Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 28, 9 Iulai 1897 — LA 4 O IULAI. Ka La Hanau o Hawaii Hou. Ko Amerika La Hanan Aupuni. [ARTICLE]

LA 4 O IULAI.

Ka La Hanau o Hawaii Hou.

Ko Amerika La Hanan Aupuni.

AHIAHI POAONO, IULAI 3. Ma ke ahiahi Poaono o kela pule aku nei i hoomaka ai na hana hooulu hauoii no k'A La 4 o luiai nei, ka la i hooliloia ai i la hanau Aupuni no Hawaii Hou, a oia nohoi ka la hanau Aupuni o Araerika. Huiia. Ma ka hora 7 ame ka hapa i hoomaka ai na hana oia ahiahi. Ua muia ia ae na pipa uwapo ame luna o na.moku i na poe makaikai, e lehau ana mai uka aku nei o ka uwapo o Burua ma a hoea i kai o Aina Hou. 0 luna hoi o na moku, ua hoomalamalamaia no me na kukui he lehulehu o na ano waihooluu like ole, a o ka oi aku nae o na hooluu i ike nui ia, oia ke keokeo, ulaula ame ka bolu. Ua hoomalamalamaia nohoi na mokukaua Amerika elua ame ka mokukaua lapana. E hoolele ana ka Naniwa i kona ipukukui uwila ma na wahi apau o Honolulu nei, e kiei ana ia Kaimana Hila, a e haha ana i'ka i'a kaulana o Ewa, a pela nohoi ke kukui uwila o ka mokukaua Piledelepia. Ua uluwehiwehi na wahi apau o na uwapo i na poe hele wawae ame na kaa, mai ka huila palua a ka huila ha. 0 na hana pookela loa o keia po oia no ka hoomalamalama ipukukui, ka hoolele ahi kao ame ke kai huakai a na waapa i hoomalamalamaia me na kukui o na ano waihooluu apau. He ku i ka maikai ame ka nani na hana hoolele ahi kao, aole paha he lua i ikeia ma Honolulu nei elike iho la me keia. Hookahi mea nui nana i hoomahani i ka holopono ana o kahi mau hana o keia ahiahi, oia ka pa ikaika ana o na onou makani; a, ina'he pohu ame ka lai malie, ina la ua mohala maikai na mea apau. O na lunakanawai o keia po ulumahiehie, oia o A. Robertson, Lutanela John B. Bliss ame Kapena Kamahela. Ma ka hoomaopopo aku, aole no i holopono loa na hana o ke kai huakai waapa o keia ahiahi, elike me ka mea i upuia, aka, ua hooneeia no nae na hana elilee me ka hiki. 0 ka makana helu 'ekahi i alanaia ai no keia hana, ua lilo ia i ka waapa Aupuni, oia hoi ka waapa o ke Keena o ke Kuhina o ko na Aina E. Ua hana ia keia waapa elike me ka moku. He elua kia, me na i-a, me na. kaula e haualaoa ana ma kela ame keia aoao o na kia, mamua a mahope. Ua hoohihimanuia hoi me na ipukukui lapana. Aia mahope e ku ai he mea kino kanaka i kahiko ia ma ke ano o "Papa Amei iki" (Unele Sam), a ma kona aoao e ku ana he mau kino kaikamahine ili ulaula, a o "Hawaii" kona ano. Aia hoi ma na aoao elua o ka waapa na huaolelo "Hoohui Aupuni." Lilo ka makana helu elua i ka waapa 0 ka Matala. He waapa keia i hauaia elike me na waapa holohoio lealea o na wai halana malie o Venisa ma Italia. He hale aniani iho o luna i uhi paa ia me na kahakahana lole ulaula. Ua kauluwela nohoi keia waapa i na ipukukui, A he poe puukani himeni ko luna o neil waapa, me he mea la e mele nui mai ana— "K&ua i ka Hoohui Hana Kaulana o ka Aina Hui aku, hui mai, O uheuhene keia— A he Hoohui." 0 ka makana helu ekahi hoi i haawi ia ai no na waapa o eha hoe. ua lilo i ka waapa o ka mokukaua Mariona. Oiai na ahi kao lele e pipii ana i ka lewa, e hooho ana kekahi poe i hooulumahiehieia ko lakou mau uhane e ka hauoli, "Aia ke ahi kao lele o Aneki—kokolo ke ahi o Kamaile—Hoohui Aupuni ka best"—a pela aku. Ua hooliauoli maikai ia na mea apau ma na hora i malamaia ai na hana. POAKAHI. IULAI S—LA KIULAIA j AUPUNI. : Ma ka Poakahi nei. oia hoi ka la 5 ! o keia mahina, a o ka la hoi l kukala | i pili Aupuni ia ai. oia ka !& e awaiaulu j ia ai nahana hoomanao no ka "La Po ■ Kiulai" i haule ai ma ka la Sabati, a ;ua weheia na eheu kakahiaka o keia la ' hauoli me na kani nakolokolo ana a na ; pu-kaniahi ma ke aio iho o ka Hale ; Paikau. ma Halmoeipo. A ma ia wa ; hookahi nohol ua hanakuli pu ae na ; mea kani pahupahu o keia ame keia 1 ano ma na wahi like ole o ke kulana- ) kanhale. . ; Oka hana hiwahiwa loa i unu mai i i ko Honolulu nei poe ake mea hou apau, a akoakoa ma na alanui e kamoe mai ai !a hana, oia ke kai huakai o na ma- ; kai. na koa, na manuwa. na kaa-w&i ; ame na kaa hoikeike. He huakai keia 1 hoopihaia me na haawina o ka maikai ame ka nani. He eiua mau bana puhi ohe i komo

