Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 1, 1 January 1897 — Page 2
This text was transcribed by: | Carly Climaco |
This work is dedicated to: | Gary and Carol Sakuma |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoolaha Mana *oolio
E h**** *n* *a *a *** Ianuari 1897.
ma ka ** **** e *alamala ka Po@
@no. Ianuari 16, 1897. * la K*ulala Au
puni a e pan**a n* na Keena Aupuni
apau o ka Repubalika ma ia la.
J.A.KING.
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina. Dek 31. 1896
2631-3t
I keia ia i hookohuia aku ai o J.A.
M. OSORIO * Agena Haawai Palapala
Mare no ka Apana o Kohala Akau,
Mokupuni o Hawaii.
J.A.KING.
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina. Dek 14. 1896
2631-3t
I keia la i hookohuia aku ai keia
poe keonimana i poe Komisina Pa no
ka Apana o Kona Akau, Mokupuni o
Hawaii.
J. Coerper,
F. Bron*ame
J. Kaelemakule
J.A. KING
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Dek. 17, 1896.
2629-3t
KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA
APANA AINA AUPUNI MA
AINA HOU (ESPLANADE)
HONOLULU, OAHU.
Ma ka Poalua Ianuari 19, 1897, ma
ka hora 12 o ke awakea ma ke alo iho
o ka Hale Oihana Hooko, e kuai ku
@ala fa aku ai na hoolimalima o kela
mau Apana Aina Aupuni, e waiho la
ma Ainahou (Esplanade) Honolulu,
Oahu.
Apana Helu 32. Hoolimalima oi aku
mamua o $360 no ka makahiki.
Apana Helu 33. Hoolimalima oi aku
mamua o $360 no ka makahiki.
Apana Helu 34. Hoolimalima oi aku
mamua o $360 no ka makahiki.
Apana Helu 35. Hoolimalima oi aku
mamua o $360 no ka makahiki.
Manawa hoolimalima 10 makahiki.
Hookaa mua ia ka uku hoolimalima no
kela ame keia hapaha makahiki.
J.A. KING,
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Dek 15, 1896.
2629-3t
Hoolaha a ke Kuhina Waiwai.
Ua apono ke Kuhina Waiwai i keia
papa inoa o na poe i hoikeia mahope
ae nei no ka lawelawe ana aku ma
kea no Hope Luna Helu a Ohi Auhau
OAHU.
Honolulu………William H. Wright.
Honolulu……………………………
…..Alex. D. Thompson. Hope Elua
Ewa me Waianae….Frank K. Archer
Waialua……………A.S. Mahaulu
Koolauloa…….William K. Rathburn
Koolaupoko Helu 1….William Henry
Koolaupoko Helu 2….Henry C. Adams
MAUI
Lahaina, Molokai me Lanai……..
…………………….G.S. Dunn
Wailuku………William T. Robinson
Makawao…………..A. Gross
HAWAII
Hilo me Hilo Akau….N.S. Willfong
Hamakua…………William Horner
Kohala Hema….Wilmot Vredenburg
Kohala Akau……….Eben P. Low
Kona Akau………..J. Kaelemakule
Kona Hema………..H. John Ahu
Kau…………..William P. Fennel
Puna……………Henry J. Lyman
KAUAI.
Waimea me Niihau…….Th. Brandt
Koloa………………….H. Blake
Lihue……………..J. B. Hanaike
Hanalei……………W. E. Deverill
S. M. DAMON,
Kuhina Waiwai.
Oihana Waiwai, Dek 29, 1896.
2631-2t
HOOLAHA OIHANA WAIWAI.
Honolulu K. H. P. Dek 15, 1896.
Malalo o ka Pauku 35. Mahele 1 o
ke Kumukanawai ua kauohaia kela
ame keia hoa o ka Aha Kuhina e hana
i hoike makahiki no na hana o kona
keena iloko o hookahi makahiki, ma
loko hoi o ka makahiki e pau ana i De
kema*a 31.
Ke kauoha aku nei ke Kuhina Wai
wai i ka poe apau he mau koi ka la
kou i ke Aupuni ma kea no dala, e
waiho mai lakou ia mau mea i keia
keena, ma o na keena la na lakou i
hana ia mau mea iloko o ka manawa
aole e kaa aku mahope o ka hora 12
awakea o ka Poaha, Ianuari 4, 1897,
oiai, mahope aku o ia la, e paniia no
na buke o keia keena.
