Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 42, 16 ʻOkakopa 1896 — NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NU HOU HAWAII

f • 'n.'iu la owHnwela keia o kakou e iu-i. i a lioopaneeia ka moolelo o Makua K .'imana mai ka pepa aku o keia pule .«..i i keia puii- ue, puka aku. »h onawilwali ko ka loio J. K. Kahookano i keia uiau la e waiho mai jni. iVla ko makou lohe mai. K» 1 lonolonoia mai nei, he "inisua" i ('oopaa poho) ko ka moku I ili iho n< i ma Laeahi, i iilo ae nei ia Alani ma. K* lohelohe wale ia aku nei, e makemaki' ana ka Hope Ilamuku e liio i h«>a no ka Papa Loio o Hawaii ad. Aoh<* liewa oia. K p manao ia kekahi poe keiki lalauai o "Na Wai-eha," e kukulu i hale hana hau paa ma ka aekai o ke kai liolulioiu o Kahului. Ma ka Poakahi nei i ku mai ai ka i:;okuahi "Peru" mal Kina mai, me na l'.iko paahana 26*3 ka nui no na kula ni.ihiko o Hawaii nei. K«* hoopioo mai nei kekahi poe Pake «• Monolulu nei. eia ka, ke noho pu nei kt kahi Pake mauka ae nei o Pauoa, kekahi wahine ano kupua. Ma ka auwiua la o ka Poaono aku iu i i laweia aku ai kekalii poe mai lepeia mai Honoiulu aku nei no Kalawao, nialuna aku o ka mokuahi Hawaii. Ma ka Poaono o keia puie aku nei, inma o ka Aha Apana o Koolauloa, l.unakanawai Wiiliam Rathburn, ua lioopaiia he elua mau puhi waiona mai kt awawa kauiana ae o Kahana. Ho Ahu-mele ku i ka noli nowelo ke unikiia mai ana e kekahi poe ioea mele 0 kakou nei mnloko o ka Hale Paikau Koa ma Haimoeipo ae uei. ke hoea aku 1 ka po o ka la 31 o keia inahina. l'a lono iauaheaia mai Hawaii mai, r manao ana ka. ke keiki ialawai o ka uka o Mana. e hooholo i mokuahi holo pUi aiua nona. mai ka inokupuni mai o Hawaii a hoea i Honolulu nei. Pela io anei? E malamaia ana he anaina hoohiwahiwa e ka Hui Hawaii a na Keiki a ka Hookahuli Aupuni Amei ika. ma Honolulu nei. maloko o ka hale o ka Hui Opiopio lini Pono Karistiano. i keia po Poakahi ae, Oot. 19. Mamuli o ke onawaliwali o ko makou makamaka a hoaloha Mr. F. J. ] IVsia ma ka Poakahi nei, aoie i puka mai ka Ka Makaainana ma ia ia. titke me ka nioa uiaa mau: aka, ma ka i\>alua mai kona puka aua mai. Ma ka Poaha nei i haaleie mai ai o Mr. O. J. Waller ia Honolulu nei f maluna o ka mokuahi "Monowai." a holo aku Ia oia no Kaleponi no ke kii ana > kuna ohana mulaila a huli hoi hou mai i na kaiaulu oluolu o Hawaii nei. No ka lehulehu loa o na haumana i konio uia ka Papa Kula olelo Hawaii e aoia nei e ka Lunahooponopono o keia maloko o ka hale Ahahui Opiopio o Honoiulu uei. ua manaoia e mahele i eiua ih> kula iloko o ka helKHionm a 1 elua papa kula. Ma ka auwina la Sabati nei i malamaia ai ke anaina hoolewa o Kapena Alik*" MeGregor e ka Hui Malu Hawaii. Ona i»oe hupai pahu, oia o Kap«>na Ktng. Kapena Campbeii ame Ka*H»na Gr«gory, nmo Messrs. Q. P. Wil('er, Wallaee ame Sutherland. Ua kanuia oia ma ka pa iiina ma Nuuanu. Ke hi*auia nei i kei» wa kela kahua kini pojh> "tenisa" ma ke Aianui Kuakini. A ma ka nana aku. he wahi maikai lqa ia no ia hana, oiai. e loaa mau ana na i>oe hoohala manawa ma ia kahua i na koaniani makani oluolu o ka wao aala o Nuuanu. Ma ka po Pv»akoiu Oct, 14. ua haawi ae na hoahanau o ka Skal««ia o l«su Karisto o na Poe Hoano o na La Hope 1 Hoonohonoho Hou ta. he analna haipule a hoaiohaloha maioko o Mililani Hale. no ka kaawi Ana i ko lakou aloha ia 0. J. Waller, ko lakou kahu ekaieeia i haaleie iho ia Honoiulu nei maiuna o ka mokuahi Monowai a hala aku Uno Ameiika Hulia. t*a makana &* ka Hui Wahiue o loko o ia Skale«ia iaia h* kapa apana i huma laK ia; a he p&pa ahaaina hau-karimt hol kekahi i paholaia ae.

