Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 21, 22 May 1896 — Page 2
| This text was transcribed by: | Deanie Villiados |
| This work is dedicated to: | To the best Mom Ever, Ehulani Enoka Lum |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoolaha Mana Hooko.
I keia la ua hookohuia aku o Mr. J. G. JONES i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni ma Kukuihaele. Apana o Hamakua, Mokupuni o Hawaii, ma kahi @ S. K. Kalimaeka i waiho mai. J. A. KING, Kuhina Kalaiaina, Keena Kalaiaina, Mei 4, 1896. 2597-3t
HOOLAHA KAKAUINOA.
______
Ke hoolahala aku nei ma keia, aia k @@i e loaa ai ka Luna Kakauinoa no ka Apana o Honolulu nei ma ke Keena Au@ha@. Hale Hookolokolo a hoea aku i ka la 1 o Iulai. 1896. no ka hana kakauinoa i na kane apau maluna aku o @@@ikumamalima makahiki, i kulike ai me ke Kanawai XIII. o na Kanawai o ka Repubalika o Hawaii.
JONATHAN SHAW, Luna Nui no ke Kakauinoa Mahele Ekahi, Mokupuni o Oahu 2599-3t
____
Ma ka halawai a ka Papa Ola i malamala i keia la, ua kohoia o Dr. N. B. Emekona i Peresidena no ka Papa Ola, ma kahi o William O. smith, Esq., i waiho mai. CHAS. WILCOX, 2599 - 3t Kakauolelo o ka Papa.
______
OLELO HOOLAHA O NA HUI.
I kulike ai me ka Pauku 1441 o ke Kanawai Kivila, ke hoolahaia aku nei na Hui apau i hoohuiia e waiho mai i hoike piha a pololei o ka lakou mau hana i ke Keena Kalaiaina, ma ka la 31 o Iulai ae nei, a mamua ae hoi o ia la, oia hoike no ka makahiki e pau ana o Iulai 1, 1896.
E loaa aku no na palapala pa'i hakahaka ke nonoiia mai ma ke Keena Kalaiaina.
Ke hooko ole kekahi Hui i hoohuiia e waiho mai i ka hoike iloko o ka manawa i kauohaia, alaila, e kauoha aku no ke Kuhina Kalaiaina, oia ponoi iho paha, a ma o hookahi a oi aku poe Komisina i kohoia e ia, no ka laweia ana mai o na buke ame na pepa o ka Hui i hoohuiia, a ninaninau aku hoi i kona mau Luna no ka mea e pili ana i kona mau hana malalo o ka hoohiki ana. J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 21, 1896. 2599-3t
Hoolaha o na Aina Aupuni.
Ke hoolahaia aku nei ma keia, e waihoia aku no na Apana Aina o ka Aina Aupuni, no ke noi ia ana mai, ma ka hora 9 kakahiaka, o Iune 1, 1896, a mahope aku paha, malalo o na olelo o ke Kanawai Aina, 1895, no ka Pono o na Hoolimalima Kuai a Kuleana Aina ma ke Dala Kuike. 27 APANA AINA ma Ponahawai, Hilo, Hawaii, mai ka 20 a ka 100 eka o ka mea hookahi.
Eia keia mau apana aina ma kahi o 3 a 5 mile mai ke kulanakauhale aku o Hilo, a he maikai loa lakou no na aina mahiai, kupono i ke kope, a pela aku.
E koe ana i ke Aupuni ka pono o kekahi apana olowi o 50 kapuai, maluna aku o kekahi o keia mau apana aina, ina e makemake ia ana, no ke Alanui Aupuni, a oia apana olowi e hoomoe ia aku ana ia elike me ka makemake o ke Aupuni, a e laweia hoi ia wahi me ka uku ole ina e moe aku ana ia maluna o kekahi aina i mahi ole ia.
O ka waiwai io i kohola o na apana aina maluna ae, mai ka $1.00 a ka $10.00 no ka eka.
15 APANA AINA MA WAIKAUMALO, a pela aku, Hilo, Hawaii, mai ke 30 a ke 80 eka o ka mea hookahi, a he aina mahiai maikai loa.
Aia keia mau apana aina ma kahi he aneane 3 1/2 mile mai ka Hale Wiliko aku o Hakalau ma ke alanui o Laupahoehoe.
O ka waiwai io o kohoia o na aina o Waikaumalo, mai ka $7.00 a ke $10.00 no ka eka.
NA APANA AINA O OLAA. - E hiki no ke nonoi ia mai na Apana Aina i koe o ka Mahele o Olaa, malalo no o na olelo o ke Kanawai Aina i kuhikuhi ia ae nei. O ka nui o ka apana hookahi o keia mau apana ae la, he 50 eka, a ua ano like no me ko na aina o Olaa i pau i ke kanu ia i ke kope i keia wa.
