Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 15, 10 ʻApelila 1896 — Page 4
| This text was transcribed by: | Toni Ka'a'a |
| This work is dedicated to: | Makuahine, Esther Kalino (Kauaulalena) Campbell |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
AHAOLELO O 1896
KE x AU MAU O KA REPUBALIKA
O HAWAII.
HALE O NA MAKAAINANA
Hoikeia mai ko ka Aha Senate hooholo ana ma ka heluhelu ekolu, i ka bila kanawai no ke kuai ana i na waiwai kalepa, a waihoia ma ka lima o ke Komite o na Kanawai i hooholoia; a pela hoi me ka hoounaia ana mai o ke kope i hooiaioia o ka Bila Kanawai Senate no ka hooiaia ana o na lilo Ahaolelo. Waiho mai o Rikeke he noi mai na inoa mai he 10 mai Laupahoehoe mai, e noi ana i $1,500, no ka wehe ana i alanui hou ma Kiilau. Waihoia i ke Komite o na Aina Aupuni. Na Kamauoha mai, he noi mai Napoopooo mai, e hookaawaleia i $1,500 no ke kululu ana i kekahi hale hoahu ukana Aupuni ma Napoopoo, a no ka hana hou ana hoi i ke awa pae. Waihoia i ke Komite o na Aina Aupuni.
Waiho mai o Raikorofa he noi mai Puna mai, e noi ana e helu hou ia na kumukuai o na aina hookuonoono malaila. Waihoia i ke Komite Waiwai. Waiho mai o Halualani he noi mai Ewa mai, i kakauinoaia e na inoa he 69, e noi ana i $2,600 no ka hana hou ana i alanui mai Halawa mai a hoea i ka Pukaki. Waihoia i ke Komite o na Aina Aupuni.
Waiho mai o Kamauoha he noi mai ka Panalaau mai o Kalawao ma Molokai, i waihoia aku ma ka lima o kekahi komite, ma kekahi halawai makaainana i malamaia malaila:
(1) E hoolakoia aku ke Kahua Ma’i Lepera me na laau lapaau a Kauka Goto, elike me ka wai mamua;
(2) e hoolakoia na home Bajauwina me Pauahi me na laau lapaau i kupono no ka auau;
(3) e hoolakoia na wahi auau wai laau akea ma Kalaupapa, a e noa keia mau wahi i na kanaka o ka panalaau. Waihoia i ke Komite Ola.
Ma ka hoike a ke Komite Ola no ka mea e pili ana i ke noi e hoonoaia ke kapu o ka lawaia ia ana o loko ae nei o ke awa, ua waihoia ma ka papa mamuli o ke noi a Kamauoha. Waihoia ma ka papa ka hoike Komite o na Aina Aupuni e pili ana i kekahi mau haawina dala i haawiia ai na lakou e noonoo, oia hoi, e apono ana ke Komite i ka uku o ke Komisina Aina $600, me ka uku o ke Kakauolelo a Hope Agena Aina Aupuni $4,800, a e hoole ana hoi i na uku o ke Kakauolelo mua$2,400, me ke Kakauolelo elua $960; a e apono ana i ka huina o $4,420, no na hope Agena Aupuni ke nui loa ka hana, a pela hoi ka huina o $4,320 no na poe kiai aina aupuni ke hanaia aku ia hana, a noonoo pu ia me ka Bila Haawina. Pela pu hoi me ka hoike a ke Komite no na uku o na Ana Aina Aupuni ame na poe Kahakii.
Waihoia ka hoike a ke Komite Aina Aupuni e apono ana i ka hoakaka ma ke kanawai no kekahi mau alanui o Hilo, e hoike ana i 50 kapuai ke akea o ke alanui Waianuenue, ma ka papa, mamuli o ke noi a Halualani, a noonoo pu ia me ka Bila Kanawai.
Hoike mai ke Komite Pa’i, ua pau i ke pa’iia na pane a ke Kuhina o ko na Aina E, no na ninau a Kamauoha; pela hoi ke kanawai no ka hookomo ana mai iloko nei o ka aina i ka aila mahu i wahie a no na hana akeakamai.
Hoike mai ke Kuhina o ko na Aina E, e lawe mai ana he bila kanawai, e hoakaka ana i ka nui o ka hae lahui.
