Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 39, 28 September 1895 — KA MAI KOLERA MA HONOLULU. Ka Laha a me ka Make Ana. KA IKAIKA O KA PAPA OLA Ala Like ana o ka Lahui e Kinai. Hoomaemae ana ike Kulanakauhale. [ARTICLE]

KA MAI KOLERA MA HONOLULU.

Ka Laha a me ka Make Ana.

KA IKAIKA O KA PAPA OLA

Ala Like ana o ka Lahui e Kinai.

Hoomaemae ana ike Kulanakauhale.

Ua hoopau ka ma'i kelera weliweli i kana hana makamaka oie o ke kipa ana mai ma Honolulu nei e haupa al iloko o ka malama hookahi i hala, e hoomaka ana ma Iwilei ma ka la 17 o Augate, a lele kikokikoi ae la ma Kamanuwai, Kapuukolo, Apua, Aala, Leleo, Kaakopua, Kukuluaeo, Kikihale, Kakaako, Awaiolimu, Kalihi, Lunalile Home, Waipilopilo, Kapalama, Puunui, Kaulawela, Kaumakapili, Honuakaha, Kawaiahao, Kalia a ine Puuhale, a hooki iho la mai ka la 18 o Sepatemaba nei me ka puka hou oie ae o kekahi ma'i ahiki i ka wa a makeu i hoi ai e pai i ka pepa i ka la iaehinei. A e ikeia kana mau maewuewa malalo iho: PAPA lIOIKE MA'I KOLEKA. ; O ka nui o ka poe a pau i loaa i ka mai korela mauka nei e ka $ftna, | mai Augate 17 a hiki i Sepatemaba 18, ke huipu ia me ka luina moku hookahi o ka moku kaua America Bennißgton, he 85. ; Na lahui nona keia heluna i ioaa i ka mai, oia ho 75 Hawaii maoli, 8 hapa Hawaii, 3 Amerlca, 2 Pukiki, .1 Pake a me 1 lapana Huina J>s. Na hoiko i hooinaopopo la mai, ; penei no ia; Hoike ia mai i ka wa mahope o ka hookau ana ihe o ka mai, he 50; hoikeia mai i ka wa e make aua, he 19; hoike ia mai mahope o ka make anu, he 1(>. Huina 85. O ka nui o ka poe i make a pau loa, he G0; o ka nui o ka poe I ola loa a hookuuia, he 25. Huina 85. He wahine o Honokoa o Iwilei ka mea mua i loaa i ke korela ma ka la 17 o Augate, a make ma ka la 21 mai; a o Keapokaua (w) ka mea i leaa ma ka la 18 o Augate a make koke no ma ka la 19 ae. O ka hope loa % o na mai i puka ae a o ka pau loa no hoi ia, oia o Mrs. Louisa Fisher o Kapuukolo, ua loaa i ke korela ma ka hora 8:30 o ka po e Sepatemaba 17, a ma ka hora 8:05 | kakahiaka o Sepatemaba 18, akahi | no a hoike ia mai; a ma ka hoia 6 I oia ahiahi, make aku la oia ma Kakaako. He wahine ka mua, a he wahine ka panina. Aolo he mai hou i puka ae mai ia wa mai a hiki inehlnei. KA MANA O KA PAPA OLA. Ua mana a ikaika naaoli no ka Papa Ola iloko o keia maiama hookahi o ka hakoko ana e kinai i keia mai weliweli o ke komohewa ana mai nei e pakaha i na ola makamae he kanaoao o keia Uhui. Mai ka Peresidena a i na lala, na kauka lapaau malalo o ka Papa, na kauka a me na poe kokua mawaho ae i haawi waie mai i ko lakou mau liookauwa ana me ka manao wiwo ole e kaua lakea i keia ma'i ahiki I kona anaiia ana aku naai na papalina aku o ka paredaiso 0 ka Pakipika. A ioa he enemi kekaki i ka Pereaidena W. O. Kamika o ka Papa Ola a me kona maa iaia mamaaae i keia ta ua hiki ia enemi ke hoopaa mahope o kona ike ana me kena man maka i ka Kamika mau hooikaika kino a me na iaia ikeaoa mekapo, ehanu ana/na ma na kumu apau e kipakaia aku ai keia maM. a ke manao nei makea, ua papahiia ka lakoa aaa hooikaika ana apau e kinai i keia ma'i kelera me ka iei alii o ka holopono a me ka mahalo~i& e ka lahai o na aoae kalaiaina like ole a me na kaha Akaa hoomana ilke ele ma Honolala nei. KOMIT£ MALAMA OLA O KA UCHUt»HU, Ma ka kalawai o ka Papa Oia ma ka po o ka Ia 6 o Sepatemaba, ua hookohu ia na Keonimaaa W. A. Khmty, A. W. VsaUr T Q. W. Smlth, J. F. Colbura, K. Kane, R B. HcStocker, J o hn E. Bash, JL A, Tkars^o f E. C. Macfarlane a me C- L. Hepkins f i komito malama oia noka lehulehu, O ka lakoa hana, ka maheleheie i ke kolanakaohale j maaa pana a i maa iuna o komo ai iioko o na hale a p&m 1 l<m m hoike poklm no k® kniāoa

