Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 22, 29 May 1896 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kanoe Kanakaole |
| This work is dedicated to: | No Nā Mākua |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoolaha Mana Hooko.
Ua hookohuia aku i keia la o S. W. WILCOX. ESQ. i Lunahoomalu no ka Papa Alanui no ka Apana Auhau o Lihue, Mokupuni o Kauai, ma kahi o St. D. G. Walters. M.D., i waiho mai.
J. A. King,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina.
Mei 26, 1896.
2600-3t
Ua hookohuia aku i keia la o MR. EDWIN OMSTEAD i Notere no ka Le-hulehu, no ka Apana Hookolokolo Kaa-puni o ko Hawaii Pae Aina.
J. A. King,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina.
Mei 26, 1896.
2600-3t
O ka POAHA, Iune 11, 1896, oia ka la hoomanao no ka la hanau o Kamehameha I., e malamaia ana ia he La Ku-laia Aupuni, a e paniia ana na Keena Aupuni apau o ka Repubalika nei ma ia la.
J. A. King,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina.
Mei 27, 1896.
2600-3t
HOOLAHA KAKAUINOA.
Ke hoolahaia aku nei ma keia, aia kahi e loaa ai ka Luna Kakauinoa no ka Apana o Honolulu nei ma ke Keena Auhau, Hale Hookolokolo, a hoea aku i ka la 1 o Iulai, 1896, no ka hana ka-kauinoa i na kane apau maluna aku o umikumamalima makahiki, i kulike ai me ke Kanawai XIII, o na Kanawai o ka Repubalika o Hawaii.
JOHNATHAN SHAW.
Luna Nui no ke Kakauinoa Mahele Ekahi, Mokupuni o Oahu.
2599-3t
Ma ka halawai a ka Papa Ola i mala-maia i keia la, ua kohoia o Dr. N. B. Emekona i Peresidena no ka Papa Ola ma kahi o William Smith Esq., i waiho mai.
CHAS. WILCOX,
2599-3T
Kakauolelo o ka Papa.
OLELO HOOLAHA O NA HUI.
I kulika ai me ka Pauku 1441 o ke Kanawai Kivila, ke hoolahaia aku nei na Hui apau i hoohuiia e waiho mai i hoike piha a pololei o ka lakou mau hana i ke Keena Kalaiaina, ma ka la 31 o Iulai ae nei, a mamua ae hoi o ia la, oia hoike no ka makahiki e pau ana o Iulai 1, 1896.
E loaa aku no na palapala paʻi ha-kahaka ke nonoiia mai ma ke Keena Kalaiaina.
Ke hooko ole kekahi Hui i hoohuiia e waiho mai i ka hoike iloko o ka ma-nawa i kauohaia, alaila, e kauoha aku no ke Kuhina Kalaiaina, oia ponoi iho paha, a ma o hookahi a oi aku poe Ko-misina i kohoia e ia, no ka laweia ana mai o na buke ame na pepa o ka Hui i hoohuiia, a ninaninau aku hoi i kona mau Luna no ka mea e pili ana i kona mau hana malalo o ka hoohiki ana.
J. A. King,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina.
Mei 21, 1896.
2599-3t
Hoolaha o na Aina Aupuni.
Ke hoolahaia aku nei ma keia, e waihoia aku no na Apana Aina o ka Aina Aupuni, no ke noi ia ana mai, ma ka hora 9 kakahiaka, o Iune 1, 1896, a mahope aku paha, malalo o na olelo o ke Kanawai Aina, 1895, no ka Pono o na Hoolimalima Kuai a Kule-ana Aina ma ke Dala Kuike.
27 APANA AINA ma Ponahawai, Hilo, Hawaii, mai ka 20 a ka 100 eka o ka mea hookahi.
Eia keia mau apana aina ma kahi o 3 a 5 mile mai ke kulanakauhale aku o Hilo, a he maikai loa lakou no na aina mahiai, kupono i ke kope, a pela.
E koe aan i ke Aupuni ka pono o kekahi apana olowi o 50 kapuai, ma-luna aku o kekahi o keia mau apana aina, ina e makemake ia ana, no ke Alanui Aupuni, a oia apana olowi e hoomoe ia aku ana ia elike me ka makemake o ke Aupuni, a e laweia hoi ia wahi me ka uku ole ina e moe aku ana ia maluna o kekahi aina i mahi ole ia.
O ka waiwai io i kohoia o na apana aina maluna ae, mai ka $1.00 a ka $10.00 no ka eka.
15 APANA AINA MA WAIKAUMA-LO, a pela aku, Hilo, Hawaii, mai ke 30 a ke 80 eka o ka mea hookahi, a he aina mahiai maikai loa.