O ka waiwai io i kohola he $6 a $10 no ka eka, elike me ke kulana i waiho ai ka aina.
O na noi apau no kekahi o keia mau apana aina maluna ae e waihola aku no ia F. D. Baldwin, hope Agena, Hilo, Hawaii, ma ka hora 9 kakahiaka o Iune 1, 1896, a mahope iho paha o ia wa.
E loaa no na hoakaka piha no na hana kupono a ka poe noi e hana ai, na ano o ke noi ana, a pela aku, mai ka hope Agena mai ma Hilo, a i ole ia. ma ke Keena Aina ma Honolulu.
J.F. BROWN
Agena o na Aina Aupuni.
Honolulu, Mei 15, 1896. 2599-td
Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki - - - $2.00
No Eono Mahina - - - 1.00
Kuikeka Rula.
HAWAIIAN GAZETTE CO C G BALI ENTYNE, Luna Nui. JOSEPH M. POEPOE. Lunahooponopono. Honolulu, Oahu.
POALIMA - - - - - - - MEI 22, 1896,
Ke Kanawai Kakaninoa o na Kane Maloko o ka Republika o Hawaii.
Ma ko makou pepa o ka la 24 o Aperila aku nei i hoolaha akea ia aku ai ke Kanawai Helu 18, oia hoi ke "Kanawai e hoomaopopo ai i ke kakauinoa ana i na kane e noho ana maloko o ka Repubalika o Hawaii" nei. Ua pili keia kanawai maluna o na kane apau e noho ana maloko nei o ka Pae Aina o Hawaii, malalo o ke Aupuni Repubalika o Hawaii, ina paha he kane oiwi ia no ka aina nei, a i ole ia. mai na aina e mai paha ia, e milo like ia ana no laua a paa malalo o keia Kanawai.
No ka pono ame ka pomaikai o na kanaka Hawaii i paopopo ole i na hana a keia Kanawai, he mea pono ia lakou ke hoomaopopo iho, aole keia he hoohiki no ka hoolilo ana ia oe i mea koho balota maloko o keia Aupuni, ina aole oe i lawe i ka hoohiki e loaa ai
ia pomaikai ia oe, elike me ka mea i hoikeia ma ke Kumukanawai. He hoohiki okoa no ia mai keia ae. Aia a lawe ke kanaka i kela hoohiki i hoakakaia ma ke Kumukanawai, alaila, lilo oia i mea koho balota iloko o ka Repubalika o Hawaii a loaa kekahi ma pono e ae i hoakakaia ma ke Kumukanawai. Aka, ma ka hoohiki malalo o keia Kanawai kakauinoa, ina aole oe i lawe i ka hoohiki Kumukanawai a makou i hoike mua ae la, alaila. o kou hooko ana i na mea i kauoha ia mai ia oe malalo o keia Kanawai, a lilo hoi oe i mea kue Kanawai ole, oia kou pomaikai, me kou hoike pololei ana i na mea apau e pili ana ia oe iho- elike me kou inoa, ka nui o kou mau makahiki, kou wahi noho, kou aina hanau-o Maui paha, o Hawaii paha, o Niihau paha, a pela aku-mare wahine anei oe, kau hana e loaa ai kou ola ana, ka inoa o kou haku hana, kahi noho o kou haku hana, a pela aku.
Ma ko makou hoomaopopo ana, he Kanawai keia e koiia ai kela ame keia kanaka nele hana i keia wa e hooikaika e loaa ona hana, a e hoomaopopo ai hoi i kona nohona makaainana ana no keia Aupuni. Aka, elike me na mea maa mau i ikeia no na hana ana a na Kanawai ano hou loa maluna o ka aina, oiai na manao kulanalana a kapekepeke e pahola ana mawaena o ka lahui Hawaii, elike me ko keia manawa e ikeia nei, oia hoi, ka eeke, ka hopohopo, ka maka'u ame ka hauli lele o lilo paha auanei ke kakauinoa ana i mea e hoopoinoia mai ai ia, aka, o ka makou leo kahoahoa a paipai aku imua o na hoa lahui o ke one oiwi hookahi, e malama i ke Kanawai o ka aina, a mai hoolohe i na leo akakai e ae e kue ana i ke kauoha Kanawai.
E hoomaopopoia hoi, aole keia he kanawai hou loa, akahi no a milimiliia e na lima o ka poe kau kanawai iloko o Hawaii. E hoomanaoia, aia ma ke Kau Ahaolelo o ka makahiki 1890, elike me ka hoike a kekahi hoa Ahaolelo ma ia kau imua o makou, ua laweia mai he kanawai i ano like loa me keia ke ano e ka Aoao Lahui, ma o Makuisa la, ke ole makou e kuhihewa.