ma keia huakai, ka Bana Aupuni ame ko Sana Lui. Oka maheie niua o ka huakai e aiakaiia ana e J. W. Pratt. oia ka mahele o na kaa "bai-sikala." i kahikoia mw na lei melekule ame na kahakahana lole hooluu melemele. keokeo, ulaula ame ke holu. slahope aku o keia poe he mahele o na makai kumau, alaila. o ka Ilamuku mai o ka la, oia o W. H. Hoogs. Alaila. na mahele mai o na koa kumau ame pualu o Honolulu nei, ame i na "manua." O ka poe makai kau-lio | mai. na Komisina Oihana Ahi ame na ! kaawai. ! L'a hoonaniia na kaawai apau me na | uluwehiwehi Hpoiipo o ka nahele.ame ; na kahakahana lole o na hooluu iike ole. A maluna o kekahi mau kaawai he mau wahi keiki "haole M liilii. Mawaena o na kaa hoikeike i na mea hoomakeaka e hu ai ka aka, oia ke kaa e hali ana i ka ninau mawaena o Hawaii nei ame lapana. Aia maluna o keia kaa he wahi kaikamahine Hawaii e noho ana iwaena o ka lupalupa o ka palai, ke kalo eulu ana, ka ulu, ka manako, ka niu ame ka maia. Aia maniua 0 ke kaa he hae Amerika. Ma kekahi aoao o ke kaa e k" ana kekahi kanaka helehelena lapana, me kekahi apana pepa ma kona lima; me ka wiiiwili ana imua o kona alo. A ua oleloia, o ka hoike ana keia o ke Kuhina noho o lapana ma Amerika Huiia, e noke ana 1 ke kue i ke Kuikahi Hoohui Aupuni: a ma kekahi aoao hoi o ke kaa, e ku ana kekahi mea i aahuia me ka aahu o "Unele Sam," me kona paa ana he papa kapili uwapo ma kona lima. me kona kuhikuhi ana i ke kanaka lapana e hana oia i uwapo mai kahi giai e waiho ana ka hae Amerika a lioea i kahi e noho ana kahi kaikamahine Hawaii. A me he mea la o ka uwapo keia o ka rfoohui Aupuni mawaena o Hawaii ame Amerika Huiia. E noke mai ana ka lapana i ka hooluliluli i kona poo me ka wiliwili ana mai i ka apana pepa. He nui ka aka ia. 0 kekahi, he kaa me ka pahu wai e kalaiwaia ana e ka lapana. 0 kekahi kaa, he hukihuki kaula mawaena o ekolu poe lapana maoli ame ekolu Hawaii, me elua mau kanaka e ku ana, ma ke kulana paio aku a pain mai. 0 ke ano he "haole" kekahi, a he lapana kekahi. Me he mea la o ka "haole," e hoike ana ia no Kuhina Kupa, e paio ana ma ka aoao o j Hawaii, a o ka lapana, oia nohoi ko Kuhina lapana Shimamura. | He nui kaa hoikeike e ae i koe ia makou ma keia hoakaka ana, no ka haiki o kahi kuleana, a oiai nohoi he nui no | na mea ano nui e ae e pono ai ke koiuo ma keia wahi. O na lunakanawai na lakou e haawi na makana, oia o C. B. R;pley, G. C. Beckley, A. T. Atkinson, Daniel Lcgan ame C. B. Wilson. | KE ANAINA HAIOLELO LA KUOKOA MALOKO 0 KA HALE MELE. Ma ka hora 11 a oi, ua p'ha pu ae la o loko o ka Hale Mele Hou (Opfra House) i na poe i ake nui e lolio i ka haiolelo a ke Kuhina Amen'ka Sewal), ka 9iea haiolelo no ka la. Ua hoea ae ka Peresidena o ka Repubalika o ITawaii ame kana wahine, Na Kuhina o ke Aupuni ame na poe maka hanoh.mo • e ae he nui ma keia anaiua. Na Kuhina Kamika i hoolauna mai imua o ke anaina i ka liaiolelo o ka la, a mamua ae o ka puai leo ana mai ua mea haiolelo nei, aia lioi ua pu»a pu ae la o loko o ka hale i na haukawewe hehihehi vawae me na pohe.poha pa'ipa'i lima a ke anaina ohohia e noho aku ana imua ona. Mahope iho o ka hala ana o kekahi wa liuliu o ko ke anaina hoike ana i ko lakon nlumahiehie maikai no ka mea haiolelo, aia hoi. ua' hoomaka mai no hoi oia e kamailio Ine ka leo o ke kanaka i kamaaina i ka haiolelo akea, me 1:9 moakaka pono hoi o na puai olelo ana e hoene hoohewahewa ole ai i ka pepeiao o ka mea hoolohe, ame ka mikioi o ka hoohele