Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 45, 9 November 1895 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXXIV. HELU 45 HONOLULU, POAONO, NOVEMABA 9, 1895. NA HELU A PAU, 2571          

 

Hoolaha Loio.

 

W.R. KAKELA,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.

2370   

 

ALLEN & ROBINSON,

NA MEA KUAI PAPA O NA ANO A PAU

E loaa no ma ka UWAPO O PAKAKA, Honolulu, make kumukuai makepono loa, no ka pomaikai o ka lehulehu e makemake ana e kukulu hale. E kipa mai a e ike kumaka.

2396-q

 

WILDER & CO., (WAILA MA.)

Mea Kuai Papa a me na Lako kukulu hale o na ano a pau, a me na mea e ae a pau e pono ai o ka hale.

Kihi o Alanui Moiwahine me Papu.

396-q

 

JAMES M. MONSARRAT,

(MAUNAKEA.)

Loio a he Kokua ma ke Kanawai

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.

E hana ia no na Palapala kuai, Palapala Hoolimalima, a me na Palapala Pili Kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na Waiwai Paa.

Keena Hana: Hale Pohaku hou ma ka aoao ma Waikiki o ka Halewai, alanui Kalepa. 2370

 

OLELO HOOLAHA.

O na poe lawelawe hana ole a pau me ka Hui Hanai Hipa o Humuula, ke papa loa ia aku nei lakou aole e hele maluna o na alanui a ala liilii o na aina e noho mana ia nei e ua Hui la ke loa a ole ka ae ia mamua.

O na ilio e loaa aku ana maluna o ka aina, e pepehiia  no; aole loa e ae ia ka ho'a pua ana ma alanui.

HUMUULA SHEEP STATION COMPANY,

Kalaieha, Apr. 20, 1895. 2544-1y

 

GOO KIM

411 Alanui Nuuanu.

MAI KEIA POAONO AKU, AUGATE 31, E kuai hoopoho a makepono loa aku ana ma ka Halekuai o Goo Kim, a nolaila e hele koke mai na makamaka oiai ka wa makepono. O ko kalakoa i kenikeni o ka iwilei mamua, i keia wa he 20 iwilei no ke $1.00. Na keokeo maikai a me na kukaenalo, like pau loa. Ahinahina 8 iwilei $1.00. Na lole paa o na kane, na kuka, na wawae a me ko na wahine, aole e pau i ka helu pakahi aku, e kuai hoemi loa ia aku ana.

2561-

 

PAPA! PAPA

AIA MA KAHI O

Lewers & Cooke

(LUI MA)

 

Ma ke kahua hema o Alanui Papu

me Moi.

 

E LOAA NO NA

PAPA NOUAIK@

O kela a me keia ano.

 

Na Pani Puka, na Puka Anianai,

na Olepelepe, na Pou, na O'a

na Papa Hele, na Papu Ku,

me na Papa Moe he nui loa

 

@NV PILI HALE O NA ANO A PAU

A me na

WAI HOOHINUHINU NANI

O na ano a pau loa.

 

Na Baiaki o na Ano he Nui Wa

Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e @ili ana ma ka laua oihana no ka

Uku Haahaa Loa,

E like me ka mea e holo ana mawaena o L@ a me ka Mea Kuai.

Hele Mai e Wae no Oukou iho.

2396-q

 

HE MOOLELO

-NO-

Frank Reade Opio

 

Ka Mea Nana i Hana ka Moku Lele ma ka Lewa-lani-Ka Mea Nana i Kaapuni na Wahi a pau o ka Lewa-A mai ke Kukulu Akau a ka Hema-A mai ka Hikina a ke Komohana-Ka Mea Kupaianaha o ke Keneturia Umikumamaiwa-Ka Naauao Kelakela o ke Kanaka-Ka Haawina Makamae a ke Akua i Haawi mai ai.

 

KA "POAI LEWA."

 

MOKUNA V.