Ma keia wa, waiho mai o Robikana he olelo hooholo, aole e aeia kekahi palapalaia hoopii e laweia a noonooia e ka Hale ke hoea mai mahope iho o ka la 1 o Aperila. Kue o Rikeke i keia olelo hooholo, a manao oia o ka la 15 o Aperila ka la hope. Kokua o Kamauoha i ka hoololi i ka olelo hooholo no ka hoomahuahua aku i ka manawa, a manao oia o ka la 30 o Aperila ka la hope. Hoopaakiki nohoi o Robikana i ka pono o ka olelo hooholo, a ia wa i olelo mai ai ka Loio Kuhina, e hiki ana no i na kanaka ke hookomo mai i ka lakou mau palapala hoopii i na wa apau, oiai he pomaikai ia i loaa ia lakou ma ke Kumukanawai. Ua unuhi hou o Robikana i kana olelo hooholo.
Hooholoia ka Bila Kanawai no na alanui o Hilo, mahope iho o na kulakulai olelo ana a kekahi mau hoa o ka Hale. Kauohoia e kakau mikini ia, a heluhelu ekolu ia ma ka Poalua.
Hapaiia ka noonooia ana o ka Bila Kanawai Senate Helu 8, e pili ana i na haawina dala. Mahope iho o ka holo ana o kekahi mau haawina, ua hoea mai la i ka haawina no na alanui o Ewa. Ma ka hooikaika ana o Halualani, ua loaa he $1,000 no ko laila mau alanui, ma kahi o $500 i omauia iloko o ka Bila Haawina.
Hora 12 a oi hoomaha ka Hale, a noho hou ma ka hora 1:30 o ka auwina la.
Auwina La.
Oihana Kinai Ahi o Honolulu, $14,600. Holo. Kukui Uwila, $15,200. Holo.
I ka hoea ana i ka haawina o $2,500 no na Pa o ka Lehulehu, elike me Ema Kuea, ua peku o Rikeke o Hilo, a pela no o Raikorofa. Ua holo no nae ka haawina.
Pa’i ana me hoolaha Aupuni, $8,500. Lili Koho Balota, $15,000. Waihoia i ke Komite o na Aina Aupuni, ka haawina no na wahi hooulu laau o ke Aupuni. Kokua Halemai Moiwahine, $20,000. Na lilo no ke kakau kope ana i na palena, $100. Waihoia ka haawina kokua ia Kapiolani Paka i ke Komite Aina Aupuni. Na lilo hoohana o ka hale holoi, $3,300. Apana aina no ka Oihana Dute ma Kahului, $600. Kela ame keia lilo no na keena, $3,000. Na buke kope no na Palapala Sila Aina, $2,000. No na hana kipapa pohaku i na alanui aoao o ke Aupuni, $6,000. Kokua i ka nupepa Paredaiso o ka Pakipika, $2,200. Oihana Kinai Ahi o Hilo, $3,@50. Uku kokua mokuahi mawaena o Hawaii, Molokai ame Lanai, $5,200. Ua hooholoia na haawina no na uwea telepone mai Kona Akau mai a Kona hema: a mai Hana mai a Makawao a hoea i Wailuku. Uku o Kauka Lokeke @@ kekahi hana Aupuni i uku ole ia ai ola mamua, $280.
Hooholoia e uku i $1,438.38 ia A. Crickly o Parisa, no na lako medala hoohanohano ma ka wa o ke Aupuni Moi. Ua hoike mai ke Kuhina o ko na Aina E, hookahi pahu okoa i piha in a waiwai o ia ano.
Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu mai o Kuhina Kupa i kana Bila Kanawai no ka mea e pili ana i ka hae lahui. Kauohaia e unuhiia a e pa’iia.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 27, POALUA, MARAKI 24.
KA HALE O NA SENATE.
Na Walakahauki he noi mai na inoa mai he 50 o Napoopoo i uwapo no lakou ma ia wahi. Hoike mai ke Komite Pa’i ua pau i ke pa’iia kekahi mau bila kanawai. Hoike mai ke Komite Koa, ma ke apono ana i ka bila kanawai e hoihoi ana i ka Oihana Koa malalo o ka mana o ke Kuhina o ko na Aina E. Hooholo loa ia ka bila kanawai a Holstein e pili ana i ke kanawai koho balota.
Hooholoia ma ka heluhelu ekahi ame elua ka bila kanawai e haawi ana i ke Kuhina o ko na Aina E ka mana maluna o ka Oihana Koa, a waihoia ka heluhelu ekolu ana no ka Poakolu, ma ke ano he hana ia no ia la.
Heluhelu ekahi ia ka bila kanawai e hoomana ana i ke Kuhina Kalaiaina e hoopuka i na laikini no ka hana ana i ka alekohola mai na hua ai Hawaii mai. Waihoia i ke Komite Kalepa. Waihoia hoi ka Bila Kanawai Aie Dala a ke Kuhina Waiwai i kekahi Komite. Wae o ekolu lala. Hoike mai ka noho, ma ka Poakolu ae e haiia mai ai na inoa o keia Komite. Heluheluia ka bila kanawai a Holstein no ke kanawai koho balota a waihoia i ke Komite Pa’i.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 26.
