Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 22, 29 May 1896 — Page 3
This text was transcribed by: | Shayona |
This work is dedicated to: | University of Hawaii Ethnic Studies Department |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NU HOU HAWAII
Ua nui ka mahaloia o na hana o ke keaka e ku nei ma huina o na Alanui Puowaina me Beritania i ka uniki ia ana ae i ka Poaono nei.
Ua hoopalia kei poe Pukiki hoohaunaele mamua aku nei mauka ae nei o Kahehuna i hookahi mahina hoopaainao o ka mea hookahi o lakou. He 6 ko lakou nui.
Ua malama ae na puuwai Beritania oiaio i na hpap hoomanao kulalal no ka la hanau o ka Moiwahine Victoria o Enelani a Emepera wahine o Inia, ma ka Poakahi iho nei.
Aia ma ka la 26 ae nei o Augate e kuai kudala akea ia aku ai na waiwai apau o Kipikona mamuli o ke kauoha a ka Aha Hookolokolo no ka hooko ana i ka moraki o ua mau waiwai la.
Ua malamaia ka paani kini-popo mua loa o kei kau ma ka Poaono aku nei, maweana o na hui Honolulu ame Hoku. Ua kaa ka lanakila i ha hui hope, he 10 ana puni i ka 7 puni a ka Honolulu.
Ma ka hookuku kipu pololei mawaena o ka Puali Makai Hawaii ame ka Puali Koa Mahele 7, ma ke kakahiaka Poakahi aku nei, ua lilo ka eo i nak makai. He 380 ka helu o na "kaiko" a he 338 ko ka Puali Koa.
O ka Poaono ae nei, he la hoohiwahiwa papahi lei ia no na ilina mauka ae nei o Maemae. E ma-ki aku ana no laila he mau pualikoa a e moe ana na kaoo a na puuwai aloha "kinowailua" o ka poe i hala e aku.
Ma Ke kakahiaka Poaono aku nei, ua haalele mai in i keia ola ana o George Davis, ma kahi noko o kana kaikamahine ohana. Lucy Peabody, ma Alanui Vineyard. A ua manele loa ia aku ke kinowailua no Koula.
Ma ka auwina la o kela Poaono aku nei i loaa aku ai ke kino make o kekahi wahi keiki Pukiki, nona ka inoa o Manuel Reposa, he 7 paha ona makahiki, e waiho ana lioko o ke kiowai auau ma Puehuehu (Waikahalulu)
Ma ka Poakahi nei i haalele mai ai i keia ola ana o William McGurn i ke 33 o kona mau makahiki ma Leleo ai nei. He lala ola no ka oihana pa'i palapala o Honolulu nei. He kanaka opio akahai oia ame ka naauao. Aloha wale.
Ma ka wanaao Poalima aku nei i make ai o Chas Miller Tripp, kaikuaana o Kapena Tripp, i ke 62 o kona mau makahiki, ma kahi noho hanau m@li ma Leleo ae nei. Okekahi haole akamai loa keia ma ka hana i na mea gula me dala.
He pau-ahi nei kai ikeia ma na Alanui Moi me Piikoi ma ka hora 3 wanaao o ka Poakahi Oia hoi ka pau ana o ka hale o Konuwela (Cornwell). Ua hoopaa pau-ahila ka hale no ka huina o $6,000. Aole maopopo ke kumu o ke ahi.
Eia na Luna Nui o ka Hui Hawaiian Gazette, nana e hoopuka nei i ka nupepe "Kuokoa" W. R. Farrington, Peresidena: W. M. Pomroy, Hope Peresidena: C. G. Balientyne, Puuku: W. W. Chamberlain, Kakauolelo: J. B. Castle, Luna Hoola.
Ma ka hora 7 ame 30 minute o kei ahiahi Poakahi ao, Iune 1, e malamaia ai na hana hoolaa i ka Hale Halawai ma Palama ae nei. Oia paha keia wahi hale halawai e ku nei ma kahi kokoke i ke poo o ke Alanui Luluha e pili ana me ke Alana Moi.