            Aole i hooloihi loa o Frank ma ia wahi, aka ua hoomau aku la lakou no Parisa, he mau hora pokole wale no, ua kau haaheo iho la lakou maluna o ka wahine ui o ke ao nei (Parisa); ma ia wahi aku, ua hoomau aku la ka Poai Lewa ma ka lele akahele ana maluna aku o Europa holookoa, me ka makaikai ana i na wahi a pau o ia aina puni ole, a malaila aku no Asia, ua hele aku lakou no na wahi kaulana a pau i hoike ia ma ka baibala, ka Aina Hemolele, Peresia Ierusalema, Baburona a hoea loa i Inia, Siama, Kina a i Korea, a malaila ae, ua lele hele ae la lakou ma na aekai o Kina a hoea loa i na paemoku o Inia Hikina, Borico, Sumatera a pela wale aku, malaila ae a ka moana Iniana a hoea i Mageseka, a mailaila aku a Aferika, a ua lele loa aku hoi lakou ma na wahi pana kahiko a pau o Aigupita, a ma na alua poeleele o Aferika, kahi i hehi ole ia e na wawae a ka poe naauao. Ua kaapuni aku lakou a puni kela aina puniole i noho me ka maopopo ole o kona mau moolelo i ko ke ao nei.

            Malaila aku, ua lele pololei aku lakou no ka poai hema, ma ka hema pololei ae o Amerika Hema.

            He mau la ehiku ko lakou lele ana me ka hoomaha ole, a ma ke kakahiaka o ka ewalu o na la, ua ike aku la lakou i kekahi mea keokeo nui me he aina la e ku pono mai ana me kona mau pali kahakai kiekie.

            He wa pokole, ua hoea aku la lakou maluna pono o ua aina hau la, a i ka lakou nei nana iho, ua ane like o me ko ke kukulu akau, aka he ui aku nae ka paapu o keia aina hau, e uhi paa ana he mau tausani mile kuea.

            Ua hoomau aku la no o Frank i ka hookele ana no ka hema, a i ka hala ana he elua mau la hou, ua ike aku la lakou nei i ka pu-a mai o ka uwahi me he imu ahi nui la e hoa ia ana ma kahi mamao.

            Aia nae i ko lakou nei hoomau ana no na hora elua, ua hoea aku la lakou nei no kahi e ulu ia ana e ka mauu, a he uliuli maikai ka aina me he la, he aina o ka poai olu, aka i ko lakou kokoke iki ana aku ma kahi o ka uahi a lakou i ike ai, aia hoi ua hoomaopopo aku la lakou he lua ahi pele nui, a me he la o ka piko ia o ke kukulu hema o ka honua nei.

            I ko lakou nei kokoke loa ana aku, ua ike aku la lakou nei i kekahi awawa nui, a e nonoho ana hoi he lahui ano e i ano like me he keko nunui la.

            I ka ike ana mai hoi o ua poe la i keia mea nui e lele aku nei maluna pono o lakou, ua pau nui aku la i ka naholo iloko o na ana poopoo ma ka aoao o na pali.

            He nui ko Kauka Vanadeka ame Frank kamailio ana no keia mau mea ano hou loa i loaa ia lakou, ka mea hoi i hoomaopopo mua ole ia e na poe akeakamai o ke ao nei.

            He loaa hou ana keia o neia mea ano hou loa ia laua no ka hoike ana aku imua o ka papa o na hui akeakamai o ke ao nei, oia hoi ka ke kauka i olelo aku ai ia Frank:

            "He nui ka waiwai i loaa ia kaua no keia huakai. E hookaakaa aku ana kaua i na maka o ko ke ao nei no keia mau mea ano hou i loaa ia kaua."

            "Ae, he mea kupaianaha io no keia, a ke manao nei au, ua lawa ko kakou huli ana no na mea hou, a ke manao nei au, e huli hoi kakou oiai ua hala ae nei ia kakou he ekolu mahina ma keia huakai, a ke komo mai la ke aloha no ka aina hanau, a pela no hoi paha ia kakou a pau," wahi a Frank.

