Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 40, 2 October 1896 — Page 2
| This text was transcribed by: | Mary Miller |
| This work is dedicated to: | HCSA papa 'olelo Hawai'i |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoolaha Alana Looko.
Ua hookohuia aku o J. S. Garnett, Esq., i keia la i hoa no ka Papa Alanui no ka Apana Auhau o Hana, Mokupuni o Maui, ma kahi o Otto Uana i waiho mai.
J. A. KING.
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Sept. 11, 1896.
2916-3ts
BURO O NA PALAPALA HOOLILO.
Honolulu, H.I., Sept 21, 1896.
Ke hoolahaia aku nei ma keia, o na palapala kuai apau, na bila kuai a pela aku, e waihoia mai ana no ke kakau kopeia, he mea pono ke kulike me ka Pauku 7 o ke "Kanawai e pili ana i ka Auhau Hoailona Pai," a penei ka heluhelu ana:
"E hoakaka pono ia ma na huaolelo moakaka na kumukuai dala iloko o na palapala apau, a o na kumu e ae apau e pili ana i ka auhau ana o kekahi palapala e hoakaka pono ia."
O na palapala i waihoia mai no ke kope ana i hooko ole ia me na olelo o keia Pauku, e hooleia no, malalo o ka mana o ka Pauku 9 o ua Kanawai la, a e hoike ana penai:
"Aole e kakau kope ia kekahi palapala i kupono ke kuniia e ka Luna Kakau Kope, aole nohoi he mana oia palapala iloko o kekahi Aha Hookolokolo o keia Aupuni, ina aole i kuni pono ia."
THOS. G. THRUM,
Luna Kakau Kope.
Aponoia:
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
2618-3ts
I kulike ai me ka Pauku 1 o ka Mokuna XXXV o na Kanawai o 1888, i keia la ua hoano-okoa aku au he pa no ka hoopaa ana i na holoholona hele-hewa ma Kalepolepo, maloko o ka Apana o Makawao, Mokupuni o Maui, ma kekahi Apana aina e waiho ana ma ke kihi Akau-komohana o ka aina Hanai Holoholona i ikeia ma ka inoa o "Kapuhau," ma ka aoao komohana o ke alanui Aupuni e holo ana i Makena.
I kulike ai me ka Pauku 2 o ka Mokuna XXXV o na Kanawai o 1888, ua hookohu aku au i keia la ia Samuel Kuula i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni maluna ae.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Sept. 21, 1896.
26173ts
KUAI O KEKAHI HOOLIMALIMA
WAIWAI MA KE KUDALA.
Ma ka Poaono, Okatoba 17 ae nei, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo, e kuai kudala akea ia aku ai ka Hoolimalima o na Lokoi'a Aupuni o Kaihikapu ame Lelepaua, ma Moaualua, Oahu, maloko o laila he 742 eka.
Manawa: He umikumamalua makahiki.
Uku Hoolimalima oi aku mamua o ka Ewalu Haneri Dala no ka makahiki, e hookaa mua ia ana i keia ame keia Hapaha Makahiki.
E ikeia no ke kii ame ka ana o na Lokoi'a maluna ae nei ma ke Keena Aina, Hale Hookolokolo, Honolulu.
J. F. BROWN,
Agena o na Aina Aupuni.
Keena Aina, Honolulu, Sept. 21, 1896.
2617-td
KA
Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki $2.00
No Eono Mahina 1.00
Kuike ka Rula.
PUKA 1 2 3 4 5 6
ANA. Pule Pule Pule Pule Pule Pule
Iniha $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $3.50 $4.00
2 Iniha 2.00 2.75 3.50 4.00 4.50 5.00
3 Iniha 2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00
4 Iniha 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50
5 Iniha 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00
Iniha 4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoonua pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.
HOOPUKAIA @ KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
C. G. BALLENTYNE, Luna Nui
JOSEPH M. POEPOE, Lunahooponopono.
Honolulu, Oahu.
POALIMA, OKATOBA 2, 1896
He Hana i Mahaloia.
Mamuli o ko ke Aupuni hoouna ana ae i ka Bana Puhi Ohe Hawaii ame kekahi Puali Makai Kumau e komo ae ma ka huakai hoolwea o Mr. Joseph Nawahi, ua hoike mai ke Aupuni i kekahi hana ku i ka mahaloia. Aole i nanaia ke kulana pili kalaiaina a ka makamaka a hoaloha i ku ai, oiai kona mau la ma keia oia ana; aka ua nana ia kona kulana Kuhina no Hawaii nei i kahi wa i hala, pela kona kulana kau Kanawai ma Hawaii nei ame kona kulana malana maemae.