Aia keia mau apana aina ma kahi he aneane 31/2 mile mai ka Hale Wiliko aku o Hakalau ma ke alanui o Laupahoehoe.
O ka waiwai io i kohoia o na aina o Waikaumalo mai ka $7.00 a ke $10.00 no ka eka.
NA APANA AINA O OLAA. - E hiki no ke nonoi ia mai na Apana Aina i koe o ka Mahele o Olaa, mahalo no o na olelo o ke Kanawai Aina i kuhikuhi ia ae nei. O ka nui o ka apana hoo-kahi o keia mau apana ae la, he 50 eka, a ua ano like no me ko na aina o Olaa i pau i ke kanu ia i ke kope i keia wa.
O ka waiwai io i kohoia he $6 a $10 no ka eka, elike me ke kulana i waiho ai ka aina.
O na noi apau no kekahi o keia mau apana aina maluna ae, e waihoia aku no ia E. D. Baldwin, hope Agena, Hilo, Hawaii, ma hora 9 kakahiaka o Iune 1, 1896 a ma hope iho paha o ia wa.
E loaa no na hoakaka piha no na hana kupono a ka poe noi e hana ai, na ano o ke noi ana, a pela aku, mai ka hope Agena mai ma Hilo, a i ole ia, ma ke Keena Aina ma Honolulu.
J. F. BROWN
Agena o na Aina Aupuni.
Honolulu. Mei 15, 1896.
2599-td
KA
Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki - - - $2.00
No Eono Mahina - - - 1.00
Kuike ka Rula.
PUKA ANA.
1 Pule 2 Pule 3 Pule 4 Pule 5 Pule 6 Pule
Iniha …$1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $3.50 $4.00
2 Iniha… $2.00 $2.75 $3.50 $4.00 $4.50 $5.00
3 Iniha… $2.50 $3.50 $4.50 $5.00 $5.50 $6.00
4 Iniha… $3.00 $4.00 $5.00 $6.00 $6.75 $7.50
5 Iniha… $3.50 $4.75 $6.00 $7.00 $8.00 $9.00
Iniha……$4.00 $5.50 $7.00 $8.00 $9.00 $10.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa e hooouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE Co
C. G. BALLENTYNE, Luna Nui.
JOSEPH M. POEPOE, Lunahoo ponopono.
Honolulu, Oahu.
POALIMA, - - - - - MEI 29, 1896.
Ka Manaolana Hauoli.
He mea no makou e hauoli ai ka ike ana, eia ka hapanui o na Hawaii naauao ke huli mai nei e kakoo i ke Aupuni makua e ku nei i keia wa, a o kekahi poe o la-kou eia ma ke kulana o ka aneane e haawi mai i ka lakou mau ka-koo ana. O ka hapanui o lakou, ma ko makou mau wa o ka hala-wai ana me lakou e kuka a e ka-mailio no ka mea e pili ana i ke kulana Aupuni e ku nei i keia wa, ua hoike mai lakou apau, he oi aku ka pono o ke kakoo ana i ke Aupuni e ku nei, a ma ka pahu balota ke aumeume ana e like no me ko ka wa mamua.
Ua mahalo makou i keia mau manao o na makamaka, a ke olelo nei makou, o ke alahele naauao wale no ia a ka lahui Hawaii ma-oli e hana ai. Aia ma ka malama o Sepatemaba o ka makahiki 1897 ae nei e malamaia ai ke Kau Koho Balota Nui no na Lunamakaainana, na hoa hoi o ka Hale o na Makaainana; a ma ka Poakolu hope o ia malama no o ka maka-hiki 1899 e koho ia ai na poe o ka Hale o na Senate. O na Hawaii apau i haawi i ka lakou mau ka-koo ana i ke Aupuni Repubalika o Hawaii e noho mana nei i keia wa, a i loaa hoi na kulana kupono no ke koho ana i Luna makaai-nana a i Senate hoi, e loaa ana no ia lakou na kuleana e laulima pu ai ma na wa koho balota i hoikeika ae la, a ma na wa hoi a ke Kumu-kanawai i hoike mai ai. A o na wahaolelo auanei a ia poe i koho ai ma ka Poakolu hope o ka ma-lama o Sepatemba, 1899, o lakou ka poe i kuleana e noho ma ka Poakolu ekolu o Sepatemba. 1900, e koho i Peresidena no ke Aupuni.
Aka, ma keia wahi, e aeia mai makou, e olelo aku imua o ka la-hui Hawaii koho balota, aole ma ke ano onou wale aku paha: E haawi i ka oukou mau koho ana no na Lunamakaainana ame na Senate elike me ka oukou ponoi i ike ai he kupono maoli, mamuli o na olelo hoonaauao a alakai ana a na poe kuonoono o ka aina, na poe i kupa a ewe ia Hawaii, aole i ka na malihini puapua kau lei.