KA HALE O NA MAKAAINANA.
Hoike mai ke Kuhina Kalaiaina, ua kakauinoa ka Peresidena in a Bila Kanawai a ka Hale e pili ana i ke kuaiia ana o na waiwai o na aina e ma na alanui o Honolulu nei, ka malamaia ana o na moolelo o na Aha Apana, a me ka olelo hooholo hui e huikala ana i ke Keena Ilamuku no kekahi huina dala “i huikau” i ka wa o ke au kahiko.
Hoike mai o “Kanile” Bona ma ka aoao ke Komite Hoonaauao e apono ana e hooliloia ka huina o $415,000, no na lilo e pili ana i ka Oihana Papa Hoonaauao. Waihoia keia hoike ma ka papa a noonoo pu ia me ka Bila Haawina.
Hoike mai o Robikana o ka Oihana Koa, e apono ana i ka huina o $135,000 no ka Oihana Koa, a e waihoia kela huina malalo o na hooponopono noeau ana a ke Kuhina o ko na Aina E. Waihoia ma ka papa a noonoo pu ia me ka Bila Haawina.
Waiho mai o Robikana o ke Komite Hookolokolo he hoike no ka Pauku 2 o ke Kanawai Hoopaa Inoa. Hoike mai ke Komite Pa’i, ua pau ke pa’iia ka Bila Kanawai Alanui o Hilo. Hoike mai o Rikeke o ke Komite Waiwai, no kekahi mau itamu i haawiia ai na lakou e noonoo, oia na haawina o $46,500 no na maikai o Hawaii, $31,000 no na makai o Maui, ame $140,000 no na makai o Oahu nei, e hooholoia elike me ka Bila Haawina.
Hoike mai ke Komite Wae i haawiia ai ka itamu o $1,200, ka uku o ke kauka lio, e hooholoia. Pela nohoi ke Komite Wae no na haawina o ka halemai pupule, e hooholoia.
Waiho mai o Kamauoha he palapala noi mai ka Apana mai o Kau, Hawaii, e hookaawaleia i $4,000 no ka wehe ana i kekahi alanui hou mai Punaluu aku a na aina home hookuonoono ma Waikaulono. Haawiia i ke Komite Aina Aupuni.
Hapai hou ia ka noonooia ana o ka Bila Kanawai Kakau a Hoopaa Inoa. Mahope iho o na kalai olelo ana o na hoa no ke apono a apono ole i ka hoike a ke Komite Wae e pili ana i ka Pauku 2 o ua kanawai la, ua aponoia ka hoike. Ma ke noi hoi a Rikeke e hooholo loa ia ka bilakanawai ma ka heluhelu ekolu, ua hooholo loa ia, ma ke koho ana a 9 ae ia 5 hoole.
Hora 12 hoomaha ka hale, a akoakoa hou ma ka hora 1:30 auwina la.
Auwina La.
Hapaiia ka noonoo ana i ka bila kanawai e hoakea ana i na alanui o Hilo, Hawaii. Heluheluia mai he Olelo Hooholo Hui e pili ana i na lilo o ka Ahaolelo. Ma ke noi a Kamauoha aponoia.
Hapaiia ka noonoo ana i ka bila aila mahu, e hookomoia mai iloko nei o ka aina i wahie. Ma ke noi a Kamauoha noonooia ka bila ma kona poo, hooholo ia. Waihoia i ke Komite Kalepa, ma ke noi a “Kanile” Bona. Heluheluia ke kanawai e hoakea hou ana i kekahi mau alanui o Honolulu nei ma kona poo, mamuli o ke noi a Kamauoha, a haawiia i ke Komite o na Aina Aupuni.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 29, POAKOLU, MARAKI 25.
KA HALE O NA SENATE.
Hoike mai ke Kuhina Kalaiaina, ua kakauinoa ka Peresidena i ke kanawai no ke kuai ana i na nupepa o na aina e, ke kanawai no na moolelo o na Aha Apana, ame ka olelo hooholo hui no ke Keena Ilamuku.
Hoike mai ka Hale mai o na Makaainana, ua holo, ma ka heluhelu ekolu, ka Bila Kanawai Kakau a Hoopaa Inoa; ua hooholoia ka bila kanawai no na alanui o Hilo, me na hoololi, a ua aponoia ka olelo hooholo hui no ka hooia ana i na bila Ahaolelo.