No ka hapaha dala hookahi iloko o ka pakeke o ke kanaka, lehulehu na pomaikai e loaa ana ma oia wahi hapaha 'ia; a o ka hoohana ana i keia ame keia ano hana e wiwai io moli ai ua wahi hapaha @ nei, oia ka ninau e hulilia ai e kela ame keia. Ma ko makou manao, aole paha ke mea i oi aku ka waiwai mamua o ka pomaikai e loaa ana, mamuli o ke kuapo ana i ua wahi hapaha dala 'ia, no kekahi omole LAAU HOOLA KOLERA A KAMALENA. He laau keia i kupono e hoolako ia e kela ame keia ohana. E kuai ia ana e na poe kuai laau a pau. O BENSON SMITH & CO. na Agena o ko Hawaii Pae Aina.
@. Ua hala oia ma kela aoao i ke @ o kona mau makahiki.
Heaka ia ka hana a kekahi mau lua nunui e noke ia mai nei i ka paeli ma kekahi mau wahi mawaho aku nei o ke kulanakaohale nei? Eli iho ana ka a hohonu, alaila, uhi hou ia ae la a paa. He lohe mai ko makou. Na kakou anei keia, na lakou la paha; pehea la; na wai la?
Ma keia Poalima aku nei make iho la kekahi keiki Pukiki, nona ka inoa o Frank Rodigues, mamuli o ka pilia ana ae e na huila o ke kaa ahi, iaia e waiho ana ilalo, mai kona haule ana ku mai luna aku o ke kaa, ma muli o ka hina ana o ke kahi eke kopaa ana i lele aku ai a kau iluna o ke kaa.
E holo ana ka maku Misionari Hoku Ao no Maikonisia ke hiki aku i ka la 15 o Iune. O ka poe e manao ana e hoouna paiapala i na makamaka mailaila, e pino ke hoouna mai ma ke Keena Buke o ka Papa Hawaii: a o na ukana e hoona ae no ia ma ka moku ma ka uwapo.
Ma ka hora i o ka auwina la o ka Poaono aku nei, ua make loa kekahi wahi keiki Pukiki o Manuel Reposa ka inoa, nona paha na makahiki he7, ma ke kawa auau o Waikahalulu, iaia i lele kawa ai malaila. Ua loaa kona kino make ia Kaiwi iloko o ka wai ma ka luuia ana.
Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Kina mai Kapalakiko mai, ua hoea mai ia no Honolulu nei o Adimaraia Tripitz p le Aumoku Kaua Imeperiala o Geremania, pela nohoi o Lutaneia F. H. Delano o ke Aumoku Kaua o Amerika Hulia, a hala loa aku la no ka hapa poepoe komohana mai Hawaii aku nei.
Aia ma Aiea ae nei, Apana o Ewa, he wahi hale laau i hookalakupuaia i na po apau, me na hailuku pohaku ana a kekahi poe i maopopo ole ko iakou mau ano. Ua komo aku na pohaku i nouia aku ma na pukaaniani o ka hale a muu mokaki iloko o ka rumi, a no ia kumu ua nee aku ka poe no lakou la hale a kahi hale kuke, malaila lakou e puuluulu ai. Oiai no e ala a e walaau ana na kanaka iloko o ka hale, e haluku aku ana no ka pohaku mai na wahi mai he lekulehu. Ua noke ia i ka hoomakakiuia aole nae ke loaa iki o keia poe hookalakupua.
KA LAPAAU ANA I KA WAHINE.
