Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 41, 8 October 1897 — Page 1
| This text was transcribed by: | Paka Westin |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Nupepa Kuokoa
Ke Kilohana Pookela no kaa Lahui Hawaii.
BUKE XXXVI. HELU 41. HONOLULU, POALIMA, OKATOBA 8, 1897 NA HELU APAU 2671
Hoolaha Loio.
WILLIAM A. HENSHALL.
Loio Kokua ma ke Kanawai--a he Notere no ka Lehulehu
113 alanui Kaahumanu, Honolulu, Ko Hawaii Pae Aina. tf.
W.R. KAKELA.
Loio a he Kokua ma ke Konau ai
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
2370
LYLE A. DICKEY.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
Alanui Kaaumanu. Helu 14 Tel 682
Iloko o ke Keena o ka Loio Kuhina mamuaa, a he LoioHoopii ma ka Aha apana o Honolulu.
____
E hookoia na hana pili kanawai apau mai na Mokupuni mai.
O A.F. Tavares, Kakauolelo, Maheleolelo a Notere no ka Kehulehu. 1yr.
Papa! Papa!
* * Aia ma kahi o * *
LEWERS & COOKE
(Lui Ma.)
Ma ke Kahua Hema o na Alanui Papu me Moi.
_____
E LOAA NO NA * *
Papa Nouaiki
O kela a me keia ano.
______
Na Pani Puka........... ____
Na Puka Aumani..... ____
Na Olepelepe.......... ____
Na Pou.................... ____
_____ Na O'a.....................................
_____ Na Papa Hele..........................
_____ Na Papa Ku.............................
_____ Na Papa Moe...........................
______
* Na Pili Hale
* O na Ano apau.
A me na * *
Wai Hoohinuhinu Nani
O Na Ano Apau.
_____
Na Palaki o na Ano he Nei Wale.
______
Ke haiia aku ne oukou e na makemake a pau, ua makaukau keia mau makmaka o oukou e hooiawa aku ma na me a pau e pili ana ma ka laua Oihana ho ka
Uku Haakaa Loa
@ like me ka mea e holo ana mawaena o Laua a me ka Mea Kuai.
E Hele Mai o Wae no Oukou Iho.
Na Papa Inoa maikai o keia me keia ano, e loaa no ke kauoha ma ma ko makou nei Keena Pai. Peia nohoi me na papa o na olelo hoohiki no na hooiaio palapala kuai, hoolimalima a pela aku.
____
Ua huli hoi ma nei o M. W.C. Achi ame kona ohana mai na Kona mai, mahope iho o ka holopono ana o kana mau hana koho balota ana ma Hawaii. Ua hoi ma oia he moho lunamakaainana lanakila. Aloha Mi Aki.
Halawai Makaainana Oni i ka lu!
________
Ke Kakaolelo Morgan Imua o na Oiwi o Hawaii
______
Laulima pu na Repubalika me na Roialiti.
______
Amerika ke Kumu o ko Hawaii Kuokoa ana.
______Like na Pono Kivila e Loaa i na Mawaii Maoli me na Amerika.
______
KE HOOHUI IA O HAWAII.
_____
Elike me ka makou i hoike aku ai, ma ko makou pepa o keia pule aku nei, no ka malamala ana o kekahi Halawai Makaainana Njk maloko o ka luakini o Kawaihao, ma ka po Poaha, Sept. 30, peia no i hoea mai ai ia Halawai me ka ulumahiehie nui, a hookoia ae la ma hana ma ia po me ka maikaik ame ka hololea loa.
mamua ae o ka hoea ana aku i ka hora 7:30 p.m. ka wa i alanaia no ka haiolelo a k Kakaolelo Morgan o Alabama, mamuli io ke noi a kekahi poe Hawaii maoli, elike nohoi me ia a makou i hoike aku ai ma ko makou pepa o lela poule aku nei, ala hoi ua ileia aku la ke kaheawai ana ae o na kanaka o kela ame keia ano lahui noloko o ka luakini mek ulumahiehie nui. A i ka hele ana a hoea pono ka manawa i ka hora 7:30, ua paa pono na noho o ka luakini ma mua a hiki i hope, ma na aoao apau, a hoea i na noho luna ae o ka luakini, ma na aoao elua, mauka a makai.