ana o ke au o ka olelo. A no ka pomaikai o na poe heluhelu wale no 0 ke Kuokoa ke hoolaha akn nei makou i na haiolelo la: KA HAIOLELO A KE KUHINA AMERIKA SEWALL. E Mr. Lunahoomalu, na hoa Amerika ame ka poe apau i hele mai nei maanel no ka hoomanao ana i keia la: No kekahl hiohiona nani a ulumahiehie elike me kela, ke ki-ke nei na oni ana a ko'u puuwai i pane no ia mau mea. A oiai an e hoomaopopo ana 1 ko'u kupono ole e hoopiha i ka hana i haawiia mai ia'u. me ka hoomaopopo kuhohonu ana hoi, o ka polo&i a oukou 1 pahola mai ai ia'u, aole ia he hoikena mahaio pilikino maoli no'u Iho, aka, he hoike ana wale no ia no ko oukou mau manao maikai no ka aina e hoo-! pifca nei i ko kakou mau manao i keia la—e ku ana keia manawa ma ke ano oia kekahi o n& hoomanao haaheo o ko'u mau la o ke oia ana. Aole e lilo ka oukou poloai ana i mea no'u e ike iho ai, aole au he malihini imua o ou-! kon. A oiai hoi, mai ka Moknaina mni au o Amerika Hoiia, ka moknaina ma-: mao loa hoi iqai keia man mokupnui j aku, eia nae ola ka mokualna e ku akn ana no ka wa mau loa roa ke nno pili j me> k& mooleio o keia mau laokupuni | ame ka mooielo nohoi o ko oukon alna ! oiwi iha He hana hooulu iUlli wale ro; paha ka hoike ana'ku ) ka papainoa hanohano o loko o keia mokuaina.

Aka hoi. i elua nae paha hoi a'u mau inoa e hoike aku ai. Ta haawi mai rika maanei a puni nohoi ke ao nei. he elua mau kanaka Amerika kaulaua a lua oie hoi. no laua na iuoa e hoaiaia ae ai na pane pumehana vina mai ko oukon mau pimwai ae. o laua hoi na kaula <prophets) Mahoe me Seward, no ke kulana ano nui o keia mua aku, ma ka moana Pakipika nei ame keia mau mokupuni. O James G. Blaine. oia nohoi kekahi a Maine i koi ai he keiki oia nana, a o ke kanaka hoi nona na aa-koko i moali pa-lua ai na maawe 0 kona koko maikai loa, Jce kanaka hoi 1 lilo. oiai ia e hakoko ina me na kulana kupilikii i i! • ia e ke kanaka, na fcu!r.n- v ' hoo' \;'i pu aku ai na poo n; 'i " • na n<ea hoi i hoohanau nr.i i i.«,ur.ka pu.:wai koa. a o ke kanaka hoi i hoike mai iaia iho i kona kupono io ana, i pakolu kona kupono—i Pei-esidena mua loa no Hawaii, a o ke kanaka hoi i hoohanohano mai ia kakou ma o kona noho kino ana mai maanei. Ua oleloia, aole nae o'u paulele io ia mea, aia ka he poe Amerika i U\ wa a lakou i haalele aku ai i ko lakou aina ua haalele pu aku ka lakou mahope o lakou i ke aloha o ka aina. He oiaio paha keia mea. aole paha; aole au i ike: aka, hookahi nae a'u mea i ike. aole noloko oia poe-na Amerika o Honolulu nei a o Hawaii nei nohoi! No oukou hoi, i ka w T a a oukou i hoea mai ai ia nei, ame na poe paionia mamua aku o oukou, ma ka wa a oukou i haalele aku ai i ka hale. o ko oukou mau kupuna no ka hele ana mai ia nei, ia lakou i nee mai ai mai ka a'e ana mal i ka pae mauna o Aiea:ahani, aole oukou i haalele mahope aku o oukou i na manao kumu i kanuia ai e lakou, a hoopoina ole nohoi i ka lakou mau a'o ana. Aka, ua hooi loa ia aku ko oukou lioomoamoa ana ia mau mea—ua hiipoi oukou ia mau mea me oukou—a hoea mai la i keia la, o ka pono. ka noeau, ka makee kanawai, ame ke aloha no ka aina, ka mea hoi e hoehui ana a e hoano ana i kela ame keia home Amerika, ke mau nei no maanei ka ikeia ana oia inau lapalapa ahi hoano o ke aloha aina, i like ka enaena elike no me ka a ana oia haawina ma na wahi e ae, mawaho aku o na palena o ka aina a kakou i aloha ai. A hoea mai ia nei. ua hiki no ia kakou ke hooho ae. elike nohoi me ka kela ame keia kanaka Amerika i pae mai ai ma keia mau kapakai, e nana aku ana i na luaiele ana a ka moana, elike nohoi me ka hooho ana a ko lakou poe hoa noeau o ka Hema. oiai lakou e hoopiha ana i ka auwaha hookahe koko o ke kaua ame ka luameki konouli o ke kukulu Aupuni ana, oia hoi keia: "Eia-kakou maloko o ka hale o ko kakou Makuakane: eia kakou i kauhale —mahalo ia ke