Ua lohe maopopo mai makou mai kekahi poe Hawaii mai, ua nui loa ko lakou mahalo i ke Aupuni no keia hana hoike ana o ka manao maikai a ku nohoi i ke aloha. Ae--he oiaio ma ko makou hoomaopopo ana, o na poe i hoohiki ole malalo o ke Kumukanawai o ke Aupuni nana na hoohiwahiwa pookela ana i hoikeia ae la, he poai lehulehu ia e noho ana malalo o na alakai ana a ka oiwi noonoo o ka mea i hala aku la ma o; aka, aole nae ke Aupuni i nana aku ia mahele o ko kakou kulana kalaiaina e ku nei. O ka mea i oi aku i ko keia, oia ka ke Aupuni i hana ai, oia hoi, ke kulana Kuhina a hoa Kaukanawai no Hawaii nei ko ka mea i hala aku la i ka make i na wa i moekahi ai ko kakou mau kulana kalaiaina, oia ka ke Aupuni i lalau aku ai i kahua no ka hana hoike aloha a hoike hoohanohano ia Mr. Nawahi, hoaloha oiaio loa o makou, a he makamaka i pili ia me ka hoomanawanui i na la inea o Honolulu nei.
NA LOLI ANA I MANAOIA NO FARANI.
Ke hoolaha aku nei makou i ka manao akea o Jules Roche, kekahi o na Kuhina Waiwai o Farani i kahi wa i hala ae nei: a ua manao makou he Kalai-manao waiwai nui keia na ko makou poe heluhelu e haawi iho ai i na noonoo ana. A eia iho ua manao la:
"I ka wa e kamailio ai kakou no na lehaikanaka, e kamailio ana kakou no ia poe, ma ke ano o ko lakou ku ana a noho ana i ka wa i hala. O Farani, Enelani, Rusia, Geremania, ke ku mai nei keia poe lahui apau imua o ko kakou mau hoomaopopo ana, ma ke ano he mau mea kino kanaka, i ku ma ko lakou mau kulana iloko o na makahiki lehulehu i hala ae nei. Aole i hoololiia ae ko lakou mau inoa, a ke nana aku nei nohoi kakou maluna o lakou ma ke ano, me he mea 'la aole i hoololiia ae ko lakou nui, ko lakou mana, ko lakou waiwai ame ko lakou poe kanaka, ame ko lakou ikaika kaua ame ka ikaika kalepa, a pela hoi me ko lakou mau launa ana aku i kahi ame kahi m na ano he nui, a ua hiki paha ia kakou ke keha ae ma na olelo a Ferederika ka Nui e i ana: 'Ina owau ka Moi o Farani, aole loa e ki ia hookahi poka-pukuniahi ma Europa, me ko'u ae ole ana.' Aka, i ka nana kaholo ana ae maluna o ka ili-hualala o ko kakou poepoe honua nei, i lilo i mea nui a i mea uuku nohoi, e ike auanei kakou i ka nui o na loli ana ma na kulana nohona Aupuni o na lahui iloko o ka wa pokole loa.
Ke lawe kakou i kikowaena no ka kakou nana ana aku i keia kulana loli ano e ana mawaena o na lahui, e loaa ana ia kakou o Farani, ma ke ano ma na makahiki hope o ka nohoalii ana o Lui XIV, ua kau o Farani ma ke poo o ko ke ao holookoa, oia hoi o Europa. E noho ana kakou ia wa he lahui i hoea aku ka heluna i ka aneane ana e piha ka iwakalua miliona; a o keia lahui, ua lokahi like loa lakou i kahi ame kahi, a ua oi ae ko lakou nohona kuikahi ana i ko na lahui e ae apau. O Enelani hoi, wahi a ka mea kakau moolelo Macauley, he eono miliona wale no ona poe kanaka, o Geremania, nona na mokuaina kau liilii, a e kuee ana hoi i kahi ame kahi, aole no i oi aku kona mau kanaka i ko Farani; a o Auseturia holookoa hoi apau he umi a he umikumamalua miliona wale no ona poe kanaka. O Perusia hoi, i hapaiia ae nei i keia wa koke aku nei i Aupuni Alii, a lilo ae la kona Alii i Moi no Perusia, he elua miliona wale no kanaka ana e nohoalii ana. I keia wa, aole i heluia o Rusia maloko o ka poai o na Aupuni kalaiaina o Europa. Ma ka makahiki 1765 ua hoikeia, ma ka makahiki 1724, ua ikeia he 6,640,000 poe kanaka o ka aoao oolea, a ua like paha ia me umikumamalua a umikumamakolu miliona kanaka. Aka, ua olelo nae o Voltaire, he iwakaluakumamaha miliona ko lakou nui; a o ke Aupuni o Polani, he umi a umikumamakahi miliona ka nui o kona poe kanaka; Sepania ma kahi o ka ewalu miliona; a o Italia--ka mea e noho kau-liilii ana iloko o 1,000 mau kino Aupuni kaokoa--he umi a umikumamakahi miliona ka nui o na kanaka, a o keia ka panina o lakou.
Ma ke ano nui, o Europa, oia no ke ao holookoa nei. O na lahui i lilo i mau lahui poo, ua hiki ko lakou nui i ke kanalima a kanaono miliona; a ma Europa holookoa apau, aia mai ka akahi haneri me ka iwakalua miliona, a ka akahi haneri me kanakolu milionan na kanaka. Mawaena o ia poe apau, o Farani no ka lehui o lakou apau, ma ka nui o na kanaka, ma ka waiwai, ma ka mana, a ma ka naauao, a o ke kulana hooka'i like o na lahui, ua uuku loa kahi loli i ikeia, mai ka wa mai i hoomaka ai ke kaua kuloko, o ka heluna nui o lakou kai ikeia ma keia loli ana. Ua pii aku la ko Farani heluna lahui a hoea i ka iwakalua-kumamalima miliona, oia mau no o Geremania hoea aku la o Rusia i ka eono miliona, a o Beritania Nui i ka umikumamalua miliona. Aka, o Farani nae, ua mau no ka mahuahua o kona lahuikanaka, a mau pu nohoi me ka nohona lokahi, aole loa i loaa he wahi kumu e hooiaia ai ka lahui Farani e kuee aku i ko Europa holookoa apau.
