakiikii ia kona mau lima a paa, ina e kaa ana ka hoomaluia ana o ka uwea malalo o Beritania.
Ua loaa mai na lono, ke hooikaika nui loa nei na agena o ka hui hoomoe uwea Beritania, a pela pu nohoi me ke Kanikela Kenerala o Beritania Nui ma Honolulu, ma ke koi ana i ke Aupuni o Dole e ae mai ia, e hoike aku ia Amerika Hulia. Ua kue loa o Mr. Sewall, ke Komisina o keia Aupuni ma Hawaii i keia manao, oiai o ka ae ana aku o ke Aupuni Hawaii ia koi a Beritania, he hoopilikia loa ia ana ia i na pono o kona Aupuni. Aka, aole nae hiki i ke Aupuni o Dole ke ae i kela noi, mamuli o ke kuikahi panailike mawaena o Hawaii ame Amerika Huiia.
Hoolaha Kumau
Ka Ayer Laau Kunu
No ke Anu, Kunu. Ma’i ma ka Puu. Puu Eha. Anu ame ka Ma’i Ai Ake hoomaka hou. Aohe lua e loaa ai ka Laau Kunu a Ayer. O keia ka laau kunu kaulana loa i ikeia ka hololea o na lapaau ana maloko o ka Oihana Lapaau, a ua apono loa na Kauka lapaau ma kela ame keia wahi. E hoomahani ana la i ka aai ana i ka pale lahilahi i pili aku ai ka ma’i, wawahi i ka male paakiki e kunukunu a e maneo ai ka puu, hoopau i ke kunu ana, a loaa hoi ka oluolu. Ma ke ano laau pale pilikia kokoke loa noloko o ka ohana o ka AYER LAAU KUNU ka helu ekahi. Aohe lua o keia laau no ka hoola ana i ke Kunu Ho. Kunu Kalea. Puu Eha, ame na ma’i apau o ke Ake-mama i loohia mau ai ka poe opiopio. Aohe ohana i palekana, ke ole e loaa ia lakou
KA AYER LAAU KUNU
OIA HOI
KA AYER CHERRY PECTORAL,
I homkaukauia e
DR. J. C. AYER & CO.,
Lowell, Mass., U. S. A.
E makaala loa no na laau hoohalikelike kumukuai emi. Ka inoa o keia laau, oia ka AYER CHERRY PECTORAL. E ikeia ana kela inoa mawaho o ka wa-hi, a maloko nohoi o ke kino o kela ame keia omole.
Ke Pookela o na laau no ka malama ana, ka hooulu ana me ka hoonani ana i ka lauoho, oia ka
Ayer Laau Hooulu Lauoho.
Aole e kepia ke poo, ola na ma’i puupuu, aole hoi helelei ka lauoho. Ina maloohaha mai ka lauoho, hinawenawe a ano hina mai, alaila, na keia laau e ho’iho’i hou ae a kona ano mua, a hooulu lupalupa ae la i ka lauohe. Ma na wahi apau, o keia Laau Hooulu Lauoho a Ayer ke pookela, a ua lilo ia i punahele a i hoapili no na lede ame na keonimana.
Ayer’s hair Vigor
I homakaukauia e
DR. J. C. AYER, Lowell, Mass., U.S.A.
Na Medala Gula mai na Hoikeike Nui o ke Ao
Hollister Drug Co. Lt.
Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.
KAKELA ME KUKE.
Ka Halekuai Nui
O NA
Waiwai Like Ole
O na Mea
HANA KAMANA A PAU
Na Lako Pili Hao Kukulu Hale,
Na Kepa bele,
Na Lei Ilio,
Na Kaulahao Ilio,
Na Pahi,
Na Upa,
Na Kope Hulu,
Na Pulupulu.
Na Palau Lio
Na
Mea Mahiai,
Na Au Ho, Na Au Koi,
Na kua bipi, Na lei bipi, Na kalahao bipi,
Na uwea pa, Na kaa palala,
Na mea piula, Na
Ipuhao.
Makau ME Aho Lawaia
Na Iliwai Na Pakeke
Na Kula Na Pakeke Hao
Na Hulu Pena Na Kapu Hao
Na Pulumi Na Pauda
Na Pena me Aila Na Kukaepele
Na Kopa Na Uwiki, a me
Na Aila Mahu Na Ipukukui
Mikini Humuhumu Kaulana a
Wilcox & Gibbs
Hookahi Lopi,
KA REMINGTON, Elua Lopi.
A me na ukana he nui wale o kela a me keia ano.
Kakela me Kuke.