O na poe a pau he mau dala ka lakou
e paa nei no ke Aupuni, ke kauohaia
aku nei e ho’iho’I koke mai, i ole ai e
hakalia wale ka hookaulike ana i na
helu waiwai no ka makahiki e pau ana
@ Dekemaba 31, 1896.
S. M. DAMON,
Kuhina Waiwai.
2629-6t
OL*LO HOO@@@@ @@@
I @@@@ ai @@@ ka Pau@@ @@ @@ Mo
kuna XXVI o na Kanawai o @@@@.
O na poe apau e paa ana i na pono
wai a o ka poe hoi e uku ana no na
kuleana wai, ke hoolahaia aku nei ma
keia o na uku wai no ka manawa e
pau ana @ Iune 30, 1897, e hookaaia
no ma ke Keena o ka Oihana Wai o
Honolulu, ma ka la @ @ Ianuari, 1897.
O na uku wai apau @ hookaa ole ia
a hala na la he umikumamalima ma
hope iho o ka wa no ka hookaa ana e
uku kauleleia no he 10 keneka.
E hookaaia no na uku wai ma ke
Keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa
Hale.
ANDREW BROWN.
Luna Nui o ka Oihana Wai o
Honolulu
Honolulu, H. I. Dek 17, 1896.
2629-3t
HOOLAHA NO NA AINA AUPUNI.
Ma ka Poaono, Ianuari 16, 1897, ma
ka hora 10 A. M. (kaka@iaka) ma ke
keena oihana o W. O. Aikeu, Hope
Agena, Mahele Aina Eha, Paia, e kuai
@a aku ai he Apana Aina Aupuni ma
Keahua, Kula, Maui, @ma Makawao
Lalo) maloko o laila 27 97-100 @ka.
Kuike ke Dala ma ke Dala Gula o
Amerika.
Kumukuai oi aku maluna o $279. 70.
E ikeia no ke kii o ke anaia ana
a pela aku, o ka Apana aina maluna
ae nei, ma ke keena o ka Hope Agera,
Paia, Maui, a i ole ia, ma ke Keena
o na Aina Aupuni.
J.F. BROWN
Agena o na Aina Aupuni
Hanaia, Dek 16, 1896.
2629-td
OLELO HOOLAHA NO NA AINA AU
PUNI
Ke hoolahaia aku nei ma keia, ua
hiki ke noi ia mai keia mau aina ma
Hamakua, Hawaii, ma ka hora 10 A.
M., a mahope aku paha, o Ianuari 15,
1897, malalo o ke Kanawai Aina o 1895,
no ka Pono Kuai Hoolimalima a Ku
leana Aina paha ma ke Dala Kuike;
a-i-ole-ia, elike me ka makemake o ka
mea noi, malalo o na kumu i hoakaka
ia malalo iho nei:
Kahi i w@@ho ai, Waiwai’o
Mahele o ka Ahu Helu o ka i koho ia
puaa kokoke i Apana. Area. no ka eka
Honokaa………..1 48.65 $5 00
“………..2 64.03 5 00
“………..3 57.01 7 50
“………..4 57.40 7 50
“………..5 63.91 5 00
“………..7 65.70 10 00
“……….. 8 66.51 10 00
“……….. 9 78.55 10 00
“……….. 11 68.76 10 00
“…………13 82.27 7 50
“……….. 14 84.89 10 00
“……….. 15 67.05 12 50
“……….. 16 78.08 12 50
“……….. 17 89.09 12 50
“……….. 18 18.24 10 00
“……….. 19 21.52 7 50
“……….. 20 22.84 7 50
“……….. 21 20.27 7 50
“……….. 22 20.82 7 50
“……….. 23 23.45 7 50
“……….. 24 29.70 7 50
Mahele o Paauilo........... 5 26.80 10 00
“……….. 6 20.00 10 00
“……….. 7 72.00 10 00
“……….. 8 66.00 15 00
“……….. 9 31.20 10 00
“……….. 10 26.00 12 50
“……….. 11 30.00 12 50
“……….. 12 74.60 10 00
“……….. 13 73.04 12 50
“……….. 14 74.63 12 50
“……….. 15 81.04 10 00
“……….. 16 73.30 10 00
“……….. 17 70.82 10 00
“……….. 18 70.36 12 50
“……….. 19 71.28 12 50
“……….. 20 70.61 12 50
“……….. 21 33.00 10 00
“……….. 22 54.40 10 00
“……….. 23 54.60 12 50
“……….. 24 58.83 12 50
“……….. 25 75.16 12 50
“……….. 26 36.17 10 00
“……….. 27 40.53 10 00
NA KUMU HOAKAKA KUIKAWA
(ELIKE ME KA MAKEMAKE)
E hookaaia ka hapaha o ke kumu
kuai mahope koke iho o ke kuai ana,
a o ke koena aku ma na hookaa like
ana iloko o hookahi, elua ame ekolu
makahiki mahope aku, me ka ukupa
n@@ no ka makahiki ma ka 6 pa-keneta
aka nae, ina e uku e mai an aka mea
kuai aina i ka hookaa piha no ia
makahiki mamua o ka wa no ka hoo
kaa ana, alaila, aole uku-panee.