"Mamua aku o ke kaua ana ma ka makahiki 1870, ua mau no ka papahi ana o keia kulana hanohano maluna o kakou, a koe wale no o Rusia, oiai, o ka nui o kona poe kanaka ma Europa a ma Asia, ua hiki aku i ke 78 miliona. O Farani no nae, ke pookela ma ka heluna lahui ma Europa, oiai he 38 miliona ka nui o kona poe kanaka, o Auseturia-Hunegaria, aole i loaa loa ia laua ka heluna o 36 miliona, a ke hoohuihuila ae hoi na kanaka apau o na okana aina liilii i lilo ae nei i Aupuni hookahi no Geremania, aole no i loaa mai ka heluna nui o na kanaka o Farani. O na kanaka apau o ke Aupuni Hui o Beritania Nui ame Irelani, he wahi keu iki ko lakou maluna o 30 miliona. O ka nui hoi o na kanaka o Amerika Huiia, ua like no ia me ko kakou.
"Aka, ua loli ae nei ke au o ka manawa me ke aiwaiwa. Ma Europa, ua haule loa kakou nei a hoea i ka papa helu elima, oiai, aole i loaa hou mai ia kakou na kanaka @ i lilo aku ai mai a kakou aku, mamua o ka hemo ana aku mai a kakou aku na Apana Aina o Alsace ame Lorraine, i mea hoi e piha hou ai ka heluna lahui o kanakolu-kumamawalu milona i loaa ia kakou. A ke ike nei kakou ia Rusia, me kona lahui o hookahi haneri miliona o na kanaka ma Europa; o Geremania me kekahi lahui i hiki aku, i keia wa i ke kanalima-kumamalua miliona; Auseturia-Hunegaria, me kekahi lahui i oi aku mamua o kanaha-kumamakolu miliona; o ke Aupuni Huiia o Beritania Nui he kanaha miliona; Italia me kanakolu-kumamakahi miliona. Ua haule iho mai ka papa helu elua a ka papa helu elima.
Aka, aole wale no i pili keia mau loii ana i na kulana pili lahui o kela ame keia Aupuni; aka, ua pili kekahi i na kulana hoopalahalaha maua Aupuni ana maluna o ka poepoe honua. Ua ikea ka onou poo ana ae o na moho hakoko a paio ia lakou iho maloko o ke kaua, nalo iho la kekahi a ulu ae la kekahi, a ke ulu mau nei kekahi mau Aupuni oia ano i kela ame keia la. Oiai kakou i pii ae ai a hoea aku i ke 50 hapa-haneri ko kakou nui i ka hapa hope o keia keneturia, aia hoi ua pii pa-pa-ha aku la o Enelani, a ke hoohalikelikeia ae me kakou, ua pa-hiku a pa-waiu ka oi aku o kona ikaika i ko kakou. Ua pa-kolu ka nui o ko Rusia kulana i keia wa i ko ka wa i hala; ua pa-lima ko Geremania; a ua pa-lua iho hoi ko Italia heluna lahui i keia wa. A mawaho ae o keia, aia o Amerika Huiia, mamua aku nei he mau hebedoma ko-liuliu kona ka-lilo loa i hope mai a kakou aku nei, aka, i keia ia, iloko o ewalu la wale nohoi, ke huiia me ko lakou mau ulakolako kuloko iho ame ka 70 milona kanaka piha hoihoi a makaala, he mana ia e ku nei. Eia nohoi o Inia ame Kina ke nee nei iloko o ko laua mau naele o ka huikau. Aia nohoi na poe kalepa o Livapulu ame Manchester, ke noho pioo nei he ka hopohopo no ka anoano a lakou i lulu ai a i kanu ai mawaena o 700 miliona kanaka, ma ko lakou wa e ala like ae ai a komo ae maloko o ka rina hakoko o ke kaua ame ka hakaka, a kulai i ko lakou mau haku mua, ka poe hoi na lakou i hoilihune ia lakou.
" Ma ka wa hea la i ikeia ai kekahi mea i like loa me keia e ka maka o ke kanaka? E noho ana ko kakou poe kupuna iloko o kekahi puukiuki o aneane 80 a 100 miliona kanaka ka nui, a o lakou apau, e ku ana lakou ma ke anuu o ka lilo ana na lakou e paa ka hae o ka lahui holomua, e komo ana lakou ma na kahua kaua hookelakela inoa a makee aina, e aahu ana i ka hanohano ame ka waiwai, aka, i keia wa he hapaha wale no ia e ku nei ke hoohalikeia aku me ko kela. Aole i pau ka lua o ka hanauna, aole nae ia hanauna i ike i ka nani kilakila o keia nohona hanohano o ko lakou mau kupuna elike me na mea i hoikeia mai ma na moolelo. I keia la, aia ke kahua hakoko o ko ke ao nei mai kahi welau a kahi welau o ka honua. O na pualikoa e ku nei i keia wa, ka poe e paio ana, a e hakaka ana me ke aloha ole, a e paio ana hoi no kahi inai ai, ua hoea aku ko lakou nui maluna aku o 600 miliona; aole nohoi i mamao loa aku ka la e pa-palua hou ia iho ai keia heluna mamuli o na hoeueu ame na hoolala ana mai a Asia Hikina.