(mai ka nunpepa Pacific Health mai)
Ka mua, e mare oe i ka wahine; elua, e hoomanawanui oe. Malia paha e loohia ana oe i na hakoko ikaika ana ame na pilikia he nui ma kai hana, aka, aole ia he mea nou e hoi aku ai i kou hoke me na helehelena i umamalulua e na kipona a ke kaumaha, Malia hoi, he mau hakoko ana no ka kau wahine, no ka pono o ko olua home, a malia nae paha, aole i like loa ke koikoi o ia mau hakoko ana i loaa iaia, elike la hoi me kou, aka, e hooi ia aku auanei ke kaumaha o kau wahine ke lohe mai i kou kaniuhu ana. E hoi aku oe i ka home a pane aku iaia i huaolelo hookahi o ke aloha, e nana aku iaia me na onohi maka i piha i ke aloha, e ike auanei oe e lili ana ia i laau kupua kamahao o kau wahine. E hui pu ana me keia aole oe e nele i ka malama i hookahi omole LAAU KUNI A KAMALENA maloko o ka hale. He mea maikai loa keia, a me he mea la, aole no e Huliu loa aku ka manawa, a e makemake ia ana kona hoohanaia ana. E ike auanei kau wahine, aole ka oe i hoohemahema iaia, aka, ua ake oe e malama i kona ola. E kuai ia ana e na poe kuai laau apau. O BENSON SMITH &CO na Agena o ko Hawaiia Pae Aina.
Moolelo o ka Ahahui Kula Sabati o Maui, Molokai ame Lanai
Halawai keia Aha ma ka halepule Haahumanu, Wailuku, Mei 4, 1896 ma hora 1 auwina la. Rev S. Kapu, Peresidena, ma ka noho. M. P. Waiwaiole Kakauolelo mau. Waheia na hana ma ka himeni Hoku Ao Nani aoao 31. Pule o Revs. O Nawahine a me J. P. Kula.
Hoomaopopoia na lala o ka Aha ma na hookohu e hoomaka ana main a Elele me na Kahu Kula Sabati Apana. Koho ka Peresidena ia O. Nawahine, Lunahoomalu, I heluhelu mai I ka hoike e pili ana I na hookohu I waihoia ma ko lakou lima no ka noonoo ana. Aponola, Penei: Paia, B. K. Kanoa, Kahukula Sabati, A. P. Kaleikini, Elele: Halimaile, John Hoomalu, Kahukula Sabati, J. Kahaleanu, Elele; Paihiihi, D. Murray, Elele; Huelo, Mrs. Opunio, Kahukula Sabati, D. N. Opunui, Kewakapu, J. M. Napulou, Kahukula Sabati, M. Kealoha, Elele; Waikapū, Mrs. Brown, Elele; Wailuku, Mres. Keanu, Kahukula Sabati, Mrs. Pellmet, Elele; Waiehi, J. Maikau, Elele; Waihee, W.S. Maule, Kahukula Sabati, R.J. nawahine, Elele; Kahakuloa, m. K. Mahiki, Kahukula Sabati. Na khukula Sabati Nui: P. N. Kahokuoluna, S.W.A. Kaleihoa, S.K. Kamakahiki a me G. Kekipi. Na Kahu Ekalesia, na Lunakahiko a me na Hoa mau: Revs. O. Nawahine, J. P. Kuia, D. K. Kaumiumi, J. K. Hihio, M. C. Kealoha, O. H. Gulick, W. B. Keanu, D. Kaalawa, J. P. Kapihe, e. Helekunihi, a me m. Kane.
Koho ka Peresidena I na Komite mau; @ Komite o na Hoike Kahukula Sabati Nui-W. S. Maule, B. K Kanoa a me A. P. Kaleikini. 2. Komite o na Hoike Kahukula sabati Apana- S. W. A. Kaleihoa, J. Maikau a me Hao Kawaimaka. 3. Komite o na Hoike Elele- J. K. Hihio, R. J. Nawahine a me M. Kealoha. 4. Komite o na Palapala Hoopili-O Nawahine, S. W. A. Kaleihoa ame j. Kahaleanu. 5. Komite Pa’i-m. P. Waiwaiole. 6. Komite of na Han@ hou- W.S. Maule, S. W. A. Kaleihoa a me M. Kealoha.
Mahope of ke koho ana I na Komite @ o ke Aha, e like me ke alakai o ka @ o keia Aha @ hapalia ka hoike a na Kahukula Sabati Nui, e hoomaka ana mai Maui Hikina. Na ke Kakauoleloi ko Maui Hikina a waihoia I ke Komite. Nana maino I ko Makawao Hema a aponola. A o na hoike e ae e pili ana I ka Hoike Kahukula Sabati Nui, aole makaukau.
