Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 50, 10 Kekemapa 1897 — Page 2
| This text was transcribed by: | Mary Alice Rodrigues |
| This work is dedicated to: | Edward Pe'a |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
@oolaha Mana Looko
OLELO HOOLAHA AINA AUPUNI
Ma ka Poakahi. Dekemaha 13. ma ka hora 12 awakea. ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo Honolulu. e kuai kudala ia aku ai. he aina Aupuni ma waiahole. Koolau, Oahu. maloko o laila. he 142 eka, oi aku a emi mail paha. He aina mauu a aina raiki.
Kumukuai oi aku $2,500.00
Dala Kuike--Daia Guia o Amerika Huiia.
No na mea i koe e ninau ma ke Keena Aina Aupuni Honolulu.
J. F. BROWN
Agena no na Aina Aupuni. Keena Aina Aupuni, Novemaba 15, 1897. 2677-td
-----
KA
Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki … $2.00
No Eono Mahina… 1.00
Kuike ka Rula.
-----
PUKA 1 2 3 4 5 6
Pule Pule Pule Pule Pule Pule
Iuiha $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $3.50 $4.00
2 Iuiha 2.00 2.75 3.50 4.00 4.50 5.00
@Iuiha 2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00
@Iuiha 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50
@Iuiha 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00
Iuiha 4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouua ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa. e hoouua pu mai me ka auhau. a ina aole. aoh@ hookomo ia
HOOPUKAI E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
C. G. BALLENTYNE, Luna Nui.
JOESPH M. POEPOE, Lunahoo ponopono.
Honolulu, Oahu
POALIMA…..DEKEMABA 10, 1897
-----
He Ninau no ka Manawa.
------
Aole kakou e haohao i ke ku ana iho a hoomaopopo i ko Hawaii nei kulana e ku nei. maloko o ka moana Pakipika nei. elike me ia a makou i hoike aku ai ma ke kii palapala-aina ma ka aoao ekahi o ko makou pepa o ka la 26 o Novemaba aku nei. oia hoi. ke ku nei Hawaii Pae Aina, ma kekahi kulana iloko o ka moana, ma kahi i aneane e lilo i kikowaena no na hookuina welau o na alahele moana, mai na aina mai, i loaa na pono kalepa e oloio ana ma na ale o ka moana Pakipika nei.
Ma na lono i loaa mai nei io kakou nei is kei wa. eia hou ke hoea ae ae nei imua o ke kahua hakoko a paionioni, no ka pono ame ka pomaikai o ka oihana kalepa, he elua mau hui hoomoe uwea moe moana, maloko nei o ka Pakipaki, oia ka hui Amerika ame ka hui Pelekane. He mea maopopo nohoi, he like ole na kamoe ana o na maua e loaa ana i kela ame keia hui. ke aeia e ke Aupuni Hawaii ka pae ana mai o ka uwea a ka hui e pomaikai ana ma Hawaii nei. Ina he hui Pelekane, alila, he mana Beritania ke noho uwea Amerika, alaila, he mana Amerika ke kau mai ana maiuna oa.
O ka loaa ana o keia pomaikai hoopae uwea olelo i kekahi o keia mau mahele, mai Hawaii aku nei, he haawi ana aku ia i kekahi o keia mau Aupuni i ka mana hoouna olelo awiwi loa ma ka moana Pakipika nei. Aina ia Enelani e loaa ai kei kuleana, alaila, o Eneiani auanei ka Emepera wahine o ke ao nei, maluna o ka mana hoouna olelo uwila, ma ka aina ame ke kai a puni e ai holookoa nei. O keia kulana hoouna olelo hikiwawe e loaa an ia Enelani, he kulana ia e hiki holo lea ai iaia ke hoonee awiwi i kona mau mokukaua holo-mama, o keia ame keia kulana ikaika, ma na "kiko" apau o ka honua nei. ana i makemake ai, ma ka wa kaua. A ma ai ano, ua mau ka palekana o kona oihana kapepa moana a aina hoi, ma na wahi apau i laulaha aku ai kona aihana kapepa.