Heluhelu mai o Makanalesa he palapala hoopii, mai kekahi mau hui kalepa mai a poe ona waiwai o loko nei o ke kulanakauhale, e hooponopono hou ia ke kanawai pale ahi o loko nei o ke kulanakauhale i ole ai e lehulehu na hale i hanaia a e hanaia aku ana paha, malalo o na palapala ae e hoopukaia aku ana paha ma keia hope aku, ma ke ano he mau hale pale ahi ole ia. Waihoia i ke Komite o na Aina Aupuni.
Aponoia ka hoike a ke Komite o ke Alanui Pali o Nuuanu, e waihoia ke noi haawina dala no ka uwapo o Napoopoo, Kona, ma ka papa a noonoo pu ia me ka Bila Haawina.
Hoike mai ka Peresidena i ke Komite Waiwai Kuikawa: Walakahauki, Kamika, Wilikoki, Baraunu a me Balauwina.
Ma ke noi a Makanalesa, heluhelu ekolu ia ka bila kanawai e hoololi ana i ke kanawai Oihana Hookolokolo, i hiki ai ke hooholo pono ia na hana a ka Aha Kiekie, mamuli o ka hiki ole ana i na hoa lunakanawai elua o ia aha ke noho ma kekahi hihia imua o ia aha, no ko laua hoopuka e ana paha he olelo hooholo ma ia hihia, a i ole, ma o ka pili paha iloko o ua hihia la. Holo ma ka heluhelu elua, waihoia no ka Poaha.
Waiho mai o Holstein he mau ninau i ke Kuhina Kalaiaina:
(1) Ehia la ka nui o na dala i hookaawaleia mai ka makahiki 1892 mai no ka hooiliwai ana, hoakea ana a hana hou ana i ke alanui o Kohola a Waimea? Heaha la ka huina? Ehia la i hooliloia? Manao no anei ke Aupuni e hana aku a pau pono ke alanui? Ahea la hoomaka hou ia ka hana? Heaha la ka huina i makemakeia a paa ke alanui? E nonoi ana anei oe i huina dala i keia Kau Ahaolelo i mea e paa ai ua alanui la? Ina pela, ehia la ka nui?
(2) O ke awa-pae o Honokaa, he awa-pae Aupuni anei ia, a i ole, he awa-pae paha no kekahi poe okoa aku? Ina hoi he awa-pae Aupuni ia, nokeaha i auhauia ai na ukana o Honolulu nei i hooleleia aku malaila? Ua haawiia anei kekahi haawina dala mai ka waihona Aupuni aku no ua awa-pae la? Ina pela, ehia ka nui?
(3) E manao ana anei ke Aupuni e wehe i na aina ma Awini, Kohala, i mau aina home hookuonoono? Ina pela, ahea?
(4) Ehia la ka nui o na dala i hooliloia no ka hana i ke alanui o Honoipu, Kohala, mai ka 1893 mai? Aole anei hoi o ka lunahoomalu o ka papa alanui o Kohala oia no ka ona o ke awa-pae o Honoipu; a, aole anei he mea oiaio, ua oi aku na dala i hooliloia no ke alanui o Honoipu mamua o na dala i hooliloia no ke alanui Aupuni o Mahukona? Aole anei i hoea mai imua ou na hoohalahala no ia mea mai Kohala mai? Ina pela, nokeaha la hoi i hooko ole ia aku ai ia mau leo hoohalahala?
(5) Aole anei e hiki e kaohi koke ia na hanaia ana o kekahi hale pili piula e hanaia nei i keia wa ma na alanui Betela ame Papu?
HAAWINA
KULA SABATI.
II. 4. Aperila 26. Ka mea Waiwai a me LaZaro. Luka 16:19-31.
O KEKAHI kanaka waiwai ua aahuia i ka lole makue a me ka ie nani, ua ahaaina olioli ia i kela la i keia la.
20 A o kekahi kanaka ilihune o Lazaro kona inoa, ua waihoia aku la ia ma kon aipuka, ua paapu i na mai hehe;
21. E ake ia e hanaiia mai i na hunahuna i haule mai luna iho o ka papaaina o ua kanaka waiwai la. A hele mai hoi na ilio a palu iho la i kona mai.
22. Eia hoi kekahi, make aku la ia kanaka ilihune, a lawe ia aku la oia e na anela ma ka poli o Aberahama; a make aku la hoi ua kanaka waiwai la, a kanuia iho la.
23. A maloko o ka po oia i nana aku ai, me ka eha nui, ike aku la ia Aberahama i kahi loihi aku a me Lazaro ma kona poli;
24. A kahoa aku la ia, i aku la, E ka makua, e Aberahama, e aloha mai oe ia’u, a e hoouna mai ia Lazaro e o iho ia i ka welelau o kona manamana lima iloko o ka wai, a e hoomaalili ma ii ko’u alelo; no ka mea, ua eha loa au iloko o keia lapalapa.