ooa apsna l«huleha. O ka iakou luuis ka moaa ika mea ma 7 i o ka hai«, a holke keke mai i ke komite aai ke kuiAOA nuUii» ola, ka mea eaiiiimi k&hi e kioU ai na m«a ioo. Ua mahelehal* ia i Iwakaioa kumamak&hl maa apana, hoonoho ia hookahi lana nana pao o ka apana, a malilo aku ooa ha maa kokaa iaoa nana, e like ka nui me ka heiaōa kapono e iawa ai. Ua haawi waie nai ka poe laoa nana a me ko lakoa maa kokua i oa hookauwa manawalea e hoohoio ai i kaia hana ani he komo kauh&l», a aa hoomaa ke Komito Kuwaena he umi i ka nohe ana haoa maiana o ke Keena Loio o Carter a me Kinney. Mamail 0 ke aia like ana o keia poe e kokaa 1 ka hana aloka kanaka, ua hiki oie ke huna ia na oia'i e puka ae ana. 0 ke Komite Kawaena, ko lakoa mau luna apana poo a me aa lana kokua ma'i i hana, ua hookauwa maikai lakou no ka iahui a me ka aiaa, e kupoao ai e haawi ia na inahaio ana o keia anaina ia lakou a pau. Eia malalo iho ko lakoa mau inoa: NA LVSA NANA I HOOKAUWA WAXE IA !Apant- Apaoa--1 J A Low 12 Antone Perry 2 T A Lloyti 13 W Dillingham 3 Brother Frank 14 J A Magoon 4HenrySmith 15 Robert Boytl 5 Henry Holmea 16 Geo Carter 6 A V Gear 17 C B Ripley 7 J H Fisher 18 Abe Fernandez 8 C B Wilaou 19 W Muteh (aastd 9 F J Lowrey by E Damon} 10 H E Cooper 20 Jos Marsden 11 William Ankl 21 C M Hyde SA KOK.UA LCSA NANA HOOKĪUWA Wme. Apana I.—J. K. (Baker, John C. Lane, L. K. Sheldon, Robert Holbromes, M. Aona, W. K. Waiamau, J. L. Aholo, D. Kahaleaahu, James Kolikoli, Sam Kaloa, Ed. Duvachelle, Lot Lane, A. S. Prescot£ Apana 2.—John H. Thompsou, S. Paaluhi, N. Fernandez, Wiiliam MeGurn, John Hiram, J. M. Kaneakua, George Gray, Charle9 Rose, J. K. Pendergast, J. K. Nakookoo. Apana 3.—Fr. Kuroda, Eli Crawford, W, Crawford, W. C. Aehi, W*. Nott, John Moses, J. F. Figuerdo, W. Chung Hoon, Charlea Warren, J.*W. Nahaulau, D. H. Kahaulelio, S. K. Aki, D. Crowningberg, Chas. Clark. Apana 4. —Wm. F. Love, Phil. Braun, J. N. K. Keola, H. W. Peek, 3. D. Holt, J. A. Johnaon, W. R. Sims, D. T. Bailey, E. H. F. Wolter, A. G. M. Robertson, Chang Kim, Henry Hapai, Wray Taylor, H. A. Parmalee, Bruce Cartwright, C. D. Chase, E. P. Chapin, J. M. Webb, R. L. Auerbach. V. H. Kitcat, E. Silva, Joe Silva, J. P. DiaB, Joaquim Silva, A. V. Soares, T. P. Melvin, J. M. Camara, J. F. Eckardt. Apana 5.—E. C. Wiuaton, Carl Mett, F. A. Hosmer, Collins, J. H. Soper, G. D. Freeth, C. Crabbe, A. H. Mossman, Halstead, H. Crabbe, R. Catton, L. Marks, Peaeoek, McKenzie, Humphreys, C. R. McVeigh, J. W. Podmore, C. Forster, Akau, W. McBryde, T. J. King, J. Morgan, W. H. Cooper, G. īngham, W. Herrick, Jones, J. L. Dumas, F. W. McChesney S. Leaerer. Apana 6.—E. B. Barthrop, J. B. Daniels, W. H. Wright, I. Harbottle, W. M. Templeton, G. A. Mauer, I. A, Leowell, F. Xi. Dortch, Arthur Reynolds, I. K. Napoleon, George Turner, F. W. Damon, Bruce Waring, S. A. Gunst, Viggo Jacobsen, Tom Dow. Apana 7.—Dr. Eiger, C. B. Gray, J. B. Gibson, K. Podeyn, Dan Logan, L. C. Hough, J. Galbraith, Geo. Rose, , J. Liwai, J. Leleo, C. B. Cooper. ApanaB.—G. S. Harris, Jr., M. K. Keohokalole, U, Napolean, E. K, | Lilikalani, Walter Mcßryde, C. T. Wilder, H. M. Whitney, Jr. Apana 9.—A. F. Cooke, G. E. Smithles, E. Wodehouse, L H. Dee, W. W. Harris, E. Benner, Dr. Grossman, Paul Mullendorf, W. Berlowilz, C. A. Long, C. J. Rhodes, W. H. Wright. Apana 10.—T. P. Cummins, H. Kaouli, M. Colburn, G. J. wyer, C. J. Sherwood, S. M. Kanakanin; T. S. Douglas, J. F. Brown. Apana 11 — Wm. Auld, Chas. Lueaa, Geo. Angus, Chr. Conradt. C. M. White, A. C. Pealano. Apana 12—W. J. Coelho, Hanola, Alexander, W. F. Thrum, Lecker, G. A. Long, Roae Davidson, 8. G. Wilder, J. Q. Wood, C. H. W. Norton, M. A. Gonsalvee, H. Davis, A. Kid, Sam French, Wm. Maysen, R. Wood, A. E. Weirick.