O ke kowa kai o ka moana Pakipika nei, mai na kapaka komohana mai o Amerika Huila a hoea aku i na kapakai hikina o Asia, a hoea hoi i Australia ame Nu Kilani, oia wale no ke kowa kai o ka poepoe Honua nei i komo ole mai ai ka uwhea olelo Beritania a uwea olelo hoi o kekahi ano e ae.
Nolaila ke ku ne keia moana, ma ke kulana nele i nei mea he pomaikai o na launa olelo ana ma ka uwea olelo a, aia wale no kona mau launa ana o keia ano ma na hoouna olelo, a, aia wale no kona au launa ana o keia ano ma na hoouna olelo eke lela maluna o na moku.
O Hawaii nei, ke oioina e ake loa ia nei e kela ame keia mahele hoomoe uwea olelo, e lilo i wahi e hokau mai ai kekahi hapa o au mea paahana kupaianaha ia. O ko Beritania lia nui keia. Pela no o Iapana, a peia nohoi kekahi poe Amerika, a peia no paha o Farani. I keia wa ke ku nei o Hawaii nei, me ka paa ana i kekahi pomaikai nui iloko o kona poholima ma keia mahele hana, oiai ma ka wa mua loa ana e ae aku ai i kekahi Aupuni kuwaho, e loaa iaia ka pomaikai o ka hoomoe ana mai i uwea a hoea ia nei, oia iho ia ka loaa ana o ka mana lankila a haaheo i ua Aupuni ia. e @@la i na pono hoouna olelo maloko o keia moana, a o ka wa oi aku o ke kilakila a waiwai nui o keia pono i loaa aku i au Aupuni ia oia ka wa e ulu mai ai he kaua mawaena oia Aupuni ame kahi Aupuni e ae. I'a ike o Beritania i keia mea, pela nohoi o Farani, a peia no me na Aupuni holomua apau o ke ao nei.
I keia la e ku nei, eia no ia Hawaii ke kuleaha mana kaokoa no ka ae ana aku i keia pono e lilo ia waho, koe wale no kela kaupale i hoakakaia maloko o ke kuikahi panailike mawaena'o Hawaii nei ame Amerika Huiia. Aka, ma ka wa mua loa a Amerika e hoole mai ai i ka ae ana e lilo o Hawaii nei i hapa non, a i ole ia, hana paha oia i hana e hoemiia iho ai na pomaikai i loaa piha ia Hawaii nei. mamuli o ke kuikahi panailike alaila, ua hiki no ia Hawaii ke hoike aku ia Amerika Huiia, ua hiki no ia Hawaii ke nana nona iho me ka lilo hou ole ana i "makilo" ma na ipuka hale o Amerika i keia ia. Aia ponoi iloko o ko Hawaii mau lima i keia la, he mau kumuwaiwai e loaa ai no iaia he mau hoa kalepa waiwai hou.
Nolaila, ke nan nei makou maluna o keia kulana paonioni o na hana hoomoe uwea maloko nei o ka Pakipika, elike me ia i lohea hou ia mai nei i o kakou nei, o ka hui a hui ole o Hawaii me Amerika ame Enelani paha, he ninau wale no ia no ka manawa.
Ma ka hoakaka iki ana i keia manao, ua ike maoli makou i ka naauao o ke alahele a ke Aupuni Hawaii i hana ai i kahi wa i hala ae nei, mamuli o kona hoole ana, aole e haawi i pono kaokoa i ka hui hoomoe uwea oloelo a Spalding ma, no kowa o ke kai mawaena o Hawaii nei a hoea i Australia, a hoea hoi, mai Hawaii aku nei. i Kina a Iapana paha. Ke hoohamama nei o Hawaii i keia mau kowa kai eha, mai ka hikina mai, mai ke komohana mai. mai ka hema mai a mai ka akau ma hoi; aka, aia nae ia Hawaii ka puu oioina hoomaha mawaena o ka moana, mai kela a mai keia welau mai. Ua hiki no paha ia Enelani ke hoohele i kana uwea olelo mai Vanakaouwa mai a hoea i Australia me ke kipa ole mai i Hawaii nei, aka, he kulana "alu" nae ia o ka uwea, oiai, he mohala i ka loa, aohe wahi e hoomaha ai. Aka, ua ike o Enelani. aohe waiwai nui loa oia uwea e moe ana me keia moana, ke ole e loaa he hookuina i Hawaii new ke pookela o na Pa Aina ma keia moana Pakipika.