O ke Komite nana i kahea i keia halawai, oia o D.L. Naone, . kaluja Kahookano, H.M. Poepoe, James K. Kaulia, JOhn Lota kaulukou, R.W. Wilcox ame SN> kaaukai. O keia poe apaau ua akoakoa ae no lakou maloko oia halawai.
O na poe hoookipa ma ia po, oia ao Charles Wilcos, Lunakanawai kahookano, D.L. Keliipio, D.K. Naone, a o J.M. Poepoe ka mea hookipa i na poe kakau nupepa o loko nei o ke kulanakauhale.
Ua hookaawaleia elua pakaaukau no na poe kakau nupepa. Ma ka aoao mauka, ko na nupepa "namu;" a ma ka aoao makai, ko na nupepa Hawaii. Ma ka aoao o na nupepa "haole," ua hoea ae ka mea kakau pokole o ka nupepa P.C. Adveertiser, ka lunahooponopono o ka nupepa Buletina, mea kakau o ka nupepa Independent o ka Halepai Ka Makaainana, ame ka mea kakau o ka nupepa Hoku. Ma ka aoao hoi o na nupepa Hawaii: F.J. Testa o ka nupepa Ka makaainana, ame S.K. ka-noa o ka nupepa Ke Aloha Aina, ame ka lunahooponopono nohoi o keia pepa.
Mawaena hoi o ka heluna nui o na kanaka Hawaii i akoakoa ae ma ia halawai, e hoomaka mua ana hoi ka makou hea inoa ana ma ka poai o na "Roialiti," e loaa ana keia poe, penei: H.K. Kaunamano, Mrs. J. Kaae, Lot lane, ohn Lane, E.K. Like, D.M.P. Lalauokalani, Geo. Pooloa, s.L. Aholo, H.hanui, G.W. Kualaku, C.B. Maile, Abraham Fernandez, R.W. Palau, Mrs. Junious Kaae, D.W. Kamaliikane, D. Kalauokalani (mawaho no o ka luakini kahi i ku ai), John C. Broad, T.P. spencer, kamakaia ame John Ena, G.W. Beckley, A. Rosa, Rev. Ekela, S.K. Ka-ne, N.H.S. Kaiwi, S.M. kanakanui, S.H. Oni, G.W.B. Lahilahi, Mailopili, H.K. Newa, C. Opunui, J. Morse, Frank Archer, J.M. Ulunahele, Sam Macy, J.W. Kamana, manoha, J. Nalua, Kaua-u, Heo. Morris, HOli, Aki Akau, d. nahoolewa, Kiliona, Master Kahapula Beckley, Mr. and Nrs. nakuian, Nr. Spencer, Chamberlain, Kakona, Akakani, charles Kakalia, Kaaua, haumea, Kekawewe, Pohakupaa, Nuakana, correa, Kamanoulu, Mokulehua, Nohunohu. Kaiolim, Puahi, garnder, Kaleikini, Maiopili, Jr., John Kamanoulu, S. Wallace, Kamaka, Joe Rickard, A. O.K. Kahuallii, Halelau, Waipa, Silva, Kawaiaea, Pinehaka. Bishaw, spinner, Hames K. Keola, Kawai, Moau, Alfred Kane, Keanini, D.W. Aiwohi, Peahi, Kaiana, N. Fernandez, Geo. Keohokii, C. Lucas, Geo. Morris, Kaikina Kelkona, H. Manase. A. Manase, W. Keo, Ed. Monakamale. A. Kekai, J.. Kalakiela, J.W. Kamila, William Aylett. JOhn Barenaba, S. Kauluaau. W.S. Cox, W.H. Kawelo, A. kauhi. C.L. Hopkins, Kawahahonu, A. McGunn. Naipo, Kaaona, D. Kanua, H.K. Kanepuu, G.L. Desha, Leleo, J. Mauae, A.G. Pelekane, Liwai Iosepa ame na poe aeaku he lehulehu wale. Aole i heluia na haole i ahoea ae malaila. Pela kekahi poe haumana kula o ke Kula Kaikamahine o Kawaiahao ame kekahi poe keikikane o ke Kula Kamehameha.