_____
Ka Auhau Loaa Makahiki.
O keia ano auhau. oia ka ohiia ana ae he heluna pa-keneta mai loko ae o kela ame keia dala o ka huina dala holookoa i loaa i ke kanaka, mawaho aku o ka huina dala a ke Kanawai i hookuu ai, i kela ame keia makahiki. Ma keia ano, ua lilo na heluna loaa makahiki o kela ame keia kanaka o loko nei o ka aina i kumu waiwai hoopiha waihona Auhau Aupuni, a he kumu loaa hou keia ma ko ke Aupuni aoao, a ma ia wa hookahi, ua lilo ia i kumu hoo@@@ino hou i ka aoao hoopuipui a hoomahuahua loaa o ke kanaka imi waiwai. Nolaila, elike me ka ikaika o ka pii ana o ko ke kanaka mau loaa makahiki iluna, pela no ka mahuahua ana o na auhau ana e haawi aku ai i ke Aupuni. Me he mea la e ohi ana ke Aupuni he uku hoopanee mai keia kanaka aku.
O ka hoohanaia ana o keia kulana auhau, aia ia maluna o elua kulana a mahele hoi o na poe ohi pomaikai iloko nei o ka aina. Ka mua - Oia ka poe he uku paa ko lakou i kela ame keia manawa; a o ka lua - He mau loaa ko lakou i ana ia mamuli o ka holomua a holomua ole paha o ka hana e lawelaweia ana e lakou. A o keia mau mahele o na kanaka ohi pomaikai elike me keia ke ano e loaa ana ka laua mau ohi dala ana mai loko mai o na kulana hoohele dala ana iloko nei o ka aina, ma na ano elua; oia hoi: (1) Ke dala i hoolanaia kona nee ana iloko nei o ka aina: (2) Ke dala i loaa kuwaho mai. Elike me ka loaa i na mahiko i kela ame keia makahiki. mamuli o ka holomua ana o ke kumukuai o ke ko ma na makeke o waho.
E huli kakou a nana i ke kulana auhau ma ka loaa makahiki, maluna o na poe he mau uku paa ko lakou, oia hoi, ka poe e ohi pomaikai ana mai loko mai o na dala i hoolanaia kona nee ana iloko nei o ka aina. Ina paha e olelo kakou, o ka loaa makahiki o A he $1200, oia hoi, he $100 kona aku makana a ina e lawaia ka haina i hookunio mai ka auhau aku. he $300. e koe ana no ka auhauia he $900. oia paha. he $9.00 ka auhau. Ua maopopo. he mea pono i keia kanaka ke loaa ona ai, aahu, ame na pono e ae o kona noho ana home. a e olelo paha kakou o kona mau lilo apau o ka makahiki. aole ia e emi malalo o ka $480, elike ana ia me $40 no ka malama. E komo ana keia mau dala he $480 ma ka lima o kekahi kanaka a poe kanaka okoa aku paha. No ka moekahi hoi o na hoakaka ana ma keia kukulu manao, e oleloia na komo keia mau dala 480 iloko e ko B lima. a ina o ko B wahi loaa makahiki wale no ia e ike ana kakou e uku auhau hou ana kekahi o kela mau dala ma ka 1 keneta no ke dala no ka pomaikai o ka waihone Aupuni. Ma keia ano e maopopo ai ia kakou ua kauia ka auhau pa-lua, pa-kolu, pa-ha a pela aku maluna o ka huina dala i hooka'i hele ia mai kekahi kanaka a i kekahi kanaka hou aku, a mai iaia aku hoi a i kekahi mea okoa hou aku. Nolaila, i ka hoomaopopo hou ana i keia manao e loaa no penei: E lawe ia $10,000. oia ke kumuwaiwai e hoolana ai iloko o ka aina, a e komo ana keia dala iloko o A.E.I. me O. iloko o ka makahiki hookahi. ma ke ano ka'i like. Iloko o ka hapalua makahiki o ko A. loaa makahiki iho la no ia; alaila, no kona launa kalepa ana me E., lilo he $8,000. kela mau dala iaia, a ma ia ano lilo ae la kela $8,000 i loaa makahiki no E. a lawelawe oihana hoi o E ine I, a lilo ia I ka $6,000 iloko no oia makahiki, e olelo kakou, he loaa makahiki ia no I; a mamua o ka hoea ana mai o ka la helu auhau Aupuni, lilo aku la he $4,000 mai a I aku a ia O, a lilo hou ia mau dala i loaa makahiki no O. I ka hoea mai o ka wa helu auhau, e ku ana na kulana hoike waiwai o keia poe eha e like me keia:
Inoa. Loaa Mak. Pa Ken. Auhau.
