Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 7, 12 Pepeluali 1897 — NA PALAPALA. [ARTICLE]

NA PALAPALA.

[Malalo o keia poo e hoopuka mau aku ai makou i na palapala a na makamaka, a makou i ike ai he pono ke hoolahaia, a no na hewa ame na kinau.nau nae a ia mau palapala e hoike ai. nialuna no ia o ka poe na lakou ia mau palapala. Aole e hoolahaia kekahi palapala ke ole e haawiia mai ka inoa oiaio o ka mea nana ka palapala. L. H.]

NA MEA HOU 0 KE KAHUA MAI LEPERA.

Mr. Lunahooponopono: —Ke hoouna awiwi nei au ia oe i na mea hou ano nui o makou nei iloko o keia mau la, no ka pomaikai o na makamaka ame na hoaloha e heluhelu ana i ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii. He mau la oehuehu keia a ke kai e hosana mau. nei i na wahi apau o ka aoao holookoa o Molokai nei, e hoomaka ana mai ka Poalima mai o ka pijle i hala, 0 ka poe i ike a kamaaina i ke awa ku moku o Kalaupapa ma kahi e hookuu ai o ka heleuma o na moku, he wahi ia na nalu nunui e popoi nei me ka weliweli iloko o keia mau la, he 6 ae nei makahiki, mai ko'u ike hope ana i keia ano ino maanei a hiki i keia makahiki, akahi no a ike hou ia, Ke pa pu nei nohoi ka makani iloko 0 keia wa kaikoo, me he mau mea la 1 hoopaa aelike e wawahi laua a hoopiholo paha i keia Paredaiso iloko o ka opu o ka moana kai lipolipo a e noho lioi na mai lepera me ka loaa ole o ka ai mai Maui mai, ame na mea e ae mai Honolulu mai ,a ke hekau nei ke ao omamalu o ka nele i ka ai ame ka wi maopopo, ke hoomau keia mau kupueu i ka. laua hana pela, no 1 a 2 pule hou i koe. Makemake nui na mai lepera i keia wa, ma na lole a me na papale makana a na hoaloha haole o Honolulu e hoouna mai nei, a keia makapeni hoi i kauoha ai no ka pono o ka poe kupono k*e haawiia aku na kokua ana, a ina nohoi e like me ka makemake i ka makana pela nohoi ka hele mau, me ka hoomanawanui i na hana haipule, he mea malie wale no ke kai, a lu-lu hoi ka makani, ke leha ae na maka iluna. Ma ke ahiahi Poakolu, ua ike ia aku la ka mokuahi Mokolii e ko Kalawao poe e hou hoomanawanui mai ana iloko 0 ka ino a hekau ma ka aoao hikina o kahi mokupuni o Mokapu, oia hoi o Rabit Island i ka poe haole hoopae malu i na lako kaua o ka 1893, a malaila oia kahi i moku ai, a ao ia po, a ma ke kakahiaka o nehinei oia i haalele iho ai i ua wahi mokupuni la, a hoi hou aku la i hope, no Maui ame Honolulu ka ihu, nokamea, ina e ino no na wahi apau, e hiki ana no nae i ka moku ke kiola i ka ai ma ka Lae o Papio ma ke awa o Waikolu, i kela ame keia wa ino, aka, ma keia ino ana, aole lua e like ai, "0 Maui no e ka oi." Ke hoomaka nei i keia mau la, ka auau ana o na mai iloko o ka hale auau laau Kepani hou a ka Papa Ola i kukulu iho nei no ko Kalaupapa poe. j he nani kapu auau, ame ka hoomoeia* ana o na paipu e hpomoa ai i ka laau auau, o ka mea nema a hoolialaluila 1 nuiia, o keia hale auau, aolie wahi e ' nolio iho ai. Ke wehe kahi lole, a ke I pau nohoi ka auau ,ana aole no he wahi e kau ae ai o kahi lole, papalo a pela aku, maloko o na paia o keia hale auau, a ua nui ke kamailio mai 0 nā) kanaka ia'u i keia mea, a ua kamailio aku au i ke kauka no keia mea, a e hanaia aku ana paha. no la o na kane e auau ai 1 ka pule, a he eleolu hoi no na wahine a i keia la e puehu loa ai ka lanahu (eoal) a he neo ko keia mau la aku a pau kaikoo o ke awa, alaila, loaa mai ka lanahu ma ka Mokolii. Ua paa loa ae nei ka! hale haawi pipi hou o Kalaupapa nei, he hale nui a nani nohoi, a ina aole e hiki ana i na Luna Haawi P)pi ke hana i ka mea e pau ai ka hookeke, ame ka hakaka ana o na mai, alaila, ua makehewa loa ke kioiaia ana o ke dala o ka lehulehu no na hale kupono e like me keia, a inoino nae ka loaa ana o ka haawina ia i kela ame,/keia ma o ka hookeke ia e loaa ai ka pipi ame kahi samano. Ma na malama o lune ame lulai, e hoomaka ai ke kukulu o ka halepule (Congregational) hou o Kaulaupapa nei, he ?5,000 na lilo i manaoia no keia betela, mawaho ae o na laau kupono ame na mea e ae o ka halepule kahiko e ku nei, e hoohauoliia na haipule a pau mai Hawaii a Niihau. Ke ike mai lakoū i keia hana nui i hoala ia malalo o ke alakai ana a ka Uhane, o ka poe i hekauia a kaumaha me na palapu he nui a ka mai lepera me ka hookaumaha ole ia o na ekalesia a puni ka Paeaina. Ma keia pule no i lpaa mai nei ia'u ka leta a Hon. fl. P. Baldwin o Maui, no kona haawi mai ia'u i na kokua ana no keia hana nui a ko kakou Haku aloha i kaulia ai maluna o ka laau kea. He nui ko'u manawa i iini nui ai e kukuluia keia hale, ua keakeaia mai ia mana o'u, e ko'u mau hoaloha no ka lalau, ame ka pono ole o ka hooponoponoia ana o keia mau ekalesia, e na kahu i pau aku i ka make, ame Rev. M. C. Kealoha i hookuuia aku no k.ahi ana i hele mai ai. 1 keia wa hoi a Rev. D. Kaai e noho

kahu nei. ua pau ka hooilo, a eia i ke kau na holo nei imua. No na mea i koe, a keia pule ae. Me ka mahiehie, A. KAMANU. Kalaupapa, Molokai, Jan. 29. 1897.