Apana 13.—H. E. Waity, W. D. EdiogB,.Kev. Birnie,- H. Swinton, W. F. Allen, Q. P. Castle, E. A. Jacobson, T. H. Petri€, B. F. Beardmore, c! Atherton, E. O. Whit«, F. 8. Lyman. W. O. Atwater, J. L. MeLean, T. R. Lucas, C. J. Fishel, W. Li&hman, Mossman, E. W. Petersoft, J. G. Rothwell. Apana 14 —C. S. Deaky, W. 8 aomoana, H. W. Kanakaole, Jas. Mana. Apana 15,—Joe Correa, Sam Ka J. Smithiee, J. J. Egan, G. 8. Waterhoaae, Jno. Edwards, J. p. Keola, Albert Jadd, Kaanana. Apana 16.—0. A. Mackintosh, A Qoeen, B. Kane, Ihihi, Dr.*Nichdle, H. Crabbe, Poepoe, R. Kapoa, Marko, H. Mial, B. MifiL Ferd JE(edemami. J. B. Aleisnder, C. Bolte, H. H. Parker, H. Green, Kahaiwai. Apana 17.—G. W. Bmith, J. Mc Rodrigtiee, Nakuina, Feraandea, Penfieid, F. Maby, C. E. Kiog, Fagerro9, Peter Naluai, E. Montgomery, 8. Mahelona. Apana IS.— Kama, Machado, Apana 19.-Jas. Kealohaknl, E. Snt£o. Apana 30»—J. O. Carter, Jr., A. G. Cori«uD. W. Corbett, J. B.Martin, W. F. Wilaon, E. Woodward, H. C. Whlte, W. C. Holling«head, F. W. Weed, Bev. 8. E. Biahop. Apana 21—C. M. Hyde, J. Leadlngham, J. A. Thompeon, Rev. O.P. Emenon, G. D. Egner, D. H. BharpIw. Mamali o ka holopono o ka iawe* iawe i« ana o fca hsna komo kaoha!e e nana pono ai i ke kalana maiama oia, na hooholo ke Kosnite Ktiwaena e ooi aka i ka Papa Ola, e hoomau ia na laoa nana malalo iho no na apana pakahi he2l mekauka la: 1 E De?aaBcbelle 12 E H Naoho 2 HZerbe 13 B K Moee» 3 D KahaaleUo U HNkeon 4 EBilTik 15 Robertßoyd 5 Lloyd 13 H Bbusden 6 8A Ganat 17 J McQaeen T Geo Galbralth 1S J Braan 8 U Napoleoa 19 J Kealohakui 9 Qeo Smlthlea 30 B Woodward 10 Thoe Cammina WL Drammond UChark« l&m ~ i