E hoomaka ka mea kuai e hana
maoli maluna o kona apana aina iloko
o ka makahiki mua o kona paa ana,
a hoomau aku hoi ia hana iloko o na
makahiki aku i koe elua, a ma ka hope
o ke kolu o ka makahiki ua mahiia e
ia ka iwakalua-kumamalima hapa
@aneri o ka aina.
O na hana hou, ma ke kukulu ana i
na hale (non aka waiwai io o $500.00
no na apana aina i oi aku mamua o
50 eka, ame $250.00 no na apana ma
lalo o 50 eka) ma ka hope o ekolu ma
kahiki.
E kanuia a e hoouluia he averika o
umi kumu-laau (timber) mau laau
malumalu a hua-ai paha, ma ka eka
hookahi.
E hanaia no he aelike, e komo ana
kela mau kumu i hoikeia ae la ma
luna, me ke Aupuni, aole hoi e hiki k@
hana@a kekahi palapala hoolilo (as
signment) malalo o ua aelike la, ke
ole e loaa mai ka ae ana, ma ke ka
kau, a na Komisina Aina Aupuni.
Ma ka pau ana o na makahiki ekolu,
@@ e hooko popo maoli ia na kumu
apau o k@ @@like e loaa no i ka mea
kuai mai he kuleana aloalo (fee simple)
@@@lei no ua nina la.
Aka ma ka wa e hiki ole ai ke hoo
koia na kumu e hiki no i na Komisina
ke paa hou mai i ka aina, a hiki nohoi
ke kuai kudala ma ke kuai holookoa
paha, a ma na apana paha, no ke dala
kuike a ma ke hookaa liilii paha: a
ina ma ia kuai ana, ua loaa mai ke
dala i oi aku mamua o ke kumukaui
mua e loaa no i ka mea i kuai mua mai
loko mai o ia mau huina dala kana
mau dala i hookaa ai i ke Aupuni, ma
ka helu hookaa no ke kumukuai, me ka
uku-panee ole nae, a e loaa hoi ka
mahele averika (pro rata) ma ia kuai
ana, elike me ka averika o ka huina
o kana mau hookaa ana. Aka hoi, ina
i emi mai ka huina dala i loaa mai ma
ia kuai ana, malalo mai o ke kumukuai
mua, alaila, o ka huina e ho’iho’iia
aku ana iaia, e heluia hoi a ma ka
huina pro rata (averika) maluna oia
huina o kana mau hookaa ana.
E waihoia aku na noi apau i ke keena
o ka Hope Agena, Chas. Williams, ma
Honokaa, ma ka la i hoikeia maluna
ae nei a mahope aku oia wa.
O ke noi mua e loaa mai ana no ke
kahi apana aina, oia ke kumu alakai
e hooholoia ai ke kulana kuai o ka
apana aina e laweia ana.
Na makaukau-He mea pono ke loaa
i na poe noi apau a o ka poe kuai paha
na makaukau, i koiia ai na poe noi no
ke kuleana kuai Hoolimalima, amen a
Aina Kuleana ma ke Dala Kuike, a e
hana nohoi i olelo hoike i hoohikiia.
E loaa no ke kii amen a olelo hoa
kaka hou aku, ma ke keena o ka Hope
Agena, ma Honokaa, a ma ke keena
o na Aina Aupuni ma Honolulu.
