Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 16, 16 April 1897 — HE MOOLELO NO KEONIMANA KEO. KA EUEU PUUWAI WIWO OLEKA HOOPAKELE O KA MEA NAWALIWALI-A O KA WELI HOI A KA POE HAIHAI KANAWAI-A O KA MOI O NA LUA ELI GULA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KEONIMANA KEO.

KA EUEU PUUWAI WIWO OLEKA HOOPAKELE O KA MEA NA-WALIWALI-A O KA WELI HOI A KA POE HAIHAI KANAWAIA O KA MOI O NA LUA ELI GULA.

MOKUNA I.

He hana nui koikoi loa keia a'u i noonoo iho ai. aka elike no paha me ko'u ano i "hana ia. ua paa loa iho la ko'u manao e hana au i kela hana. a e hana koke no me ke kakakli oie. Nolaila. i ko'u kokoke ana e hiki i kahi hoelulu kaa alii. a mamua hoi o ko'u puka' ana aku mailoko nku o ka ululaau. ua liwe aku !a au i ko'u lio. a mamao iki aku iloko o ka ululaau. mai ke alanui aku hoi. kahi hoi e ike ole ia aku ai e ka i>oe iviha e maalo ae ana ma la alanui. ua % wehe ae'la au i ka noho me ke kaulawahn. a me-ke kaula ua hikii iho la au i ua Ho la ma kekahi kumulaai». me ka hiki iaia ke ai i ka mauu, ua haal-ie iho ta au i 'wi lio la. a hele wawae aku la au a hiki i ke kahna hoohilu kaa ahi. I ko'u hoea ana aku. ua halawai aku la au me kekahi a ua hoomaopopo mai la hoi ke kanaka kiai oia wahi ia'u.'o ke kauka opio i hele pu mai ai me Mr. Wanl i na pule mannja loa ae. Ua hai aku la au iaia e hei loa ana au no ko'u wahi. O ko'u makeniake ia, o ka ike pono ia o'u e kekahi poe e kau ana mahina o ke kaa ahi. a hoi loa. I loaa ai-he mau hoike no'u ua ike lakou ia'u ua hoi maluna o ke kaa ahi oia ahiahi, a ua haalele loa i kela wahi. I ka wa i hoea mai ai o ke kaa ahi, oia paha ka hora eono'o ke ahiahi. Kau aku la au iluna o ke kaa ahi me ko'u lioikeike ia'u ilio, i ike pouo ia inai ai au ena poe ma ia wahi. He mau minuie pokole. ua haalele iho la ke kaa ahi. me ko'u haawi ana aku i ko'u aloha i ka poe a'u i launa iho ai iloko 0 na hora a'u i kakali ai i ke kaa. Holo aku ia makou a hoea ma kekahi ululaau, ua poeleele loa ia wa. nolaila. ua oili aku la au'mailoko aku o ke keena a ku ana ma kahi p ke alapii. a hoomaopopo koke ae la au, aohe mea e ae ma ia wahi. he mehameha wale no. Ia wa, me ka eleu. ua lele aku la au a mamao ma 'ka aoao o ke kaa. a ma kahi hoi o ka laki, ua haule pono aku la au ma kekahi kahua palahalaha maikai. Aole hoi he poino i loaa ia'u. Moe malie iho au me ka nana pono ana mahope o ke kaa ahi. a hoomaopopo iho la no au. aole au i ike ia e kekahi mea. Me ka eleu. ua hele wawae mai la.au mai kela wahi mai. He hookahi hora ko'u hele ana mni a hoea au i kahi hoolulu kaa ahi. Aole nae au i hele loa aku a lioea i kauhale. aka ma ia wa. ua hele ae la au ma ke kula a hiki i ko'u ana'nia ke alanui'e liele ai no kahi o Ward. Me ko'u nana ole ae no kō'u maloeloe,' ua hooikaika loa aku la no au a hoea i kahi a'u i haalele ai i kuu lio. I ko'u hoj*a ana. ua hoomaha iki iho la au no hapalua hora. Ia wa, ua kau ae la au maluna o ko'u lio. Oiai he lio holo a eleu ua lio la, ua lilo ka loa o kela wahl* i mea ole. Ua hoea aku la au mawaho o ka. pa nui e hoopuni ana i ke kakela o Ward Ika hora ekahi oke aumoe. Hoomaopopo iho la au. ua pau na poe a pau i ka hiamoe. Nolaila, aohe a'u kakali hoif wale ana iho no. Ua nihi hele aku la au malo.ko aku o ke kihapai mea kanu o ka pa hale, me ka haalele mua ana i ko'u lio. He wa pokole, ua hoea aku la au ma kekahi o na ipuka a'u no i maopopo mua ai. Me ka eleu. ua komo aku la au iloko o ka rumi moe o Helena, a mamuli o ke kukui i hoemi uuku ia. ua hiki loa ia'u j<e ike aku ua ka-ia loa ia oin iloko o ka hiamoe kulipolipo. Me ka hainaka i makaukau mua. i hoopulu ia e a'u me ka laau hoomoe loa no ke ala hou ole ma keia aoao o kela muliwai eleele. ua hoouhi nialie iho la'au ma kona mau puka-ihu. Kakali iki iho la au. a maopopo ia'u. ua nawaliwali loa kona hanu ana. ua haalele iho-la aii i kona keena, a hele aku la au no na keena o na kahu kane a wahine. He umi-kumamalima ka nui oia poe. a ua hololea wale no ka'u hana I mai ka mua a ka hope me ke kahe ole o kekahi kulu koko. Ia wa. ua ike au, he elima ka nui o na malihini i moe ma ia po maloko o ua hale la. he ekolu poe lede, a he elua mau kane. Aole o'u hoihoi iki e lawe i ko lakou mau ola. aka. ua manao iho la au. e hoomake au i na wahine me hookahi kane. a e hookoe i kekahi, i manao ia ai nana ! i powa i kela poe.