Ina moekahi na Hawaii naauao apau, aole hoi o na Hawaii noeau i awaiaulu ia lakou iho me ke Aupuni i keia wa, aka o ka poe aku i koe, e kakoo i ke Aupuni e ku nei i keia wa, e hele ola ana ka ke "Kuokoa" e olelo ae ai, e hoea mai ana no ka la e hauoli like ai i ka ili-keokeo me ka ili-ulaula ma ka umauma o Hawaii.
Ka Hale o na Lunamakaainana.
Honolulu, H. I., Mei 19, 1896.
HON. D. L. NAONE,
Peresidena o ka Hale o na Luna-makaainana:
Me ka Mahalo:
O kou Komite Wae i waihoia mai ai ka Palapala Hoopii Helu 13 o keia Hale, a ke Komite Kuwaena o ka Hui Pukiki Uniao, he Ahahui i lilo i wahaolelo no ka Lahui Pukiki ma ko Hawaii Pae Aina; ke hoike aku nei e like me ia i hoikeia malalo iho. Penei hoi ke ano o ka lakou Palapala Hoopii:
O ka hapanui o na kamaaina Pukiki, a he poe hookaa auhau o keia mau mo-kupuni, ua poloaiia ae lakou a ua kono ia hoi e hele mai ianei e ke Aupuni i pau, a e ke Aupuni no hoi e ku nei i keia wa, a ua holomai lakou i keia aina aole ma ke ano he poe paahana wale, aka i mea hoolaupai i ka aina, a mahope iho o na makahiki o ka hooikaika ana ma ka hana, o ka hapanui o ia manawa malalo o na aelike uahoa. Mamuli o ka lakou ano hoomakaulii, ua lilo lakou i poe hoolaupai aina ma na hana like ole he nui. A ua lawe pu mai lakou me lakou iho me ko la-kou mau ohana pu. A iloko o 16 ma-kahiki o ko lakou noho ana, ua pii ma-huahua ae ko lakou nui, a o ko lakou huina i keia wa ua oi aku mamua o 13,000. A o na komo ana mai o na Pake a me na Iapana iloko nei o keia Pae Aina iloko o na makahiki kakai-kahi i hala ae nei, ua lilo ia i mea ho-emi iho i ka uku paahana a hoea mai i ka huahelu e hiki ole ai i ke kanaka Europa a me na kanaka paahana e ae ke ola no ia mau uku i haawiia mai. A ma ia manawa hookahi no hoi, aole no i hoemiia iho ka lilo no ke ola ana, oiai nae e pii mau ana ka auhau ma-luna o na kanaka ilihune.
Ke hoohalikeia ae me na uku auhau i ukuia e na poe ona aina nui, a me na hui i hoohuiia, a ua pulama pono ia hoi ko lakou mau pono ma ke kanawai, a e hui pu ana hoi me ko lakou mana koikoi akea maloko nei o ka aina.
A ke hoomaopopo nei na Pukiki e noho ana maaneinei, eia lakou ke noho nei malalo o na kulana kupilikii.
Oaia hoi, ko lakou kaawale loa ana mai ko lakou aina hanau mai, a mamuli hoi o ke kaawale loa ana o keia mau mokupuni,ua keakea loa ia lakou ma ka imi ana he mau wahi hou aku e hiki ai ke hooholomuaia ai ko lakou mau kulana, a e loaa ai hoi na pomai-kai holomua no lakou iho a me ko la-kou mau ohana.
Malalo o keia mau kumu, ke ku nei makou malalo o ke kulana kupilikii maluna iho o na kanaka makua o keia au a me ka heluna nui o na keiki a makou i hanauia maanei, a hanaiia hoi maanei, a no lakou ka noho ana ma keia mua aku o ko lakou aina hanau keia, ma ke ano lahui.
Aole makou i manao e loaa ia makou kekahi mau pono kivila e ae, i kaokoa ae mai kekahi ano lahui okoa ae, aka nae, ke ike nei makou o ko makou ku-lana kupilikii he mea ia e kau iho ai maluna o makou ke koikoi o ka noho ana aku ma keia mua aku, ame ka makou mau keiki, maluna o na hokua o na poe nana makou i lawe mai i keia aina malihini. Nolaila, ke nonoi nei lakou i keia Ahaolelo e hooholoia mai ke kanawai e lawe i na keehina oi ae e hiki ai ke kaupaleia ke komo nui ana mai o na Pake a me na Iapana iloko nei o ka aina.
A e hooholo hou ia hoi ma ke kanawai e loaa ai ke kaulike o na auhauia ana, a e hanaia na keehina e kaupale pono ia ai na pono o na poe paahana iloko nei o ka aina.