Hanaia Dekemaba 11, 1896.
J. F. BROWN,
Agena no na Aina Aupuni.
2629-3t
HOOLAHA NO NA AINA AUPUNI.
Ma ka Paono, Ianuari 2, 1897, hora
12 awakea, ma ke Keena o J. Kaelema
kule, Kailua, e kuai kudala ia aku ai
malalo o na olelo o ke Kanawai Aina
no na Kuleana Aina Dala Kuike, ka
Apana aina Aupuni i ikeia, ka Apana
@ Puaa, Kona Akau.
Ka nui—8.73 eka.
Kumukuai oi aku maluna o #34.92.
Ma ka Poalima, Ianuari 15, hora 12
awakea, ma ke Keena Oihana o E. D.
Baldwin, Hilo, e kuai kudalaia aku ai
malalo o na olelo o ke Kanawai Aina
no na Kuleana Aina Dala Kuike, Apana
50 eka.
Kumukuai oi aku maluna o $300.00.
A ma ia manawa hookahi no ame ia
wahi e kuaiia aku ai nohoi na Apana
14 ame 15, Olaa, maloko o laila he 100
eka, ma keia mau kumu nae, oia ho@
Kumukuai oi aku maluna o $600. E
hookaaia mai ka Akahi hapalua o ke
kumukuai i lilo ai, ma ka la i kuaiia
ai, a o ke koena aku, ma na hookaa
hapa like ana iloko o hookahi, elua
ame ekolu makahiki, me ka uku-panee
o eono pa-keneta no ka makahiki.
E hoomaka ka mahiia ana amen a
hana hou iloko o ka makahiki mua, a
hoomau aku iloko o na makahiki hope
aku elua. E mahiia a e hanaia iho na
hana hou maluna o ka Iwakalua-kuma
malima (25) pa-keneta o ka aina, i
hiki ka waiwai io i ka $500, mamua ae
o ka pau ana o ke kolu o ka makahiki.
A ma ka hope o ke kolu o ka makahiki
ina ua hanaia ka huina piha o ka ma
hiia ana amen a hana hou, me ka
uku piha o ke kumukuai, a hookoia hoi
na kumu apau a hoea ia wa, e hoopu
kaia aku no he Palapala Sila Nui no
ua aina la.
E loaa no na hoakaka piha ma ke
Keena Aina Aupuni, Honolulu: a-i-ole
ia, ma ke Keena o ka Hope Agena ma
Hilo.
J.F. BROWN,
Agena o na Aina Aupuni.
Hanaia Dec. 22, 1896. 2630-3t
Ka Olelo Hoolaha a na Luna
Auhau.
I na kanaka ame na poe apau i ku i
ka hookaa auhau maloko o Ko Hawaii
Pae Aina:
Ke hoolaha aku nei ma kela na Lu
na Auhau o Ko Hawaii Pae Aina, e ha
mama no ko lakou mau keena oihana
mai ka LA EKAHI AKU A KA LA
KANAKOLU-KUMAMAKAHI O IA
NUARI, pau pu ia mau la, mai ka hora
9 a.m. (kakahiaka) a ka hora 4 p.m.
(ahiahi koe nae na La Sabati amen a
ia kiulaia), a ma na Poaono hoi, i ka
hora 12 o ke awakea, a o na poe apau
i ku i ka auhauia ma Ko Hawaii Pae
Aina i oleloia, ma o ko lakou kuleana
ponoi iho, a ano Kahu Hanai, Luna
hooponopono Waiwai, Luna Hooko
Kauoha, Kahu Waiwai, a ano e ae
paha, ua kauohaia lakou ma ke Ka
@awai e lawe mai i na Luna Helu Au
@au, iloko o ka manawa i hoikeia ae
nei, i mau papa hoike auhau oiaio o
ko lakou mau Auhau Kino amen a
Auhau Waiwai-Waiwai paa a waiwai
lewa.
Ka ko@@i@ aku kou n@@n@o e h@@
@@@@@@@ iho i na R@l@ @ ka Papa H@@@
kuulike Auhau ame ka Ohi ana i @i
Auhau no Ko Hawaii Pae Aina:
Helu 1—E auhau ka-okoa ia ka waiwai
lo o ka aina mai ka waiwai io mai
o na hale amen a hana hou.