Ma ka makou hoomaopopo aku, he huiia na poe apau i akoakoa maloko o ka luakini ame ka poe e muia mai ana mawaho o ka luakini, ua hoea aku ka huina i ka 1000 a oi.
A ma ka wa aui iki ae ai ka hapalua hora 7, oia ahiahi, ua hoea mai la o Senaoa Morgan, a ua kii aku la ke komite hookipa, oia o Hon. J.L, Kaulukou, Messrs. J.K. kaulia, ame D.L. Naone, a hookipa mai la iaia.
Na HOn. kaulukou i kuiee mai i ua Senaoa nei, mai ka puka komo mai a hoea i ka awai, oia ke kahua haiolelo. A e hele pu ana hoi me laua o Mr. Luther Wilcox, ka LUnakanwai apana o Honolulu nei, ma ke ano oia ka mea maheleolelo oia po.
Ma keia wa e hookaukoo ana ke Senatoa no ka awai haiiolelo, ua haawi iho la ke anaina i na hehihehi wawae ana ame na pa'ipa'i lima ohohia ana.
I ka hoea ana o ka mea haiolelo ma kona kahua hana, ua haawi mai la oia i ka haawina hana i moliaia ai oia no ia po.
Eia iho kana haiolelo i unuhila mai e ka mea unuhi olelo Aupuni i keia wa, oia ko makou makamaka Mr. JOhn Sheldon(Kahikina Kelekona):
E ma lede ame na keonimana:--Me he mea lal, ma ko'u hoomaopopo iho, aole loa i loaa i kekahi Luna Senatoa Amerika kekahi hana oi aku o ke ano nui mamua o ka mea i kau mai maluna o'u. Mai kko'u hiki ana mai i Hawaii nei, ua hoomaopopo iho au, me he mea la aia no au maloko o na palena o Amerika ma kekahi mau wahi hoi i hele a ikemaka ole ia e a'u mamuaa. He aina Amerika keia ma kona mau hiona apau, aole hoi he aina Europa. He Amerika keia aia, a ke hoea mai ka hoohui aina o ka hoi ana aku no ia o ko onei lahuikanaka iloko o ke apo hookahi o ko lakou ohana ponoi.
O ko makou alo ana ae no ia i na inea o ka pau ana iho hoi o kekahi kana nui me ko makou aina makua, oia hoi o Beritania Nui. o , i mea e malama a e hilipoila ai na pono lanakila a kuokoa o kko makou lahui, a oia ka makamua o ko makou hoomaopopo ana i keia mau Paemoku, elike loa hoi me ko lakou moomaopoopoia ana iloko oia ma ia ma ka inoa Sandwich Islands. Ua komo aku amkou iloko o kela kaua nui i mea e loaa ai ka lanakila me ka heluna kahui i emi iho malao o 3,000,000, a i keia la ua helu ia kela lahui hookahi ma kahi o ke 75,000,000. aole i pii nui leia heluna mamuli wale iho no o na kumu ano mau, aka, mamuli o ke komo ana mai o ko waho, ka poe hoi i ike a i hoomaopono ua kamoe ia ke kumuhana ame ke ano o ko makou Kumukanawai maluna o ke kahua o ka lanakila ame ke kuokoa.