"Ae, ua hala ka wa pono, no ke kaniuhu ana, no ka noonoo ana, no ka hiamoe ana, a hoomaunauna wale i ka ikaika o ka oiwi a waiho wale aku i ka aina makua iloko o ke kulana maopopo ole o ka nohona naaupo wale, ka hoopaakiki naaupo ana, ame ke alakai hehena ana a ka poe makapo ame ka inaina enaena a ka poe hehena kuhalahala. A ua hala hope loa ka wa ma ka hoopoina ana iho, o ke kahua nui e ku ai ka ikaika o ka lahuikanaka, ka laupai ana o ko lakou ulakolako oia no ke kanaka iloko o ka lahui.
KA IKE AUPUNI REPUBALIKA A NA 'LII KIEKIE O KA MOKUKAUA FARANI DUGUAY TROUIN.
Ma ka auina la Poalua aku nei, hora 2, ua hoolaunaia aku la e Louis Vossion ke Komisina Farani, ame Mons. Vizzavona, ke Kanikela Farani, imua o ke Kuhina o ko na Aina E, o Kapena Bayle o ka mokakaua Farani Duguay Trouin ame Albert Huguet, ka Lutanela.
Ma ke keena o ke Kuhina o ko na Aina E, i malamia ai keia anaina ike pili Aupuni. Na Mekia Potter i hoolauna loa aku i ka huakai a na 'lii moku Farani.
Ma kaia ike ana, ua hoike aku ke Kapena o ka mokukaua imua o ke Kuhina o na Aina E, ua kauoha maoli ia mai oia e ke Aupuni o Farani e kipa mai ma keia awa a haawi mai i na kipu aloha ana i ka hae o ka Repubalika o Hawaii, a oia kana i hooko ai ma kona wa i ku mai ai iloko nei o ke awa. Ua pahola pu aku hoi oia i kana mau hoomaikai ana no ke ano i lawelaweia ai na hana pili Aupuni ano nui loa malalo o ka Repubalika o Hawaii. He mea hoi na ka Repubalika o Farani i mahalo loa ai, ka ike ana aole hookahi o kona mau makaainana i komo iloko o ke kaua kipi o 1895, a iloko o ia mau la aole i akeakea ia na misionari Farani ma ka lawelawe ana i ka lakou mau hana pili hoomana.
KE AUPUNI REPUBALIKA O HAWAII AME MR. JOSEPH NAWAHI.
Oiai e ka'i mai ana ka huakai hoolewa o Mr. Joseph Nawahi mai ka home noho mai, Kapalama mai no kai o ka uwapo o Kinau, ua hapa iho la ka hae o ka Hale Aupuni, oia ka Hale Oihana Hooko; a he hoike ana ia i ko ka Mana Hooko komo ana e haawi mai i na hoike ana o ke aloha i kekahi o na hoa oia Aha i ka wa o ke Aupuni mua.
Ma ka wa nohoi e waiho ana ke kino o ka mea i make ma Kapalama, ua hele kino aku ia ke Kuhina o ko na Aina E, Mr. Cooper, e haawi i na haawina aloha hope maluna iho o ke kinowailua o Mr. J. Nawahi, oiai, he Kuhina ia o ko na Aina E, i kahi wa i hala aku nei.
Ua hoea pu aku no ilaila ka Loio Kuhina Kamika e haawi ai i na hoohanohano ana ma ka aoao o ke Aupuni.
PAE MAI KE KINOWAILUA!
JOSEPH NAWAHI IWAENA O KONA POE HOALOHA.
Ma ke kakahiaka o ka Poalua nei i hookomo mai ai ka mokuahi Australia no ke awa o Honolulu nei, a mamua o kona pili ana mai i ka uwapo ua pihaku'i aku la na pipa uwapo i na makamaka ame na hoaloha o ka mea i hala aku ma kela aoao. He aneane 2000 poe Hawaii i akoakoa aku malaila. Ua lawe loa ia ke "kinowailua" ma ka hale hana kupapau o H. H. H. Wiliams. O ka hora 8 paha ia. Mahope iho o ka pau pono ana, ua lawe loa ia no ka home noho ma Kapalama. E huki ia ana ke kaa e elua paa lio.
He nui hewahewa launa ole mai o na kanaka i hoea aku i kahi o ke "kumakena" no ka haawi ana i ka lakou mau hoike ana o ke aloha walohia ame ka paumako no ka mea i hala aku a no ka wahine i hooneleia i ke kane ame na keiki hoi i hooneleia i ka makua. Ma ka po ana iho, ua hoomalamalamaia o loko o ka pa me na ipukukui lamalama a ua piha nohoi ka pa i na hoaloha.