-----
Ke Kulana o ke Kuikahi Hoohui Aupuni.
_____
Mamuli o na hoike lehulehu i loaa mai nei i o kakou nei, ua hoike maoli ae kekahi poe Senatoa o ka aoao Demokarata, i ko lakou manao maoli no ka holo ana o ke kuikahi hoohui Aupuni, aole nae paha ma ke koho ana a ka elua-hapakolu o na Senatoa o ka Aha Senate, aka, mamuli o kekahi olelo hooholo hui, e aponoia ana e ke koho ana o ka hapanui wale no o na hoa o loko o na hae elua o ka Ahaolelo.
He oiaio, aole no i manaoia e haiawai ana ke kuikahi noohui Aupuni, me na haawina maalahi o ka holomua, aka, ua ike mua ia no, e hookui aku ana no ia me na alalai he nui, e kiolaia mai ana e kona mau enemi.
Ma ka nana aku, ua lokahi loa paha na manao o ka hapanui o na Senatoa i hoike i ko lakou mau manao ma keia kumuhana, e holo ana no ia kumuhana iloko o keia Kau Ahaolelo; a o ka mea wale no i like ole ai o ko lakou mau noonoo, oia ke kulana hana Ahaolelo e holo io ai keia manao. Ina e apono ole ana ka elua hapkolu o na senatoa i ke kuikahi alaila, ua make ke kuikahi no keia Kau Ahaolelo: aole nae ia he mea e make ai ke kumana hoohu Aupuni; aka, e kaikaiia ana ia mai kona hina ana ma ka papahele o ka Ana Senate, a kukulu hou ia e kona mau hoaloha no kona hea inoa hou ia ana, mamuli o kekahi olelo hooholo, ka manaolana nui o na hoaloha o ke kumuhana hoohui Aupuni.
Ma ko makou nei aoao, hookahi no kumumanao nui a makou i hookaukolo ai imua o ka lahui, oia hoi, e holo ana ia mea he hoohui Aupuni, mawaena o Hawaii nei ame Amerika Huiia. O ka holo oia kumuhana, oia ka makou i palo ai i na wa i aui ae nei, a i keia wa nohoi. Ua olelo makou, o keia ke Kau Ahaolelo a makou i manaoio ai e hooholoia ana au kumuhana ia e ka mana kau kanawai o Amerika Huiia.
A ke olelo nei makou, me ka manaolo kulanalana ole, mamua o ke kani ana o ke olowalu moa o ke kakahiaka o ka ia ekahi o Maraki o keia makahiki ae, e hoea mai nei. e olowalu ai ka mana kaukanawa o Amerika imua o ke ao holookoa nei, ua @@@o o Hawaii i okana aina no Amerika. Ke ole nae e hooholo e ia mamua ae o ka la 1 o Ianuari ae nei.
Na Oiwi Hawaii i Wasinetona.
_____
Ma ka makou manao o ka hoea ana o na Komisina "Roiaiiti" Hawaii maoli i Wasinetona ma ka wa e noho nei ka Ahaoloelo, he mea ni no ia. ma ka aoao kue i ka holo ana o ke kumuhana hoohui aina. O ka ike maoli ana mai o na Senatoa Amerika ame na Lunamakaainana Amerika. ame ka poe Amerika ia mea he kanaka Hawaii. e ku ana ma ka ipuka o ka heiau kaukanawai o ke Aupuni Amerika, e kokua ana i ka paio kue ana a kekahi poe Amerika ia mea he hoohui Aupuni. a e kakoo pu ana hoi i ka leo uwalo o "Liliu." manao makou. he mea ano nui maoli keia.