I ka makamua, he 12 wale iho no ka heluna o ko makou ma mokuaina, a elike hoi me ka'u i iolelo ae nei, me ka emi iho o ka heluna lahui malalo o 3,000,000; aka, i keia manawa ua loaa ia makou he 45 mau mokuaina ame kekahi mau panalaau lehulehu e ae i makaukau e komo mai iloko o ka poai Huipuia. O na mokuaina o Amerika Hema, ua noho mamua aku nei malalo o ka mana o Sepania, mahope mai nei o na kaua kipi kuloko me ka loaa ole o ka lanakila ia lakou, ua huli ae la a ukali mai la ma ko makou alahele a hoohalike me ka makou mau hana, a i keia la, he mau mana Aupuni Repubalika kaokoa lakou e ku nei maluna o kahua paa o ka holomua ame ka pomaikai me ke kuokoa. O ka mea nui a makou e hoomaopopo nei a e kau nui nei no na Hawaii, oia hoi ko makou makemake ole e hoea ae kekahi kumu nana e kaualako aku ia lakou i ihope a hoea i ke kulana ana like a lakou e hoho ana iloko o ke au he 100 makahhiki i haia ae nei, mamua aku hoi o ka olino ana maai o ke kukuna lamaku o ka nohona Karistiano mauna o na aekai ame na kualono o neia mau mokupuni nani a kama hao. Aole makou i ake nui e lawe mai i ko oukou heluna lahui a paku aku ia 50,000 a 60,000 paha o oukou i mea e hoopuipuiia ai ko makou ma koa. aole makou i makemake a i makaleho wale ai i ko oukou ma aina; aka, ua maekmake a ua ake nui waale no makou no kekahi mea hookahi, oia hoi --e kaupale a e malama ia oukou mai na komo wale ame na pakaha wale mai na mana Aupuni kuwao mai.
He nui no na Aupuni e mawaho ae o Hawaii i imi a i hooikaika e hoohuiia aku lakou me Amerika Huipuia, aka, ua hooleia lakou apau, koe hookahi wale iho no o Texas. Me keia mau kono hoohui ana mai a keia mau aina, he mea maopop loa he mau okana waiwai nui lakou a he pomaikai nui hoi no Amerika ina e hoohuila, aka, ua hoole aku makou i ka lakou mau onou a haawi ana mai ia lakou iho, no ka mea, ua manao makou ua hiki no ia lakou iho ke hookele a hooponopono ia lakou iho a loaa he kulana.
No na mea e pili ana ia Texas, he aina ia i uhi paa ia e na kanaka Mekiko, ua pakeu loa aku ko lakou heluna i ko na ili keokeo. Ua ae ka lahui Amerika e auaomo i na auhau pakui maluna iho o lakou i kumu e hiki ai ke okomo ia ae kela Repubalika opio iloko o ke apo o ka Hoohuiia, a mamuli oia mau kahua ame ia mau kumu hookahi ua ae a ua m akuakaau ka lahui Amerika e lawe ae a e auamo i ko oukou huina aie lahui elike me ko laana o Kamehameha ka nUi i kekahi ame keia i ko Texas mau aoe; me ka apo ana mai i ko oukou ma lima a lalakai aku me ke kokua a hoea iluna o ke kahua oi ae o ke kiekie ame ka maalahi ame ka palekana.
(Ma keia wahi ua heluhelu mai o Senatoa Morgan he mau mahele ano nui mailoko mai o ka buke moolelo a Alaekanedero e pili ana i ke kakauinoa ana o Kamehmeha ka Nui i keiahi lelo kuahaua e haawi ana ia Hawaii nei ia Beriania Nui mamuli ia o Vanekoua.)
Ua hoomau hou aku o Senatoa Morgan i kana kamailio ana penei:
Ua aneane pau loa na Paemoku o ka Moana Pakipika Hema i ka paaia maloko o na poholima o Kelemania, Farani ame Beritania Nui, a ma ko'u manao ponoi iho, hookahi wale no palekana no Hawaii, a o kona puuhonua wale no, oia kona hoohuiia aku me Amerika Huipuia. Aole loa e ae ana kela 75,000,000 lahuikanaka o Amerika Huiia e komo wale mai kekahi mana kuwaho me ka limanui maloko o na palaena aekai o Hawaii nei. ua haawi mua ia no o Hawaii nei na Amerika a Empepera paha, no ka mea, aia wale no kona kulana ma ke ano Repubalika mai kekahi huli a i kekahi huli o ka aina, aole loa e hiki ke okkomo a hoopili wale ia aku kekahi ano kulana pili Aupuni poo kalaunu aan oe ae paa. He mea hiki ole loa i ka lahui AMeika ke noho mana ia, a aole no hoi e ae aku ana i kekahi mana Moi maloko o na palaena o ko lakou aina nui.