Nolaila, ke noi mai nei lakou i keia Ahaolelo e hooholoia ma ke kanawai e hiki ai ke kaupaleia aku ke komo ana mai o na Pake a me na Iapana iloko nei o ka aina, a e hooholoia ma ke kanawai ke kaulike o ka auhauia ana, a e hana ia na keehina e kaupale pono ia ai na pono o na poe paahana iloko nei o ka aina.
Ma ka hoomaopopo ana a kou Ko-mite iloko o na makahiki he 16 i hala ae nei, he mea oiaio no ua hoemiia mai no ka uku o na limahana ma na mahiko a me na oihana e ae iloko o kekahi mau makahiki i hala ae nei a hiki i ka ike ana o ka lahui Pukiki i ke kulana kupilikii e hiki ole ai ke ola pono no lakou iho a me ka lakou mau keiki ma-muli o ka emi mai o na uku hana a me ka loaa ole o na hana ia lakou e like me ka lakou e hoopii mai nei i keia Ahaolelo; aka, aole i hoomaopopoia mai i kou Komite na ike a me na hoo-maopopo ana i na uku o na paahana iloko o na makahiki mua o ka noho ana a pela hoi me na makahiki i hala iho nei, ka uku no ka mahina hookahi a me ka uku hana hoi e haawiia nei i keia wa; me he mea la ua ano like no paha ka uku e loaa nei i keia wa e like me ko ka wa i hala.
He mea oiaio no, ma ka nana aku a kou Komite, o ke komo nui ana mai o na limahana Pake a me Iapana iloko o keia mau makahiki i hala iloko o keia Aupuni, oia kekahi kahua e hoemiia ai na uku hana a me na lahui e ae i na hana e ola ai lakou me ko lakou mau ohana pu hoi, a ma ka noonoo ana a kou Komite he mea pono no i ka Aha-olelo e hana i na kanawai e hoohaiki ai i ke komo ana mai o na limahana Pake, e like wale no me ka nui kupono e lawa ai na hemahema o na oihana hana iloko nei o ka aina. Oiai, ua maopopo no o ka oihana mahiko a me na oihana e ae iloko o keia Pae Aina; o ka loaa ana o na limahana kupono i mea e holomua ai ka lakou hana oia ke ola a me ka ikaika o ke Aupuni, a oia no hoi ke ola o na kanaka o na lahui like ole e noho nei iloko o keia Aupuni, a o ka nana ole ia o ko lakou mau pono he mea no ia e ili mai ai na pilikia ma-luna o ka aina mai o a o; aka, ke hoo-maopopo hou aku nei kou Komite, ma ka helu lahui o ka makahiki 1890, o ka nui o na Pake he 15,301, Iapana 12,360, Pukiki 9,2525.
Huina oi o na poe komo hou mai iloko o na makahiki elima i hala: Na Pake 1,593, Iapana 11,147, Pukiki 651.
Huina pau o na poe a pau: Na Pake 16,894, Iapana 23,507, Pukiki 9,903.
E ikeia keia ma ka hoike a ke Kuhina Cooper ma ka la 31 o Maraki, 1896, i keia Hale, Hoike Helu 20, a ma-waho ae o keia heluna ka lahui Hawaii a me na lahui e ae e noho nei me ka hoomanawanui no kekahi mau hana e loaa mai ai ia lakou ke ola a me ko la-kou mau ohana.
Ma ka huli hou ana a kou Komite i mea e maopopo mai ai ka heluna nui o na limahana i kepaia, a hana la paha, e noho hana ana ma na mahiko a puni keia Pae Aina, a ua loaa mai keia mau hoakaka malalo iho mai a Mr. Bolte, kakauolelo o ka hui ona hui mahiko a puni ka Pae Aina.
Na Iapana malalo o na olelo aelike limahana e pau ana i Iune, 1897:
Ma Hawaii … 2272 kane. 561 wahiine.
Ma Maui …… 592 " 144 "
Ma Oahu …… 498 " 127 "
Ma Kauai ……1089 " 266 "
Ke hoomaopopo hou aku nei kou Komite i ka heluna o na limahana a pau e noho ana ma na Hui Mahiko a pau a hiki i ka la 31 o Dekemaba, A. D. 1895:
Na Hawaii malalo o na Olelo Ae-like ………………………… 522
Na Hawaii malalo o na Olelo Ae-like; ma ka hana la ………… 1037
Na Hawaii malalo o na Olelo Ae-like; na wahine …………….. 25
_____
1584
Na Pukiki malalo o na Olelo Ae-like ………………………… 420
Na Pukiki ma ka hana la ……………………………………… 1574
Na wahine e hana ana ………………………………………… 140
Na poe oo ole e hana ana ……………………………………… 365
–––––
2499
Na Iapana malalo o na Olelo Ae-like………………………… 6602
Na Iapana ma ka hana la …………………………………….. 4214
Na wahine …………………………………………………… 768
_______
11584
Na Pake malalo o na Olello Ae-like ………………………… 1203
Na Pake ma ka hana la ……………………………………… 2644
_______
3847
Na Piki (South Sea) malalo o na Olelo Aelike……………… 88
Na Piki ma ka hana la ……………………………………… 45
_______
133
Na Amerika ………………………………………………… 84
Na Beritania ………………………………………………… 152
Na Germania ……………………………………………….. 140
Na Lahui e ae ……………………………………………… 97
473
________
Huina pau o na poe paahana ……………………………… 20,120
Ua koe na paahana e hana ana ma na Mahi Raiki a me na Oihana Mahiai e ae.
