Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 33, 17 August 1895 — Page 4
This text was transcribed by: | Colleen Robinson |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Kuiko ka Kula
HAWAIIAN GAZETTE CO.
GEO. H. PARIS, Luna Nui.
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.
N@ Honolulu, Oahu, Lakou a pau.
Poaono, - - - - Augate 17, 1895
KULA SABATI.
HAAWINA XXII.-SEPT. 1.
Ka hoohiolo ana ia Jeriko. Josua 6:8-20
A PAU ka Iosona olelo ana I kanaka, alaila, hole ae la imua o Iehova, na kahuna ehiku, e lawe ana I nap u kiwi hipa ehiku, a puhi iho la lakou I na pu; a hele ae la ka pahu o Iehova mahope o lakou.
9 A o ka poe i makaukau i ke kaua, hele lakou mamua o na kahuna, ka poe i puhi i ka pu, a hele ka hunapaa mahope o ka pahu, a hele lakon me ke puhi i ka pu.
10 Ua kauoha no o Iosua i kanaka, me ka i aku, mai hooho oukou, aole hoi e uwalaau aku. Mai puka au kekahi olelo, mailoko aku o ko oukou waha, ahiki i ka la a`u e olelo aku ai ia oukou, e hooho, alaila, e hooho oukou.
11 Poai aku la ka pahu o Iehova ia kulanakauhale, hookahi no ko lakou poai ana; a hoi mai lakou i kahi i hoomoana`i, a malaila lakou i moe ai.
12 Ala mai la o Iosua i ke kakahiaka nui, a hapai se la na kahuna i ka pahu o Iehova.
13 A o na kahuna ehiku e lawe ana i na pu kiwi hipa ehiku, mamua o ka pahu o Iehova, hele ae la lakou me ke puhi i ka pu; a o ka pow i makaukau i ke kaua, hele ae la lakou mamua o na kahuna, a o na hunapaa, hele ae la ia mahope o ka pahu, o Iehova, a hele lakou me ke puhi i ka pu.
14 Hookahi no ko lakou poai ana i ua kulanakauhale la, i ka lua o ka la; a hoi mai la lakou i kahi i hoomaua`i; a pela lakou i hana`i i na la eono.
15 A i ka hiku o ka la, ala lakou i ka wanaao, a ehiku ko lakou poai ana i ke kulanakauhale, e like me ka mea mamua; ehiku hoi ko lakou poai ana ia la.
16 A i ka hiku o ka poai ana, i ka wa i puhi na kahuna i ka pu, alaila, olelo ae la o Iosua i kanaka, E hooho oukou; no ka mea, ua haawi mai o Iehova i ke kulanakauhale no oukou.
17 A e lass kela kulanakauhale ia Iohova, oia, a me ua mea a pau iloko. O Rahaba, o ka wahine hookamakama, oia wale no ke ola, oia a me na mea a pau iloko o ka hale me ia, uo ka mea, nana no i huna i na elele a kakou i hoouna aku ai.
18 E malama hoi oukou ia oukou iho i na mea i laa, o loaa oukou i ko oukou lawe ana i na mea laa, a hoolilo oukou i ka Iseraela i mea laa, a hoopilikia hoi ia lakou.
19 A o ke kala a pau, a me ke gula, a me na ipu keleawe a pau, a me ka hao, e kapu no ia mau mea no Iehova. E komo no ia iloko o ka waihona kala o Iehova.
20 A i ko lakou puhi ana i ka pu, hooho aku la na kanaka; a lohe na kanaka i ke kani ana o ka pu, a me ka hooho nui ana a kanaka i hooho ai, alaila hiolo ka pa ilalo, a pii aku la lakou i ke kulauakauhale, o kela kanaka keia kanaka ma kona alo iho, a pio ke kulanakauhale ia lakou.
PAUKU GULA. Hebera 11:30. No ka manaoio i hiolo ai na pa o Jeriko, i ka pau o ka hoopuni ana i na la ehiku.
Manao Nui. E pono ke hoomau i ka wiwoole ma ka hooholo ana i ka hana a ka Haku, no ka mea e hiki ana ia ia ke hoolanikila i na mea nawaliwali.