O kahi i waiho ai ke "kinowailua" ua hoonaniia me na papahi lei ame na owili pua o na ano he nui i hanaia e na lima o na puuwai aloha apau o loko nei o ke kulanakauhale. O na mea oi loa aku nae, oia na uluna pua elua. He ku i ka nani ame ka maikai keia mau mea i hanaia me ka maiau loa. Maluna o kekahi o keia mau uluna pua, ka inoa o ka mea i hala aku; a maluna o kekahi uluna, na huaolelo "Aloha Aina."
Ma na aoao o kahi e waiho ana ka pahu, he poe ku kahili--elua ma kahi aoao a elua ma kahi aoao. Ua mele ia na leo himeni kanikau e ka Papa Himeni Kawaihau ame kekahi poe e ae. A ma keia mau hiohiona ua hoala ia mai la na halialia manao walohia no na manewanewa ana i kuluma a i maa i ua alii kahiko o Hawaii nei.
Ma ke awakea Poakolu nei, mamua iki iho o ka hora 1, ua malamaia ke anaina haipule maluna o ke "kinowailua" o ka mea i hala aku ma kela aoao. O Rev. E. S. Timoteo ka mea nana i malama na hana. Ua haiolelo mai oia no ka mea e pili ana ia Mr. Nawahi, kona ano hoopono, kulana keonimana, naauao, he hoa Ahaolelo kupaa ma ka pono, he kanaka makee i ka hana pono, a pela aku.
Ma ka hapalua hora i hala o ka hora ekahi haalele ke kaoo hoolewa ia Kapalama, a ka'i ma ka Alanui Moi. Mamuli o ka lokomaikai o ke Kuhina o ko na Aina E, Mr. Cooper, ua hoounaia mai la ka Bana Puhi Ohe Aupuni no ka hoohanohano ana i ka huakai-hoolewa o kekahi o na Kuhina o ke Aupuni o Hawaii, i ka wa o ke Aupuni Alii. Pela nohoi ka Loio Kuhina Kamika, ua hoounaia mai he puali o na makai Hawaii, he 24 ko lakou nui, malalo o Kapena Paka. He kaoo nui o na wahine ame na kane ame na kamalii ke hele wawae ana i hiki aku i ka 600 a oi ka nui. Alaila, ke kaakupapau aku e huki lima ia ana e na lala o ka Hui Kalaiaina he 64 poe kane. Na poe hapai pahu oia o J. O. Carter, (Keo Kaaka), Charles Creighton, David Dayton, R. W. Wilcox, W. C. Achi, S. K. Ka-ne, J. L. Kaulukou, F. J. Testa, E. K. Lilikalani, S. M. Kaaukai, J. K. Kaunamno ame W. P. Kanealii. Hui na poe Repubalika me ka poe Repubalika ole, hookahi no manao nui o ka hoike ana i na manao aloha hiwahiwa i ka mea i hala aku ma kela aoao.
Ua nee ka huakai me ke anoano ilihia ma ke Alanui Moi, iho ma ke Alanui Papu a hoea i ka uwapo o Kinau, malaila aualo loa ia ke "kinowailua" noluna o ka mokuahi Hawaii no ka lawe ana aku i Hilo.
Ua komo pu ae ma keia huakai he poe elele wae mailoko mai o ka Hui Manawalea a na Pukiki o Honolulu nei.
Eia iho ka Papa Hoonohonoho o ka Huakai Hoolewa.
Mea Hana Pahu.
Puali o na Makai he 24 malalo o Kapena Waipa.
Bana Puhi Ohe Aupuni he 26 ko lakou nui.
Na Wahine o ka Hui Aloha Aina, he Aahu Eleele ko lakou.
Na Luna Nui wahine o ka Hui Aloha Aina.
Na Luna Nui o ka Hui Kalaiaina.
Na Kane o ka Hui Aloha Aina.
Na Komite o na Hui Aloha Aina me Kalaiaina.
Lunahoomalu o ke Komite Hooko.
Ke Kahunapule.
Ke Kaa Kupapau e huki lima ia ana e ka Hui Kalaiaina.
Na Poe Hapai Pahu.
Na Kaa o ka Wahine-Kanemake, na Keiki ame ka ohana.
Ka Huakai o na Makamaka ame na Hoaloha o ka mea i make.
NUHOU KUWAHO
KE KUHINA NUI HOU I MANAOIA NO RUSIA.
Ladana, Sept. 8.--E olelo ana kekahi lono mai Viena mai a i ka nupepa Chronicle, penei: Ua hoikeia ae, e pani aku ana o Peter Count Kappist, ka Elele Kuhina Rusia ma Viena nei i kahi o ke Keikialii Lobandoff-Rostovsky, ma ke ano he Kuhina o ko na
Aina E. E hele aku ana o Kauna Kapist i Parisa no ka halawai ana me ka Emepera o Rusia.
HE LONO NO KAUKA NANSEN O "KA BALUNA WELAU AKAU."