A. . . . 10,000 1 keneta 100
E . . . . 8,000 1 " 80
I . . . . 6,000 1 " 60
O. . . . 4,000 1 " 40
Nolaila, ma ka houluulu ana i ka helu auhau i kauia maluna o keia poe kanaka, ua loaa ka huina o $280 auhau i ke Aupuni, a oia mau dala noloko mai no ia o $10,000, iaia i ka'i hele ai, ma ke ano i hoikeia ae la mai a A a hoea ia O. Aole nae o kela mau huina dala i loaa pakahi ae la ia A, E, I, ame O, he mau dala kaokoa ia i loaa ia lakou mai na wahi lehulehu mai, aka, noloko mai no ia o ka huina dala nui o $10,000 i hoo lanaia i kumuwaiwai hoonee hana iloko nei o ka aina, a lele mua kona loaa ana ia A a nee aku la ia E, a pela aku. Nolaila, ke ike nei kakou i kekahi kulana oehaa o ka oihana loaa waiwai maluna o na poe i ohi i na pomaikai iloko o ke kumuwaiwai i hoolanaia iloko nei o ka aina.
A ma ka mea hoi e pili ana i ka helu elua o na mahele i oleloia ae nei, e loaa ana ka holo maikai ana o keia kulana auhau, oiai, aia ko lakou mau loaa mai waho mai, a e hooiia aku ana ia a hoemiia mai paha, elike me ke kulana holomua a kuemi hope paha o na loaa mai waho mai. A no ka poe iloko nei o ka aina e hakoko ana ko lakou ola ma na dala i hooheleia mawaena o kahi ame kahi, aia malaila kahi o ka makou pepa hoike i hoakaka ae nei. He kulana kaulike anei ia kulana auhau ana?
_____________
Heaha ke Kulana Hoohuiaina i Makemakeia no Hawaii nei me Amerika Huiia.
______
Ua ikea maopopo ia i keia wa e nee nei na hookeleia ana ame na hooponoponoia ana o ka "Halau Hale Hou" o Hawaii, aia no ia maluna o ke alahele o ka nohona hale Repubalika, i hookahuaia hoi maluna o ke kuamoo o ka hui ana aku o Hawaii Aupuni i keia wa me Amerika Huiia. Aka, o ka mea nui a makou e olani ae nei imua 'o na kukuna malamalama o na hoohuoi kupono ana, oia keia, "Heaha ke kulana hoohui aina i makemakeia no Hawaii nei me Amerika Huiia?' He ninau keia, ma ko makou hoomaopopo ana, i pane moakaka ole ia kona haina i keia wa a i ka wa hoi i hala ae nei: aka nae, i ko makou hoomaopopo ana ma ka Olelo Hooholo a ka Aha Senate i hoopuka ai ma kela pule aku nei, a i hooponopono iki ia hoi e ka Hale o na Makaainana, no ka hoike ana ae oia mau Hale a i elua, no ko laua mau hoa ponoi iho ame na poe koho balota ku i ke kanawai, aole loa i hoikeia ae kekahi mea e pili ana no ke keehina hana i makemakeia ma ka ninau a makou i hoohuoi ae nei, a malalo o ia kumu e hapai nei makou i keia ninau. Aole nohoi makou i ike iki, heaha la ke kumu i hoao ole ai na hoa o ka @i@olelo e noho nei i keia wa e ninau ae i ka Aha Kuhina no keia mea, o ka pane e loaa mai ana mai ia lakou mai, he malamalama ia e hiki ai ke hoauhee ia aku na hoopoluluhi ana o na manao maopopo ole e poipu a e ahi paa nei maluna o ka hapanui o na poe i haawi i ka lakou mau kakoo ana i ke Aupuni makua e ku nei i keia wa, a i ae hoi me ko lakou manao apau e hoohui ia Hawaii nei me Amerika Huiia.
Ma ka makou hoomaopopo ana, mamuli o kekahi mau manao a makou i hoolaha aku ai mamua aku nei, no na mea e pili ana i ke kulana Aupuni i makemakeia no Hawaii nei ke holopono keia hana a ko kakou Kumukanawai e alakai nei, oia ka loaa ana ia kakou ke kulana Aupuni elike me ko ka Apana Aina o Columebia - District of Columbia. Ua hoikeia aku, he kulana aupuni ia i haawi ole ia ka pono koho balota iloko o na kanaka, aka, e noho ana nae lakou iloko o na pomaikai hoomalu o na hooponopono ana a ka Mana Kau Kanawai Nui, ia ka Ahaolelo Hui o na Mokuaina Hui ia o Amerika. O kekahi manao hoi a makou i lohe ai e kamailio lauaheaia ana mawaena o kekahi poe i kuleana maoli ma keia ninau, oia ka makemake ana o ia poe i kulana Aupuni Mokuaina ko Hawaii nei elike me na mokuaina e ae o Amerika Huiia. Aka, aole nae i maopopo ia makou i keia wa ke kulana Aupuni i makemakeia e ka Repubalika o Hawaii nei no ka hooko ana aku i ke keehina hana "hoohui aina" i hoakakaia mai e ke Kumukanawai.