H«OPA9XA K*KAniRULA. 3ia ka ia 21 o $epatemata nei, ua hoopau ia ka mla a ka Papa OU e papa ana I ka hoakoaaoa ana o na aoalna kanaka ma kahi hookahi, e Like ia aa« na anaina pole ma na iaakinl, na anaina puhi ohe a me na wahi e ae e akoakoa nni aiona | kaaaka. N ! HOOMAKMAE IA HOKOLULU. £ like me ka mea i hoohoio ia e ka Papa Ola, e hookaawala ana i ka Poakahi, Sepatemaba 23, i Ia a hoomaemae ai i ke kaianakaahale o | Honoloiu nei, a i ohohia ia e ke Ko- ! mite Maiama Ola o ka Lehalehu a |me »kona mau !aoa nana a me na I kamaaioa } pela no i hoako ia ai ma |ka Poakahi nei. Ma na apana i kakaia ia ua puia i ka mai korela, he hamo puna ia ko-ua kaahalo a e hookomo ia na lole komo iloko o ka wai i hoomoa ia. Ma na apana | mai ole, ua kaaoha ia *a mea a paa, I e kaulai i ko iakou maa !o!o a me na pono moo oka hale iwaho 1 ka ia no ka manawa aole e emi maialo o ewala hora. He maa haneri ona kanaka i haawi walo ae i ko lakoa mau kokua ana ia la ma ka hamo puna a he *mau baneri no hoi a ke Aiipuni i hoolimalima ai. Ona liio puna a me ua hulu hamt, na ke Aupuui i hoolako waie aku i kela a me keia mea haie me ka auhau ole aku. Xo ka pau ole o na kaoa ia a no ke ano kiiikilihune ua hoi kekahi, noiaiia aole i pau pono na hana ia ia hookahi, aka ua hoemau ia mal i kekahi la ae a pau pono. L f a kuai ia no keia hana hoouiaemae i ke kuiauakauhale, he 1,184 mau hulu hamo puna, ha 205 mau pahu puna kuai ma ka (iala a ka Papa Ola, a he 25 mau paha puna makaua waie mai ua ka hui kaiepa oW. G. Irwiu A Co. Mailoko mai o keia mau pahu puna he 230, ua loaa he 1,840 mau pahu pnna i hoowali ia a hehee kupano no ka hamo ana aku ika hale. Oka nui o ua galani wai hoomaenaae I hoohaihui ia eG. W. Smith, aia ma ka 4,510. Nolaila o kahakaha ia ana ma ka mooleio o Hawaii uei, o ka Ia 23 o Sapatemaba, 1595, oia ka ia i hoomaemae puni ia ai o Hanolulu holo. okoa. He mea pono o hoomau ia ka mikiala i ka malama ana i ke kuiana malama ola i keia mua aku* kela a me keia. Ua pau loa na ma'i oloko t> k» Halema'i lvolera ma Kakaako, a ua hookuu ia nku na kahu ma'i, na lima lawelawo a me na kuene, a koe' ka mea malama halema'i. Ua owili ia kaliapanui e na liale loie o ka poe limahana o ka Papa Ola ma Milīlani, a ua liookuu ia aku ka hapanui aoke haoa i koe o noho mai ai. Ua pau na maiama haiawai pinepine ana o ka Papa Ola i keia mau la, a ua pau mai ka muiioaia nui īa o ka Ilale Oihana o ka Papa Ola* Me he mea la, e hookuu ia ana na mea a pau ma ka la hope o keia ma lama ke puka hou ole ae he ma'i. Ma ka mea pili i ka - hanai aaa i na ohana Hawaii hemahema o ke kuianakauhale o Honolulu nei lloko 0 keia wa a ka ma'l kolera i laha Iha nei, e haawi ia na mahalo a nal 1 na wahine i haawi wala i ko lakoa mau hookaawa ana no la hana makee lahai, a me ka poe no lakou na puuwai aloha I wehe ao i kt lakou mau ekeeke e haawi manawalea no ka hanai aaa i na Hawaii i nele.