Na Hoike Kahukula Sabati Apana: Na B. K. Kanoa i ko Paia, a wahoia i ke Komite; na ke Kakauolelo i ko Hal@maile, a waihoia i ke Komite: na Mrs. Keanu i ko Wailuku, a na W. s. maule i ko Waihee, a aponoia keia mau hoiike, na ke Kakauolelo i ko Pokela, Makawao; a ma ke noi a O. Nawahine ua iaweia ka hoike a noonooia. Ma ke kuka ana ua waihoia n aka Peresidena e hoike aku i ke Kahukula Sabati Apana o Pokela i ka Mānoa o ka Aha a me na ao ana in a Hāna e pono ai ka Hoike Papa Helu.
Na Hoike Elele: Na A. P. Kaleikini i ko Paia, a na J. Kahaleanu i ko Haliimaile; aponoia keia mau hoike. Na Hao Kawaimaka i ko Haiku a waihoia ma ka papa; a na Mrs. Brown i ko Waikapū, Mrs. Pelimer i ko Wailuku; apaonoia kela mau hoike.
Ma ke noi a O. Nawahine ua hoopanee ka Aha a noho hou ma ka hora 10 a.m. Poalua me ka himeni Hoku Ao Nani aoao 19 a me ka pule a ka Peresidena.
Poalua, Mei, 5, 1896, hora 10 a.m. Halawai ka Aha e like me ia i hoopaneeia. Rev. S. Kapu, Peresidena, ma ka noho. M.P. Waiwaiole, Kakauolelo mau. Hoomakaia na Hāna me ka himeni Hoku Ao Nani aoao 190 a me ka pule a ka Peresidena. Kaheaia na inoa o na lala o ka Aha a me na hookohu o na Elele a me na Kahukula Sabati Apana e waiho ae i ke Komite o na Hookohu. Heluheluia ka moolelo o ka halawai i kala a aponoia.
Na W. S. Maule, Lunahoomalu o ke Komite o na Hana Hou i heluhelu mai i ka lakou hoike, oia hoi he hoike hapa: 1. Hapaha hora haipule; 2. Lulu dala a keia Aha; 3. Koho ana in a Kahukula Sabati Nui; 4. Komite a keia Aha i ka Ahahui Nui ma Honolulu. Aponoia Hapaiia na hana o ka la, ke koena o na Hoike Kahukula Sabati Nui o Makawao Akau, a aponoia. Na S. W. A. Kaleihoa i ko Maui-waena; na S. K. Kamakahiki i ko Maui-komohana a aponoia.
Koena o na hoie Elele; Na J. Maikau i jo Waiehu a waihoia i ke Komite o na Hoike elele. Koho ka Peresidena ia J. K. Hihio i Lunahoomalu o ke Komite o na Hoike Elele.
Ma ke kapae ana in a rula, ua heluheluia mai ka hoike a ke Komite o na Hookohu e pili ana in a hookohu Elele o Paihihi, Huelo a me na hookohu Kahukula Sabati Apana o Kahakuloaa, Huelo, Paihiihi a me Olowalu. Aponoia.
Hoolaha mai o M. Kane ma kona ano he Lunakahiko mai ka Ekalesia mai o Halawa, Molokai, ua lilo oia kekahi lala o keia Aha i kulike ai me na olelo hookumu o ke Kumukanawai o keia Aka. Eula ka Peresidena o M. Kane he lala ia no keia Aha.
Hoomauia no na Hoike Elele. Na D. N. Opunio i ko Huelo, na R. J. Nawahine i ko Waihee, na D. Murray i ko Poihiihi. Aponoia keia mau hoike a pau. Hoomaha ka Aha a noho hou ma ka hora 1 p.m. Hookuuia me ka himeni Hoku Ao Nani aoao 19 a me ka pule a ka Peresidena.
Hora 1 p.m. halawai hou ka Aha e like me ka hoopanee ana. Peresidena ma ka noho. Hoomakaia na hana me ka pule a ka Peresidena.