Helu 2—Ma ka hana ana i ka palapala
hoike papa helu waiwai @auhau@ e
hoakaka i ke aianui a me ka heluna
o na apana pa-hale maloko o ka
kulanakauhale (town). E hoaka
kaia hoi na apana aina ma na kua
aina, ma ka hoike ana i ka inoa
o ka Ili ame ka Ahupuaa i waiho
ai ua mau apana la me ka helu o
ke Kuleana Hoona a me ka Pala
pala Sila Nui i paaia ai ua poe aina
la Pela no hoi, e hoike mai ina
ua kuai lilo ia aku kekahi waiwai
iloko o ia makahiki ia wai la i lilo
aku ai a heaha la ke kumukuai.
Helu 3—O na Hoike no na Waiwai
Lewa, oia no na mea i paa maloko
o kau mau buke hoomanao waiwai
o ka la 1 o Ianuari, 1897.
Helu 4—Malalo hoi o ka Mahele no na
Kuleana Hoolimalima, e pono e
haawiia main a Hoolimalima apau
ka loihi o ko lakou mau manawa
ka uku ame ka manawa hoolima
lima i koe.
Helu 5—O na mahinaai apau e ulu ana
o kela ame keia ano, i hoakaka ole
ia maluna ae nei, ua ku i ka au
hauia. O ka Raiki e ulu ana, e
auhauia ma ka la 1 o Mei.
Helu 6—O na Papa Hoike apau e pili
ana me keia hoakaka, he mau ma
hele lakou no keia, a e pono no e
hoopihaia lakou apau, penei:
Papa Hoike A—I hoailonaia “Na Ko
Ulu.” Eia na hoakaka i make
makeia: Heluna o na Eka kea no
Waiwai io no ka Eka, a me ka
huina i kohoia o na tona Kopaa e
loaa ana mai ke oo ko mai.
Papa Hoike B—I hoailonaia “Na Aina
Hoolimalima,” e hana elike me na
hoakaka a ka Rula Helu 4.
Papa Hoike C—I hoailonaia “Na Aina
Alodio,” e hoakaka elike me na
olelo o ka Rula Helu 2. E hoike
mai nohoi ina paha he Aina Ulu
laau, Ko a Hanai Holoholona paha.
Papa Hoike D—I hoailonaia “Papa
Helu o na Pipi,” oia ka heluna nui
ame ka waiwai io o no pipi hana
ame na pipi ma ke pu-a na pipi
waiu amen a pipi bulu—Hawaii
nei a mai na aina e mai paha.
Papa Hoike E—I hoailonaia, “Olelo
Hoakaka i kauoha@a no ke Kahua
Waiwai io o no Oihana Imi Loaa
i kauohaia ma ka Pauku 68 o na
Kanawai o 1896 @@ hoike no kea no
o ka oihana ma ka makahiki i hala.
Huina nui o na loaa. Huina nui
o na puka maoli. Huina o na
tona—no ke oo ko hope a raiki
paha. Kuai ana i na Mahele Ku
leana hui. Ka inoa o ka mea kuai
aku, ka inoa o ka mea kuai mai,
heluna o na mahele, kumukuai i
hookaaia, heluna o na tona, ka
huina o ke oo (ko kope a raiki
paha. Ed.) i kohoia no ia maka
hiki aku. Huina waiwai io i koho
ia no ka oihana imi loaa.
Helu 7—O na Waiwai Hoolilo apau
mai kela ame keia wahi mai, i
bonaia a bona ole ia, e auhauia no
maanei.
Helu 8—O na Auhau Kino e hookaala
no e kela ame keia kane o Ko Ha
waii Pae Aina, mawaena o na ma
kahiki he iwakalua ame kanaono
ke ole e hookuuia ma ke Kanawai.
JONATHAN SHAW,
Luna Helu o Oahu.
C.H. DICKEY,
Luna Helu o Maui.
H.C. AUSTIN,
Luna Helu no Hawaii.
J.K FARLEY,
Luna Helu no Kauai.
Aponoia e
S.M. DAMON,
Kuhina Waiwai.
2631-2ts
Hoolaha Mana Hooklokoolo.
AHA KAAPUNI O KA APANA
Elima, Ko Hawaii Pae Aina.—Ma ka
Hooponopono Waiwai. Palapala Luna
hooponopono Waiwai.
