Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 33, 14 ʻAukake 1896 — Ka Nanehuna o Hawaii. [ARTICLE]

Ka Nanehuna o Hawaii.

Ma ko makou pepa o ka pule i hala i hoike aku ai makou imua o ko makou poe heluhelu i kekahi mau mamala olelo ku i ka hoohikilele manao, no na olelo a kekahi o na luna Aupuni kiekie o ka Repubalika o Hawaii nei, i hoike ai imua o kekahi mea kakau 0 ka nupepa Chronicle o Kapalakiko, a o ka hoike piha ana hoi o ua mau olelo la, e ikeia no ia ma ko makou pepa o keia la. I ka wa mua loa a makou i ike ai 1 keia manao, ua hookuia nui loa ia mai ko makou noonoo, ma kahi e pili ana i ko ua luna Aupuni Hawaii nei olelo ana, ina e loaa ole ia Hawaii nei ka hoohui Aupuni mai a Amei'ika mai, alaila, o ka hopena maopopo loa e loaa ana ia Hawaii, ma ia hope mai, oia kona ho'i hou ana i ke kulana Aupuni Moi, a o Kaiulani ka Moiwahine, a ma ia ano e noho mana mai ai o Enelani maluna o Hawaii nei.

Ua lilo keia manao i mea na makou e nune. nui ai iloko o makou iho, ma ke ano, He oiaio anei na keia luna Aupuni Hawaii keia mau -mamala olelo? Aole anei na ka mea kakau nupepa Chronicle wale iho no ia mau huaolelo i hookomo ma ia wahi, me ka ike ole o ka luna Aupuni Hawaii ia mau olelo? No makou iho, e olelo ae makou, ma keia wahi, Aole o makou manaoio iki ua olelo kela luna Aupuni i ua mau olelo la. Ua ike makou a ua hoomaopopo pono hoi: Aole o ke kulana Aupuni Alii ma Hawaii nei ke kulana Aupuni e mau ai ka maluhia maluna o ka aina. A ke olelo hou nei no makou: Aole no o ke Aupuni Repuhalika ka mea. e mau ai ka maluhia maluna o ka aina. A ina paha makou e ninau ia mai ana: 0 keaha la ka,

ka mea e tnau ai ka maiulila maluna 0 Hawaii nel? Eia ka makou pane: G ka 11«\k<;. I ka \va e ku ai he Aupuni e ruia ana, a e hooponopono ana 1 kekahi lahui awlliwili o kona lahui, elike me ko Hawaii nei ke ano, he mea pono ke paa kela mana o ka Ik(fika, ma na lima o ke Aupuni e hoomalu ana. E hookaawale i kela mana mai loko aku o ke Aupuni, e ikeia no auanei ka ulu koke ana mai o na hana e wawahi ana i ka nohona maluhia, a nohoalii mai ke kulana Aupuni Anakia. Na ka ikaika i hoolilo i na Aupuni kauliilii o Hawaii nei maialo o ka rula ana ame ka hoomalu ana a Kamehameha. Me ka ikaika o ka *he, ke oolea o ka pololu, ka niua o ka a-la, ame ka oi o ka pahoa i hooauheeia ai na ikaika liilii e ae maluna o keia mau mokHpuni a houluuluia lakou iloko o ka Ikaika nui hookahi, oia o Kamehameha. O keia mana hookahi no auanei ka mea nana e hoomau i ke ku ana o ka maluhia maīuna o Ha\yafv. He mea ole ke ano o ke Aupuni e kn ana, aka, he mea nui ke ano o ka mana a ia kulana Aupuni e paa ana, no ka homahi ana i ka lahui ana e noho hoomalu ana. He mea ole na Aha hookoloklo ame na halepaahao, ke ole he Ikaika e paa ana iloko o na lima o ke Aupuni. Nolaila, mamuli o leeia manao maopopo i ulu mai ai ia makou ka olelo ana ae, aole loa kela luna Aupuni Hawaii i olelo i na huaolelo i hoolaha akea ia ae e kela nupepa Cftronicle o Kapalakiko. Aka, ke lawe nei makou i kekahi aoao o keia kamaīlio ana, oia hoi, ina no paha e hoi hou io mai ana ke Aupuni Moi, malalo o ka nohoalii ana o Kaiulani, elike me na kahoahoa ana a kela alaila, he mea maopopo loa, e noho hoomalu mai ana na mana o Enelani maluna o kakou; a o ka ninau nui, i kupono ia kakou ke ninau ! iho, E loaa ana anei ka mana hioomalu, i ka mana hookele a o ka mana noho , oihana Aupuni kiekie i na kanaka ' Hawaii, elike me ka na alakai o ka aoao kue Repubalika e hoonaauao mau nei i ka lahui Hawaii? Ke kanalua ole nei makou i ka olelo ana ae, Aole ( loa e loaa ia lakou ia mau poinaikai— Aole. I ka hoi ana mai o ke Aupuni Alii, malalo o kahi "Alii" i hoonaauao ia ma na Aina e, malalo hoi o na kulana nohona Pelekane, aole loa e ike hou ia mai na hula paipu o ka wa kahiko, na hula olapa ame na ano hula e ae apau i kuluma ia Hawaii nei. I ka ae ana o ka poe na lakou e paa nei ke Aupuni, ina io oia fte alahele a Hawaii nei e kaapa aku ai ma keia mua aku, e noho hou iloko o ka halau hale alii, alaila, e hana ia ana ia hana, mamuli o ka makemake, i hanaia a mikioi, e ka poe na lakou e hoihoi hou mai ana i ua Aupuni la. Alaila, eia ke ano maoli o ke Aupuni ma ia wa. Ona lima, ona lima no o Esau; aka, o ka leo, o ka leo o lakoba. 0 ke Aupuni, he Aupuni hulu alii, aka, o ka uhane ola iloko o ua Aupuni nei, o ke kulana Eepuhalika no ia e ku nei. A ina pela, alaila, heaha ka oi aku oia Aupuni i ko keia no ke kanaka Hawaii? Aole —aole. Ua ike makou i keia hopena i kau maluna o Hawaii nei i keia wa; a nolaila makou i ku ai ma ka aoao e kakoo ana i ka pono o ka Hoohui Aina me Amerika, ma ke ano Aupuni mokuaina, kahi e loaa ai ka pono laula o ke koho balota ana, elike me na mokuaina o Amerika Huiia. Mamuli auanei o ka loaa ana ia kakou o ke kulana hoohui aina me Amerika Huiia e loaa ai ia kakou ka Ikaika hoomalu e mau ai ka maluhia; a o ka kakou mau kaua ana, aia no ia ma na hoouka kaua koho balota, i kela ame keia kau. O keia ka waihona pomaikai no ka lahui Hawaii, e waiho hamama mai nei imua o lakou, a o ko lakou ike ole ana i keia alahele, a hoomau hoi iloko o ka hoohewahewa ana, oia ko lakou hoea ana aku i kekahi kiekiena i oi aku ka haiki i ko keia wa e ku nei.