(Ma keia wahi, ua heluhelu hou mai la ua Sennaoa nei i kekahi mau mahele o ka buke moolelo a Prof. Alekanedero e pili ana i nn hoaoiea ana ie pakaha ia ka pono o Hawaii nei ame kela olelo kuahaua kaulana a kela luna Aupuni kaulana kahiko o Amerika, oia o Daniel Webster, e kue ana i ka hoohuiia o Hawaii nei ia Beritania Nui).
A ua hoomau hou aku la oia i ke kamailio ana penei:
E hoomaopopo iho ana oukou ma keia mau hoopakele ana a Amerika ame neia mau kokua ia Hawaii nei no ka mau o kona kulana iloko oia mau la, i ka hiipoi ame ka makee nui o ka lahuikanaka Amerika i keia me he kulana kuokoa ame ka nohona lanakila kaokoa. Aole loa makou e ae e haalele aku i ka lepo o kko makou aina no ka hele mai e pakaha wale i ko oukou mau kaiaulu nei, aka, e hele mai no makou me ke aloha a e haawi i na kuhikuhi ame nna olelo ao, no ka mea, he Repubalika oukou i kiea manawa, aole loa nae makou e hele mai ma ke ano e kailiku ae a e pakaha lima nui paha i ko oukou mau pono. mamuli o ka hoea ana mai o keia mokukaua o Amerika, oia ka Bosetona, k kona ku ana malokko o ke awa nei o Honnolulu, i ka makahiki 183, oia hookahi wale iho nno ka puupale nana i hoopakele ae ia Hawaii nei ia au mai ka paa ana malalo o ka mana o Ennelani mamuli o ka lawe poi a pakaha maoli ia. Na ka puali o na aliimoku o keia manuwa Amerika i ku aku a kukala i ko lakou kue ikaika i na hana i lawelaweia a i hoaoia e hooko ma ko Beriania aoao e kona maou luna maanei, a o ka panina ia o ka amokuna elua o na manawa i hoaoia ai e kaili ia Hawaii ame kona palele ana.
Ua hoomaka ka mokuna ekolu me ka hoao hou ia ana e hoohui, mamuli o na kono ame na noi a na Moi ame na Alii ia AMerika e lawer aku a e hoohui ia Hawaii; he manao hoi i hoouluia mamuli o na hana ino ame na hookaumaha wale a Farani i ka lahuikanaka Hawaii. Ua uluua a ua nui loa ka pilihua o ka Moi mamuli o neia mau hana hookaumaha wale e a Enelani ame @@@ani, nolaila, u kakau iho la oia @@ palapala e hoolilo anan i keia Pae@ ku, a ua paa a ua makaukau, a ua kakauinoa iho la oia, a ua silaia. Ua haawiia aku la keia palapala hoolilo, aina e k Moi ma ka lima o ke Kuhina Amerika me ka heluheluia aku iaia, amae ka olelo paa aku o kka Moi penei:
"Aia i kou manawa e ike ai i ka hukila ana o ka hae Amerika a kau maluna o ka hae Hawaii, e hoomaopopo iho oe, no Amerika Huipuia keia Paemoku."
E hoomanaoia, eia he elua mau manawa kaokoa a ka Moi o Hawaii nei i haaawi mai ai i keia mau Paemoku ia Amerika Huiipuia, a iloko oia mau manawa a i elua, ua haalele a hoole mai la o Amerika ia mea. Aia i ka manawa e noho Kuhina nui ana o Mr. Marsay no Amerika Huipuia, ua hooholo io la ka Moi ame kona aha Kuhina ame ke Kuhina Amerika maanei no kekahi Kuikahi Hoohui Aina, a ua makaukau a ua hooponoponoia na mea apau, a o ke kumu wale no mana ole ai ia kukahi mamui no ia o ka make e ana o ka Moi Kamehameha III, maua ae o ka loaa ana iaia he manawa e kakau iho ai i kona inoa. 9E nana ae ma ka pepa o keia la i ua kuikahi la.)