Akua!" x Hookahi haneri ame iwakalua-kuma-makahi makahiki i hala ae nei i haawi mai ai ko kakou mau kupuna ia kakou i ke kuleana e hoomanao "kiulala" i keia la: a mai ka manawa mai i haawi mai ai ke Akua o na kaua ia iakou i ka lanakila i lilo ai na hookahuli Aupuni i mea pono, o kakou hoi, o ka lakou poe mamo, ke alana nei kakou i ka kakou mau hookupu makahiki o ke kupaa ame ke aloha—elike me ka kakou e hana nei i keia wa! O ka kakou alana —he uuku maoli io no paha ia! ke hoohalikeia aku me ka mea nona ke ola i moliaia ai ka ukupanai hope loa.no ka hoopakele ana ia kakou mai ke kinaunau mai, i haawi aku ai kakou i ka wahahee i ke ano o ke kuokoa ma ka aina o ke kuokoa iho —-a nana hoi i olelo na ko'a e ae. "E hoomaopopo moowini ana ko ke ao nei i ka kakou mau mea e olelo ai, aka, ! aole loa nae ia e poina ana i ka mea ! i bantfia e lakou." ? O ka kakou nohoi ia e oleio ai i keia wa—e olelo nohoi kakou pela no kela poe aioha aina naauao, ma ka wa a lakou i kakauinoa ai i keia kumukanawai, ua kau iho la lakou he kumukuai mA (?.a o ko lakou mao poo iho, oielo kakou pela no kela poe i lilo ai ko lakou auhee ana i kahoahoa mua no ka lanakila ma Bunker Hill, ka poe hoi i make i ka pololl a ka ai ma ke Awawa ku'ihao (Valiey ForgeV a i make maluna o na moku hoopaa pio, ma kahi hoomoana a ma ke kahua kaua. Pela nohoi kakou e olelo ai no na maknahine, na poe hoi i paaua, a i hoehaeha ia, a i molia me ka hakanu ame ka ike ole ia, mai ka hoomaka ana mai o ke ao nei. Pela nohoi kakou e oleio ai i keia wa» me \sl hoala ana mai hoi i ke kuleana o ka hana ana pela, ma keia la hanau Anpuni, 1 ka papainoa piha o na pu-kaua (heroea); pela no kakou e olelo ai i «a pr-kaua hope mai, na poe i bapetixo me ka bapetizo elua i ke koko no ka hanau ana o ke kuokoa, a paio aku hol i ka moiwahine o na kal ma kahi ana i noho mana ai. Ma ia hoonka kaua ana. "na wa i loaa al na ? pono o na kanaka luina,'* i lou aku ai a lou ma! na i-a o ka eeoku. "i honi ai I hoi ka nuku wela enaena o ka pu i ka ; pil" A peia no kakou e puana haaheo I ae i kela maa huaoielo i pnka mal j ai mai na leh*»:;£be mai o Linekona i | pepeHia, na huao!e ? o hoi i piianaia ee , tso kela poe pu-kaua l oi loa aku ko | ip.kei: aiehaia, oiai h* poe lakou I plli j kokoke la kaiju aimu, a mawaena hoi oia poe ua ala&a. no keia mau mo-

kupuin i ko I'.-kau haawina piha. kn. 5-ot- hoi i n;a*se ma ke!a oni hopo loa ana. o ko kaou kino lahui. ka rooa hoi r.ana i h.uiwi rnal iaia i na makahiki 0 ke nr.a i !ike ka loihi nu"» ka oni l>aa c , ka pouo o na kahua alakai i kukuuiia ui iu! A pola kakou e alana nei i ka kakou mo-hai—-ho ano ole no nae paha ia. aka, ma ka wa nne a kakou e hoike ai i ka hana ana pela. o raake auane s kakou me na manao hemolele mailoko ae o ka puuwai. N'okamea. ua haawi nial keia poo kanaka ia kakoif i na pomaikai pookeia loa i hiki ke liaawiia mai 1 ke kanaka. oia hoi. na pomaikai o ka hooponopono Aupuni kuokoa ana, a o ka noho lanakila ana malalo o ke kanawai. 0 kela ke kumu o ko kakou hoomauao ana i ka La Eha o lulai. a e hana aku nohoi pela e'.ike ka loihi me ka hiki ana ia knkou ke auamo makamae ae i ka inoa Amerika! E o*u poe hoaloha, aole au e kamailio hoouhiulii aku ana. a ma na mamalaolelo paha i punukuia: ao'e ia mau mea iloko o ko'u puuwai. a inn aia ia mau mea malaila, alaila. ma keia la a ma keia manawa hoi. e papa laa ia ko lakou hoopukaia ana'ku. Aka nae. ua ike no au, a ua kaumnha nohoi aii i ka ike ana. aia no he poe i manao i keia mau hookehakeha ana no ko kakou kulana holomua ma ke ano he mau mea waiwai ole: aia nohoi he poe i kaana pu i keia mau pomaikai i manao malani wale no ia mau mea. a no ia kumu aole lakou e haawi ae ia mau haawina: aia nohoi he poe kanaka Amerika ma ka olelo ana, ma ka aina e a mawaena hoi o na poe malihini i manao he oi aku