Ma keia ua hookohuia aku o Mr. C.
H. Bishop o Lihue, Kauai, i Lunahoo
ponopono Waiwai me ka Bona ole (De
Bonis Non) no ka Waiwai o Kapale
Hua (k) i make, o Wailua, Kauai, ma
mua.
Ma ke kauoha a ka Lunakanawai o
ka Aha Kaapuni o ka Apana Elima,
ma keia la 5 o Dekemaba, 1896.
R. W. T. PURVIS,
Kakauolelo o ka Aha Kaapuni o
ka Apana Elima.
2628-4ts
He mea pono i kela ame keia ohana
ke loaa ona laau lapaau mama no na
ma’i o ka opu. I laau lapaau puhili
ole no ka “Moku ino loa o ka lepo”
(Diarhea) Nahu, Umii. Kolera amen a
ma’i apau o ka opu, aole he laau la
paau oi aku o ka maikai elike me ka
PERRY DAVIS LAAU PENIKILA
(Pain Killer). Ua lawelaweia keia
laau no na makahiki he kanalima, a ke
hana mau la nei i kela ame keia la,
ma na aina apau o ka honua nei. O
ka Hui Kuai Laau Lapaau o Hollister,
ka Agena.
KA
Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki…$2.00
No Eono Mahina…1.00
Kuike ka Rula.
PUKA ANA 1Pule 2Pule 3Pule 4Pule 5Pule 6Pule
Iniha.. $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $3.50 $4.00
2 Iniha.. 2.00 2.75 3.50 4.00 4.50 5.00
3 Iniha.. 2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00
4 Iniha.. 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50
5 Iniha.. 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00
Iniha.. 4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoounaia
mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa,
e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe
hookomo ia.
HOOPUKALA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
C.G. BALLENTYNE, Luna Nui
JOSEPH M. POEPOE, Lunahoo
ponopono.
Honolulu, Oahu.
POALIMA…..Ianuari 1, 1897
ALOHA MAKAHIKI HOU.
Me ka houpo i manaiia me ka haouli,
ka umauma i lupeaia me ke ohooho
hakukoi a ka mahiehie, ke haawi aku
nei ke KILOHANA POOKELA O K@
LAHUI HAWAII i ke ALOHA MAKA
HIKI HOU i kona poe heluhelu mai ka
oili ana a ka la ma Kumukahi a pulelo
i ka mokupuni kaili la o Manokalani
po, a ke lana maoheohe nei ka manao
e lilo ana keia makahiki 1897 a kakou e
nee aku nei, i makahiki e hoolaupaiia
mai ai na hoohihimanu ana a na haa
wina hoopomaikai maluna iho o kakou
apau.
Happy New Year oe, e ka hoaloha
Ka Makaainana, aole makou e poina ia
oe e Ke Aloha Aina, nou no kekahi
mahamaha mailani o ko makou aloha
makahiki hou, a e ka ipu-inika kau
lana o ka uka iuiu o Makawao, ka oiwi
i hahei ae i ka lipine hookaulana no
“Ke Aloha Aina Oiaio,” me oe ko ma
kou welina mahiehie o ka Makahiki
Hou, a ke nonoi ae nei makou me ka
manaoio naueue ole, “I hookahi a ka
kou kaunu i Waiolohia,” e huki like
kakou imua no ke Aloha Aina Oiaio
Loa ia Hawaii Aupuni, ia Hawaii Aina
@ i@ Hawaii Lahui Mai @l@wa ae i
hope no na mea i hala, aka e kikoo
aku kakou apau imua, i keia makahiki
a kakou e hookamaaina aku nei, a
hoea aku kakou i ka lokahi ana o ko
kakou mau manaoio pili Aupuni, ma
luna o ke kahua hana hookahi, oia
hoi ka Pomaikai Holomua Loa o ko
kakou Aina Hanau.
Nolaila, e Aloha Makahiki Hou ka
kou apau. Happy New Year ia oukou
apau.
E KE KEIKI A KE KANAKA!
E Ku a e Noonoo, a e Hooholo
me ke Kuio, a Hooko aku
me ke Kanalua ole.