25. Alaila i mai la o Aberaham, E ke keiki, e hoomanao oe, ua loaa ia oe kau mau mea maikai i kou wa e ola ana; a ia Lazaro hoi na mea ino. Ano hoi ua hooluoluia oia nei, a ua hoehaehaia hoi oe.
26. A he mea e ae no hoi, ua waihoia mai he awawa nui iwaena o makou a me oukou, i ole ai e hiki ka poe e manao ana e hele aku mai keia wahi aku io oukou la; a o ko laila aole e hiki ke hele mai io makou nei.
27. I aku la hoi oia, Nolaila ke noi aku nei au ia oe, e ka makua, e hoouna oe ia ia i ka hale o ko’u makuakane;
28. No ka mea, he mau hoahanau kane ko’u elima, e ao aku oia ia lakou, o hiki mai lakou i keia wahi eha.
29. I mai la o Aberahama ia ia, Aia no hoi ia la lakou o Mose a me ka poe kaula, i lohe lakou ia mau mea.
30. A i aku la oia, Aole e ka makua, e Abarahama; aka, ina e hele aku kekahi mai waena aku o ka poe make, e mihi no lakou.
31. I mai la hoi oia ia ia, Ina i lohe ole lakou ia Mose a me ka poe kaula, aole no lakou e hoohuliia ke ala hou kekahi mai waena aku o ka poe make.
PAUKU GULA. Luka 16:13. Aole hoi a hiki ia oukou ke hookauwa na ke Akua a me ka Mamona.
MANAO NUI. E pono ke hoohana i na waiwai no ka hoopomaikai ana ia ha@, aole no ka hookuonoono ia kakou iho wale no.
OLELO HOAKAKA. No ka nui o ka poe Parisaio me ko lakou imi waiwai e hoowahawaha ana i k@@@ mau haiao, ua hoopuka o Iesu i na olelo nane o ka Pauku apiki a me ka Mea Waiwai Hookuonoono wale. Aole hoowahawaha o Iesu i na waiwai no ko kakou pomaikai wale no. Ua mahaloia o Aberahama nona na waiwai pookela. Ina he mau hoahanau na kanaka a pau loa, e pono ke noho ma ke ano o na kaikuaana a me na kaikaina. Pehea o Lazaro ka mea ilihune aloha ia ana e kona kaikuaana, ka mea waiwai?
19 Kanaka, aole i oleloia kona inoa maoli. O kekahi inoa i olelo pinepine ia, Dise, oia no ka huaolelo Latina, nona kea no “kuonoono.” Makue, kapukapu no na ‘ili. No ka paona hookahi o ka hulu hipa Hawaii i keia wa, eono keneta wale no ke kumukuai. Ia wa, umikumamalima dala ke kumukuai o ka paona hookahi o ka hulu hipa makue. Ua loaa keia waihooluu mailoko mai o kekahi pupu, kakaikahi lakou ma ka aeke@ o Turo. Ie, he lole olona lahilahi loa, nona ke kumukuai palua ke kaupaona ma ke gula. Ua like ia me ke kapa punawelwele. Aole no na la kulala wale no keia lole, a@a, no na la a pau loa o kona hookiekie ana iaia iho. Ua manao ole oia i na pomaikai uhane, koe nae ka haaheo o ka manao. He mea ino nae keia aahu o Satana oia. Ua pili keia i ka poe ilihune ma ko lakou puni waiwai: aole i ka poe waiwai wale no.
20 Lazaro, ka inoa o ka Aberahama p@@ku, Eleazara. Ua lilo keia @ haiinoa no ka poe mai palahee, ame na hale i kukulu ia no ko lakou pono.
21. Ake, aole nae i hooko ia kona manao e loaa iaia he wahi kokua mai kona hoalahui mai. Ilio, lehulehu lakou ma na kulanakauhale o na aina hikina, a pololi a hoopaee lakou. Aole hiki i ka mea nawaliwali ke kipaku aku ia lakou.
22. Pololi, he mamala olelo hoowehiwehi keia, nona ke ano, “ka pomaikai lani.” Kanuia, aole nae nona ka huakai hoolewa o na anela.
23. Po, ke ao aku, nona na apana elua, kekahi no ka poe pono, kekahi no na lawehala hoomaloka e noho ai.
24. Wai, me he mea la, nui ka mana hoona o ka wai e ola ai: i hookukuia me ko Lazaro ake ana i wahi hunahuna o kana mau mea ai.