OLELO HOAKAKA. I ka wa a ka Iseraela i ee aku ai i ka aoao komohana o Jorehane, ia wa hookahi ua pii aku na kahuna noloko mai o ka auwai i ke kapa. Ua pii mamua o lakou he mau kanaka 12 me na pokaku 12, he mau niea e hoomanao mau ai i ko Jehova hana mana. Ua hoomoana ka Isersela ma Gilegala. Ua malamaia na oihana hoomana, i malama ole ia mahope o ka haalele ana ia Sinai. Ua loaa is josua he mau kauoka mai ia Jehova mai e pili ana i ka lawepio ana ia Jeriko. Ua kauohaia lakou e hoopuni i ke kulanakauhale me ka leo ole no na la eono. A pau keia mau la, ma ka hiku o ka la pahiku ko lakou hoopuni ana. Pau ka hiku o ko lakou kaapuni ana, alaila i ko lakou wa i hooho lokahi ai, ia wa ua hiolo loa na pa a pau loa, a pii aku ka Iseraela iloko o ke kulanakauhale. Ua nawaliwali loa ka Iseraela imua o na pa pahaku o Jeriko. Aole no lakou na pukuniahi, aole no lakou he mau mea paahana kupono no ka hoohiolo ana i na pa. Ina paha ua kali lakou a hiki i ka pau ana o na mea ai maloko o Jeriko, ua hiki i ko Kanaana ke hooakoakoa nui ai, a lanakilo maluna o ka Iseraela me ka maalahi.
8 EHIKU, -he helu hoano keia, ka hoailona o ka huipu ana o ke Akua me na kanaka. 9. HUNAPAA, -na koa i ka hopena o ka puali paikau: hunalewa, no koa ma ke alo. 10. UWALAAU, -paa na leo a pau loa i mea e mau ai ka eehia, e like me na hana ma Hawaii nei ma ka malama ana i ke kapu. 11. POAI, -me ka leo ole, me ke kaena ole, me ka hooweliweli ole. 12. PAHU, - ka hoailona o ko Jehova hoho pu ana me kona poe manaoio. 12. KIWI, - aole na pu o ke kala keokeo, me ka leo nahenahe: no na kiwi na leo kalakala. 14. HELE, -ma ka ano like ke kaahele ana no na la eono. 15. HIKU, - oia ke Sabati Judaio, mamuli o na kaao Judaio. 16 HOOHO, -aole paha i ike e ka Iseraela i ke ano hana e lanakila ai. Aole hiki i ko lakou hooho ke hoohiolo i na pa pohaku. Aka nae ma ka mana o Jehova ko lakou lanakila. 17. LAA, -i hookaawale ia no keia poino. 18. LAA. –mamuli o ko Jehova kauoha e kapukapu ai. 19. KALA, --i hookoeia ma ke ano maemae no ka waihona o ka lehulehu. He hoailona ia keia o ko ka Iseraela aua ana ia lakou. Aole ko lakou kaua ana me ke ano o ka poe powa. 20. PIO, -a pau koke keia pilikia mua o ka Iseraela.
I. KA HOOPUNI ANA IA JERIKO, 8-11. Heaha ko Josua kauoha no ka Iseraela i hooko ai? Heaha kono manao ma ka hooponopono ana pela i na koa a me na kahuna? Ua kaahele anei ka Isersela a pau loa? Ehia mau hora no keia hana? Heaha ka manao ma ka halihali ana i ka pahu o ka berita? Owai ke alihi kaua, Josua 5:13-15? Heaha ka hana i papaia, p.10? No keaha la keia kapu? Heaha na mea paakiki imua o ka poe manaoio i keia mau la, e like me Ieriko imua o ka Iseraela?, Pehea e lanakila ai ka poe manaoio? E pono anei ia kakou ke hoolana i ka manao e hoopau ana ke Akua i na pilikia imua o kakou mamuli o kona mana wale no.
II. KE KAAPUNI ANA IA JERIKO, 12-16. Ehia mau la no ko ka Iseraela kaapuni ana ia Ieriko? Ua makau anei ko Ieriko? Ua holopono anei ka iini o ka Iseraela? Heaha ka hana ma keia kaapuni ana? Owai ka poe puhi? No ke aha la ka puhi ana i na kiwi hipakane? Heaha na kumu i maopopo ai ke kupono o keia ano hana? Ua hooikaika anei ka hoolohe i ka manaoio? Heaha ka manao o ko Kanaana ma ka lohe ana i keia hana mana o Iehova? Ina paha ua hoolahaia keia moolelo a puni o Kanaana, e maalahi ae ana anei ko ka Iseraela lanakila ana?
III. KA HOOHIOLO ANA IA IERIKO, 17-20. Heaha ko Iosua olelo hooweliweli e pili ana i na waiwai o Ieriko? Heaha ka manao o ka huaolelo LAA? Owai ka mea hookahi i hookoe ia a palekana? Heaha ke kumu no ka hoopakele ana ia Rahaba? Heaha ke kumu no ka hookaawale ana i ke kala a me ke gula? Ua paa anei ka manaoio ma ka manaoio ma ka hoolohe ana ia Iehova? Ke ole ka hoolohe ana, ua kupono anei ka manaoio? Hiki anei i ka Euanelio ke lanakila maluna o na kuko a me na hewa a pau loa? Ua hooho anei na koa wale no ma ka hunapaa a me ka hunalewa? Heaha ke kumu no ka hooho ana o ka lahui holookoa? Ua kupono anei ke kono ana i na me manaoio a pau loa, aole na kahunapule wale no, e lawelawe pu i ka hana a ka Hahu?