Christiana, Sept. 9.--Ua lilo ke ku ana mai o ka moku Fram ia nei, me Dr. Nansen ame kona mau hoa o ka huakaihele o "Alika" (Artic) i kumu e malamaia ai he hookipa hiwahiwa i keia la. Ua ukali ia ka moku Fram e na mokuahi he kanahiku ko lakou nui. Ua paholaia aku imua o Dr. Nansen, he hookipa ulumahiehie. Ua hoonaniia ke kulanakauhale me na hae ame na hoohiwahiwa e ae i hiki i na kanaka ke haawi ae, no ka hoohanohano ana i ke kanaka imi welau akau i huli hoi mai. Mawaena o na poe i hoike ae i ko lakou mau hoohiwahiwa ana, he 12,000 poe no na hui hoonani, he poe haumana kula, a pela aku. O keia poe he 12,000 o lakou ka puali hoohanohano e ku ana ma na aoao o ke alanui e moe ana a hoea i ke kakela, kahi i paholaia mai ai na hookipa ohaoha e na kanaka o ka aina. Ua haawila kekahi papa ahaaia nui hanohano nona, a ua hookauia aku maluna ona kekahi kea hoohanohano, mai na lima ponoi aku o ka Moi ame ka Hoo@ na Kalaunu.
Nu Ioka, Sept. 11.--Ua hoike ae ka nupepa Morgonbiadet o Christiana, Norewai, aole liuliu a holo aku o Nansen ma na poai o ka weiau hema, a me he mea la e hoao ana no ia e hoea aku i ka weiau hema ponoi. Ua E hoohanaia aku ana keia huakai malalo o na hooponopono ana a na hui Akeakamai Norewai, a o ka manao nui o keia huakai oia ka hoomaopopo ana a paa ma ka palapala aina na wahi o ka aina puni ole e hoopuni ana i ka welau hema a no ka houluulu pu ana hoi kekahi i mau hoike pili Akeakamai. Elua mau moku e holo aku ana ma keia huakai a he nui loa na ilio e laweia aku ana ma keia huakai.
PIIPII-KAI PAHA AUANEI GERMANIA.
Zanziba, Sept. 11.--Ua laulaha loa ka manaoio maanei, aole makemake o Geremania e ae aku i ke keehina hana i lawelaweia e ke Aupuni o Beritania Nui, ma o Adimarala Henry Rawson 'la, ma ka hoonoho ana ia Hammond Bin Mahommed Ben Said i Suletana no Zanziba. O said Khalid hoi, ke kanaka kaili Aupuni i oleloia, aia no ia ma ka hale o ka Oihana Geremania, mai ka ia mai i hoohaneeia ai ka halealii, ma ka la 27 o Augate, a ua nana ole ia ke koi a ke Kanikela Beritania e haawi pio ia mai oia (Said Khalid). Aole no i ikeia aku ka manao ohohia a hoihoi o na Geremania e haawi pio ia aku oia iloko o na lima o ka poe Beritania. Ke laulaha nei na lono maanei, ua makemake loa na luna Aupuni Geremania e hoonoho hou ia o Said Khalid maluna o ka nohoalii i kaiehuia mai ai oia e ka ikaika o na mea kaua a ka poe Pelekane. Ua lilo keia mau lono i mea e hoopioloke nui loa ia ai koonei poe. Ma ka nana aku me he ma 'la aole o Geremania i makemake e hana i ka hana hoaloha a me he mea la ke imi nei oia e loaa ona wahi kumuhana e paapaa-na ai oia me Beritania nui.
CUBA
Maderida, Sept. 12.--Ua uweaolelo mai nei o Kapena Kenerala Weyler mai Havana mai, he kanalima-kumamakahi ka nui o ka poe kipi i hoopaaia ma ka pakaua Cubana ame ke Kakela Morro i kipokaia i keia la.
Ua hoike aku ke Kuhina Taylor o Amerika Huipuia imua o ke Aupuni o Sepania, he manao maikai loa ko Amerika Huiia ia Sepania, aka, mamuli o ka hala lilo loa o na palena aina pili kahakai o Amerika Huiia iloko o ke kai, aole hiki iaia ke akeakea i na poe hoeu-kaua e holo mai ana i Cuba.
Havana, Sept. 12--Ua hoolaha ae nei o Weyler he kauoha e paniia na halekula apau a hoea i Novemaba ae nei. Ua manao loa ka lehulehu aole e wehe hou ia ana na kula ma ka malama o Novemaba; me he mea la, e panikuia ana na kula a hoea i ka wa e pau ai o ke kaua. Ua panikuia o Belina, ke kulanui o ka Iesuito ame ke Kula University o ke kulanakauhale o Havana. Ke oleloia nei, e hooliloia aku ana keia mau halekula elua i mau hale lapaau a e malamaia ai na koa. O na hale heia o ka mahiko ma Regla, ma kela aoao o ke Kaikuono o Havana, ua hooliloia i mau halemai no na koa. Ua kauoha aku nohoi o Weyler e hooliloia ka Beneficineia ame na hale hoohiki o na Vifegine o Clara Hemolele ame Catalina Hemolele no ia ano hookahi. He mau hale keia aole no ke Aupuni, aka, no na kaikuahine o ke aloha ia mau hale.