25. Loaa, mamuli o kona imi ana in a mea e lealea ai, oiai no Lazaro ka iini ana i ka lokomaikai e oluolu ai.
26. Awawa, kowa hiki ole ke ee aku. E lilo ana ka hoomaloka i inaina ino, a onipaa keia ano kumau o ka uhane.
27. Hoouna, me he mea la, ua alii oia maluna o na mea lani, oiai ua hiolani wale oia ma kona hale lako loa.
28. Hoahanau, kona mau mea pilikoko keia. Ua pili kona mau aloha iaia iho a me kona iho wale no.
29. Mose, ua lawa ka olelo i hoikeia no ke Akua mai, no ka pono o na kanaka a pau loa.
30. Make, me he mea la, ua hiki ke hoawehiwehi aku i ka poe hewa i ka pono.
31. Hoohulia, aole hiki ke hoohuliia kekahi kanaka ke ole kona ae ana i na olelo paipai ana i lohe ai.
I. NA KANAKA ELUA I KA WA OLA; 19—21.
Owai na kanaka i olelo ia ma keia apana Baibala? Heaha ke ano noho o ka mea waiwai? Heaha kona aahu no kela ame keia la? Heaha ke ano o kona mau p@ina? Ua kaulana loa anei oia ma na buke lani? Ua loaa anei iaia kona mau waiwai ma na hana apiki? Heaha kona hewa? He hewa anei ia e hookuonoono? Ua hana pono anei keia mea waiwai nona iho? Owai ka inoa o ka lua o na kauaka i oleloia? Mahea kahi ona i waiho ia mai ai? Heaha ke ano o kona kino? No kona holokohana, heaha ka hana a na ilio? Ua loaa anei ia ia he mea ai liliha? Ua ino anei oia no kona ilihune? He kanaka haipule anei oia? Ua pili anei ke kulana maikai i ka nui, i ka uuku paha, o na waiwai i loaa ai? Owai ka mea oi aku o ka maikai i ka wa ola, o ka mea hewa anei me na waiwai nui, o ka mea haipule paha me ka waiwai ole? Heaha ke ano noho e koho ai, ke ano hewa me na lako, ke ano hoopono me ka nele? Ma ka halawai kino ana o ka mea waiwai me ka mea ilihune, ua manao iki anei ka mua i ka hope?
II. NA KANAKA ELUA I KA WA MAKE; 22
Heaha ke kumu o na eha o ka mea ilihune? Heaha ke kumu no kona make? Ihea kona hele ana aku? Owai ka poe hookipa nona? Mahea kona wahi noho? He olelo hoike oiaio anei keia? Ina paha he olelo hoohalike wale no, heaha ka mea i hoailonaia e ka poli o Aberahama? Heaha ka hopena o ka wa ola o ka mea waiwai? He halawai hoolewa hoohanohano anei kona kanuia ana? Heaha ka Iesu olelo ao e pili ana i na mea waiwai, Mat. 19:24? No ke aha la aole i oleloia ua kanuia ka mea ilihune? Heaha ka mea ano nui, ka malama ana i ka uhane paha, ka malama ana i ke kino paha? Ua makemake nui anei na kanaka i wahi huakai hoolewa nani loa? Heaha kou manao e pili ana i kou hookamoia ana i ka pomaikai lani? He hiamoe wale anei no ka make? E lilo ana anei kakou i mea ole?
III. NA KANAKA ELUA MAHOPE O KA MAKE; 23—31.
Heaha ka poi oleloia, p.23? Ehia mea apana? Mahea ka lani? Mahea ka lua ahi? He mau wahi okoa anei ka lani, he mau ano noho paha? He ahi maoli no na kino o na mea hewa, Isaia 66:24, aole paha? Heaha ka mea a ka mea waiwai i ike ai ma kahi mamao aku? Ua kapa anei oia ia ia Aberahama kona makua, oiai aole i kapa e oia ia Lazaro kona kaikaina? Ua mihi anei oia? Ua imi anei oia e hoemiia kona mau eha? No ke aha la kona makemake ana ia Lazaro e hele mai iaia? O ko kakou hoomanao ana he mea anei ia e pomaikai ai kakou, a e poino ai paha? Heaha na mea maikai o ka mea waiwai? Heaha ko Lazaro mau mea maikai? E loaa anei i na mea ilihune, no ko lakou ilihune maanei, ke ano waiwai ma kela ao? E hiki anei ia kakou ke hoololi i ko kakou ano noho ma kela ao? Ua pau anei ka ohumu ana i ke Akua o keia mea waiwai? Ehia na hoaha nau nona? Ua makau anei oia o poino lakou, a i ole paha, ua manao oia ao@e i loaa iaia na kumu kupono no ka mihi ana? Heaha @ka Aberahama olelo pane i kana noi? Ua Ua lawa anei na palapala hemolele e ao aku i ke ala o ke ola Hau loa? Heaha kona ohumu i hoomau aku ai? Hiki anei in a kino wai@@, ua lapa a me na hana mana he hoopau i na iini ino o na kanaka? Heaha ka Aerahama olelo pane hope loa? Owai ka mea e kahea ao@ ia kakou mai ka lani mai? Ina paha aole i hooloheia oia, e hoolohe ia anei kekahi elele mai ka po mai? Heaha kau manao e pili ana in a waiwai? Ina paha e malama ole ana oe ia hai, he kumu kupono anei ia no ka hoopai mau loa ana ia oe? Heaha ka manaolana kupono hookahi wa @ no e loaa ai ia oe ke ola mau loa? He hewa anei ka ilihune ame ka ma@? Heaha ka mea e hoopaa ai i ke kulana o kela mea keia mea?