Me keia mau hoike maoopop no na manao maikai ame ke aloha ia o ka lahui Hawaii, e hiki ana no anei i kekahi kanaka noonoo maikai ke olelo he mau kumu pakaha a imi waiwai kekahi a Amerika Huipuia e hoohana nei mamuli o ka hoohui ana aku i keia Paemoku? I ka manawa i ui ae ai ka makemake o ko oukou Moi Kkakaua e holo no Amerika, ua pahoiaia mai la na manao maikai o Amerika nona mamuli o ka hoounaia ana mai o kekahi o ko makou mau mokkukaua nui a kilakila no ka lawe maalai aku laia me ka hanohano a hiki ia aina, a nua hookipaiaa me ka hoohiwaiwa i ike ole ia ma ia aina maua; a i kona hoi ana mai, ua iliia mai oia e kakahi o na mokukaua nui o Amerika a hoea hou i kona mau kapakai Me ka maikai a me ka hiipoiia oia i malamaia ai. A pela no i ka manawa i kau ae ai ka Moiwahine Liliuokalani iluna o ka nohoalii, ua ike mai o Amerika i kona kulana ame kona mana Moi, a ua hooholo pu ia maluna o na kahua o keia kuikahi panailike, ua ae a ua haawi mai o Amerika ia pono nui, me ke kaau aku i ka huina nui oa aneane $3,000,000 ke poho maluna iho ona mamuli oia ana ana, a hoolilo ae la ia oukou i lahui waiwai.
me ka Hoomaopopo iho i keia mau me a apua, e hiki an anei ke oleleoia mai he mau hana kaulike ole a he mau hana pololei a ewaewa ole ka Amerika i lawaelawe ai ma na ano a pau? I ka manawa i hekau iho ai ka ma'i nawaliwali maluna o ka Moi Kalakaua oiai oia ma Kapalakiko, ua imi nui ia na mea apau e loaa ai ka palekana iaia: a i kona make ana ua kemohia makou iloko o ke kaumaha a na kekahi o ko Amerika mau mokukana nui i hii hele mai me ka maluia ame ke eehia i kona kino make a waiho iluna o ka lepo o kona aina hanau. E hooamopopo iho oukou ma keia i ka nui o ko makou mau manao amaikai no kko oukou Moi i make. A pehea, e oi aku ana annei ka oukou mau mea e hana ai nona mamua o ka makou?
aole: e manano anei oiukou owau nei, ma ke ano he kanaka Amerika a he Senatoa paha no Amerika Huipuia e emi ihho ana ko'u mau manao maikai no oukou mamua o na manao maikai i hoikeia aku no kko oukou Moi oiai ua make oia? Ma Dallas ko'u wahi noho, maloko a Alaabama, he mokuaina i oi ae ka nu mamua o Oahu ame Hawaii ke huiia lua, me ka heluna kanaka o 50,000, a iloko oia heluna he 1,000 wale no poe ili kekokeo, he oe paele aku ka nui. He koho balota no lakou elike me ko'u koho balota, a ua loaa ia lakou na pono apau i like me na mea i loaa ia'u, a ua hilinaila a ua manao maikaia ia me ka mahaloia e ka lehulehu o ka poe a lakou e oho pu ana elike me ka maikai ame ke kulana i loaa i akela mae meia mamuli o kana mau hana.
Ma Amerika Huipuia he 180 ka nui o na anao lahui like ilikini, mai ke ano h upo a ahiu loa a hiki i ke ano i loaa ke kulana naauoa. Aia kekahi o keia poe ke noho nei malokko o na kulanakauhale a maloko no hoi o na Teretore. U akuai aku kekahi poe o lakou i ko lakou mau aina a lilo i ke Aupuni; a p lelajo [pe, ,awajp ae p lp ;alpi ,ai ela aoama je 320 eka pakahi, ua hiki aku ka huina waiwai o ke kanaka hookahi maka heluna o $30,000 o ka makahiki oia ka huina waiwai avelike no keia ame keia kane, wahine ame keiki. Ua loaa ka pono koho balota i kela ame leia kanaka ma Amerika, a aole ina e hiki ke kailiia mai iaia akku. Ma kekahi mau mokuaina lehulehu, ua loaa ka nana koho i na wahine, a ma kekahi aole loaa aka mana koho, aia wale no a ike i ka heluelu ame ke kakau. Ma kekahi mau mokuaina aole e hiki iakakahi ke koho balota aia wale no a he huina waiwai kona elike me k mea i kaupalenaiia.