Aka, ke hoomaopopo hou aku nei kou Komite, ma ka Buke Helu Kanaka o ka M. H. 1890, e ikeika mau hoakaka penei…
Papa 6. Hoonohonoho papa ana i kela a me keia lahui, ma ke ano o ka oihana hanalima ma na Mahiko a me kekahi ma hana e ae:
Limahana ma na Mahiko a me na hana e ae ………………… 25,466
Oihana Mahiai ……………………………………………… 5,181
Lawaia ……………………………………………………… 841
Luina Moku ………………………………………………… 464
Kalaiwa-kaa a me Kahu-kaa ………………………………… 555
Hana Lima Akamai ………………………………………… 2,082
Oihana Mahiai a me Hanai Holo-holona …………………… 196
Kalepa……………………………………………………… 1,238
Kupakako a me ka Mea Kuai ……………………………… 716
Oihana Naauao ame Kumuao ……………………………… 638
Na Oihana e ae ……………………………………………… 2,976
________
51,075
Huina nui o ka lahui i ka M. H. 1890 ……………………… 89,990
Huina o ka poe i koe, aole mau hana maopopo me na keiki
ma-lalo mai o 15 makahiki ………………………………… 38,915
Huina o na keiki mai ka 15 makahiki a emi mai …………… 14,518
Huina o na poe oo mai ke 60 makahiki a oi aku …………… 4,579
Huina o na poe e noho wale nei aole i maopopo ka lakou mau
hana ………………………………………………………… 19,818
Ke hoomaopopo hou aku nei kou Komite, ma ka hoike a Henry E. Cooper ma ka la 31 o Maraki, 1896.
Eia ka poe limahana i haalele mai i keia Pae Aina a hiki i Dekemaba 31, 1895, i hala:
Na Pake kane………………………………… 2149
Na Pake wahine ……………………………… 17
Na Pake keiki ………………………………… 225
Na Iapana kane ……………………………… 2800
Na Iapana wahine …………………………… 802
Ma ka hoomaopopo ana a kou Komite, aole no paha i like loa na huina i ho-akakaia maluna ae me ke kulana o na kanaka e noho nei i keia mau makahiki eono (6) e pau ana; aka; ma ka hoomaopopo ana, ua oi loa aku na limahana a me na poe e ae i komo mai iloko o keia mau makahiki mamua o ka poe i hoi aku e like me na kanawai e ku nei.
Ma ka hoomaopopo ana a kou Ko-mite, ina o keia mau huahelu 19,818 oi aku a emi mai paha ka huina o ka poe e noho wale nei me ka maopopo ole o ka lakou hana, alaila, aole nei he mea pono e lawe mai ka Ahaolelo i na kee-hina no ka noonoo ana me ke akahele e kau i mau kanawai kupono i mea e loaa ai ka hana i keia poe iwaena o na oihana mahiai iloko nei o ka aina, ma-mua o ke kii mau ana i na limahana Pake a me Iapana e hookomo mai i kela a me keia manawa, oiai e noho ana ko kakou mau hoaloha iloko o keia wa me ka pilikia maoli me ko lakou mau ohana. Aka, aole makou e hoike ana he mea pono ole ka hana ana i ke ka-nawai hoohaiki no ka hookomo ana mai i na limahana no ka Oihana Mahiko maoli, ina ua pilikia io; oiai hoi o ke kuikahi mawaena o ke Aupuni Emepera o Iapana a me ke Aupuni o Ha-waii nei, i hanaia ma ka la 19 o Augate, 1871, ua lilo ia i mea kokua nui i ko kakou mau oihana mahiai iloko nei o ka aina; oiai, ua aeia lakou e komo mai i kela a me keia manawa me ka hiki ole e keakea aku, me ke kii ole aku malalo o ke Kanawai o na Aelike Paahana. Aka, ma ko kakou kuikahi limahana hoi, i hanaia ma ka la 28 o Ianuari, 1886, ma ka pauku 9, ua hoakakaia, ua ae ke Alii ka Emepera o Iapana e loaa no i ke Aupuni o Hawaii ke kuleana e hoihoi aku i ke Aupuni o Iapana i na kanaka Iapana manao ino a aeahaukae paha, nana i hooulu a hoala ae paha i kekahi mau hana hoohaunaele; a ua ho-akaka hou ia ma ka pauku 11 o keia Kuikahi Limahana, e mau kona mana no 5 makahiki, a e mau aku no mahope aku e like me ia, a hiki i ka haawiia ana aku o kekahi o na aoao hana ae-like i kona manao e hoopau.
