Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 5, 31 January 1896 — Page 1

Page PDF (1.18 MB)

This text was transcribed by:  Ke Kula Kaiapuni O Kekaulike
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

W. R. KAKELA,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

 

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.

2370

 

Hoolaha humau.

 

ALLEN & ROBINSON,

 

NA MEA KUAI PAPA O NA ANO A PAU E loaano ma ka Uwapo o PAKAKA, Honolulu, make kumukuai makepono loa, no ka ponaikai o ka lehulehu e makemake ana e kukulu hale. Ekipa mai a e ike kumaka.

396-a

 

WILDER&CO., (WAILA MA.

 

Mea Kuai Papa a me na Lako kukulu hale o na ano a pau, a me na mea e ae a pau e pono ai o ka hale.

Kihi o Alanui Moiwahine me Papu.

396-a

 

GOO KIM

411 Alanui Moiwahine me Papa

 

 

GOO KIM

411 Alanui Nu’uanu.

Mau Waiwai Hou!

Mau Waiwai Hou!

Ua loa’a mai nei ia’u mai Amerika a me Europa mai he mau Lako Waiwai Hou Loa, kupono no na la kulaia.He mau waiwai I wae ia no ke Karikimaka. Mai ho’ohala i kanana aua i ka’u mau waiwai mamua ae o ke kuai ana aku ma kahi e.

2575-

 

PAPA! PAPA

 

AIA MA KAHI O

 

Lewes & Cooke

 

(Lui Ma).

 

Ma ke kahua hema o Alanui Pap. me Moi

E LOAA NO NA

 

PAPA NOUAIKE

 

o kela a me keia ano.

 

Na Pani Puka. na Puka’aniani,na Olepelepe, na Pou, ua O’a,na Papa Hele, na Papa ku,me na Papa Moe he nui loa

 

NV PILI ALE O NA ANO A PA

 

A me na

 

WAI HOOHINUHINU NAN,

 

o na ano a pau loa.

 

Na Balaki o na Ano he Nui Wa

 

Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou heolawa aku ma na mea a pau ili ana ma ka laua oihana no ka

 

Uku Haahaa Loa,

 

E like me ka mea e holo ana mawaena o Lua a me ka Mea Kuai.

 

Hele Malie Wae no Oukou iho

2396-a

 

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HE MOOLELO NO

 

EBINE LANOKA

 

KA NAITA O KE

 

KA WELI O KE

 

KENETURIA UMIKUMAMALIMA.

--------------------------------------

Ka I-Ioola hoi o Farani, a o ka Mea Nana i hooki i ke Kaheawai ana o ke Koko Maloko o Parisa.

---------------------------------------------

 

“Na ke aheahe makani i lawe mai Ka lono hauoli o ka maluhia, Aole hoi me ka heleuluulu, Aka, iloko o ke aheahe malie.”

---------------------------------------------------

MOKUNA II.

“He enemi ino oia no Lanoka kou makuakane, a ke ole au e kuhihewa, aole ona manao maikai nou. Aole no hoi oia he lala no ko makou hui, aka, he kanaka lima koko nae oia ma kona ano a me kona ku hookah ana ma kana mau hana karaima; elike hoi me ka’u i hoike mua aku nei ia oe, he alihikaua nui oia no ka aoao Katolika mamua, ua kipakuia mai nae oia mai laila mai no kekahi hewa, nolaila, aohe ana mea powa ole, mai ka poe o ka aoao kue Katolika a ka poe Katolika e like me ia, o kona makemake wale no o ke dala a me ka waiwai. He poe no nae kekahi malalo ona, aka, aole nae o lakou hoike ia lakou iho e like me ko makou ano.

“Pehea i hiki ole ai ke aupuni ke hoomalu i keia mau hana?” wahi a Ebine i ninau koke aku ai, oiai, ua hoopiha loa ia oia me ke kahaha i ke ano pegana o keia noho ana o keia kulanakauhale, kahi hoi i noho ia e kekahi o na mana kiekie loa o ka maluhia, oia hoi ke poo o ka Ekalesia Katolika Roma.