Havana, Sept. 14.--Ua hoomaopopoia e hoomoana aku ana o Maximo Gomez ma Guasimas de Agremonte, aneane 36 mile mai Puerto Principe. Aia oia ke hoala 'la i pualikaua lio ikaika, a ua oleloia e nee mai ana oia me kona mau koa ma ka aoao komohana. Ua hoomana aku nei ke Aupuni ia Jos. A. Springer, ka Hope Kanikela Kenerala o Amerika Huiia, e lawelawe ma ke ano Kanikela, ma ka wa e kaawale ai o Kenerala Fitzhugh Lee. Ua hoopahuia me na poka dainamita he kaaahi lawe koa ma Rambiazo. Ua hoehala ka eneginia, ke kanaka pao-ahi ame ke kanaka hoopaa ka@ a he lehulehu loa na kanaka i pau i ke wela i ke ahi. Hookahi o keia poe e make ana. Hookahi aliikoa ame na koa he lehulehu loa iluna o ke kaa i pau i ka hoehaia, a he eha hoi poe o ka aoao kipi i make i a koa kiai kaa-ahi. Ua hao ae la na poe kipi i ke kulanakauhale o Sabanilla, ma ka mahele aina o Matanzas, a puhi ae la i ke ahi i na mala paka (puhi) a Dos Hermaos. Ua pepehi aku hoi kekahi o ua poe kipi la ia Justo Martinez, he kanaka kalepa ma Cifentuss, a e noke ana hoi lakou i ka hao ame ka hana ino ana i ke kulanakauhale, ma ka wa i hoopuehuia aku ai lakou e na koa Aupuni.
Nu Ioka, Sept. 17.--Penei ka hoike o kekahi lono mai Havana mai i ka nupepa Herald mai, ma ke alahele ae o Key West: Ua paa loa ka manao o na alakai o ka aoao kipi e hopu pio maoli ia Kapena Kenerala Weyler. Ua laulaha ae ka lono maanei e lawe kino ae ana o Kapena Kenerala Weyler i ka noho alihikaua maoli ana maluna o na pualikoa Sepania ma Pinar del Rio, a o ka manao maoli o keia hana ana a ua Kenerala Sepania nei, oia ke kaiehu ana ia Maceo mai kahi aku ana e hoomoana nei i keia wa. Ina he oiaio keia lono, alaila, e hoea mai ana kekahi kaua hahana loa mawaena o na aoao elua, oiai o kahi a na kipi e noho nei i keia wa, he wahi ia i loaa ai ia lakou he kulana maikai. Ua haalele aku o Maceo, ka alihikaua nui o na kipi, i kona noho ana iloko o na mauna, a eia oia i keia wa me kona mau pualikoa nui ke hoomoana ia ma na aina o Danes ma ka hema o ke kulanakauhale Pinar del Rio. He wa wale no e lele kaua aku ai ua poe kipi la maluna o ua kulanakauhale la.
Ua loaa hoi na lono mai Puerto Principe mai, e hoike ana ua hoomoana ae la o Kenerala Gomeza o na kipi, ma Guasimas de Agramonte ma, ka la 7 aku nei o Sepetemaba, me umikumamalima mahele kaua lio, a e nee komohana ana oia. Ua ikeia, oia ka alihikaua mua loa nana i hoomaka mua ka nee ana o na koa Cuba o ke komohana.
Aia hoi na koa Sepania ke hoouna awiwi ia ia e komo aku ma na oawa pali, ma ke alahele hoi a na poe kipi e puka mai ai, a o ka manao o keia hana i mea e paniku ai i na koa kipi ma ia wahi. Ua laulaha ae ka lono, ua ae aku la ma kela aoao o ke kaha kaupale a ke Aupuni o Sepania i hoailona ai, o Maria Rodriguez, kekahi o na aliikoa malalo o Kenerala Gomeza, me 1,500 kanaka a @ koa hope o ko Gomeza @ wa aia keia poe koa @ o Sancti Spiritus @ .
Havana, Sept. 2@ lono hou loa no ka @ kahi kaua weliweli ma@ Aupuni ame na poe Cuba @ inehinehi, ma ka mahele @ a ma kahi kokoke i @ oleloia, ua lele kaua aku @ kipi, e alakaiia ana @ Delgado, maluna o kekahi @ pualu o na poe Sepaia @ pinepine loa na poe kipi @ keia poe Sepania a e @ luna o lakou, eia nae ua @ lakou mau hooikaika ana @ iho la na koa Sepania ma @ kulana, a hiki i ka loaa ana @ lakou mau kokua mai @ mai a mai kekahi mau @ ia wa i nee like aku ai lak@ lele kaua maoli aku la @ kipi a ua hoauheeia @ kou me ka waiho ana iho @ poe make ma ke kahui @ poino o na poe kipi @ koa Sepania he iwakaluakumeme@ a he elua i hoehaia elua @ i make a elua i hoohana @ nohoi, ua hoehaia o Cas@ Delgado ma keia kaua ana @.
HOOMAINOINO HOU IA @ AREMANIA.