Ma ko makou hoomaopopo ana, o kekkahi keia o na kulana hoonee iliili konane naauao loa i hooneeia e ka aoao Roialiti. Aole hiki ia makou ke hoole ae i keia mea oaio. Aia o "Liliu" ma ka aoao o ka "nohoalii" ame ke "Aupuni Alii" i wawahiia ke ku la imua o ka Ahaolelo a imua o ka lahui Amerika, e koi ana ia lahui ame ko lakou Ahaolelo, aole e ae e hoohui ia Hawaii me Amerika, mamuli o ka olelo hooholo Ahaelelo a Kuikahi paha. Akahi mahele. Aia hoi na Komisina "Roialiti" ke ku la imua o ka Ahaolelo Amerika ame ka lahuia Amerika, e koi ana, ma ko lakou kuleana a pono oiwi Hawaii, aole e ae e hoohui ia ko lakou aina hanu me Amerika. Aole o lakou makemake ia mea. O ka lua keia o na mahele. O keia poe apau e ku nei ma keia kulana paio kue i ka hoohui aupuni, he poe ili ulaula maoli lakou; aka, ma ia wa hookahi no nae, aia ko lakou leo makee aina, wahi a ka lakou helu "Roialiti" ana, ke kakooia la e kakahi poe ilikeokeo iloko o ka Ahaolelo Senate ame Makaainana o Amerika.
Nolaila, i ka hoomaopopo ana aku i ke kulana hoonee hana ma ka aoao kue i ke kuikahi, aole hiki ke oleloia, ua neie ia aoao i na manaolana ana. Aia kekahi kakoo ikaika o keia kulana kue hoohui Aupuni, ma na hoike olelo ana a hoakaka ana a keia "Komisina Roialiti" imua o ke Komite o ko na Aina E, o ka Aha Senate, a imua paha o kekahi aha ninainau e ae oia ano.
Ma kekahi wa i halawai ai makou me kekahi o ko kakou mau luna Aupuni koikoi, a kamailio iki me ia, no ka hele ana'ku la o keia poe Hawaii no Wasinetona, ua pane mai oia, Aia wale no ko kakou hui ole me Amerika Huiia, he hoole maoli mai no o Amerika, aole o lakou makemake e lawe ia Hawaii nei, i keia wa. Ina lakou apau ilaila, a in a nohoi aole lakou e makemake e lawe aku ia kakou, alaila, he mea ole no in a kakou e hiki ole aku iliaila, oiai, o keia kumuhana, aole ia pili maoli no ko kakou pono maoli, ma ka Amerika nana ana i keia ninau, aka, no kona pono maoli iho no. He keehina hana palekana anei keia a Amerika Huiia e hana ai, mamuli o ka hoohui aa aku ia kakou -- aole paha? Aka, heaha ia ko kakou piikia, ke ae ole mai o Amerika e hoohui aku ia kakou. No kakou no keia waa, a eia no kakou makuna ona, a e hookele no kakou iaia elike me ka holomua e loaa anan ia kakou."
I ko makou kilo ana i ke kulana o keia oleo, a nana aku i ke "Komisina Roialiti" e hele la i Amerika, kuene pono iho ia ka noonoo iloko o makou, a olelo iho la, Ea, kau hou paha auanei Hawaii iluna o ke ao opua o kona noho kuokoa mau loa ana, nona iho ea? Oia hoi i Repubalika Kuokoa.