E makaukau ana an e hele aku ma kekahi o na keena o ua poe malihini la. ua hoohikilele e ia nae hoi au. mamuli o ko'u lohe ana i ka uwi o ke pani puka o kahi keena, nolaila. ua emi koke mai la au. a pee koke iho la mahope o kekahi koki pnlu nui. Ta wa. ua ike koke aku la au i kekahi o na malihiui kane e maaio ae ana ma ka holo ioihi me ka ipukukui uuku ma kona lima. Lohe pono pu aku ia hoi au, e kamailio ana ua kanaka 1a iaia iho no. me ka ieo nui moakaka: "Heaha la ke ano o ka'u moe? Aole loa ehikl iki ana ia'u ke hiamoe i keia po-maloko o keia hale! Manao an. he pepehikanaka kekahi e hana ia nei maloka o keia hale! E hele paha au e hoala i kekahi o na kahu." Ia ua heie poloiei aku ia ua kanaka la. nō kahi ona kahu. Me ko'u kakali hou ole aku, oiai ua maopopo ia'u. ina e ike aku ana oia ua pan wal* no na kahn I ka make, aole e neie ka hoala koke o kela kanaka i ka poe i koe ia'u. ua oili koke akn ia au mailoko aku o ka hale, a oiai he pouiiuli haalele owaho, ua holo awiwi akn !a au. a hoea mawaho o ka pa kahi a'u i haaiele ai»l ko*u lio.

He mea pono I keia ame keia ohana ke loaa ona laaa lapaau mama no na maM o ka opu. I laau lapaau puhili ole no ka "Moku ino loa o ka lepo" (Diarhea) Nahu, Umii, Kolera ame na ma'i apau o ka opu, aole he laau lapaau oi aku o ka maikai elike ae ka PERRY DAVIS LAAU PENIKILA (Pain |Ciller). XJa lawelaweia keia laau no na makahlki he kanallma, a ke hana mau ia nel I kela ame keia la. ma na alna apau o ka honna nei. O ka Hol Kual Laao Lapaau o Holligler, ka Agena.