Konekakinopela, Sept. @ mai na lono no na hana @ ino ia ana o na poe Aremania @ Egina, Hartport, a e @ ma ka la 15 ame ka la @ hina, ua lele kaua aku @ maluna o na wahi e noho@ poe Aremania e pepehi @ hoi i na kanaka, e hao ana @ a e puhi ana i na hale me @ na poe Aremania i holo @ mauna. Ma ka hoike pili @ ikeia he 600 ka nui o ka poe @ i pepehiia ma Egini. Ua @ mai nohoi keia mau lono @ keia mau hana weliweli mau @ na Aremania ki ana mai i ka @ pu ma na wahi hoomoana @ Tureke. Aole nae i loaa ma @ oiaio maoli.
ENELANI AME TUREKE KA LUAIPELE O KE KA @ EUROPA
Ladana, Sept. 18. Ua loaa @ lono kuikawa mai Roma @ lele iho o Hope Adimarala @ me kekahi aumoku kana @ no na kaiaulu hikina o ke Ka@ nua.
Konekakinopele, Sept. 18 @ nao wale ia e hoea mai ana @ kaua Beritania ma ka Moku@ Lemos (Stalinni) i keia la. K@ makaukau nei, me ka eleu nui @ aumoku kaua Rukini ma ke K@. Ua hoopukaia ae kekahi kuaha@ puni i ka hoakoakoa ana a ma@ halawai ana hoi a na poe kanaka @ Aina e i loaa ole ka hilin@ ana @ Aupuni, a oia poe nohoi e @ aku no lakou e ke Aupui ma@ o ka aina.
Viena, Sept. 18--Ua hoike @ pepa "New Frei Presse" @ Ka @ Pa'i Kuokoa Hou), o ka ae ana @ Suletana o Tureke i kekahi @ Rusia e makaikai hele i na @ Tureke ma ke Dadanela, oia ka pa@ ua Suletana la no ka Enelani @ na e haalele ke Suletana i ka @ o Tureke a he kahoahoa pu @ imua o Rusia e olelo aku ana @ kona ku ana me ka makaukau @ hora e hoea mai ana, oiai ma ka hoomaopopo aku, aia maoli no o Tureke malalo o na eheu hoomalu o Rusia.
Aia mawaena o ke kulanakauhale alii o Tureke, oia hoi o Konekakinopela, ame kahi a ka pilikia e hoohahani mai la, mai na aumoku Beritania mai, e ku ana ka nuku o ke Dadanela nona ka loa he kanaha-kumamahiku mile, a i uhiia iho me na pap@ loa e ku ana maluna o na puu, @ ae ko lakou ikaika maua o k@ ku kaua huiia o Tureke. Aka, ma he mana kaua e ae ma ka @ ka mea nana e aa e homo aku @ kowa o ke Dadanela, ua hiki @ loa ke oleloia ae, aole loa @ ke hoonahoa aku, aka, o En@ wale no ka mana i hiki @ lanaia, ua loaa iaia na makaukau @ ai ke hoonahoa aku; a o ka @ ka hiki ole iaia ke hooko aku @ oni ana mawaena o keia @ loaa ka lanakila, he ninau @ o ka manawa e hoike mai @
Oiai hoi kakou, e kapae aku @ noonoo ana no na poka @ mokuahi oia ano, e hoom@ ana ma ke Dadanela, e loaa ana @ kou he wahi kakanalua uuku @ hiki ole ia Sir Culme Seymo@ aumoku kaua ikaika o k@ iho nei, i huipuia hoi m@ o na kanaka Pelekane ma ka @ i ko lakou mau ola, ke @ keia kowa o ke Dadanela @ i na ahailono e luku maluna @ o ua wahi ia me ka hopo@ ka manawa kupono aaan@ iaia ke paniku aku i ua @.
Ua hoike ae ka nupepa @ tung, ua lokahi like ka @ Aoao Kalaiaina Kuokoa o @ me ko Enelani no ka mea @ i na hana pono ole a ke Suletana @ aole nae kokua ia poe @ hookikina ana i ke Suletana @ e haalele oia i ka nohoalii a @ lakou o ka hana kupono a @ ai oia ka hoonohoia ana @ Komisina hui e waela ana @ na nui o Europa, a na ia K@ rula aku i na hana a ke Sul@ hoi ka wae ana i kona A@ ame kona poe Kiaaina. O @ apau e kohoia ana e ua S@ he mea pono ke aponoia e @sina.
Ladana, Sept. 21--Ua hoo@ nupepa St. James Gazette @ wina la he lono mai Milana @ lia, ua hoike ae ka nupepa @ holo ana aku o ke aumoku @ no ka hikina o ke Kaiwa@ ioia hoi kahi i kapaia o @ oia ke keehina mua e koi @ reke e haawi ae oia i na @ i ka poe Aremania. Ua kokuala @ manao e Amerika Huuiia a@ nia Nui. Ua hoike pu ae @ nupepa, ina e ae ole ana ke Suletana @ keia noi, alaila, e kaiehuia aku @ mailuna aku o ka nohoalii @.
Ua loaa mai nohoi he lono mai @ mai a i ka nupepa St. James Gazette @ hoike ana e huipu ana na mokukaua Italia me na moku kaua o Beratania Nui ame ko Amerika Huiia ma @ ana i ke Suletana o Tureke @ pono i ka poe Aremania.
E ku aku ana he halemai me Hilo ma keia mau mua aku. Holomua Ka@kanilehua ia.