            Ua ae mai la o Kauka Vanadeka me ka hauoli, a i ka u-i ia ana aku i ka manao o na hoa a pau, oia wale ana no, he nui ko lakou ake e hoi na ka home.

            Ia wa, ua hoohuli pololei ia ae la ka ihu o ka Poai Lewa no ka akau pololei, a iloko o na la lele he umikumamalima, ua hoea aku la lakou nei maluna pono iho o Readestown, ke kulanakauhale oiwi o Frank, kahi hoi i hana ia ai ka Poai Lewa, ka home noho hoi o Frank Reade, ka opio akeakamai.

            I ko lakou kuu ana iho ilalo, ua piha-u mai la i na kanaka makaikai, a me na leo hauoli ua haawi like mai la lakou i ko lakou aloha a nui no ka opio kaulana a lalawai o ia taona.

            I ko lakou hoea ana aku ma ka home, e noho akokoa mai ana ka ohana holookoa, ka makuakane o Isabela, o Helena me Hale, oiai na mare ia laua, a e noho ana he kane a he wahine, He nui ko lakou hauoli no keia akokoa ana o ka ohana.

            Ua noho iho la hoi o Frank me kana wahine me ka maikai, a pela no hoi o Hale me kana wahine, a o kahi luaui makuahine hoi o Hale, aia no oia ke noho la me ka maikai, me ka pulama makee ana i kana wahi hanai.

            O keia wahi kaikamahine, oia kekahi o na lede ui loa i ano like no me ko Helena ma ano, koe wale no nae, he lauoho ehu kona.

            He mau malama pokole ma ia hope mai, ua mare ia iho la o James Barton me Lilia Iana, kahi kaikamahine hanai hoi a ka makuahine o Hale Iana. Ua malamaia ko laua ahaaina mare me ka hanohano nui maloko o ka home nani o Frank Reade.

            He wa ma ia hope mai, ua hookala hou o Frank Reade i kona puniu noonoo nui wale no ka hana hou ana i mea hou, oia hoi, i moku luu malalo o na ale hanupanupa o ka moana. Nolaila, aia paha ma keia mua aku e loaa hou ana ia oukou e na poe heluhelu he nanea hou i oi aku ke kupanaha a me ke kamahao.

            Maanei ke waiho nei au i ka'u makakila no kahi wa aku.

KA HOPENA.

 

Ka Lunakanawai Hou o ka Aha Kaa-

puni o ka Mahele Hookolo-

kolo Kaapuni Ekahi

 

            Mamuli o ka haohakakaia ana o ka helu elua o na noho o hookolokolo o ka Aha Kaapuni o ka Mahele Hookolokolo Kaapuni Ekahi o ka Repubalika o Hawaii, ma o ka waiho ana mai o Lunakanawai Henry E. Cooper, mamuli hoi o kona hoopiha ana aku i ka Noho Kuhina o ko na Aina E, ua oluoluia e ka Mana Hooko o ke Aupuni, e haawi ae i ka hookohu ia Mr. J. Alfred Magoon, kekahi hoa o ka Papa Loio Hawaii, no ka lilo ana i Lunakanawai Kaapuni Elua no ka Aha. A ma ka Poakahi nei, (Nov. 4) ka ia hoi i weheia ai ke Kau Hookolikolo Kaapuni o Novemaba nei, ua lawe ae la ka Lunakanawai hou i kona noho, imua o na Lunakanawai elua o ka Aha Kiekie-Messrs Judd ame Frear-na hoa o ka Papa Loio, na poe i kuleana ma na hana o ke Kau ame na makaikai he nui. Na Lunakanawai Cooper i hoolauna mai imua o ka Lunakanawai hou; alaila, hoohikiia oia e ka Lunakanawai Kiekie, a pau ia, ua haawi o Mr. A.S. Hartwell i pane aloha no Lunakanawai Coooper i waiho mai, a pela nohoi imua o ka Lunakanawai hou, ma ka aoao aku o ka Papa Loio Hawaii. I ka hoomaha ana o keia mau hana, ua hapai koke no o Lunakanawai Magoon i na hana o ka la, ma ke kahea ana i ka Papa Hihia.

