Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 37, 10 September 1897 — Halawai Makaainana a na Roialiti. He Kaoo Hoolewa Kupapau. Kupihipihi na Poe i Akoakoa ae. Ka Olelo Hoohelo Hoona-na. Ka Pane a ka Peresidena o ka Repubalika. [ARTICLE]

Halawai Makaainana a na Roialiti.

He Kaoo Hoolewa Kupapau.

Kupihipihi na Poe i Akoakoa ae.

Ka Olelo Hoohelo Hoona-na.

Ka Pane a ka Peresidena o ka Repubalika.

Ma ke ahiahi Poakahi iho nei. hora ■ 5 a oi, i malamaia ai ka halawai makaainana a kekahi poe Roiaiiti o Honolulu nei, ma ke Kuea Halealii, malalo; 0 na alakai ana a na Hui Aioha Aina | ame Kalaiaina. Ma ka wa nae i hoea j aku ai ko makou mea kakau, ua ane- j a.ne e hookuuia ae na hana o ua hala- j wai la, a o ka nui o na kanaka e akoa- j koa ana ia wa f na kane, na wahine ame j na kamalii, ke houluuluia ae he 300 ko I lakou nui; aka, ua hai mai kekahi I Roialiti koikoi i ko makou mea kakau ia wa, he hapaha hora mamua o kona hiki ana aku he 500 ka nui o na Roialiti i akoakoa ae, a o ko lakou wahi i j puhee aku ai, iloko oia wa pokole, aole! 1 ikeia. j O na haiolelo o "ka la," oia no o Mr. Jas. K. Kaulia, Peresidena o ka Hui, Aloha Aina, ame Mr. D. Kalauokalani, Peresidena o ka Hui Kalaiaina. O ka Peresidena o ke anaina halawai oia no o Mr. J. K. Kaunamano, hoa o ka Ahaolelo o ke Aupuni i hala, a hoa nohoi 0 ka Aha Kukamalu i hala. Ma ka wa nae i hoomaka ai ka haiawai, wahi a ka Roialiti i kamailio pu me ko makou mea kakau, aole paha i piha na kauna kanaka elima. a ua lilo nae na kamailio "pepehi manawa ana" 1 ka Limahoomalu, no ke kali ana o ka mahualiua aku o na kanaka; a oiai e I hooiuolu ana ke anaina ia wa, ua kaalo ! ae la ma ke alanui Moi, e hele ana no Kulaokahua paha, he kaoo hoolewa, a o ka wa ia i hooho ae ai kekahi poe, "Ka! e hoolewaia. ana ka keia hana a kakou a komo i ka Ahaolelo." O . ka wa no ia a kekahi poe i hull hoi aku ' ai no na hale. A ma ka hoike a keia RoiaJiti, ua like ke kawau o ke anaina ! e akoakoa ana ia wa, me kekahi kihei' lole i pulu i ke kehau kakahiaka. j A mamuii hoi o ka hoike & kekahi, "Roialiti" i hilinai nui fa i ko makou mea kakau, a he mea hoi ia i hoolohe pono i na haioieio i haiia ma ia haiawai, ua loaa ia makou ka hUri ana e hoike aku i na mea ano nui o ka hai-; olelo a Mr. James. K. Kauiia, mahope* iho o ke kahea ana o ka Pere»Mena | e hoomaluia ka halawai: i "E Mr. Peresidena ame ka Lahui j Hawaii. Ua akoakoa pu mai nel kakou f i keia auina la no ka noonoo ana i ke- { kahi ninau i ku imua o kakou iloko o eha makahiki i hala ae nei, ofa hoi ka ninau e plif ana i ka hoohui ana"ku l ko kakou aina nei me Amerika Huila. He moolelo paanaau keia ia oukou, a i kuluma ko oukou ike ana iloko o na nupepa a ma na hoopuai olelo !a ana nohoi, a me he mea ia, ua lawa pono ka manawa no oukou e noonoo pono ai oukou no keia ninau. Nolaila. o ou- i kou e ka ®oe i aloha 1 ko oakou &2ua, i co oukou o luna, no oukou o lalo, o uka ame kai, e ae auei oukou e haawiia aku » I ko oukou aina ia AmeHka Huiia? (Ho-; oho kekahi poe "Aole," a o kekahi poe hoi, "Ae.") l'a ha*i mau ia mai kakou i kela ame kela manawa no ka pomaikai nui e loaa mai ana i keia mau mokupuni. ko kakou aina kuiaiwi nel hoi,! ke hoohuiia aku kakou me Amerika ; f Huiia: aka, e hai aku au !a oukou. ke hul kakou me Amerlka, e kanu ola ia; ana kakou. E komo nui mai auanei na haole —ke unu ame ka laele—iloko nei, o Hawmii, a lhea ihq kakou e noho ai? i (Pane kekahi "i ke kuahiwl," a pane; kekahi poe "o ka poe hupo no a palau-; «lelo 1« iolo i ke kuahiwi, o ka poe J naauao a mfa2a hana, noho ao lakou 1 15T ko lakou mau home.") ~ Mahope iho o kana haiolelo ana. me ka piha mahaloia • na kanaka, u& ku