Ma ke ano he mau wahaolelo o ka lahui koho balota o ka Repubalika o Hawaii nei e puuluulu nei maloko o ka Ahaolelo i keia wa, a ma ko makou manao ana he kuleana kupono ko lakou, ma ka aoao o na poe koho balota o Hawaii nei, e ninau ai i ka aha Kuhina i hoomalamalama ana no keia ninau. Aole loa hoi makou i ike he kumu kekahi e akeakeaia ai ka Aha Kuhina i ke pane ana i haina kupono no keia ninau imua o na wahaolelo o ka lahui, ke ole nae ia i lilo i mea e hoopilikia ai na hana a ke Aupuni e hoonee nei i keia wa no ka hoea aku i ke kiekiena i makemake nui ia e ke Kumukanawai. A ina aole e hapaiia he ninau o keia ano iloko o ka Ahaolelo i keia wa a hoea i ka pau ana o keia kau, alaila, e mau ana no ka uhi ana o keia pouli a hoea paha i keia noho hou ana mai o ka Ahaolelo ma ka M.H. 1898.
A ina hoi e manaoia, he oi loa aku ka pono ame ka maikai o ka waiho ana i keia kumuhana ma ka lima o ka Mana Hooko, alaila, aole no he mea i kaa ae mawaho o ke kaha pololei no ko na Hale elua kukala ana ae ma kekahi Olelo Hooholo Hui i ko lakou manao paulele a hilinai i ke Aupuni, ma o ka Mana Hooko la, ka hana ana aku i na hana apau e loaa ai he kulana aupuni palekana ia Hawaii malalo o na eheu mana nui o ka Repubalika o Amerika Huiia.
_______
Ka Halawai Makaainana a na Pukiki.
________
Ma ke ahiahi Poakolu nei, Mei 18, i malamaia ai ka halawai makaainana a na Pukiki, ma ke Kuea "Halaaniani." He nui na poe Pukiki i hoea ae malaila. Ua haawiia na haiolelo e J. M. Vivas, M. G. Silva ame B.L. Vierra. He loio ka mua, he mea malama halekuai ka lua a he poo-la ke kolu.
Ua nui ka mahaloia o na manao hoakaka o ka poe haiolelo ma ia po, a me he mea la o ka J.M. Vivas ka oi aku o ka ikaika ame ka noeau. Ma ka olelo Beritania no oia i kamailio ai. O na mea ano nui i hoikeia mai e ka poe haiolelo ma keia halawai, oia ka ae ana i ka hoohui aina mawaena o Hawaii nei ame Amerika Huila, I kumu e pau ai ka oihana kepa kanaka e hanaia nei maanei i keia wa, aole loa na Pukiki e hoihoi mai i ke Aupuni Moi, aole i na Aupuni Moi, i na 'Lii a i na Emepera paha, aole hoi i poe Moiwahine a Moikane, aole loa; aole no lakou e hoala i na hana hookahuli Aupuni, oiai, ua aikena lakou ia mau hana; ua kokua a ua @ele maoli lakou; aole hoi lakou e apono ana i ka pane a ka Ahaolelo no ka lakou palapala hoopii i waiho aku ai imua o ka Ahaolelo ame ka Peresidena no ka mea e pili ana i ka hoopae limahana Asia, oiai, o kekahi kumu hoopilikia nui loa keia ia lakou, aole nohoi ia lakou wale no, aka, i na lahui paahana e ae no kekahi e noho ana maanei mai Europa a mai Amerika mai, o ka oi aku hoi o na kanaka Hawaii. E hooponopono hou ia ke kanawai kakauinoa, ma kahi e pili ana i ke "sila" ana me ka manamanalima nui.