-----
NA KUMU I MAKEMAKE AI O LUNAMAKAAINANA BERRY E HOOHUIIA O HAWAII NEI ME AMERIKA HUIIA
-----
I kahi wa i hala ae nei, ua hoea mai la ma na kaiulu o Hawaii nei, he poe wahaolelo lahui Amerika, no ka hakilo pono ana i ko kakou kulana, elike me ka mea a lakou e ike ponoi ana no lakou iho, a o ka wa nohoi ana no lakou iho, a o ka wa nohoi keia i hoa pu mai ai o Senatoa Morgan. Aia mawaena o keia poe he Lunamakaainana o ka Ahaolelo Nui o Amerika, non ka ino o Mr. A. S. Berry, o ka Mokuaina o Kenetuke. A okeia nohoi ke kanaka i hui pu ai me ka Lunahooponopono o keia pepa, ma ka ia a lakou i haalele iho ai ia Honolulu nei maluna o ka mokahi Australia, ma ka Poakolu, Sepatemaba 22. Ua Loaa mai nei na lono i Hawaii nei e hooia mai ana no kona kakoo loa ana ma ka aoao e hoohuiia o Hawaii nei me Amerika Huiia. Aeia iho na kumu o kona makemake ana e hookoia aku keia kumuhana:
1. O ka hoohui aupuni ana, oia ka mea e akeaakea ia aku ai kekahi Aupuni, mai kona hookuene pono ana iaia iho ma ke kulana e hiki ai iaia ke noho mana me kona poe kanaka maluna o na awa kumoku kupono no ke kaua ma ke kapakai holookoa o ka Pakipika. Mawaho ae o Hawaii, aole loa he wahi hou aku maloko o ka Pakipika e hiki ai i kekahi moku ke loaa ona lanahu a mea ai paha. Ke loaa ia Amerika keia wahi. alaila ua elieli maoli kulana o kona noho mana ana maluna o ka oihana kalepa maloko o ka Pakipika.
2. Ina aole o Amerika Huiia e lawe mai ana i keia mau mokupuni alaila e lilo aku ana lakou i kekahi mana Aupuni e aku.
3. Mamuli o ka oihana kalepa ame ke kulana moe moana an he mea pono ke kulana moe moana ana. he mea pono ke hoohuiia mai au mau mokupuni ia. O na wawai komo aku iloko o Hawaii. ua ike au ma ka huli ana i na huahelu Aupuni he. huina o @@ 164.000 no ka makhiki 1896: a o na waiwai puka mai mai. mai laila mai. he huina o $15.015000. O na moku e na nei i keia oihana kalepa nui au komo lakou ma na awa o Hawaii. no na manawa o 386 iloko o keia makahiki ae ia.
Ina hoi. oia iho la ke kulana holomua o ka oihana kalepa i keia wa i hoohui ole ia mai ai lakou. pehea hoi lakou ma ka wa e noho mana mai ai ka ikaika o na hoeueu hana malalo o ke kulana hoohui aupuni? He 109,000 wale no ka nui o na kanaka ma keia mau mokupuni a mamuli auanei o na mahi kupono ana e hiki ana i ka lepo oia Pae Aina ke hanai mai i hookahi miliona kanaka. me ka maalahi, a he 400,000 ke nui o na kanaka i hiki e ola ma ia mau mokupuni, he hookahi haneri makahiki i hala ae nei, oiai nae e mahi ana lakou me na mea paahana kulana holomua ole.
4. O ka hoohui aupuni, oia ka mea e hoohemoia mai ai o Hawaii mailoko mai o na ninau aupuni pili lahui a he mea ia e hoalii ai ka maluhia maluna o ka Pakipaka. Ua lalau lima maoli o Rusia, Enelani ame Farani ia Hawaii, ma ka wa e alii ka maluhia iloko o ke keneturia i hala, a iloko o iwakalua-kumamakilu makahiki i hala ae nei, he ekolu manawa i hooleleia aku ai na koa o ko na aina e mai luna aku o na mokukaua ma Honolulu, no ka hoopau ana i na haunaele kuloko.
Ina e hoomauia aku keia mau kulana elike me ia e ku nei i keia wa alaila, aia no na pono ame na pomaikai Amerika ke ku la ma ke kulana pilikia i keia ame keia wa. Aka, ina e hoohuiia mai au Pae Aina la, a ke manaoio nei au, e hoomaopopoia mai auanei ka nohona mana o keia Aupuni me ke kanalua ole ia, ma na wahi apau.