Ma ka hoomaopopo ana a kou Ko-mite i ka manao ke Kuikahi Limahana e ku nei, ua loaa i na paahana e kiiia nei na uku malama e ukuia nei o ke kane he $12.50, no ka wahine he $10, kahi e noho ai, a me $1 no ka malama no na keiki elua; me ka hoolako pu aku o ke Aupuni me na kanaka lapaau me na laau lapaau me ka uku ole, a me ka uku pu aku hoi i ko lakou mau auhau pilikino.
Ua maopopo i kou Komite, ua oi aku na haawina pomaikai e loaa ana i na limahana e kiiia nei mamua o na poe i lawe mua ia mai a i pau ko lakou mau ailike limahana, a me na poe kanaka Hawaii no hoi a me na kupa o ka aina nei i hoohanaia mana mahiko no $10 a oi aku paha me ka loaa ole o kekahi mau pono hou aku ia lakou e like me ia i hoakaka mua ia ae nei.
Oia ka kou Komite e hoakaka nei, he mea pono e laweia na keehina e noonoo pono ia ai ko kakou mau kulana lima-hana o loko nei o ka aina mamua o ke kii hou ana aku i na aina e.
Malia o hiki no ke hoolawaia ko ka-kou mau oihana mahiai me na lima-hana kupono e holomua ai ka lakou mau hana; aka, he mea pono no e waiho ia keia ninau i ko kakou Mana Hooko. He mea pono hoi ia kakou e hoomaopopo i ka hoike a ka Papa Ola mailoko mai o ka hoopaeia ana o na limahana i ulu mai ai ka lilo nui o ko kakou wai-hona waiwai, mamuli o ke kinai ikaika ana i ka laha ana o na maʻi lele iwaena o keia lahui a kakou i ike iho nei i na makahiki i hala; a ua lilo pu aku hoi me ke ola o kekahi poe o kakou he le-hulehu.
Ma ka hoomaopopo hou ana a kou Komite, he oiaio no keia hoopii ana mai a kekahi poe mea kuleana liilii, ke uku nei lakou i na auhau Aupuni i oi aku mamua o ka poe ona aina nui a me na poe waiwai e ae mamuli o ka hooko pono ole ia o ke kanawai a me ka he-mahema o ka auhauia ana.
Aka nae, aole no i hooiia aku ka au-hauia ana maluna o na waiwai paa me na waiwai lewa mahope mai o ka ma-kahiki 1896. Aka, o ka pii hou ana ae o ka auhau, ua hoea mai no ia i kekahi manawa mamuli o ka pii maoli ana o ka waiwai io o na waiwai paa.
Ke hoomaopopo aku nei kou Komite i keia Hale, i ke kulana kupono ole o ko kakou mau kanawai auhau e ku nei, a he mea pono e hoomaopopoia a e hoo-ponoponoia ma ke kanawai auhau i loaa ai ke kaulike o na auhauia ana ma luna o ka poe mea nui o ka waiwai i auhau ole ia i keia wa, a me ka poe mea kuleana aina liilii.
Ke manaolana nei kou Komite, ke hoomaopopo nei ka Ahaolelo i ke ku-lana ano nui o ka lahui Pukiki ma keia Aupuni, ma ka lakou mau hana ponoi ana me ka hooikaika pu ana ma na ano hana like ole he nui i mea e loaa ai na pomaikai ia lakou a me ko lakou mau ohana, a pela no hoi e loaa ai i ka lehu-lehu na pomaikai ma ko lakou kulana alakai hana a me ke kulana holomua ma ka hoonaauaoia ana.
Ke hoomaopopo hou aku nei kou Ko-mite, ua loaa i ka lahui Pukiki a me na lahui e ae e ake ana i ke kulana imi waiwai, a me ka loaa ana o na home ku-pono no lakou me ko lakou mau ohana, i ke Kanawai Aina i hooholoia iho nei ma na mahele 6 a me 7 o ia kanawai; malaila e loaa ai ia lakou na hoakaka ana no ka loaa ana o na home liilii i oi ole ae mamua o 8 eka aina mahiai mai-kai me ka uku ole, a me na home liilii nui ae ma na kumukuai oluolu loa.