“ He mea hookahaha io nopaha kela i kou manao e kuu makamaka? E hai aku au ia oe, Ua oi aku kea no pegana o Roma nei mamua o na wahi i lohe ole i ka Euanelio o ka Haku Iesu Karisto. Aohe mana aupuni ma keia wahi, he hookah wale no mana kiekie maanei, a oia hoi kela kanaka me ka aahu loloa i kapaia he Pope. Aia ka mana ma kona lima. Ua hoikeia aku imua o ko kea o nei, he kanaka hemolelo oia, aka, ma kea no nae o nah ana e lawelaweia nei, he mamao loa mai ke kulana hemolele ae.Ke hoomalu ia nei keia kulanakauhale e na koa o ka halepule, aka, o na poo nae o ka oihana koa, he poe puni dala wale no lakou a pau, a no ia mea, ua hiki i ko makou hui ke kuai i ko lakou mau kino a me ko mau uhane, nolaila, i ka wa e hoopii ai o kekahi mea no kekahi karaima i hana ia, ua hoohoka waleia mai la oia, a lilo kana mau hoopii ana i mea poho wale. Ina hoi e kipe aku ana oe i ke dala, o ko dala ke pau ana, aka, aole loa e hooko iki ia kou makemake, no ka mea, he uku makahiki ko lakou mai ko makou hui aku. Nolaila; o kela hui ka mea mana hookah maluna o na mea a pau maloko o keia wahi; no ia kumu hoi, ua weliweli nui ia keia hui e nap oe a pau ma Roma nei. He mea makehewa i kekahi mea ke hele mai ma Roma nei, me ka manao iho, e hiki ana iaia ke lanakila maanei. He hookahi wale no kanaka nana i hooka ka mana o ka Pope mai kinohi mai, a he pomaika’i paha ke loa’a kona lua. Nou iho e kuu makamaka, ke kanalua Oe e hana aku I kekahi mea kue I ka hui,” wahi a Kalo Giovane.

 

“He hoopoino no anei kela hui a oukou I na wahine kane-make amen a keiki makua ole?” I ninau aku ai o Ebine me ka puapuai koke ana ae o k aula ohelohelo I na kona mau papalina.

“no ka poe waiwai, he oiaio, ke uku mau nei lakou I ka hui I kela a me kela makahiki. Eia ke uku mau nei he elima haneli wahine kane-make a me ekolu haneli mau ohana keiki makua ole o ka poe kuoonoono o Roma nei I ko makou hui,” wahi a kalo Gloane.

“ I na e hole ana kekahi poe o lakou I ka uku ana mai ia oukou, heaha ka oukou e hana aku ai maluna o lakou?” Ina aole e pepehi ia, o ko lakou waiwai ke lawe ia me ke koe wahi keneka ole ia lakou,” I  pane koke mai ai o Kalo.

“ ina peia, alaila, ke hoike aku nei au ia oe e Kalo Giovane! E kinai ana au I ua hui la a oukou! Aole loa hoi he mana malalo iho o ka la nana e keakea mai ia`u!” I pane aku ai o Ebine me ke kuoo, a me ka weli o kona mau onohi maka. E hoike ana,ua pihaloa kona puuwai me ka inaina.

“ e kuu makamaka maikai, ke hai aku nei au ia oe,a e hoolono mai hoi ia`u. aole loa o`u makemake iki e poino oe me ko`u hoike mua ole aku ia oe I ka mea oiaio, oiai aole loa e hiki I ko`u uhane ken oho malie me ko`u ike no, aia ka uhane o kou makuakane ke nana mai nei ia`u, a e noho hoi au me ke keakea ole aku ia oe mai kou poino ae. He poino kela nou e kuu makamaka. Aole loa he man aka keia ao nana e hookoka aku I kela hui, koe wale no paha ka mana kupua. Nolaila mai hele oe ma kela wahi me ka loaa ole ia oe ona poe kokua,” wahi a Kalo, me ka hoike ana o kona mau hiohiona, ua inoino io no kona noonoo no kela manao hehena o ka opio.

Aole I pau.

 

 

Ka NANEA HOONI PUUWAI

-----NO KA-----

MEA HUNA POHIHIHI

------o------

HAMETONA KAKELA

----------

Ka Ui Beatirisia, ka Oi o

ke Kupaa, ke Pookela

o ka Hoomanawanui

a o ka Hiwahiwa

a ke Aloha.

-------

MOKUNA I.

KA LEDE BEATIRISIA.

"Ea, e Beatirisia;" -ma keia wahi i kahuli ano e ae ai kona leo, a kamailio aku la me ke ano haalulu- "ae, e Beatirisia, ke hai aku nei au ia oe, aole loa e hiki ana iaʻu ke ola, ke ole oe e mare mai iaʻu."