mrti la o Mr. Kalauokahini. a kuu-paa mai la i ka ipu-makani a oiai he keiki oia no Molokai. kahl i neho ai o Kuapakaa m«? Paka:k na iuea na laua i malama i ka hokeo makao! a I^aamaomao. A ua like uo kana mau olelo me ka ka mua. ma ke ano nui o ka naauao. A mahope iho o ka pau ana o kana haiolelo. ua ku hou mai la o Mr. Kaulia a heluhelu mai la i ka Olelo Hooholo i hoomakaukauia. a oia iho kela malalo nei: "Ia Sauford B. Dole. Peresidena: Henry E. Coope-r, Kuhina o ko na Aina E: James A. Kincr. Kuhina Kalaiaina: Samuel M. Damon, Kuhina Waiwai; a me William 0. Smkh, \ Ix>īo Kuhina. o ka Repubaiika o ! Hawaii; • *'Me ke aloha:— "No ka mea. ua waihoia aku i ka Aha Senate o Amerika Huipuia e ka j Peresidena o Amerika Huipuia a mo ; ke Kuhina Nui o ia Aupuni, kekahi I Kuikahi no ka hoohui ana ia Hawaii ; -ei me Amerika Huipuia, a ke waiho | la ia mea iioko o ua Aha la no kona \ noonooia ma ke kau mau ae nei o ia , Aha ma Dekemaba ae nei; | "A no ka mea. ua hoopukaia ae he | Kuahaua e S. B. Oole. ka Peresidena : o ka Repubalika o Hawaii, e kahea ana i na hoa apau o ka Aha Senate o keia Repubalika e akoakoa ae ma kekahi Kau Kuikawa o ia Aha ma ka Hale Mana Hooko ma ka la 8 o keia mahina, no ka noonoo ana i ka ninau o ka apono ana i ke Kuikahi Hoohuk Aina i manaoia no Hawaii nei me rika Huipuia. . ' "A no ka mea, o ka lahui Hawali ponoi a me ka hapanui o na kanak* o keia Pae Aina he kue loa lakou i ka hoohui ana aku o Hawaii me Amerika Huipuia. "A no ka mea hoi, ua manao paa loa ka lahui Hawaii a me ka hapanui o na kanaka o keia Pae Aina e noho kuokoa mau no keia mau Pae Moku a i Aupuni Kuokoa mau no hoi malalo o ka hoomalu ana a kona mau kanawai ponoi iho no. "Nolaila, e hooholoia, o makon ka poe i akoakoa ma keiahi halawai māi& kaainana nui i maalmaia ma ka la 5 0 Sepatemaba, M. H. 1897, ma ke kulanakauhale o Honolulu, Mokupunl o Oahu, Ko Hawaii Pae Aina, no makou iho. a no ka lahui kanaka Hawaii a me ka hapanui o ka poe e noho nei maloko o keia Pae Aina, ke kue loa aku nei i ka hoohuiia ana o Hawaii nei me Amerika Huipuia ma na ano apau. "Jas, K. Kauiia. lunahoomalu; David Kalauokalani, J, K. Kaunamano. Bdward K. Lilikalani, Abr. K. Palekaluhi; Enoeh Johnson, T. C. Polikapa, J. Kanui, F. S. Keiki, J. Mahiai Kaneakua, David Lokana Keku. J. P. hahawai, John P. Kuoha, J. W. Holoua. S. H. Meekapu, na Komite." i Honolulu, Sept. 6, 