Hapaiia ke koena o na hoike Kahukula Sabati Apana. Na ke Kakauolelo i heluhelu mai i ko Paihiihi, Haiku, Lahaina a me Olowalu; na Mrs. Opunui i ko Huelo; na W. K. Mahiki i ko Kahakuloa, a wahoia keia mau hoike i ke Komite o na Koike Kahukula Sabati Apana.
Na hana hou oia ke lulu dala a ka Aha, $3.00. Koho ana i na Kahukula Sabati Nui: Maui Hikina, J.H.S. Kaleo; Makawao Akau, P.N. Kahouoluna; Makawao Hema, M. Kealoha; Maui-waena, S. W. A. Kaleihoa; Maui-komohana, Rev. S.K. Kamakahiki; Molokai, ua hoopaneeia a loaa mai kana hoike. Kumuhana 4, ua hoopaneeia a hiki i ka wa e hapai hou ia mai ai. ma ke noi a J.K. Hihio ua hoopanee ka Aha a noho hou ma ka Poakolu, Mei 6, 1896, hora 1 p.m. Hookuuia ma ka himeni Hoki Ao Nani aoao 103 a me ka pule a J.K. Hihio.
Poakolu, Mei 6, hora 1p.m. Halawai ka Aha e like me ka hoopanee ana. Rev. s. Kapu, Peresidena, ma ka noho. M.P. Waiwaiole, Kakauolelo mau. Ua hoomakaia na hana ma ka himeni Hoku Ao Nani aoao265 a me ka pule a ka Peresidena. Malamia ka hapaha hora haipule ma o na olelo paipai a ke Kahukula Sabati Nui o Makawao Akau a me O.H. Gulick, a ua pomaikai nui keia Aha ia mai olelo hooikaika.
Kaheaia na inoa o na lala o ka Aha . Heluhelu ka moolelo o ka halawai i hala a aponoia. Hapaiia ka hoike a ka Puuku a me ke Kakauolelo. Na. S. W.A. Kaleihoa i ka hoike Kakauolelo, a waihoia i ke Komite Wae, oia o P.N. Kahokuoluna, R.J. Nawahine a me M. Kane.
Hoike a na Komite Kumau; Na. W.S. Maule, Lunahoomalu o ka Hoike a na Kahukula Sabati Nui, a waihoia no ka noonooia ana. P.N. Kahokuoluna a Hope Peresidena e makemake ana e kamailio no keia hoike. ma ke kuka ana, ua noi mai o Rev. S. Kapu e hoihoi hou ia keia hoike i ke Komite e hooponopono hou ai a waiho hou mai imua o keia Aha nua na hoakaka kupono. Hooholo ia. Na O. Nawahine i ka Hoike hookohu Elele o Kaunakakai, Molohai a aponoia. Na P.N. Kahokuoluna i ka hoike a ke Komite Wae e pili ana i ka hoike a ka Puuku a me ke Kakauolelo. Aponoia. Na S.W.A Kaleihoa i ka hoike Papa Helu Kahukula Sabati Apana a aponoia.
Na koena o na hana hou: Puleno na Lepera o Kalawao. Hooholola. Noonoo anan i ka pauku 17 me 36 o na Rula, ua hoopanee a Poaha, Mei 7, 1896. Hoopanee ka Aha a noho hou mahope o ka hoopanee ana o ka Ahahui Lunakahiko. Hookuuia ma ka himeni Hoku Ao Nani a me ka pule a ka Hope Peresidena
(Aole i pau)
@
@
I loko o ka aha kaapuni apana hookolokolo Ekahi o ko Hawaii Paeaina. ma ka hana o ka waiwai o KA HOA V. TALMaN, o Honolulu, Oahu, i make
No ka mea ua waihoia mai i keia la ka palapala kauoha hope loa o Kahoa V. Talmau, e Elizabeth Kekaaniau Pratt, me kana palapala hoopii e nonoi ana e hooi@io ia ua palapala kauoha hope ioa ia, nolai@a ke hai ia aku nei ka lono i na poe a pau i kuleana, o ka Poalima, la 19 o Iune, 1896, hora 10 kakahiaka, ma ka rumi Hookolokolo o ua Aha Kaapuni la, ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia kahi a me ka manawa e hoolohe ia ai o ua palapalahoopii ia, a me na keakea a pau e pili ana i ua waiwai la.