Maloko o Amerika Huipuia he 45 ka nu io n mokuaina i keia mana; he Repubilika kuokoa kela ame keia nona iho i hoohuila maloko o ke apo hookahi lakou apaou i kumu e kaupale aku ai a e loaa ai he puunonua ia lakou mai ke komo a kue wale mai a ne enemi kuwaho; no k lawae awiwi ana i na leta mae ka hoonee ana i ko lakou mana kaua aina ma na wahi apau i makemakeia ke ulu ae he kkumu no ia mea. He Reapubalika kuokoa kela ame keia mokuaina nonna iho, i apo lokahi ia nae e ke Kumukanawai kumu i kapa ia ke Kumukanwai o Amerika Huipuia. N oukou ihho, ina oukou e komo aku ana ma ke ano mokuaina a Teretore paha, e komo ae ana no oukou ma ke ano Repubalika ku kaawale. Aole a oukou lawe hoohiki, koe wale iho no keia, e ae ana oukou e lilo i mau kupa Amerika.
aole loa e hiki i na Pake ke koho balota maloko o kekahi o na mokuaina o Amerika Huipuia. No ke ahaa? No ka mea, aole loa e hii lakou ke hoolioia i ma ukkupap Amerika. E hii ana i na Hawaii ke koho balota maloko o kela ame keia mokuaina a Teretore paha. No ke Aha? No ka me, na ka hoohui aina e hoolilo ia lakou ia mau kupa Amerika. Aole anei i komo ka noonoo iloko o oukou ke pono a he pomaikai no oukou e lilo i ma kupa Amerika? O ko'u manao i ho, aole loa e kanaka i loaa iaia kakai kumu e haaheo ai maua o ke kanaka kupa o Amerika Huipuia.
He 20 a oi ai nei o'u mau makahiki o ka noho jSenatoa ana, a mai ko'u noho ana ma ika kulana ua lehulehu na manawa a'u i noho pu ai ma ka aoao o na Nekelo maia kulana--he poe kanaka maikai a kulana e haaheo ai. Aole au i noho pou ma ka aoaoo na Ilikini piha ma ia wahi, no ka mea, aole lakou i kkohoia mai e ko lakou mau mokuaina, aka, ua noho pu no nae au me na kanaka koko ilikini, aole nae maloko o ka Aha Senate. Aole loa he mana a he kumu keakea iloko o ke Kumukanawai o Amerika Huipuia e hiki ole ai i ke kanaka Hawaii ke lilo i Peresidena no Amerika Huipuia; aia w ale no ia maluna o kona kuponno no ia kulana. Ina paha eai kekahi kanaka maloko o keia anaina e ae ana e kuapo i keia mau pomaikai ame keia mau pono a e holo aku oia i KIna a i Iapana paha e kulou a e hoomana ai i ko laila mau akua laau, ke makemake nei au e ku ae oia i nana aku ai au iaia. O ka anee mai o kekahi pali kiekie a uhipaa io o na home o oukou, ua like ia poino me na hopena o kekahi oiai nui. He mea ole nae ke ano oia poino ina paha mamuli o ke aiai a mamuli paha o ke kaheawai a na lahui Asia a pilip@ oukou, no ka mea, oia like ana no, he poino ka hopena. Ua maopopo n oia oukou elike me ka maopopo ia'u i na mea e hanaia nei a e oni nei ma Hawaii nei. Hookahi me maopopo loa--ina e hoole ana keia lahui i ka apo ana aku i keia haaawina maikai a komo a lilo i mau kupa Amerika, alaila, o ka poino a lilo i mea ole iloko ok ka naloia loa ha hopena maopopo.
(E nana ma ka aoao 4.)