Va pau loa ae nei \ wa i «nufcjsa p Kauka ka &i-k* Moo5e!o Hawaii a Dav}<! Jfak*< niai ka o;*k« Hawaii' mai a ka oleio iV-ri<an.3. H<? nīan wah', h-emahema a o kii peuo, no ia o na hana ao ta buk<?, a eaakaukaa bo! no kcr pa'i ana. I a hoopauia o J. D. panKa mai koea noho iunakula ana no na kuia Aupuni o Kona Akau. A ua koopaila oia no koß{s hoolo nna. aole«? hoopina ina pepa hvii; kanaka o ī n<?i tmr.a ok& Aha • ° Akiiu. Aoio l maopopo . *• V !-ri > nanji ana ,i keia ka-..-i-.iA ... e ..d o Hawaii. I.a !oaa nia: ka lohe mai ka mokupuni mai o Kauai. ua ikeia ma ka helukanaka ana iho nei o loko o ia moku- ! punl i kela kau, he 3500 na poe hou i komo aku īloko o ia mokupuni i ko ka ; helu-kanaka m»m i ikeia. Asa ma ka Apana o Waimea keia mahuaaua Soa ana. Mumu'l o ka oiuolu ana ae nei o K;-uka Hae. ka makua o na Kahunapule Hawaii o keia mau la, ua hoomaka hou ia ka hoonohonohoia ana o ka Buke Ao Pilioleio Hawaii. i hookauluaia iho nei no kekahi wa ioihi, mamuli o kona piiikia ana. He buke waiwai nui keia. Ma ka po Poaono nei, ua ikaika loa ke "ku-a-ua iani pili" o ka paii o Nuuanu, ke hoi luuluu la ko makou kiu mea hou o na paii Koolau, me he keiki ia no ke one o Mahamoku ka pakika, ka pahee i ka limu ka kanaka o kepa. E mea hoi kau. ua loaa i ka makani wili ahia o Kahana. Pau ae la keia! No more. L'a huli hoi mai ka Hui kinipopo Hoku mai Maui mai ma ke kakahiaka Sabati aku nei, maluna mai o ka mokuahi Kalaudine. Oka paani hookuku kinipopo mawaena oia hui ame ka hui o Wailuku, ma ka auina la Poaono aku, ua lilo ka lanakila i ko Honoluiu nei mau kaeaea. He 16 puni ako Honolulu nei poe i ka 12 a ko Maui poe. "Honoiuiu no ka oi." E weheia ana ka Hale Mele Hou no ka wa mua loa mahope iho nei o kona kapili hou ia ana ke ahiahi Poalua, Novemaba 3 ae nei. He ekolu mau po e hoikeia mai ai na hana noeau a ha poe puukani himeni ame kekahi poe loea e ae i noke iho nei i ka hooikaika. Novemaba 3, ka mua; Novemaba 5, ka lua; a Novemaba 7, lee koki. O ka po hope, oia ka po Aha Mele maoli e himeni ia mai ai e na puukani wae. He poe kanaka makua kekahi e hele nei i ke kula po ma Koleaka ae nei, no ke ao ana i ka ike olelo Beritania. 0 na poe i ikeia aku e ko makou kiu r oia o Haiola, Kahaiao, Kamaile o ka makeke kuai i'a, Kumakahlapo ame Naai o ka haie hana wai momona o Hollister. B hoomanawanui e pono ai. Aole hewa oukou ke lawe i ke Kuokoa 1 loaa ia oukou he kokua ma o ke Ao Pillolelo Enelani la e puka nei ma kona mau kolainu.