Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 36, 3 September 1897 — HE KIPI ANEI? HE HOALAALA KIPI ANEI? HEAHA? E Makaala ae ke Aupuni no keia mea. [ARTICLE]

HE KIPI ANEI? HE HOALAALA KIPI ANEI? HEAHA?

E Makaala ae ke Aupuni no keia mea.

Ua hoolaha ae nei na aupepa 'Hoi- \ aliU"* o Honolulu nei, e laalamaia ana | be halawai makaainaaa ma k» Po«akahi, Sept. 8, IS§7, uia ke ' Kuea Ha~ lealii." malalo o ke alak&i ana a aa ; Ahahal Kalaiama m« Aloha Aina ao ka hoobalaha3a ana ame k? kue ana i ; ke kumu i kaheaia al ka Aha Seiiais.

Ua maopopo }oa i& makou. he halawai keia e kue ana i oa hana k&oawai. a ke Aupuni e ku nei i keia wa. ke Aupunl hoi nona ke Kumukanawai a me na kanawai e ku nei i keia wa a lioomala i na mea apaa o loko nei o ka aina. Ma ka Oieio Hoolaha i pnka ae maloko o ka napepa "Ahailo&o o HawaiU" Sepatemaha 2. 1897. aole i ikeia ka inoa a poe inoa na lakoa i lawe ae i ke ko'iko'i o keia hana kahea halawai. koe wale no ka hoikeia ana mai o na inoa o na Ahahni Kaiaiaina ame Aloha Aina. a ke ole makou e kuhihewa. o Ja&. K. Kaalia. ka Peresidena o ka Hui Aioha Aina, aoD. Kalauokalani. ko ka Hui Kalaiaina. A me he mea la, na laua keia hac& e hoala nei, a i ole, he poe okoa ae paha. ua pau nui nae i ke pee> aole hoi l hoike mai ia iakou iho.

Ma ko makou manao, he hana naau&o na keia poe i kukulu &e nei i keia halawai ka hele ana aku o kekahi Komite o lakou e iauna pu me ka Loio Kuhina, ame ka Aha Kuhina paha. no ka hoakaka pono ana aku i ke ano o ka hana a lakou i makemake ai e hana, a e loaa mai hoi na hoonaauaoia ana no ke alahele maalahi a malkai a lakou e hana ai. O ka hana kahea Aha Senate e noho ma ke Kau Kuikawa, he hana kanawai ia i haawiia i ka Peresidena e ke Kumukanawai, a o ke kue aha i ka noho ana mai oia Aha Senate, elike me ke kahea ku i ke kanawai a ka Peresidena, elike me ka keia poe e pukalaki ae nei e paio kue aku, ua like ia me ko iakou hoala ana ae i ke kipi.

Penei ka olelo a ke kanawai e piii ana i na "Hewa Hoalaala Kipi:" "O ka manao hoalaala kipi he manao no ia e manao ino ia a hoowahaa i ole ia, e hoala i na mauao kue i kfc Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina (oia hoi ke Aupuni Repubalika o Hawaii i keia wa) , a i ole ia, i na kanawai oia Aupuni, a i ole ia. e paipai a hoaia i na kanaka e hoao me ka ikaika e hoanoe ae i kekahi mea i hanaia mamuii o na kanawai o ke Aupuni Kuikawa (Repubalika o Hawaii), a i ole ia, e hoala i na kue a kipi ana i ke Aupuni Kuikawa, a i ole ia, e kokua i ka hoala ana i manao ino a kue mawaena o na lahui like, ole ma ko Hawaii Pae Aina."

Ma ko makou manao iho he mea pono loa no ka Loio Kuhina, a i ole ia. ka llamuku paha o ke Aupuni, e kauoha mai i na Lunahooponopono o na nupepa "Roialiti" apau o loko nei o ke kulanakauhale e akoakoa aku lakou imua ona, no ka wehewehe ame ka hoakaka pono ana i ke ano maoli i makemakeia ai e kukuiuia keia halawai; a i ole ia, e papa loa ia ka malamaia ana o ua halawai la. Ma ka hooko ana i ke aiahele a ke kanawai i kuhikuhi mai ai e hanaia ai na aha kuka kalaiaina a hoolaha nupepa, a ua hoakeaia keia pono ma ke Kumukanawai e ku nei i keia wa; aka nae, ua ae ke Kumukanawai e kauia na kanawai e papa ana i na olelo ma ka waha. a ma ka palapala paha, e hoalaala ana i ka hana kipi, a e .hoowahawahaia ai hoi ke Aupuni ame kona mau kanawai, a oia ka Pauku 3 o ke Kumukanawai.

"Ua hiki i na kanaka apau ke kamailio me ke keakea ole ia, e kakau a hoolaha i ko lakou manao ma na mea apau; a. aole e hanaia kekahi kanawai e hoohaiki ai i ke kamailio ana. a i ole ia, ka papa pai; aka, e kau no maluna o na mea apau ke kaumaha o ka iawelawe hewa ana o ia ano; eia no nae ua hiki i ka Ahaolelo e hoohoio i na kanawai i kupono e kaohi ai. a e pale aku ai J ka hoolahala ana. a i oie ia, ke kamailio akea ia ana o na olelo pelapela ame na olelo hoaia kipi."

He pono Kumukanawai ko na kanaka apau o loko nei o ka aina e halawai makaainana, no ka noonoo ana no ka pono o ka lehulehu, no ke noi ana aku nae i ka Peresidena, a i oie ia, i ka Ahaolelo e wehe ae I ko lakou mau pilikia. Aole lakou i aeia, elike me ka hana a na RoialiLi e hana nei e kue aku i na hana kanawai a ke Aupuni e hana ai. He mau hana hoao hoohilahila, hoohenehene a hoohaahaa maoli keia a ka poe Roialltl e hana nei i ke Aupuni. He mea pono i ke Aupuni ke hehi paa i kona mau kapuai wawae a ae ole aku i keia hana hoohaahaa a na ''Hoialiei." 1