ae i kona mau haawina pono i ikeia. a lakou i manao ai, ua loaa i ko kakou Aupuni, mamua o ko lakou liapai ana A o keia poe*kanaka. aole lakou he poe hooha\inaele, lie poe naaupo a liehena paha. aka, he poe kanaka lakou i oi aku ka weliweliia. nokamea, he poe naauao lakou. "Aia he poe kanaka naauao," i olelo mai ai i kela la aku nei. kela kanaka opio Amerika e hauoli loa ai na kanaka Amerika apau ma ka ike ana aku iaia e noho mana ana ma ka Oihana Aumokn-kaua—"aia he poe kanaka naauao," wahi ana, a he hopo ole nohoi ma kona aoao,, i kona olelo ana mai—"i lilo ka naauio iloko o lakou i mea wale no e hoopalupalu ai i ka maawe a e haawi ae i na kulana kiekie ae a oolea ae hoi e hoike ana i ka hanohano lahui, a o keia poe kanaka nae ke walaau wale nei no ke aloha, hoakanaka, a no kahi aina e aku paha, ma ke ano hoouhiuhi hoi, oia iho la ke aloha no ko lakou aina ponoi iho. Aole no hoi he heluna uuku o na kanaka ulakolako i hoolilo i ko lakou aina makuahine i pahu hao. a i makaukau mau e hookaulike i ka nele ana i ka manawa no ka huli dala, a o ka poino paha ma ka waiwai a oihana kalepa, ma ka ae ole ana e alana aku ia mau mea no ke kakoo ana i ka inoa maikai o ka lahui ame ka hanohano o ka hae." E o'u poe hoa makaainana, e ae ole mai ke Akua e hoalii inai ia ano ponalonalo maluna o ka uhane Amerika ma keia aina i ulu nepunepu ai ka manao Amerika! E ae ole mai hol ke Akua, iloko o na pomaikai apau i pili ia oukou—a iloko hoi o ka pomaika! a'u e manaoio nei. ke kali mai la ia oukou —e ae ole niai ke Akua, e hoolilo i ko oukou aina makuahine i pahu waiwai, a i ole ia, e hoemi iho hoi i ko oukou hoomakamae ana i na kulana hana Ainerika, na mea hoi i koiia ai oukou ma ka makahiki 1860 e nee aku imua no ka paio ana no bo lakou lanakila! Eia kakou ke noho nei maanei maloko o kekahi lahui awill, aka, aole nae he kanaka f aloha a i makee i kona lahui ponoi iho, i emi iho hoi kona makee no kakou ina hoi e makee ana kakou ia kakou iho, a hopo ole hoi i ka hoike ana ae ia mea, ma kahi a ma ka manawa e ola ai kakou. Ina he mau kinaunau kekahi ma ko kakou kulana hookele lahui ana. Aole na kakou e kukala aku ia mau mea i na malihini. Ina ua ikea na ki-na malunn o ka hae, ua holoiia ae la ia mau mea a waiho iho la i kona mau alu me ka maemae, a hooiia aku la hoi ka poha olino ana 0 kona mau hoku mai ko lakou ponaha uliuli mai. Aole. e o'u poe hoa makaainana. 0 ke Akua o ko kakou mau kupuna, aole la he Akua no ka manao mamake waie a poho wale hoi, a ttia pela, aiaila, aole loa kakou e hoea mai 1 keia aina—a, aole nohoi e lilo nei aina no kakoui "He makaainana ol aku o ka maikai ke kanaka aloha aina mamua o ka ohumu," wahi a kela lunaolelo o ka manaolana ame ka manao maikai no ka lahui, oia kela Pere«iaena aloha aina, ka mea i pill aku ai na manao aloha o kona poe hoa makaalnana apau, no kona hooikaika ana e hoihoi hou ae i ka pomaikal i ko kakou iahui, oia hoi kela Pere&i<3ena aioha aina Wi. McKinley. A e olelo ae hoi kakou, aole loa he poe makaainana maikai na poe ohumu. Ua pilipaa ko keia mua aku o ka Hepuhalika. Aole he lahui i komohia iioko o na loli asa ellke ae ka ko kakou lahui i komo ai, e ioaa ai he hopo ana no k* wae hikl mai ana. Aole hoi he lahul e ku makaukau man e w»he ae ma o na vahaolelo la o kona lahuikanaka i na nlnaa apau e kue aku ana imu» ona, eiike la hoi me ko kakou Aupaiil, e makau īho e hiki ole ana iaia ke wehe ae i keia miīu nin&u apau m®