A eia iho ka Olelo Hooholo i aponoia e lakou:
"Oiai, ua hoopili aku he heluna nui o na poe hookaa auhau i ka Mana Hooko ame ka Ahaolelo o ka Repubalika o Hawaii no ka hooholo ana i na keehina hana iloko o keia kau a ka Ahaolelo e noho nei i mea e kaohiia aku ai ka hoopae limahana ana i na keehina hana iloko o keia kau a ka Ahaolelo e noho nei i mea e kaohiia aku ai ka hoopae limahana Pake me Iapana, a e hooholo pu ia hoi na kanawai e loaa ai ona kulana auhau kaulike ana, a e imi pu ia hoi na mea e malama pono ia ai na pono o ka mea paahana maloko o keia mau mokupuni; a "Oiai, ua haawi ka Aha Senate i kona manao maluna oia olelo hooholo, me kona hoao ole ana e imi i mea e hoopauia ae ai ke kulana e ku nei i keia wa, elike me ka mea i ikeia ma ka hoike o ka la 5 o Mei, 1896, a
"Oiai hoi, aia maloko o ke kana wai kakauinoa i hooholo ia iho nei e ka Ahaolelo he mau pauku i kue loa ia e ka hapanui o na poe hookaa auhau naauao o loko nei o ka aina; a
"Oiai hoi, o ke kulana e ku nei i keia wa, no ka me e pili ana i ke kulana dala, he kulana ia i koiia ai na noonoo kuio ana me ke akahele; nolaila, e
"Hooholoia, e na poe hookaa auhau apau o keia wa, i akoakoa ma keia Halawai Makaainana, e pono e hooholoia e keia Ahaolelo e noho nei na keehina hana kupono e hoo pauia ae ai ke kulana pilikia i keia wa, a pulamaia hoi na kulana kalepa ame na pono o na kanaka paahana, a e loaa ai he manaolana no lakou ame ko lakou mau ohana no keia mua aku, a oiai hoi, ua noonoo hapaia a apono hapa wale ia no na keehina hana i oleloia ae la e ka Ahaolelo ma ka mea, hoi e pili ana i ka auhau ame na laikini, a he mau mea hoopiliki hoi ia i na poe paahana; a he mea pono hoi ke hoopau ia kekahi mau mea maikai ole i keia wa maloko o ke kanawai kakauinoa; a hooholo hoi ka Ahaolelo i na mea e loaa ai ke kulana kalai waiwai pili dala holomua, elike me ia i hoikeia mai ai e ke Kuhina Waiwai; a e haawiia aku keia Olelo Hooholo na Hale elua o ka Ahaolelo o ka Repubalika o Hawaii."
________
Lilo o Liliuokalani i Hoahanau no ka Ekalesia Katolika Enelani.
__________
Ma ka hora 6 a oi o ka Poakahi nei, ua bapetizo ia a Kopirimatioia (kaulimaia) o Liliuokalani e Behopa Willis, maloko o ka luakini o Sana Anaru. Ua hoonaniia ka punawai bapetizo me na pua nani o kela a me keia ano.
_________
Kela Hihia o E. Helekunihi.
______
Ua hoopuka mai ka Aha Kiekie i kana olelo hooholo ma ka mea e pili ana i ka hihia o E. Helekunihi, i hoopiiia ai no ka lawe i ka waiwai kipe, a o ka olelo hooholo a ka Aha, e ahewa ana i ka mea hoopiiiia, a ua hoopauia hoi oia mai kona kulana Lunakanawai Apana no Wailuku.
_______
Make Kekahi Wahine Kakau Nupepa Kaulana.
__________
Ma ke ku ana mai a ka mokuahi Malulani mai Maui a me Hawaii mai, ma ka hora 1 a oi iki o ka Poalua nei, i hoea mai ai no Honolulu nei o Miss Kate Field, mai Kona mai, iloko o ke kulana ola kino pilikia. Ua laweia aku oia no kahi noho o Kauka Makalu (McGrew) a mamua ae o ke kani ana o ka hora 3 o ia auwina la, ua haalele mai la konu ola i kona kino a hala aku la oia ma kela aoao. O ke kumu o kona make, oia kona loaa ana i ka mai i kapaia he pneumonia, oia hoi, he mala ma ke akemama. Ua loaa ola i na hiona mua o keia mai ma Kailua, oiai ia e noho ana ma ka hale hotele o Miss Parisa. O ka Poakolu, Mei 13 ia. Aka, aole nae i kulipolipo loa iho ma ia wa. Oiai o kana huakai no ka makaikai ana ia i ka Lua-o Pele, nolaila, ua haalele oia ia Kaulua a nee aku la no Kaawaloa, me ka manao ana e kamoe aku ka huakai a hoea i Kau, aka, ua koikoi loa iho la ka umii ana a ka ma'i maluna ona iaia ma kahi o Greenwell. I ke ku ana aku o ka Malulani i Kaawaloa me Kauka Adriance o kahi moku kilo hoku Coroneta, a i kona ike ana ia Miss Kate Field, ua olelo oia he mai kukonukonu kona. Ua hookauia mai oia maluna o ka Malulani, a ma ka Poalua ae, hora 9, ua holo mai la ka moku no Honolulu nei, me ka haawiia ana o na ikaika hoonee holo o ka Malulani.