Ke hoomaopopo nei kou Komite, o ka hoomaopopo hou ia ana o ke Kanawai Aina, he kumuhana hoohoihoi ano nui no ia i ka lawe hou ana mai i na lima-hana Europa me ko lakou mau ohana.
Ke hoomaopopo nei no kou Komite, o ka manao o ka Mana Hooko e hana ana lakou me ka manao e hookoia ma ka hoohoihoi ana i ka lawe hou ana mai i na limahana Europa.
Ke hoike aku nei kou Komite, he mea pono e waihoia ka Palapala Hoopii ma ka Papa a hiki i ka wa e laweia mai ai kekahi Bila Kanawai.
O makou iho no,
G. P. KAMAUOHA,
R. RYCROFT,
E. C. WINSTON,
S. K. KAEO,
W. P. HAIA,
Komite Wae
KA AHAOLELO.
NA MEA ANO NUI.
Ma ka Poakahi, Mei 18, la hana 78, ma ka Hale o na Senate, hooho-loia ka Bila Kanawai a ke Kuhina Waiwai e pili ana i ka ikaika kupo-no o na waina e hookomoia mai ana iloko nei o ka aina, ma ka heluhelu ekahi a me elua. Heluhelu ekahiia ka bila kanawai kaa uwila o Hilo a haawiia i ke komite pai. Hoihoiia ka malamaia ana o na moolelo no na hanau, na make ame na mare Papa Ola. Heluhelu ekolu ia ka Bila Kanawai Aie Dala nona ka huina 800,000. Hoopanee ka Hale.
Ma ka Hale o na Makaainana, ua ikeia ke ohohia ana ae o na kanaka Hawaii, 576 ka nui e hoopii ae i ka Ahaolelo, ma o Lunamakaainana Kanile Bona la, e kau ia ona mau kanawai e papa ana i ke kuai ia ana o na waiona, a e ao ia na keiki kula i ka pono ole o ka inu waiona. He-luhelu elua la ka Bila Kanawai e papa ana i ka hoohana palua ia ana o na poo leta ma na hoouna leta ana ina ua kapili mua ia ke poo leta ma ka leta mua, aole i holoiia a kuniia paha e ka Hale Leta. Hoonioni o Bona e hapai hou ia ka noonoo ana i ka Olelo Hooholo Hoohui Aina, kaomi hoi o Kamauoha e moe malie ma ka papa. Hapaiia ka noonooia ana o ka Bila Kanawai Auhau Ku-loko. He 92 ka nui o na pauku o keia kanawai. I ka hiki ana i ka pauku e hookuu ana i ka auhau ma-luna o ka huina o $300 waiwai io o ka aina a huina waiwai io e ae paha, nonoi o Winesetona, kekahi luna-makaainana o Honolulu nei e hapai ia ae keia huina a ka $500, no ka pomaikai o na kanaka Hawaii uuku o kahi loaa, ua kue ikaika loa mai o Rikeke ame Raikorofa o ka Mokupuni o Hawaii, a haule ka mea mai-kai. (Aole la Oahu ka maka-ewa-ewa i nei hana ana.) Ua hooholo lokahiia ka bila kanawai. Hoopa-nee ka Hale.
Ma ka la 19 o Mei, la hana 79, he pule a me ka hoopanee ana, @@ @@ ma ka Hale o na Senate.
O ka mea ano nui loa ma ka Hale o na Makaainana ma keia la, oia ka hoike a ke komite i haawiia ai ka hoopii a na Pukiki, e nonoi ana @@ kau ia na kanawai e kaohi ai i ka hoopae limahana Asia. Ma keia hoike ua hoakakaia like ole e noho ana ma na mahiko a ma na wahi hana e ae o loko nei o ka aina. A e ike ia no keia hoike ma kekahi wahi e ae o ka pepa o keia la. @@@-lo ke komite e waiho i ka palapala hoopii a na Pukiki ma ka papa laweia mai he bila kanawai e pili ana ia mea.
Ma ka Poakolu mai, Mei 20, aole no he hana ano nui loa ka ka Aha i papaana ai ma keia la, a hoopanee wale.
O ka hoike a ke Komite Wae no ka mea e pili ana i ka auhau loaa makahiki, a pela aku, ka mea ano nui loa. Olelo ke komite, he mea pono ke hooholoia keia kanawai, me na hoololi a lakou i waiho mai ai. Mahope iho o keia, hapaiia ka noo-noo ia ana o ua kanawa la. Ma ka wa i noonoo ia ai ka ka Pauku 1 o ke Kanawai, ua kokua loa ke Kuhi-na Waiwai e hooholoia ua Pauku la, me kona hoike ana ae, ua hana ka Hale o na Makaainana i kekahi hana naauao loa, a o ia poe na lakou nei hana naauao, o lakou no na wa-haolelo o na makaainana o ka aina. Hoike ae oia, he 100 makahiki i kaahope ae nei i lawe mua ia mai he bila kanawai o keia ano auhau ma Enelani, e Pitt opio, oiai e umii ia ana na makaainana e kekahi poe kakaikahi. Mahope iho o ka noo-nooia ana, ua holo ka bila no ka heluhelu elua, a kauohaia e pai mi-kini ia. Hoopanee ka hale.