            A eia kekahi wahi moolelo pokole e pili ana i ka Lunakanawai hou o ka Aha:

 

MR. J. ALFRED MAGOON.

            Ua hanauia keia kanaka opio ma Algona, Mahele-aina o Kossuth, ma ka mokuaina o Iowa, ma ka la 22 o Iulai, M.H. 1858, nolaila, he kanaka-kumamahiku ona mau makahiki, me ekolu mahina ame umikumamalua la, ma ka wa i kau ai oia ma ke kulana ana e noho nei i keia wa. Aole i liuliu mahope iho o kona hanau ana, ua hoi hou aku la kona mau luaui no ko laua home kahiko ma ka mokuaina o Maine, a ma ko laila mau kaiaulu oia i hoohala ai i na la omaka mua o kona ola ana. Ma ka wa i nee mai ai kona mau makua no ka aina gula o Kaleponi, ua hookomoia oia no ke Kula Nui A'o Oihana a Heald, a ma ka M.H. 1874, puka pono oia mai laila mai. Ma ka wa i puka ai oia mai kela Kula mai, ua lawelawe hana koke no oia ma ke ano he mea malama buke waiwai. Ma ka M.H. 1876 hoea mai kona mau makua i Honolulu nei, a mahope koke iho no oia wa i hoea mai ai oia, a noho oia he mea malama buke no ka mahiko o Waialua. Iaia e lawelawe ana ia oihana, ua hooholo iho la oia e a'o i ka ike Kanawai, a me ia manao iini naauao iloko o kona umauma ua hoomaka koke aku la oia i ka heluhelu ana i na Buke Alakai a Hoakaka Kanawai a Blacstone ame Chitty. Hookahi makahiki o kona noho kakauolelo ana no ka mahiko a hoi mai la oia no Honolulu nei e noho a'o ma ke Keena Loio o Beniamina H. Austin, hookahi ona makahiki malaila a lilo i Hope Makai Nui no Makawao, Maui. Haalele ia kulana, lawelawe i ka oihana malama buke no ka Hui Mahiko o Paia, me ka hoomau no nae i ka huli ana i ka ike Kanawai. Ma ka M.H. 1883, haalele oia i ka hana ma ka Hui Mahiko o Paia a holo oia no Amerika Huipuia no ke Kula Kanawai o Ann Anbor, ma ka mokuaina o Mikigana. Elua ona makahiki malaila, ua puka mai oia, a huli hoi mai la oia no Honolulu nei a ae ia e lawelawe i ka oihaha loio ma Hawaii nei. Ua noho oia ma ia oihana me ka holomua o na lawelawe ana a hoea wale i kona lilo ana ae la i Hoa Lunakanawai Elua no ka Aha Kaapuni.

 

Ua Hala Kekahi on a Kauka

Loea o Hawaii nei.

 

Kauka John W. Berodi.

            Ma ka hora 11 o ka po Poaono aku nei, Novemaba 2, ua haalele mai la i keia ola ana o Kauka John W. Berodi, ma kona wahi noho ma Waikiki.

            O kekahi keia o na kauka akamai a hilinai nui ia i hookamaaina ma Hawaii nei, a ua nui kona mau hoaaloha ame na makamaka mawaena o ka lahui oiwi a mai ko na aina e mai nohoi.