MANAO PILI.
1 He hoopau ole anei ko kela ao?
2 Heaha ke ano o ka pomaikai lani?
3 Ua hoomau ia ahu anei ko kakou ike ma kela ao?
4 Heaha na ano okoa o na manao o ka poe pono ma keia ao, ame na manao o ka poe hewa ma kela ao?
5 Ua pili anei ko kakou anon oho ma keia ao i ko kakou ano h@@@ ma kela ao?
Hoea hou mai o Akoi (Pake) o Hana, Maui.
“HE MAU MEA OIAIO.”
Ka Nupepa KUOKOA; Aloha oe:
Eia no wau o Akoi (Pake) ke hoike hou aku nei, me ka oiaio. Ina aole au i hele aku imua o keia lunakanawai; pehea la i hiki ai i ko Wailuku (lunakanawai) ke hoohiki mai i palapala hopu no keia mau Pake hoeha ia’u, no ka mea, o Hana nei no ko’u wahi e noho nei? No ka hoole o ka lunakanawai o Hana nei, oia ko’u mea i holo ai i Wailuku e hoopii ai i keia mau Pake hoeha ia’u, a ua hoopaiia o Lo@ Cho, no ka olelo hooweliweli, ua hoomaluaia oia eono mahina, $100 ka bela. Aole elike me ka’u i ike ai i ka pane a ka lunakanawai hanohano o Hana nei, e hole ino nei, aole au i hele aku me kekahi makai a mua ona. Ua hele au a @ua o keia lunakanawai, ua olelo aku wau iaia, “wau makemake oe hoohiki keia palapala hopu,” ua hoole mai oia, elike me ka’u i hoike mua aku ai i ka Nupepa Kuokoa.
Eia kekahi, ina ua ike keia lunakanawai he pili waiwai ka’u (hana) a e Pake hewa wau. Pehea la oia i hopu ole ai ia’u, no ka mea, ua ike oia o ka’u hana mau ia. He mea hou keia a oukou e ike mai ai i keia pane akea a ka lunakanawai o ka Apana o Hana nei, a na oukou e nana mai i keia.
Owau no me ka oiaio
MR. AKOI (Pake.)
Hana, Aperila 4, 1896.
NA HOALOHALOHA.
Rev. Sam Kapu,
Walohia oe a me ka ohana; oiai, ua oluolu ia e ke akua Mana Loa i ka lawe ana aku i ka hanu hope loa o kau wahine i aloha nui ia Mrs. Lilia Kapu, ma ke awakea o ka loa 26 o Ianuari, 1896.
Anoai wale. O kau wahine i aloha nui ia, he makua ia no makou a me ka lehulehu a pau; he haahaa, he akahai, a he koo nui iloko o ka ka Haku mau hana pono apau.
Nolaila, ke nonoi aku nei i ka oluolu o na Mana Lani e lawe ae i na kaumaha a pau mai a oe ae ame na keiki.
O maua iho no me ka haahaa,
T. K. PA,
MRS. MARY ANNA PA.
Peahi, Maui, Feb. 10, 1896.
Ua haiolelo ae o Mr. Theo H. Davies maloko o ka luakini o Kawaiahao ma ka po Sabiti Karistiano aku nei, ma ka Olelo Enelani i unuhiia ae ma ka Olelo Hawaii. O kana kumuhana, “Ka Oihana Hoonaauao pili Hoomana ma Enelani.” A i ka unuhi ana mai hoi a kekahi poe kanaka Hawaii, he haiolelo hoahewa keia a Mr. Davies i ke Aupuni Repubalika o Hawaii. Pela mai ana ke kihi Waikiki, aoao makai, o na Alanui Moi me Betela.