Hookaulua iki hou iho la ia, a pane hou aku la:

Iloko o na makahiki lehulehu i hala ae nei, ua makia paa loa ia kou aloha iloko o koʻu puuwai, a o keia aloha auanei i hikii paʻa ia e aʻu, ka mea nana e hoolilo iaʻu i kanaka e ola ole ana ma keia ilihonua ma ka wa mua loa aʻu e ike ai, aole oe e ae ana e lilo oe i wahine naʻu, a owau hoi i kane nau.

"Nolaila, ke nonoi nei au oa, e ae mai oe, e hikii ia kaua ma ka berita maemae o ka mare. A e Beatirisia, mai pane koke mai iaʻu i keia wa; aka, e ae mai oe, e kali iki oe, i ike ai oe i koʻu kupaa io mamuli ou. Ua hiki iaʻu ke kali no na pule, a me na malama,

a no_________”

            Aole hoi i pau pono ae kana mau olelo, o ka wa ia i pane mai ai ka Lede Beatrisia:

            “Ina pela kou manao, alaila, eia ka mea maopopo, ina oe e kali ana no ka’u pane maepopo, elike me kan i makemake ai, iloko o elua pule a ekolu paha, aiI ole, iloko paha o kekahi mau mahina koliuliu, aohe no a’u pane e ae e haawi aku ai ia oe, aka, o kela pane no a’u i hoike aku ai imua ou i na wa I hala ae nei. A I mea nou e poina ole ai, ke hoike hou aku nei au ia oe, AOLE LOA AU E MARE IA OE-AOLE!

            Ua like paha keia me kekahi puupuu ikaika launa ole i onou la la mai imua o ka Haku Adelo a hooniua ia ae la kona puuwai, a na kona puuwai hoi i oni, o ka naue holookoa no ia o kona nui kino a pau, a me na maka i piha I ka inaina a me ka huhu, pane aku la ua Haku Adelo nei, me ka leo e hoike mai ana i ka paila enaena ana o ka inaina iloko ona:

            “E Beatirisia, aole loa au e lawe mai ana i kena pane au I hoike mai la imua o’u. Ua ike no oe, ua hoapono kou makuakane no kou mare ana ia’u. O keia kona makemake. Nolaila, he mea pono ia o eke nana oluolu mai ia’u-a ae mai hoi oe e mare me a’u, a I ole ia e----“

            Apahu e iho la ua Haku Adelo nei I keia hapa hope o kana olelo, a oia hoi ka wa a Beatirisia I ninau mai au iaia:

            “Heaha aku?”

            Alaila, nana mai ia ua Lede Beatirisia maluna ona me ka huhu ame ka hoowahawa.

            Aka, ua ike lea iho la nae iho la nae ia, mamuli o kona hoomaopopo ana aku i na hiona o ua Haku Adelo nei, ua hoopunana iho la ka eleele o ka manao enemi ino makawalawela iloko okona houpo nona. Ua ike no hoi oia, o kona hole ana aku iaia, e like me kana i hoike aku ai iaia ma na minute mamua iho, ua hoolilo oia ia Adelo i enemi nona.

            I ko ua Lede Beatirisia nei ike ana i keia mea, au pono ole maoli ae la kona noonoo, a oiai oia e poluluhi ana me ia mau noonoo ana, ia manawa i pane mai ai o Adelo:

"E Beatirisia, no kau mea i ninau mai nei, e kala mai oe iaʻu no koʻu awiwi loa i ka hoopuka ana aku i na huaolelo e like me ia. A o kaʻu hoi e hoike aku nei imua ou, E pono paha oe ke hookaulua i kau olelo hooholo?"

Ike iho la o Beatirisia ua loaa iaia he wa maikai e hooponopono hou ai i kona kulana hoonee kakele olelo ana, nolaila, pane aku la ia imua o Aderlo, oiai no nae e poluluhi ana ka weli hopohopo iloko ona:

"Ae, e noonoo au no kau noi, e kuu Haku. Oiai hoi, ua hiki no ia oe ke kali no kekahi mau mahina no kau pane, nolaila, e pane aku no au ia oe ke hala kekahi mau mahina mai keia ia aki."

Ua pane aku la ua Lede Beatirisia nei i keia mau huaolelo, aole me ka manao e hooko io aku ana oia i makemake o ua Haku Adelo la, aka, i mea e hoomalielie ai iaia, i ole ai kona inaina e pii ino loa, a hoala koke oia i ka uhalaholo ana ma kona- ko Beatirisia maui kapuai.