ka po'olt-i. nak hi.i r.a rn.-=n:\o apanapana. a o na :nar.:iu mamuu o ko aiK> lahui mo ka n:\na o!o i,-. o na nianao 0 na awnhua. ao!c ;:i i k\we l knhi •> na av-annpa?ia> O na hoo,Nask;ki nv».kai>o nr,a o na n?aa mai na k«pura mal. ao'p ?a i H!o ! nv\\ mahelehele i na kalaiaina. a Hio paha i m»u mea f»*akni n hf>-o*haa 1 na han? niU Lnhu!. Kia i ka nun na n?nau ola. a i kalaiia ho! ni«> ka hoo» ponn. iro ka mnkanknn n*v,* ka hopo oU>. Aolo nn'a o knwnilio nsarif{ t kr?a man ninn»? a nwaMn. i hO'V mahae ae i n* n?v>noo ana o ko kakou mau hoa makaoinann.. \o]o rohoj na oukou ē kokua aku i ka hooholoia *na oia mau nina»:. Akn. #*!,-» n>•> ka mea i hiki in leakou ke hnna, a. noho hoi he h?ma oi ae o ka maikal i kunono ia kakou kp kiulaia ana { kot;\ la—♦> hiki no ia kakou ko hoouna :ikt! i k'>ii\ m*u wahaolplo o ko kakou ninn, nn noo hol i hekau iho rvl ko koikoi o kn hookoia ana o keia mau ninau—o hiki no ia kakou ke hoouna akti i k«>ia poo katjwa hoi>pono o ka lehn!rhu. na poe hoi a na mokuaina lmeporiola kannha-kuma-mnlima ame kanahiku miliona poe kanaka kuokoa i hnawi aku i ko lakon pomaikai. a o ko poe hoi a lakou 1 nana aku ai i na la apau mo ko ohohia. ke olelo noi au. ua hiki no ia kr»kou ke hoouna aku i keia wa. ma kaht o na olelo hoino a ka poe awnhua i ko aloha o ka poe aloha aina. E hoouna akn kakou i na hooia ana o ko kakou mau manao panlolp amp na kakoo ana. ellk© me ka hana ana a na Amerika oiaio. a 0 na mea hoi ! upuia ma! a! e ua poe wahaolelo la o ko kakou lahui. I T a lohe kakou «a hoi hope ka Ahaolelo Nui (Congress>. Pela io no. ina nae ua ho! hope ko kakou lahui. Aka, ua ike 110 nae kakou. aole he wa i oi !oa aku ai ka naauao. oi aku ni ke aloha aina a pilipaa hoi na mnkahehi ana 120 ko lakou mau kulana hookole Aupuni elike la me ko keia wa. Ka nema ana i ka Hale/o na Makaainana' I alakaiia na kalai olelo ana ma kons papahele e na knnaka ellke me Reiler 6 Texas ame Nelpon Dinglev o Maine. a 1 noho hoortaluia hoi e kPkahi kanaka naauao a hoopono elike me Thomas B. Reed! Ka nema ana no ka hoi hope ana o ka Aha Senale ! noho lunahoomnluia e ka Hope Peresidena. he kanaka nohoi i kupono e lawe ae i ka noho Peresiriena; a ! alakaiia hol e na kanaka no lakou na !noa ! makamae i na puuwai Amerika apau, ka poe ho! I iini e kaulana ko lakou aina a mahaloia nohoi mawaena o na lahui o ka honua nei. elike la me Henry Cabot T»dge, William P. Fr>'e o Maine. ame John T. Morgan o Alahama! E kamailio ana i ka hoi hope o ka Aha Penaie. wahi & keknhi o na kanaka naauao loa iloko o keia hanauna e nee nei a ma ka wa paha o kahi hanauna e ae. penei: K« kakau nei au ma! ka noho mai. nona ka aoao I hahauia ihoai oChar!es Sumner a hina ilalo * • no kona palo ana no ke kuokoa. ua lilo hoi kona poo i papa kl poka no ka ke kookoo pu a ka puuwai eleele. oiai hoi na Senate e kuku ana ma ia wahi me ke apono ina. a ku mumule hoi. E o'u poe hoi makaainana e! o nei poe kanaka e hoino nei i ka Ahaolen? Nui ame k-j kakou Poe luna Aupuni 3 kela mau la, ke kaena nei lakou no ro lakou pulama ana i na mea i hala e aku, a no ko '.akou ku pilipaa ana hoi mamuii o na ajea a lakou i oluolu ai e oieio ae. o ke pookela ia o ke ano Amerika: aka. aia he pilipaa ana o ka makee i ka mea e ola ana, elike la nohoi me ka mea i make. he pilipaa anp i na hana o keia wa. e iike la noho; e ko ka wa i hala. n he haawina waiwi l nui la no ka Renubalika. E o'u poe hoaloha, aole ke aloha aina iloko o keia poe kanaka. aole iīo ia mea iloko o lakou ina no e ola ?na lakou he haneri makahiki i kaa ae nel, a I kekahi manawa paha mahope ma! nei. A ke mamina nei au I ke kanaka i ku oiaio ole mamuli o kona waiwai ponoi iho» Ke aa nei au e paio aku i ka manao aloha aina o kekahi kanaka Amerika m.a ka waha waie uo, ka mea hoi e hana ana l na hana molaolao o kona kulana makaainana Amerika, & e hoea mai ana paha ia kanaka mai na luana oluolu ana ma na aina e. mailoko mai paha o kona keena huli palapala, o kona keena huli waiwal paha, a hoopahenehene ae i kela po* kauwa hoopono a ka lehulehu, na poe hof no lakou ka noiau kalaiaina, ka ike hoi i na mea e pono ai ko iakou aina, a 1 alana hoi ia lakou ma na hana o ua aina nel o lakou, a oia mau mea