He oiaio, aia io no he mau kumu hookakanalua noonoo. Aole hiki ke aeia ka laui Asia e lilo i makaainana Amerika. Aka, malalo o na olelo o ke kuikahi hoohui aupuni, e ikeia ana no ka emi liilii ana'ku o keia lahui, a iloko o umi makahiki e koe uuku loa iho ana ia poe malaila.
He mea kanalua ole, e hanaia aku ana ke aiawai oki o Nikaragua, a ma ka hoomaopopo loa ana, au plapalaia e kekahi lima pahoahao @ ke au o ka manawa, e lilo mai ana o Cuba i okana aina no Amerika Huiia. Me keia mau mea elua (he alawai o Nikaragua ame Cuba. L. H.) e lilo auanei o Hawaii i kahua paahana ano nui loa, no ka hooulu ana i ka oihana kalepa o ka aina nei.
Ua hoi mai makou, me ka hoomaopopo pono ana e hiki ke hoohuiia na mokupuni, me ke kahe ole o kekahi kulu koko, a o ka ulu ana mai paha o kekahi wahi haunaele ma ia mau mokupuni, ame ke kue ole hoi mai kekahi Aupuni mai koe wale no paha o Iapana.
A. A. BERRY
-----
PERESIDENA DOLE.
Mahope iho o ka hala ana o kakahi wa o ka noho ana o Peresidena Dole ame Mrs. Dole ma Hawaii, aia hoi, ma ka Poalua nei, Dek. 7, i huli hoi mai ai laua, maluna o ka mokuahi Mauna Loa no Honolulu nei, me na oia kino maikai. Ma Lahaina, ua hookipala laua e Lunakanawai J. W. Kalua ma kekahi ahaaina uluwehiwehi i na ono a ka Hawaii i malamaia ma kahi noho o Lunakanawai Kahaulelio.
_____
MAI A KUHINA HATCH MAI.
Ua hoike mai nei o Mr. Hatch ma kana mau palapala i loaa mai nei ia nei he maikai ka manaolana no ka holopono o ke kumuhana hoohui Aupuni. A hoea i ka wa ana i kakau mai ai ia mau palapala, aole i ikeia kekahi mea e hookuia ana ia manaolana maikai. Aia no na keki Hawaii Kakela ame Kakina ke hana ia me ka ikaika. Hoea ia ka Lae-o-ka-laau, aole i pau ka pono a Kakina.
-----
NOHO KA AHAOLELO NUI AMERIKA HUIIA.
-----
Ma ka Poakahi iho nei keia pule. Dekemaba 6. i noho ai ka Ahaolelo Nui o Amerika Huiia. A o keia ke Kau Ahaolelo e hapai hou ia ai ka noonoo ia ana o ka ninau hoohui Aupuni mawaena o Hawaii nei am Amerika Huiia.
O keia wale no ka aoao i koe. no na hana o keia kumuhana e hoomahaeia nei na noonoo ana o ka lahui oiwi o ka aina nei. Ke hoea kakou i ka hopena o keia ninau, ma keia Kau Ahaolelo, alaila. ua ike maopopo kakou ike alahele e hoonoho hou ai kakou i ke au e hoonee aku ai i ka kakou mau hana.
-----
Ua lilo ae nei o Mr. Geo. R. Carter o ka hui o Bu@ua ma i paahana no ke Keena Hoahu Dala o ka Hui Banako o Jones. ma.
CAPTAIN BEMUS PIERCE.
Pierce as captain of the Carlisle Indian football team, has trained his eleven until it is a formidable foe for even Yale. Princeton. Harvard and Pennsylvania. He weighs 209 pounds and is a magnificent type of the athletic red man.
O keia ae ke kii o kekahi keiki Ilikini. e noho kapena nei kekahi puali kinipopo peku wawae. A he hoa paonioni ikaika kona puali ma ia hana. no na kaeaea o na kulanui o Iale. Princeton. Havada ame Penesilavania. O Bemus Pierce kona inoa.
-----
MANAO O JOE MARSDEN AIA I FEBERUARI AE NEI E HOLO LOA AI KA HOOHUI AUPUNI.