I keia wa hoi, komo mai la ka Haku Hametona, ka luaimakuakane o ka Lede Beatirisia. I keia wa no no hoi i ku ae ai o Beatirisia iluna, me ka hiehie nui a haalele iho la i ka rumi.

A iaia nae i ku ae ai a haalele iho i ka rumi, ua ike lihi mai ia ka Haku Hametona he wahi hiona ano a maluna o kapa kaikamahine, a kuhihewa mai ia ia, ua ae na kai kamahine nei ana e mare me ka Haku Adelo e like no hoi me kana i makemake ai.

 

No ka pomaikai o ka poe heluhelu wale no i ke Kuokoa ke hoolaha aku neu makou i ka ponaikai o ke kii palapala aina o Alerika Hema e hoike ana i kahi i hoalaia mai ai ka hoonene kaua mawaena o Enelanu a me Geremania.

            Ke hoike nei ka palapala aina maluna ae in a wahi o Aferika Hema i lilo in a mana like ole o Europa. O kahi hauliuli o ka palapala aina, oia na aina i lilo ia Bertania Nui iloko o umikumamalima makahiki i hala ae nei. E hoomaka ana mai ka lae kolona aku a nee aku la iluna a hoea malalo iho o ka mokuaina Kuokoa o Congo. He mau aina keia i piha i na lya waiwai he nui, a kupono no hoi i ka hooulu ana i mea ulu pili kalepa. E ikela ana kahi aina o Transvaal kahi a ka lahui Boera i luku mai ne ii na kanaka Pelekane malalo o Dr. Jamieson, maluna pono aku ka mokuaina kuokoa o Orange, a e pili pu ana me ka aina o ka poe Zulu a me ka poe Natala. O keia aina o ka poe Boera, oia wale no ka mea mana i akeakea ma ii ka nee mua ana aku o na hana hului aina o Enelani ma ka aoao hikina o Aferika Hema. A nolaila, ua lilo keia i pulakaumaka pela ka nana aku, no Enelenai.

 

NA KANAKA KAULANA EKOLU O AFERIKA HEMA.

laau Beritania ma Aferika Hema, a oia ke kanaka waiwai loa o ia wahi. O ke kii malalo iho o kona oia ko Peresidena Krueger, ka mea e noho poo nei ma ka Repubalika o Transvaal, kahi o ka lahui Boera. O ke kii ma ka akau ae, oia ko kauka Jamieson, ka mea nana I alakai I na koa Beritania no Transvaal a ulu ai ke kaua. I ka haulelau o ka 1898, loaa iho la ke keikikane a Mr.T.A. Mcfarland, he haole kalepa, ano maka hanohano o Live Oak Sutter Co. Cal. Ika mai kunu koikoi loa. Mamuli o ka ikaika loa oka eha ma ka umauma ua loohia I ka wela ma ke akemama. Ua hoohainu aku kona makuakane I na olopu nunui lehulehu o ka CHAMBERLAIN`S. laau kunu, a pela I pau ai a ola loa ke kunu. Ke olelo nei o Mr. McFarland I na wa a pau e loaa ala kana mau keiki I ka nae e haawi ana oia I ka CHAMBERLAINS COUGH REMEDY(Laau kunu ola), a he ola io maoli no. ke manao paa nei oia he laau kunu oi loa keia ma ka makeke. E loaa no ma na Halekuai Laau Lapaau a pau, a o Benson Smith & Co., na Agena ma ko Hawaii Paeaina.

Arago, Coo Co., Oregon Nov. 10, 1893. Ke makemake nei au e hoike kahi ia oe I ka waiwai nui o ka Cuamerians Pain Balm laau maikai I hoola ai I ka`u wahine. Ua loaa iaia ka ma`I rumatica ma na lima no eono malama, a ua hoao oia I na laau lapaau I kuhikuhi ia no ia ma`I, aka aohe nae oluolu iki a hiki I ka wa I hamo ai I keia laau Pain Balm; hookahi wale no omole o keia laau, ua ola loa oia. No laila ke lawe nei au I keia wa ma ka hoikeike ana aku he laau ola kela no ia ma`i. o wau iho no, o C.A. Bullord. He 50 keneka a he $1.00 o ka omole, a e kuai ia e ka Hale kuai laau lapaau o Beneon, Smith & Co. na Agena.