apan aole I ot &krt na hana a ko lakou mau mua. a ke a& nei nohoi au e hookukuia ae keia poe kanaka me na hoa o kekahi Ahaolelo Kaukanawai o ke ao nei. Ala no he mau ninau, ellke no me ka*u i olelo ae nei, a e hiki ole ai hoi ia'u ke kamailla a he mau ninau hoi ia i mahae hia ai ko kakou poe hoa makaainana. Aka. aia no nae he man Dinan e hiki oie ai. a i hiki ole ai nohoi ia lakou ke hoomahaeia. A o keia znaa nieau, ofa no na mea e pili ana I ko AmeHka. Huiia kulana hana me na iahui e ae o ke ao nel. Ma ka wa e hana ai keia poe lahni me AmeHka Huila, ua lawelawe hana lako« me kekahi Anpuni i kakooia oia e kekahi lahuikanaka i hoolokahiia ko lakou mau manao: e pan ana ko iakon maii moknahana kuloko iho ke ho«a akn kakou ! aa aekai o ka aina, a ma

T r : r - , i a ksVc! Tn? J i ka&ou. la uu.* i.*. i o-ieiuia o» aoue keeaiiia naij2 pni Aupuni kuwaho a A£atnka Huiia. Aia ke booputi aei a ke "haft.;o i«fci i keia keeoina iiana piu Aupum kc ka iahui .faiau iaaaao onohia o ka r>iakev aiij« ka puiaiaa ana. Ma ka ī.;ta e piii aea i fee ano e hooko ak« ai ; ke»a keenina aan-i, ua mabae io uo paha na manao o ko kakou iahui, ak3 nae, ma ka wa e hoohoio pono ai }:elr. lah'iī kauiana » ka lakou txiea e hana aku ai. alaUa, o ka hopena i makemakeia e hoea niai ana ao ia mamuli o na keehina hana i hooholoia e ko io ai ia makemake. U k*ia keehina hana pili Aupuni, he hana ia e aa palo oie aku ana i kalii aka, e pahola vraie aku ana no i ka n;ariao maikai —he ktehina hana hoi ia e hooko ana i ko kakou noho pookeia ana ma ka aina-puni ole o Amerika a ma na wahi e ae hoi i komo mai ai maloko o ka poai o kana mau hoohana ana; he "keehina hana hoi e kukulu hou ana i ko kakou hae maiuna o ka moana a lilo ia wahi i lahui me ko kakou poe o na kapakai" ma keia aoao mai nel: he keehina hana la e hoouna ana i na eleie eheu o ka maiuhia i na welau o ka honua, a hoohali\i ae i ke kahe-a-wai ana a na huali melemele 0 ke gula i ko kakou mau kapakai, na mea hoi i lilo aku ma na lima o na ona moku o ko na aina e; e hoohuli ana la no laila, a malaiia ia e noho mau loa ai; he keehina hana ia e kukulu aku ai i aumoku i like ka nui me ka.mea e lawa ai ko kakou hemahema, 1 hiki hoi ke HIo iakou i kiai no keia » poe moku (kalepa), a pela pu hoi me ka lima akau wikani o na launa kuwaho Amerika ana; he keehina hana hoi ia e hana aku ana i ke alawai eli o Nigaragua a lilo ia i alawai eli Amerika, oiai hoi ko kakou mau moku opuu hou e mouo ana ma kela ame keia aoao o ua alawai la. me he poe kaikamahine ku aoao la ma ke anaina materemonio o na kai! A o keia; heaha ke ano o keia? Nani ka piha-ku'i ana o na hana maluna o keia nioana nui, nona na wai e haale nei i keia mau kapakai! He mau hana hoi i oi aku mamua o na mea i ikeia ; mahope mai o ko Magelana holo ana ! mai ma ke kowa o Magalena a o ka I Balaboa e kiei mai ana hoi no ka wa mua loa ma na wai o ke Kai Hema e olino ana i na kukuna la o ke kakahiaka. Nokamea, he hana wale no nei e hookoia ai ka wanana a S.eward, oia hoi o ka moana Pakipika, kona mau mokupuni, kona mau kapakai ame na kahaaina nunu.i ma.ia mau wahi aku, oia ka noho-kn-.wnena o ko ke ao nei oihana kale'pa ma keia mua aku. A ma kahi a keīa oiliana kalepa e nee aku ai, malaila no auanei. e'laweia aku «i ka hae 0 ko oukou aina, a hoea aku i na muliwai akea o Kina. kahi hoi a Burlinagarae ame ko Kina mau alii kalepa i hana ai a kuene pono ko kakou mana, a pookela hoi ko kakou hae kalepa.. Ma na kai hoi o na huhui mokupuni o ka Hema, kahi a Wilkes i kuekaa ai a lilo i alahele holo ia e na moku, kahi hoi a na punohu uwahi o luna o na moku-o-kohala Amerika i hoopouli ae ai i ka ponaha lani i kau ai ke kea o ka Hema, ilaila no auanei ko kakou hae e iaweia aku ai ame ka holwnua ana 0 ! na hana Amerika: a iloko hoi o ko onei (ko Hawaii nei) awa e ko mua mai ai ke au e kahoalioa ana i ka hoea ana mai o ka noho pookela ana o ko kakou oihana kalepa, a e le-i auanei keia awa, j ka mea hoi i ike ole ia mai kela mau la i makamua mai. me na ulu-moku e kuku ! ana ma ko oukou mau pi-pa uwapo, a i he mau elele wale no nae ia e hoike ma.l ana no na ulu-moku aku i koe e hoea mai ana. a ke hoea mai keia wa, e ku ae auanel ko oukou kulanakauhale i nlohaia, a olelo ae, a hooho ae hol me ka oiaio: "Ke koni nei na omaka wai mua o ka poai-wela iloko o kuu koko, a ko panee nei ma kuu mau kapuai ka holomua!" 