Honolulu, May 20, 1896
Na ka Aha:
Henry Smith, Kakauolelo
Aha Hookolokolo Kaapuni Apan eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma Ka Hooponopono Waiwai. Ma Ka hana o ka waiwai o B. Paona, Kamaee, Hilo, Hawaii, i make kauoha ole.
Ma ka heluhelu ame ka waihoia ana mai o ka palapala noi a Mrs. Lahela Victor, e hoike ana o B. Paona, Kamee, Hilo, Hawaii, ua make kauoha ole ma Kamaee, Hilo, Hawaii, ma ka la 21 o Dekemaba, A.D. 1891, me ka waiho iho he waiwai iloko o ko Hawaii Pae Aina, a e noi ana e hoopukaia na palapala Luna Hooponopono Waiwai ia K.M. Koahou.
Ke kauohaia nei, o ka Poalima, la 19 o Iune, 1896, hora 10 kakahiaka o ia la, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai la ma ka Hale Hookolokolo o keia Aha ma Hilo, Hawaii, a ma la manawa a ma ia wahi no e hele mai ai ka poe apau i kuleana e hoike mai ina he kumu ka lakou e ae ole ia ai ua noi la.
Hanaia ma Hilo, Hawaii, K.H. P. A., Mei 7, M.H. 18964
Na ka Aha: Daniel Porter, Kakauolelo
Aha Hookolokolo Kaapuni apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Ainoa ame Kaai, no Honuaula, maui, i make kauoha ole. Ma ke Keena--Imua o Hon. J. W. Kalua
Ma ka heluhelu ame ka waihoia ana mai o ka palapala noi a..., e hoike ana ua make kauoka ole o Ainoa ame Kaai, no Honulua, Maui, ma...i ka la...o...189...a e noi ana e hoopukaia ka olelo hooholo i na hooilina a e makele ia ka waiwai.
Ua kauohaia o ka Poalima, ka la 26 o Iune, M.H. 1896, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai la, ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai na mea apau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaoio ka lakou, e ae ole ia ua noi la. A o keia kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule maloko ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Wailuku, ko Hawaii Aina, May 11th, M.H., 1896
Na Ka Aha: G. Armstrong
Kakauolelo
ILOKO O KA AHA KAAPUNI Apana Hookolokolo Ekahi o ko Hawaii Pae Aina. Lulua Keaweamahi kue ia David Keaweamahi. Hoopii oki mare.
Ka Republika o Hawaii. I ka Ilamuku o ke Aupuni, a i ole i kona Hope: Me ha mahalo
Ke kauohaia aku nei oe e kii ia David Keaweamahi e noho ana ma Yokohama, Uapana, mean hoopiiia, ina e waiho mai ana oia i kana pane i kakauia ilojo o na la he iwakalua mahope iho o ka hookoia ana o keia, e hele mai imua o ka Aha Kaapuni, Aoana Hookolokolo Ekahi i oleloia ma ke kau o ua Aha la e malama ia ana ma ke keena hookolokolo o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, i ka Poakahi, la 4 o Mei, e hiki mai ana mai no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a Lilia Keaweamahi, mea hoopii, elike me ka mea i hoakakaia iloko o kana palapala hoopii i pakulia me keia.
A e hoihoi mai i ka palapala kii me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea.
Ikea ka Mea hanohano
Alfred W. Carter, Lunakanawai Ekahi o ka Aha Kaapuni Apana Hookolokolo Ekahi, i ka la 13 o Mei 1896
(Inoa) Henry Smith, Kakauolelo
Ke hoike aku nei au o ka mea maluna ae he kope oiaio ia o ka palapala kii ma ia hihia, a ua kauoha ua Aha ia e Hoolahaia ia mea a e hoopaneeia ka hihia a ke kau o Augate e hiki mai ana.
Henry Smith
Kakauolelo Oihana Hookolokolo
Honolulu, Aperila 13, 1896