Me kela pule aku nei i huli hoi mai ai o Jos. Marsden mai Amerika Huiia mai. a ma Kanada mai nohoi. O kela ke Komisina o ka Buro Ululaau o Hawaii nei. Ma kona manao. mamuli o kana mau mea i hoomaopopo aku ai i ke kamailio mai a na hoaloha o ke kumuhana hoohui Aupuni, mawaena o Hawaii nei ame Amerika Huiia. ua maopopo loa iaia, e hooholoia ana ia kumuana. Ua haiia mai iaia, au manao na hoaloha o ke kuihahi e waiho koke aku ia mea iloko o keia akoakoa ana o ka Ahaolelo. E ikaika ana no ke kueia ana o ke kuikahi maloko o ka Aha Senate. O Feberuari ae nei. oia ka wa a na hoaloha o ke kuikahi i manao ai e hookoia ana kona hooholoia. O na hana i manao ia e na enemi o ke kuihahi, oia ka hoopaneenee ana ka wa e koho ai na hoa o ka hale a hala he mau pule, aka, ua lokahi no nae na mea apau ma ka olelo ana, e hoea ana no maloko o ka hale ka elua-hapa-kolu o na Senate e lawa ai ke koho ana no ke oia o ke kumuhana. Wahi ana, o na poe apau i halawai pu aku ai oia. oiai kona mau la ma Amerika, ua hoike mai lakou i ko lakou a pono i ke kumuhana hoohui Apuni.
-----
Ua loaa mai nei no ia makou he palapala mai na Aina E mai. mai a Cecilia mai, a e hoike mai ana ia i ka lehulehu loa o na Aha Mele o Sana Jose i nonoi aku iaia e kokua ma na himeni. Ma ka Aha Mele i haawiia ai e ka hui himeni ana i komo ai, ma ka la 25 o kel mahina aku nei, he eha manawa o kona kaheaia ana e ke anaina e himeni a i ka lima o na kahea ana, au haawi oia i ke kunou poo wale no. Ina e maopopo loa kona hele no Parisa, me kona kokoolua himeni, alila, huli hoi mai oia i Hawaii nei mamua o kona hele ana.
-----
I keia wa o ka makahiki, he mama loa ka loaa ana mai oia mea he anu, a ina e hookuu wale ia aku ana ia me ka hoao ole ia e kaupale i kona nee mua ana'ku alaila, aole e ole ana ka hoea mai o ka ma'i weliweli i kapaia, he Numonia. Aole makou i ke i kekahi laau Iapaau oi aku o ka maikai no ka hooia ana i ke kunu a i ke anu paha, elike ia me ka Laau Hooia Kunu a Kamalena. Ua nui launa ole mai ka makou hoohana ana ia laau a ua holopono nohoi. Oolagh. Ind. Ter.. Chief.
O keia wale no ka laau Iapaau i ikei e hiki ke kaupale i ka Numonia Mawaena o na tausani i lawelawela ai ia no na ma'i anu ame ka la grippe, aole loa makou i ike iki ua hoea aku kekahi oia poe ma'i i ke kulana Numonia. He mea pono i ka poe i loaa na akemama nawaliwali a hopohopo paha o loaa i ka ma'i Numonia ke loaa ona laau lapaau o keia ano i ke alo. E kauaiia ana e na poe @uai laau lapaau O Benson, Smith & Co., Ageko Hawaii Pae Aina.