Ma ka Hale o na Senate, Mei 21, he nui na bila kanawai i hooholoia e lakou.
Ma ka Hale hoi o na Makaainana oiai e noonoo ia ana ka Bila Kanawai Buro Hoonaauao, ua ulu mai he mau olelo oolea mai kekahi mau hoa mai o ka hale. Hoopanee ka hale.
Ma ka Poalima mai, Mei 22, aole ano nui na mea i hanaiaa e ka Aha Senate a hoopaneeia a noho hou ma ka Poaono.
Ma ka Hale o na Makaainana, o ka hana ano nui i ike ia, oia ka mea e pili ana i na poo leta Aupuni e waiho nei ma ka Hale Leta i pau ole i ka lilo. O na poo leta kahiko keia. O ka huina waiwai io o ia mau poo leta apau ua hiki i ka $123,383.20 Ua hoalaia mai keia manao e Rikeke, a he kumuwaiwai nui keia o ke Aupuni ina e kuai ia ana keia poe poo leta. O ka wa e hooliloia ai keia mau poo leta i mau mea waiwai ole, oia ka la 31 o De-kemaba o keia makahiki. Mahope iho o kekahi mau kalai kualehelehe wale ana ma ka Bila Kanawai Au-hau o na loaa makahiki, hoopaneeia ka Hale a noho hou ma ka Poakahi.
Ma ka Poaono, Mei 23, noho hou ka hale o na Senate. Ua ku ae o Hanale a nema ae i na hana kapa-kahi a ka Papa Ola no ka poloai ole ana o ka Papa i na hoa o ka Aha Senate e makemake ana e hele i ke kahua mai lepere. Hooholoia ke Kanawai e hoihoi ana i ka Papa Ola ka malama ana o na hanau, mare a me make. Ma ka la 1 o Iulai o keia makahiki e mana ai ia kanawai. Hoopaneeia ka Hale.
NUHOU O NA AINA E.
Ua make mai nei o Aki-Duke Kale Louis, ke kaikaina opio o ka Emepera Francis Joseph o Auseturia, i ke 63 o kona mau makahiki.
Lanakila na pualikoa o Cecil Rhodes o Aferika maluna o ka poe paele Mata-bele o Aferika ma kekahi hoouka kaua i malamaia ma Movenoe.
Ma ke ahiahi o ka la 17 o Mei nei i haalele aku ai ka Emepera kane ame ka Emepera wahine o Rusia ia Sana Peteroboro a holo aku la no Mosekao kahi e malamaia ai ka oihana poni Moi. Ua lawe pu aku laua i ka laua kaikamahine opio ke Duke wahine nui o Olega.
Ua hapai hou ia ka noonooia ana o ka Bila Kanawai Uwea Telegarapa o ka Pakipika nei maloko o ka Ahaolelo a hoomoe pu ia.
Ma ka hoaoia ana mai nei o ka moku-kaua Amerika "Oregona" no kona holo, ua ikeia ua hiki iaia ke holo i 1@@@ mile i ka hora.
O Luna Senate Makinele o ka moku-aina o Ohio, ka moho holo Peresidena kaulana loa o ka aoao Repubalika i keia wa.
He mau haneri miliona dala ka aie o ka poe Cuba e paaia la e ka poe waiwaio Parisa, aneane hiki i ka 400,000,000.
Ua puhalahiu hou aku he wahi moku kuna lawe lako kaua no ka poe Cuba mai Felorida aku, mahope koke iho o ka haalele ana o ka mokukaua kiai awa Forward ia wahi. Ua lawe aku oia he mau lako kaua nui no na kipi o Cuba.
Ekolu mau mokukaua Amerika ma Europa i kauohaia aku e huli hoi mai no ka aina. Ua manao wale ia, no ka hoonene mawaena o Amerika ame Se-pania ke kumu o keia huli hoi ana i ka home.
Ua manaoia o ka nui o na kanaka a pau o ka poepoe honua nei he aneane 1,200,000,000; noloko mai o keia huina he 32,214,000 poe e make ana i ka makahiki, ua like ia me 98,848 i ka la hookahi, 4,020 i ka hora, he 67 i ka minute. O ka nui o na hanau i manaoia i ka ma-kahiki he 36,702,000; ua like ia me 100,800 i ka la hookahi, 4,200 i ka hora, a he 20 i ka minute.