            Ua hanauia o Dr. Berodi ma ka okana aina o Quebec, Kanada, ma ka la 7 o Maraki, 1853, a maloko o na kula apana o Montreal i hoonaauaoia ai oia no ka oihana lapaau,-ka hana ana i lawelawe ai me ka noeau-ua hoonaauaoia oia ma McGill University. Hoomaka oia i ka lawelawe ana i ka hana ma Montreal, a mahope iho holo oia no Europa. Ua noii aku oia no na mahele ike lapaau ma Ladana, Parisa a ma Berelina, a ua loaa mai iaia na palapala hoomaikai, mai kela a mai keia kula mai ana i komo aku ai.

            Ma ka M.H. 1877 paha, hoea mai la oia no Honolulu nei, a lawe oia i ka oihana kauka me Kauka Maina. Mahope iho o ko Kauka Maina holo ana aku no Europa, ua hoomau no o Kauka Berodi i ka hana, a ma ka wa i huli hoi mai ai o Kauka Maina mai Europa mai, ua hookaokoa ae ia ia (Kauka Berodi) ma ka lawelawe oihana ana, nona ponoi iho. Oiai no ia e lawelawe ana i kan oihana, me ka holomua, ua lawelawe oia i ka oihana hanai holoholona ma Halemano, Waialua. No kekahi mau makahiki kona hoomau ana ma ia oihana a huli hoi aku la oia no Kapalakiko mamuli o ka nawaliwali o ke ola kino. Malaila lawelawe no oia i ka oihana lapaau me ka holopono, aka, mau no nae ke omamalu ma ke ola kino. Elua paha makahiki malaila, mamuli o na koi lehulehu a kona mau hoaloha he nui maanei, ua huli hoi hou mai la oia no nei, a hapai hou no i ka hana me ka ikaika ame ka paupauaho ole, e hooi loa ana i kona makaala no ka pono o na poe ma'i he nui malalo o kana lawelawe ana, mamua o kona nana ana i kona ponoi iho. No ka hoomaha iki ana, e holo ana oia no na kaiaulu o Amerika a huli mai no ma ia moku no ana i holo aku ai.

            I kona huli hoi hope loa ana mai nei no nei, maluna mai o ka mokuahi Kina, ua ikea ka aaki koikoi ana iho a ka nawaliwali maluna o kona kino. No ia mea, aole oia i lawelawe hou i ka oihana lapaau, a hoi oia ma kona wahi noho ma Waikiki e hooluolu ai. Ma ka Poaono aku nei, ua holo mai oia no ke kulanakauhale nei, no kona Keena oihana, a hoi aku no oia no Waikiki. Mahope iho o kona paina ahiahi ma ia la, oia ka hora 8, me kona mau hoaloha, ua hoike mai kona mau helehelena i ka hauoli a me ka maikai. I ka hapaha i hala ae o ka hora 9, haawi mai la oia i kona mau hoaloha i kona aloha ahiahi a hoi aku la e hooluolu no ia po. He mau minute pokole mahope iho, ua lohe aku la kekahi mea kiai o ka hale i kekahi mea pahu, a holo aku la oia no ka rumi o ke Kauka, a iaia i hoea aku ai i ke keena moe o ke kauka, ike iho la ia e huli papu ana ke alo o ke Kauka ilalo, maluna o ka papahele a ua pau ka ike ame ka lohe.

            Teleponoia mai la kekahi mau kauka o ke kulanakauhale nei, a i ka hiki ana aku, ua hoomaopopoia iho la, ua hala loa ka wa kupono no na lawelawe lapau holopono ana, a ma ka hora 11 oia po ua pauaho loa ae la ia.

            He ohana kona aia no i Kanada, a he kaikuahine aia ma Kapalakiko. A o A.G. Brodie i keia wa ma Honolulu nei, he kaukini hapa koko ia nona. Ua loaa maloko o kona keena maloko nei o ke kulanakauhale he leta i uwepaia a paa, na kona hoahanau e noho mai la ma Smith Falls, Ontario. Aohe ona ohana ma Hawaii nei.