OLELO HOOHOLO HOALOHALOHA
-----
Ia Mrs. Kahilahila Kua âme Moses Kua âme Kua liilii. ka olua mau kek@
Oiai. ma ke kakahiaka ponipini o ka Poaono. No. 27, 1897. hora 4. ua oluolu i ke Akua Mana Loa ka lawe ana aku i ka hanu ola o kau aliikane Davila Kua. ma ko olua home ponoi ma Kekaha. a waiho iho la ia oe ame na keiki e u aku iaia me ka naau walohia e homalule ana i kou kino. @@@ oia i naue hookahi aku ia i ke ala Koiula a Kane. a mawehe ae la i ka olua pili aloha. he kane me ka wahine;
Nolaila: O makou, o ka Eka@@@@ o Moikeha, Kapaa, ma o ke Komite @@. ke komo pu aku nei e kumakena pu me oe me ka walohia no kau aliikane i hala 'ku:
Hooholoia: Ke pule nei makou i ke Akua Mana Loa e mawehe ae i @@ lulumi ana a ke kaumaha maluna @@ ame na keiki;
Hooholoia: E oluolu mai kou aloha e lawe aku i keia me ka manaoia@@ na ke Akua e kiai ia oe ame na keiki.
O makou me ka manao luuluu.
I. K. KAAUWAI.
A. K. KAAUWAI.
S. U. KANEOLE.
U. APIO.
A. M. KUHAULUA.
Komite.
-----
PONI KAHU EKALESIA NO KEANAE. KOOLAU MAUI.
-----
I ke kilohana. aloha kaua ame kou Lunahooponopono: --Ma ka Luakini o Keanae, Sabati Nov. 28. i poni ia ai o Mr. S. Kaailua. i Rev. no ka Ekalesia o Keanae nei. e na Rev. no lakou na ino hoohewhew oleia malalo iho nei: Rev. S. Kapu. Ke ahi o Wailuku: Rev. A. Pali o ka Rain Paupili o Lahaina. Rev. J. Kalino. Rev. E. M. Hanuna o ka Ua Lanihaahaa, ua lawelawela na mea apau me ka holopono pela hoi me na manao paipai mai na Rev. mai.
Mahope io o na hana Poni Kahu. he hana lulu kahu, a ua lawa a @@ a o ka hana hope loa. oia no ke k@@@@ a ka puuwai hamama Mr. D. W. Napihaa e akoakoa na mea apau ma kona home. no ka paina ana i na mea e oluolu ai ke kino. A ua lawa ia, no kamea, he home kipa ia no ka lehulehu.
Kou hoa kahiko.
G. W. K.
Koolau. Maui. Nov. 29 1897
-----
E ka Nupepa Kuokoa. aloha oe@ --E oluolu e uwila ae i keia mau mea @@@@@ Ma ka po o ka ia 20 o Nov., 1897 @@ Kanahena. Honuauia, ua loaa ak@@@@ Kalalike (k) ua make iloko o ka @@ wai. Ua kii ia aku ka Makai o H@@@@@ G. Goodness. aole oia i loaa aku ma ia po a hiki i ka hora 11o kahi la ae.
A ua hiki aku ka makai kula ma kahi o keia make a nana i kii aku i ka Makai Nui ma Wailuku. A au hiki mai me ke kauka, a au noho ke ko@@@@. A au hoomaopopo ia ua haule oia iloko o ka lua wai mamuli o kona ma'i kumu lolo oia kona mea i make ai.
I ka Poakahi ae 22, ua kalehu ae ka wahine a ua makai nei o Honuau@@. a hoi aku me kana bepe no Wailuku, o ke kumu o ka loaa hou ana ae nei o kahi noho kapae hou o ua wahi Taata ala.
A eia wahi Taata ala ma ka hale o kekahi mau kamaaina o Kanalo kahi i haulani ai.
Ke ao nei makou. aole he pono iki o keia hana a keia makai elike me keia, he hana aloha ole i kana wahine a mau keiki.
A ke ao pu nei makou i keia mau makamaka maikai ma Kanaio. e hookuke mai i keia makai e hoi oia i kona home oiai he mau keiki a he wahine kana. Ma-u aku la ia.
Ke ohi nei na kei ki o ke alo huli i ka makani. I ka mikini hoonee @@@ o ka papa pa'i ko'u mahola. a ina keiki ulele hua me@a@a ko'u welina.
Ko'u haahaa.
T. O LUHAIMALAMA.
Ulupalakua. Nov. 27. 1897
Oia ke noi. ua waihoia ka inoa ponoi. L. H.)