He wahine kakau nupepa kaulana keia, a he wahine makaukau ma ka haiolelo akea ana ma na kumumanao hoonaauao. O kekahi kakoo ikaika loa keia o ke aupuni e ku nei, ma kana mau palapala i hoouna aku ai i ka nupepa nana oia i hoouna aku ai i ka nupepa nana oia i hoouna aku ai i ka nupepa nana oia i hoouna mai lanei.
Ma ka Poakolu nei i maneleia aku ai kona kinowailua a waiho ma ka ilina o Maemae. Nui na kanaka hanohano i komohia iloko o na kumakena ana nona.
__________
NUHOU KUWAHO
______
(Mokuahi Doric, Mei 18.)
Ua hoohuiia ae e ke Komite o na Aina E na bila kanawai hoomoe uwaea olelo telegarapa o ka Pakipika nei, oia ka bila kanawai Spalding ame ka bila kanawai Scrymer, a lilo i hookahi bila. He $16,000 ka uku hoomau no ka makahiki a he 20 makahiki e uku hoomauia ai e ke Aupuni. Ua kokua o Sennate Morgan ame na hoa Repubalika apau o ke Komite o na Aina E, a ua kue o Gray, Turpie, Daniel ame Mills, na hoa Demokarata i keia bila.
Ua waiho ae hoi o Lunamakaainana Sperry o ka mokuaina o Koneticuta he bila kanawai uwea telegarapa h@@ @ moe ana mai Amerika Huiia a @@ Hawaii nei, a hekau loa aku i l@@@ a hookui ae i Siberia. He okoa @@@ alahele i hoolalaia ai keia uwea.
He lono kai lauahea ae ma @@@@@@ mokuaina o Kenetuke, i hoi aku @@ Kuhina Willis no ka hoao ana e @@ iaia ke kulana holo balota hou @@@@@ Ahaolelo nui o Amerika Huiia. @@@@ ana paha iaia he ekolu mahine e @@@ ai i kona alahele.
Ua laulaha ae kekahi lono ma @@-vana, ua haalelele aku o Kenerala @@ ler o na koa Sepania ma Cuba @ @@@ kulana alihikaua nui no ke Aupuni @@ laila, mamuli o ko ke Aupuni makua (Sepania) ae ole ana e hookuuia @@@@ pai make maluna o ka poe pio @@ @ moku hookomo malu i na mea @@ iloko o Cuba, nona ka inoa o Hoa @@@@ oni (Competitor).
E paipai ana ka nupepa Impa@@@@ Sepania ke hoehu i ke kaua me Amerika, he hana ho-uhalu wale no @@@@ he kali ana.
Ke ku makaukau la na aumoku @@@ Amerika o ka Atelanika Akau @@ ka loaa aku o na kauoha e nee no @@ Ke noke mau la na kanaka o ia @@ moku i ka paikau. Ke mau la no @@ ana o na ipuhao hoowela mahu @@ hora apau. A ua like na mokukau@@ @ na lio heihei e makaukau ana no ka lele aku ma ke alahele o ka hakoko ana.
Ua koi aku ke Aupuni o Amerika Huiia ia Sepania e hookaulua iki ia ka hookoia ana o ka olelo hoopai make maluna o na kanaka elima i loaa ai maluna o na kanaka elima i loaa ai maluna o ka moku Hoa-paonioni (Competitor(, a ua lonoia ua ae o Sepania i ka hele ana aku i Aferika. Eu ka hulu Kenerala Weyler.
Ua Loaa he lono mai Simia, Inia mai e hoike ana ua hoounaia aku i Suakima he elua mahele koa helewawae, akahi regimana kaua lio, he puali pukaa pii kuahiwi a he poe eneginia no ka hele ana aku i Aferika. Eu ka huhu o ka liona.
Ma ke koho balota o na hoa Ahaolelo i malamaia mai nei ma Farani, ua ike ia he 234 poe Repubalika, 85 poe Rodikala me Socialite, a he 20 poe kuokoa.
He lono kai loaa mai Nu loka mai, e hoike ana ua hoolaha ae ka nupepa World. ua hoike kuulala ae o Wasinetona Hesing, ka luna Leta o Kikako, he kanaka ia i hoonoho ponoi ia aku e Peresidena Kalivalana, ma ia oihana aole e holo balota Peresidena hou ana a Kalivalana Na Kalivalana ponoi keia mea i hai aki iaia.