HE MAKE I ALOHA IA:
Ma ka Poakolu o ka pule i hala, ma Kalawao, Molokai, ua haalele mai la i keia ola ana o Solomon Prevere. He kamaaina oia no Honolulu, o Ewa kona wahi noho mau, a na ka ma’i i loohia ma kona kino ke kumu o kona hiki ana malaila, a haalele wale mai la. He makamaka maikai oia, a he ohana nui, a ke hui pu aku nei makou me ka ohana iloko o ka @ like ana no ka mea i hala.
Walohia wale!
I ke kau hooilo o 1893, loohia iho la o F. M. Martin o Long Beach, West Va., i kekahi anu ikaika, a kuene pono loa iho la ke kunu. A ua hoike mai la oia i kona ola ana: “He nui na laau kunu a’u i hoao ai, aole nae he ola iki, a hiki i ko’u wa i kuai ai i omole Laau Kunu a KAMALENA, a ua loaa koke ia’u ka maha, a iloko o ka wa pokole ua ola loa au.” Ke loohia oukou i ke kunu a i ke anu pahu, e inu i keia laau, aole auanei oukou e hoao i na laau he lehulehu wale aku, mamua ae o ka loaa ana ia oukou he ola. He 20 makahiki a oi a ke ku ana o keia laau ma ka makeke kuai, a ua nui kona makemakeia a ua kaulana no hoi. He 50 keneta no ka omole. E kuaiia aku ana e na poe kuai laau lapaau apau. BENSON & SMITH, na Agena ma ko Hawaii Pae Aina.
Hoo’a Kumau.
Aole loa e maikai a oluolu ke ola ana o kekahi mea kino uhane ola ina he aaiole kona akepaa a hiki ole ke lawelawe i kana mau hana me ka hololea. E hahai ana ka palul@ na nawaliwali e ae ma ka moali o ke ake ponalo. He mea oiaio keia i hooiaio ia ma na wahi o na poai oluolu akau iloko o ka hapaha keneturia, o na
HUALE A AYERS,
Oia wale no ka LAAU HOOLA AKE maikai loa i ikeia. E hoola ana i ka lepopaa, ka nalu@@ eha, na ma’i oloko o ka opu, a ma ke ano LAAU OHANA aohe ona lua; e like ai.
O ka Ayers Sasaparila, oia
ka Laau Hoomaemae Koko kilakila, e haawi ai i ka ikaika a me ka hooponopono ana ia loko o ke kino o ke o ka ili, e hoopau ana i na maluhilukanaka. E pepehi a ulupa ana i na PUHA, e hoola ana in a pohapoha hi o ke ola ana a e kipaku loa ai i na ano ma’i a pau. O ka poe ma’i no ka wali pono ole o ka ai, ka nawaliwali mau a ano ma’i e ae i ulu ae mai ke koko ino mai, he mea pono e inu i ka laau
SASAPARILA A AYERS.
He laau e hooikaika ai i ka nawaliwali, a e hoopuipui mai ai i ke kino. Ma ka inu ana i keia laau, e hoonoono ia ai ka ai ana, oluolu ka moe ana a maikai ke ola ana.
O ka Ayers Cherry Pectoral
laau, aohe lua ma ka hoola awiwi ana i na KUNU, ANU a me na PUU EHA. E hoola ia na KUNU KALEA a me na ma’i pili i ke ake me ka hikiwawe loa.
O na Huaale a Ayers, na Sasaparila a me ka Ayers Cherry Pectoral, aia kahi e loaa ai ma ka Halekuai o ka
Hollister Drug Co. Lt.
Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.
2514
KAKELA
ME
KUKE
Ka Halekuai Nui
O NA
WAIWAI LIKE OLE
NA MEA
HANA KAMANA APAU
Na lako pili hao kukulu hale,
Na kepa,
Na lei ilio,
Na kaulahao ilio,
Na Pahi,
Na Upa,
Na kope hulu,
Na Palupalu.
PALAU LIO
Na mea mahiai,
Na au ho,
Na au koi,
Na kua bipi,
Na lei bipi,
Na kaulahao bipi,
Na uwea pa,
Na ka@ palala,
Na mea piula,
Na ipuhao.
Makau me Aho Lawaia
Na Iliwai
Na kaula,
Na hulu pena,
Na pulumi,
Na pena, me ka aila.
Na ko@,
Na aila mahu
Na pakeke
Na pakeka hao,
Na kapu hao,
Na pauda
Na kukaepele,
Nauwiki, a me
Na ipukukui.
Mikini Humuhumu Kaulana
Wilcox, & Gibbs Hookahi Lopi
Ka Remington, Elua Lopi.
A me na @ ukana he @oi lo@ k@@ a @@@ ma keia ano.
Kakela me Kuke