0 keia inau mokupuni pomaikal auanei i hoopulapulaia ai e kela lahui pookela o ke kilakila, na mokupuni hoi e komohia ai ka hoohihi ana i kekahi i mea, mamuli wale no o ka hoolilo ana ia lakou i hale hoahu pookela 1 keia wahi i opu malumalu no ka maha mai ka manawa mua loa mai i kipa mai ai ka malihini i keia mau kapakai, 0 ka oihana kalepa o ko ke ao nei, ma ka hookuina o na alahele hihipea i moe ai keia oihana ma ka moana nei. E ku ana ma ka hapalua like o ka moana a hoea aku i Asia. e ku ana keia poe mokupuni me ke ani pealii ana'ku 1 ko Aupuni imiperiela e ala mai nei, ke Aupuni hoi nana i hoonalohia aku i na kahakaha o ke Aupuni kahiko o ka Hlkina, a komo ae la ma ka huina aouli o Europa, oia hoi keia Aupuui imiperiela, i lilo ai ko kakou Aupuni i mea mua loa ma ka apo ana ku iaia e komo mai ma ka puulu nohona hoahanau o na lahui, me ka puiii iima ana o ke aioha, a i hoohemo ole ia hoi keia, puili ana mai ia wa mai, oia no auanei ka keia mau mokupuni ma ke ano oia kekahi e komo pu mai ma ke kula o na hooikaika pauaho ole ana a kona lahui, a o keia hoi kahi e haiawai ai na kulana holomua eiua o ka naauao, oiai hoi kekahi e haawi ana i na pomaikai ma kahi i hiki ole ai i kekahi o iaua ke hoolawa, a pela hoi laua e paonioni ai me ka oluolu. I na keiki hoi o kela Aupuni kaulana o ke komohana, e ku ana ma ka Aina Puni-ole o ka Hema. ka poe i awaiauluia at kakou a plli kokoke loa ai ma ke apo i oi aku mamua o ka pliikana aflV ma ke koko, oia hoi na mamo a kela Aupuui nui nona ka iubiie i aneane e nalohia loa aku kona kani kupinai ana a puni ke ao nei, o oukou auanei ka pohaku hookuiua o ka pio e kamoe ana i ka nee ana o ka iahui Anglo-Saxon mai Ame» rik& qiai a hoea i na kukulu hema, A1 ko oukou poe hoa kanaka hoi e mau no ko oukou iilo ana i poe e hek.au mai ai ko lakou aloha ame ka iakou haaheo ana, ka mea hoi i hiki ole i na moana ke hoomokuhia ae, & hiki pu ole hoi 1 ka nohona mamao ke hookaawaie ae. E ha»a me ka pono, & na ke Akua no e hoomaikai mai ia oukou. MaUa paha he wahi pana-iki wale no ka oukou wahi e paahana. nei, aka, l poe makaikai mai nae i ka oukou mau hana, aia ko ke ao holookoa nei ke nana mai la i& oukou." NA LEALEA MA KA PA KINIPOPO. Ma ka hora 1 a oi, ua hoopiha pono ia ita haie o na hui kinipopo o Honolula nei ma Makiki e na poe makaikai no na hana lealea e maiamaia ana ma

?>* o*?. r.a V:*ni. ! •. ; . V {K-la. ak'i, ll': kanaka a 05 i akoakoa ma keia %vahi i nei la. O ka leaiea oi aku i malamaia ma keīa auina ia, oia ka hookuku kinipopo maw:-.fna o ka Hui Hoku ame ka Hui Saca LuL Mahope iho o na uleie piha uwila ana a na aoao eiua» ua ianakiia ka Hul Saca Lui. He 7 a lakou puni :ījk-j o na komo ana % ia > pani a Hui Hoku iloko o na komo ana 3. Ua hoei-aapaaia no nae kekahi mau puni a k;: H'n Hoku. KA AIIA HILAHCLA. Mi ke nhiahi ana iho, ua malamaia he aha hulahula ma ka Hale ina Kuoko?. Pa. l?a hoonani maiauia o luna ame na aoao o keia iiale me na luhiehu apau 0 kela ame keia ano—na lau lipolipo o ka waokele ame na kahakahana hae o na Aupuni he nui, a peia hoi me na mea nani e ae he nui. Ua malamaia na hana o keia ahiahi me ka piha īiauoli ia e na mea apau. 0 ka Bana Puhi Ohe o ka mokukaua Adimarala PiJe<lelepia ka rnea nana i hoonee ae i na hulahula o keia po.