Ka Rose Gula - E lilo ana ka Rose Gula a ka Pope o Roma i hoomaikai ai i keia makahiki i ke Kamaliiwahine Marie Luisa o Bulegaria. O ka la e hoolaaia ai keia Rose Gula, oia ke Dominika (La Pule) Eha o ka wa i kapala e ka poe Katolika he Karema. He eono wale no poe i loaa no Rose Gula mai ka Pope aku. Ka Moiwahine o Belegiuma, Moiwahine o Potugala, Moiwahine Kahu Aupuni o Sepania, Emepera wahine i pau o Farani, oia o Eugenia, Dona Isabela, ke kaikamahine a Dom Pedro, Emepera o Berazila, ame ka Emepera wahine o Auseturia. Ua olelo nae kekahi poe he hopena popilikia a poino ke ukali ana i ka mea e loaa ai keia Rose Gula.
Ua laulaha ae ka lono ma Auseturia, aole e liuliu a make no ka hooilina karaunu o ia Aupuni Alii, nona ka inoa o Akiduke Carl Ludwig. A ke make ia, alaila, e lilo ana kana keiki o Akiduke Francis Feredinana i hooilina karaunu no Auseturia-Hunegaria.
Panama (Columbia), Mei 8. - Ua aneane e luku holookoaia ke kulanakauhale o Puerto Viejo, ke kulanakauhale poo o ka okana aina o Manabi, Ecuador, nona na kanaka he 10,000, mamuli o na hoonaue olai elua i ikeia ma ka po nei. Ua pii aku ke kai hoee a halana pu ae la i ke kulanakauhale. He mau tausani kanaka i poino mamuli o keia pilikia.
Ke manao wale ia ia e ala ana he kaua kipi kuloko ma Berazila, no ka manaoia ana ua apono o Peresidena Moraes i na monao hoihoi Aupuni Moi e hoolahaia ana e kekahi poe.
LANAKILA NA CUBA MALUNA O NA SEPANIA.
Ken West, Fla., Mei 1. - He mau lono kai loaa mai ia nei, e hoike ana, ua lanakila na poe Cuba e alakaiia ana e Kenerala Calisto Garcia, he Kenerala Paele, ma kahi hoouka kaua ma ka okana aina o Sanatiago de Cuba. Ua lele kaa aku na koa o keia "puhi olali" o Cuba, Kenerala Garcia, maluna o na koa Sepania e alakai ia ana e Kenerala Munoza, a ua luku ia na koa Sepania me ka weliweli nui, kokoke e loaa wahi ahailono ole. O kahi maoli i hoakakaia ai ke kaua, ma kahi kokoke i Sanga, ma na kae o ka muliwai Cuato, kahi a Generala Garcia o na Cuba e nee komohana ana me na koa he 1,500, no ka a'e ana aku ma kela aoao o ka muliwai.
NA PUHI OLALI ELUA O CUBA.
Ua ake loa o Antonio Maceo, kekahi o na alakai o na Cuba e haalele iho i kona kulana e noho nei i keia wa, a e hoonee aku i kona mau koa a hui pu me Kenerala Gomeza, ka lua o na kaeaea o Cuba e paio mai nei me ka ikaika holookoa o ke Aupuni Alii o Sepania. Ua olelo ae o Antonio Maceo, ua lawa ole ka ai no kona mau koa ma Pinar del Rio, kahi ana e paa la. Ua manaoia, e ae na "keiki oiwi" oia wahi, he poe ili keokeo ka hapa nui, e haawi mai lakou i ko lakou mau lio i na koa paele, me kahi lako ai kupono ame na lako poka, i loaa ai ka lakou mau mea paahana ma ke alahele, oiai ua manao ia e halawai ana lakou me kekahi hoouka kaua hahana ma keia huakai hele me na koa Sepania: aka, ua kue ia nae keia manao e na mea apau, nolaiia, ua waiho pu ia keia mano.
______
No kahi hapaha dala hookahi iloko o ka pakeke o ke kanaka, he lehulehu na pomaikai e loaa ana ma oia wahi hapaha 'Ia; a o ka hoohana ana i kela ame keia ano hana e wiwai io maoli ai ua wahi hapaha dala nei, oia ka uluau e huliia ai e kela ame keia. Ma ko makou manao, aole paha he mea i oi aku ka waiwai mamua o ka pomaikai e loaa ana, mamuli o ke kuapo ana i ua wahi hapaha dala 'Ia, no kekahi omole LAAU HOOLA KOLERA A KAMALENA. He laau keia i kupono e hoolako ia e kela ame keia ohana. E kuai ia ana e na poe kuai laau a pau. O BENSON SMITH & CO. na Agena o ko Hawaii Pae Aina.