            Ma ka auina la o ka Poakahi nei, Nov. 4, i maneleia aku ai kona kinowailua no ka halau hope o ke kino lepo.

 

Hala Ma-o.

            Ua kikoo hou mai no na lima o ka make a lawe aku i ka hanu ola o Mrs. D.H. Hikikoki, kekahi o na makuahine puuwai aloha o Hilo, Ma ka la 29 o Okatoba, iloko o ke kanahiku kumamaono o kona mau makahiki. O ka lia nui a kona puuwai, oiai oia e ola ana, oia no ka hana ana i na hana e oluolu ai kona poe hoalauna, a iloko o na hora o ka pilikia, oia mau ka makamua e hoea ana no ka haawi ana i na kokua. Ua waiho iho oia he kane, D.H. Hikikoki ame elua keikikane, o D. Howard ame Charles.

 

Ka Makeke Hou o Honolulu.

            Ua kiei wale aku makou i keia mau la aku nei, ma na kaiaulu o ko kakou Makeke hou e ku nei makai ae nei o Aina Hou, a ua ikea ka nani ame ka maemae o ua kahua hou la. Mamuli o ka oluolu o Mr. D. Keliipio, ka Luna Helu I'a oia wahi, ua ikea ka nui o na i'a like ole i komo ma ia makaha iloko o ka hebedoma e hoomaka ana mai Okatoba 27, a pau i Novemaba 3, oia hoi, ua hiki aku ka huina nui i ke 41,000 a oi. Mawaena o na i'a kaalo mau ma ko kakou mau kahakai nei, o Anae ame ka amaama-kai a loko-ka oi, he huina o 16,070 a oi, alaila, o ka opelu aku o Kona mai, ame ko onei iho nohoi, 8,254; pili aku ka hahalalu, 6,400; kamau ae ke awa, 2,351; manuahi ka nu, 2,023; hoomahuahua ka I'a-ko-lau, 739; a malele wale mai o A-ke-u-ku (Aku) he 559; hoopalaina hoi ke aholehole me oio, piha paa ka 426; a malalo iho na i'a e ae.

            Ua hai mai o Mr. Keliipio, he 17 wale no i'a i kiolaia mailoko aku o keia huina ae ia. A he kala ia mau i'a i kapaeia.

            He oi loa nae ka pono ina e hoomakaukau ana ka Papa Ola i Papa Hoike Nee Papa maikai no keia hana a waiho ma ka lima o ka mea nana e malama a e nana ia hana. E hoihoi kela ame keia huina o kela ame keia ano i'a, i loaa i kela ame keia la o ka hebedoma, malalo o ke poo hookahi. E like me ke Aku, malalo oia mahele e komo ai na i'a oia kaina hookahi; a pela hoi ke Awa, he Kawakawa, a pela aku; a i kela ame keia la e huiia ai ka huina nui, a pela a pau ka hebedoma.

            O kekahi, he mea maikai paha ke malamala ona kaupaona aupuni ma laila no na opihi, limu, olepe, opae ame na mea like, oia ihe hana luhi loa paha ka helu pakahi ana i na kumu limu ame ko lakou mau koaweawe.

 

KELA AME KEIA.

            He moolelo hou ka makou a hoea aku ana no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu, mai Hawaii a Kauai, ma keia mua kokoke iho.

 

            Ua komo aku la o Mr. Aberahama Fernandez ame kona ohana iloko o ka "Ekalesia o Iesu Karisto no na Poe Hoano o na La Hope" (Ekalesia Moramona o Uta.)

 

            Ua hoea ae ka mea Haiolelo kaulana Ya@man maloko o ka luakini o Kaumakapili ma ka po Sabati nei, a na Rev. H.H. Paleka i unuhi i kana mau olelo ma ka olelo Hawaii. Ua mahalo nui ia kana haiolelo.