1897, | Ma ka hora 10 oka auina la Poalua iho nei, ua waihoia aku la keia Oielo Hooholo imūa o ka Peresfdena maloko 0 ka Hale Mana. Hooko. Ma ka olelo Hawaii no 1 heiuheiuia aku ai e ka Lunahoomaiu o ke Komite l7mikumamalima Laia, oia hoi o Mr. J. K. Kaulia | Ika pau ana oka heluheiuia aea o ' ka Olelo Hooholo, ua pane mai ia ka : Peresidena, ma ke aao nui penei: | "Minamina ioa au ika waiho ole ia 1 ana mai o keia olelo hooholo i kahi mau la lehuiehu loa i hala ae nei. i | loaa ai ia'u he manawa iawa pono no ka noonoo ana no keia mea. Ua kau- ' ohaia ka Aha Senate e akoakoa mai ! ka la apopo, a noalila, ua haiki loa ka manawa no u e noonoo ai. O ke Aupuni e ku nei. e nana ana no ia no na pono o na kanaka. Manao makou, he : mea e pono ai ka aina ke ioaa ka hooi hui Aupuni, aka. he hana pono no nae I ke hoike ae na kanaka i ko lakou maa manao. E hoouna aku ana au ia oukoa 1 ka'u pane ma ka wa e makaukau al." | Ma keia wa koeno mal la ka Loio ' Kuhina Smith a kamaiiio mai la ma j ke ano nui imua o ke komUe: | "He poe makaainana kakou apau. He mea maikai maoli ke iokahi kakou ma ka hana pu ana no na mea e pono ai ka aina. Eia makou ma ka aoao hoohul Aupuni, a ua manao makou he mea ia e pono loa aku ai ka alna ame ka lahul, aka. ua haaoii no n&<> makou no ko na kanaka hoike ana mai i ko lakou mau manao." Ua kamailio mai nohoi ke Kohina Waiwai, ma ka oielo ana mai he ku- - muhana kahiko ioa ka hana hoohoi j Aupuni, a he hana pono hoi e iīlo k» ' Aupuni i alakai no kela ame kela hana ; e main al na pono ame na pomaikai o na kanaka apau o ka aina. Aole loa e loaA fa mea he hoohni Aupnni ke ole ■ e alakaiia e keia Aaponl. i Aole hoi Kohhia Kupa ame t pane mai imna o ke komite.. Mahope iho o ka pau ana o ka Kuhina Pamon oieio ana, ua lulu llma aioha iho la ka Peresideaa o ke Au- ; puni me kela ame keia hoa o ke ko- ; mite, a hooknnia na hana me ka malkai. Ua halawai makoa me ka hapanni o ! na lala o keta komlle, a na hoike mai lakon l ko lakon mahalo l ka Peresideoa ao ka ohiola ame ka maik&i, a pela nohol I na Kuhina o ke Anpanl. Ma ke ahiahi ana iho, mamoa nae o ke kapoo ana. o ka la, aia hoi ua ( iMwe akn la o JTr. Eook& Jotatsoa, ke Kakanolelo o k* Htaf Aloha Aina he i kopo o ka olelo hooholo malnna ae ! na Inna Aupuni Amerika, Enelani, lapana, Flarani ame Potugala, koe o Itaiia, Ansetnria, Geremania> Rosia. Sepaniā me Kina.