He mea oiaio, ua oni ua kaanini, ua
kunewa ua hala a ua niniau aku la ka
makahiki 1896, ua koia aku la oia
iloko o ka poli-kua koliuliu o ke au
manawa huli hoi hou ole mai, a oia
kou mea e ke keiki a ke kanaka e ku
nei ma keia la, a puana ae la, “Ua
hala ka makahiki 1896, a eia au ke
hehi nei i ka paepae o ka makahiki
1897.” Ae—ua hala io kela makahiki,
e ke keiki i hanauia mai e ka wahine:
aka, e hoolono mai i ka leo, e maliu
mai i ka olelo aku. “E ke keiki a ke
kanaka! E ku a e noonoo, a e hooholo
me ke kuio, a hooko aku me ke kana
lua ole.” Ae—e lilo ka makahiki i
hala aku la mai a oe aku i kumuao
nou, no kau mau hana o keia makahiki
e nee aku nei, e lilo na haawina po
maikai i loaa ia oe ma ka makahiki i
hala i mau kumu-alakai makamae nou
ma keia makahiki e paholaia mai nei
imua ou, a e ku mai hoi na haawina o
ka paka-laki am eke aumeume i mau
pohaku pakika e makaala loa ai oe nou
iho, i ole ai oe e haawe i na haawina
a ka limu ka kanaka o Manuakepa.
E paio aku oe i keia makahiki i kaa
wale aku ka hoomaunauna dala wale
ana mai a oe aku, aka, i kokoke mau
mai imua ou ka ipu alapada o ka ho
iliili dala ana, me ka hoomanao mau
ana, oia kou puuhonua, ke hoea aku
oe i na makahiki kanikoo, ka wa e alu
alu mai ai ka ikaika o kou oiwi kino
a houukuia mai ka oolea o kou mau
olona, ka wa hoi au e olelo ae ai, “Ua
poohina au, ua palupalu, a ua pau kahi
ikaika.” E malama i kau mau loaa o
keia mau la ikaika o kou kino, mai
hoomaunauna a kiloi wale, o mihi aua
nei oe i kou mau la elemakule. E
hoomanao i ka noeau o Solomonea i
hookawowoia iloko o keia mau mama
laolelo:
“E hoomanao oe i kou Mea Nana i
hana,
I na la o kou noho opiopio ana,
Oi hiki ole main a la ino,
A hookokoke ole ia main a makahiki,
Au e olelo ai
Aole o’u oluolu i keia mau mea
I ka wa i pouli ole ai ka la @@ @
malamalama.
O ka mahina hoi ame ma hoku
A hoi ole mai na ao mahope o k@ @
I ka la i haalulu ai na kia@ ha@
A kulou ilalo na kanaka ikaika
A oki ka poe wili no ka hapa.
A i pouli ai na mea nana ma n@
puka makani:
A paniia na puka ma ke alanui.
I ka wa i uuku mai ai ka leo o k@
wili ana;
A e ala ae oia i ka leo o ka manu.
A e hoohaahaaia na kaikamahine lea
i ke oli apau.
A makau lakou i na mea kiekie:
Aia hoi ma ke alanui na mea e weli
weli ai,
Ua hoopailua hoi ka laau aiemona,
A o ka uhini, he mea ia e kaumaha a
A e lilo nohoi ka huna kepa i mea
mikomiko ole,
Oi moku ole ia ke kaula kala.
Aole hoi i naha ke kiaha gula
Aole nah aka bakeke ma ka punawai
Aole hoi i naha ke kaa ma ka luaw@@
Nolaila, e ku me ka noonoo ana
ke kanaka no keia makahiki au e h@
aku nei imua me kou papa heena@@
o keia ola ana, ma na opuu nalu apau
koia ia aku ai kou alahele. Maluna a@
o na mea apau, “E hoomanao oe I k@
Mea Nana i hana.” Ae—mai au’a @
i kau mau hoowaiwai ana i na hana
holomua ai ke Aupuni o ke Akua, oi @
oia ka mole am eke kahu o ka @
Akua mau hoopomaikai ana mai ia @
Ea. E hoomanao i ka olelo a Malaki, k@
kaula:
“E pono anei i ke kanaka ke hae @
ka ke Akua? Aka. Ua hao oukou @
ka’u: a ke ninau mai nei oukou, ma
ke aha ka makou i hao ai i kau? @ @a
hapaumi o ka waiwai, ame na moha@
Ua hoahewaia oukou i ka poino; n@
kamea, ua hao oukou i ka’u, o keia @@
huikanaka apau. E lawe mai i na wai
wai hapaumi apau iloko o ka hale ah@
waiwai, i ai maloko o ko’u hale a
hoao mai oukou ia’u ma ia mea wal@
a Iehova o na kaua, i wehe ai pa@
au i na puka wai o ka lani, a e nini@
iho i ka pomaikai maluna o oukou
lawa a hu.”