 

            He lono ia e wawaia nei, mai ka mokupuni mai o Kauai, e hoau hou aku ana ka Levi makua o "Nani wale Lihue i ka lai.-I ka noe a ka ua Paupili," ma ka pohai maemae ka nohona Materemonio, ma keia mua aku.

 

            Ua hoomahuiia mai ia makou ka lohe. Ke ole e loaa he mau hoopauha ana, alaila, e puka hou aku ana ka nupepa "Ka Ahailono" ma ka malama o Ianuari ae nei, 1896.

 

            E hoomanawanui mai o na makamaka a me na hoaloha i hoouna palapala hoalohaloha mai ia Mrs. J.U. Kawainui, no ka puka koke ole o ka oukou mau manewanewa aloha. E hoopuka ia aku ana no ma keia mua iho.

           

            Ua ohi mai nei o Mr. Zimmerman he elua eke i piha me na kopo hou o elua makahiki wale no o ke kanu ana. O ke kope mua loa keia i ohi ia ma Olaa, a ua nui ka hauoli o na poe kanu kope o ia wahi. He 16 mile o keia mala kope mai Hilo taona aku.

 

            Eia ke ano o ka paa pono o ka manawa i ka hana. Ma ka Lapule iho nei Novemaba 3, ua haawi o Rev. C.H. Iakama he ewalu mau haiolelo ma ia la hookahi ma ka hora 9 A.M., 11 A.M., 2 A.M., 3 P.M., 4 P.M., 6:30 P.M., ame 7:30 P.M.

 

            Ua hoike mua ia aku i kela pule aku nei, aole i ae ke kiure e hooloihi hou aku i ke alanui mawaena o W.O. Kamika ame T.H. Hobron a hui pu me Alanui Liliha. Aka, ua noonoo hou ke kiure a ua lokahi lakou e pono no e wehe ia kela alanui.

 

            Ma keia helu o ka makou pepa o keia la i hoea aku ai kakou i ka hopena o ka Moolelo Kamahao o Frank Reade Opio, ka Akeakamai opio nana i hana ka moku Lele ma ka poiulu o ka Lewa-lani, nona ka ino "Poai Lewa"

 

            E heluhelu i keia malalo iho i lawe ia mailoko mai o ka palapala a Chas. M. Gutfield o Reedley, Fresno Co. Cal.

            "Me ka hauoli au e hoike aku nei ma ko'u inu ana no hookahi la i ka CHAMBERLAIN'S Laau Kunu, ua hoola i ke kunu koikoi i loaa ia'u. Ua nalulu ino loa ia ko'u poo a hiki ole ke moe i ka po. Ke hoikeike aku nei au i keia laau laapau ola. O ke anu i kokoke loa e komo iloko o ke poo a mahope hoohele aku i ka puu a me na ake. Ma o ka inu ana la i keia laau i ka wa koke e loaa ai i ke anu, e hoola koke ia i ka wa pokole a keakea ia ke komo loa ana aku iloko o na ake. E loaa keia laau ma na Halekuai Laau Lapaau a pau, a o BENSON, SMITH & CO. na Agena ma ko Hawaii Paeaina. tf

 

            Arago, Coos Co., Oregon Nov. 10, 1893.-Ke makemake nei au e hoike aku ia oe i ka waiwai nui o ka Chamberlain's Pain Balm laau maikai i hoola ai i ka'u wahine. Ua loaa iaia ka ma'i rumatica ma na lima no eono malama, a na hoao oia i na laau lapaau kuhikuhi ia no ia ma'i, aka aohe nae oluolu iki ahiki i ka wa i hamo ai i keia laau Pain Balm; hookahi wale no omole o keia laau, ua ola loa oia. Nolaila ke lawe nei au i keia wa ma ka hoikeike ana aku he laau ola keia no ia ma'i. Owau iho no, o C.A. Bullord. He 50 keneta a he $1.00 o ka omole, a e kuai ia e ka Halekuai Laau Lapaau o Benson, Smith & Co. na Agena