Aole a makou olelo paipai nui @
e uwalo aku nei imua o ka lahui Op@
Hawaii, aka o ke kahea wale ana a@@
no ia lakou. “ E ku a e noonoo, a
hooholo me ke kuio, a hooko aku @
ke kanalua ole,” elike no me ka ma
kou i hoike ae la. E Wawaii aloha
kuliaia i ka nuu i loaa ke kuonoo@@
oe; paa ia ka Pono i loaa ai ka ipu@@
kui alakai poaeae ole e hele pa@ ka@
ai oe ma kou alanui i keia makahiki
1897. @ m@ @@@ makou h@@ki ana i k@ @
kanaenae aloha, ke puana ae nei m@@@
kou ALOHA MAKAHIKI HOU kak@
apau.
Peresidena Kalivalana ame
Liliuokalani.
Ina he oiaio na lono i loaa mai nei
o kakou nei, no ka manao ana @ P@@
sidena Kalivalana e haalele iho @ @@
kulanakauhale o Wasinetona @ @@
aku no kekahi huakai a makou i ka@
ai he “huakai lawaia alalauwa, @ i m@@
hoi nona e halawai kino ole ai me Li
liuokalani, alaila, ua hoike mai k@
kauaka koikoi o kea o nei i keka
hiohiona nawaliwali ma kona aoao @
kona aa ole ana e ku mai a halwa
mai me kekahi wahine i noho ai o@
he mea aie kaa ole, mamuli o ka@@
mau olelo hooia ponoi iho. He oiaio
nae, aole o makou kuleana ma keia
mahele o kona kulana, aka ma ke a@@
nae o ke keehina ana i makemake ai
lawe ae a hana aku; no kona make
make ole e hui a halawai me Li@i
elike me na lono i loaa mai, mana
makou he kuleana ko makou e n@m@
aku ai ia ano hana a ua Pereside@@
la o na Mokuaina Hulia o Ameri@@
Huiia.
Hookahi mea maikai maopopo @@
i ikeia ma keia hana a Peresi@@@
Kalivalana, elike me keia i lohe ia @@
nei, aole ia ma ke kulana o ka hoi@@
ana mai i ke Aupuni Moi, ellike me @@
wawa olelo i lauahea ai ma na la
hala ae nei, oia hoi ua kanoha ma@
mai nei no oia ia Liliu e holo aku
Wasinetona. E kala kahiko no k@
Kuokoa i hoike aku ai i ola-honua u
hooki loa o Peresidena Kalivalana
kona manao ana e hoihoi mai i ke Au
puni Moi o Hawaii, elike me kana
hana ai ma ka makahiki 1894. Ua @@
mua aku ke Kuokoa, aohe manaola@
no ka hoihoi Aupuni Moi mai a Ameri
ka Huiia mai, a pela nohoi ma@
Enelani mai. No ka pomaikai o @@
lahui ake olalo mawaena o na Hawaii
maoli, ke hoaiai aku nei makou i k@@
mau manao, i mea e ike ai lakou ao@
hana hookalakupua e hoea mai an@
mai a Kalivalana mai no Hawaii ne@.
He wahi kaikamahine uuku ka M@
C.M. Dixon, he kanaka kalepa ka
maaina loa ma Pleasant Ridge, Fu@@@
Co., Pa. ae loaa mau ana ia i ke ku@@
ho, aka, ma ka wa e ikea mua ia ai na@
ouli o ua ma’i la e kau mai ana ma
luna o ua kaikamahine la, ua haawi
aku la kana wahine i ka LAAU KUNU
A KAMALENA, a loaa mau no ka olu
olu hikiwawe. He 25 a he 50 keneta
no ka omole e kuaila ana e na poe
kawili laau lapaau apau amen a poe
kuai laau; Benson, Smith & Co., na
Agena o ko Hawaii Pae Aina.