MANAO PILI. 1. Heaha ka mea pili kanaka oia no ke kumu no ka hoohiolo ana ia Ieriko? 2. E hiki ana anei i ka manaoio wale ana ke lanakila ma ka hooholo ana i ka pono, ke ole ka hoolohe ana i ka olelo a ka Haku? 3. E pono ke poho ka manaolana e pili ana i ka lanakila loa ana o ke aupuni o ka Haku? 4. Ua pau anei ke kaua ana o ka Iseraela ma ka hoohiolo ana ia Ieriko? 5. Heaha ka mea hookahi hiki ke hoolanakila ia ae ma ka paio ana `ku i na hewa o keia ao?
Au i ke Kai no Honolulu a me ka ike ana i ka Niu Kaulana o Pokai.
----------------------
Ma ka hora 8 a.m. @ ka la 18 o Iulai, haalele iho la ke kahill o Kona a me Kau la Kailua, I kona awa hope loa o Hawaii no Maui. O ma ohua ano n@i i ike ia ma ka oneki o ka Malulani, oia no kela haole i lilo ai o Kahuku ma Kau, T. K. R. Amalu a me Akoi pake mai Hooena mai, Dr. A. McWayne a me kou mea kak@u mai Kailua aku nei. I ke kau ana iluna o ka oneki ua hui aku la @@e ke kapena puuwai hamama o ua halelauala, a haawiia na kukui aloha lulu lima. Ma keia huakai huli hoi ana a ua Malulani nei, he malie maikai ka moana a malino maikai ke kai, hamau na alo ahiu o Alenaihaha. Hora 4 p.m. leko ka heleuma i Maalaea, a he mau pake kai lele aku no ia awa, a mai ia awa mai hoi i kau mai ai o Bila Konowela. He 15 minute i hala ae o ka hora 4, haalele ia Maalaea no Lahaina, ma ka hora 6 p.m. leko hou ka heleu@a ma ke awa o Keawaiki, i ka maluulu o Lele. Mamua o ke ku ana aku o ka moku ua ninau mua aku la ko`u hoa i ke kapena i ka manawa e haalele ai ka moku ia Lahaina, a ua pane ia mai me ka waipahe me he leo la no kekahi lede.
E haalele ana ia Lahaina i ka hora 9; hora 8:30 kani aku kuu pio mua, he manawa ia e hoi mai ai na hipa auwana e manao ana e lele luka; @ i ka lua o kuu pio ana aku, e pau akoakoa mai ai na hipa hoolohe i ka`u pio; o ka mea hoolehe ole i ka`u mau hokio ana, o Lahaina no keia nohe iho, ho ka mea, aole o ke oeoe ke hookani ia aku ana, aka, na`u maoli no e pio aku, a ho ae la ka aka ma ka oneki.
I ka waapa i hookuu ia iho ai, kau ihe la maua no uka o Lahaina. I ka pili ana aku i ka uapo a kau aku ia liuna, aia hoi e ku mai ana o David K. Kahauleiio a hui aloha pu ihe la me ka puuwai kapaiili. Ia manawa, na kono mai ia oi@ ia maua e hoi i kauhale e hoomaha ai a kokoke i ka manawa eholo ai ka moku alaila hoi mai. Ua haawi ia aku ka ae me ka hoomaikai po la aku. Is manawa no ua hoihoi e aku ia o David K. Kahauleiio i kana @@iibioi ponoi i kii ae ai; he 15 minute mahope ihe, hoes nou mai ia oia a kau like aku ia makoa iluna u ke k@a, a mo@io aku ia no ka home noho o ka makua kahu kanawai o ka maluulu o Lele oia o Daniel Kahauleiio Esq. a kukai ia ke aloha pumehana mawaena o na malihini a me na kamaaioa o la home halau a ke aloha i noho ai. He mau mio@te mahope iho, konoia mai ia na malihini e hoike aku i na mea hou o ka lai malino a Ehu, a na ko`u hoa i hoopahee aku i na mea hou pili aopuni a me na nuhou pili ekalesis. O maua pu no hoi kekahi i ninau aku i na mea hou o Lahaina a ua hai mai ke kamaaina no ke kulana o ka ekalesia, wahi ana: Ua ano oluolu iki mai kekahi poe i kuw i ke kahu mamua aku nei, he 14 wale no heahanau e hoopa@ nei i ka hana a e malama nei i ke ola o ke kahu, na hana kuloko a me na hana kuwaho. Iloko o ia uuku o na hoahanau, aole i pilikia na hana pili i ko ke Akua mau pono. Eia hoi makou ke kali aku nei i ke homite a ka Aha Lunakahiko o Maui i koho ai, malia paha o maliau mai i ke komite. O kekahi mea hou a`o e hai aku ana ia oiua, oia kela:
Ke manao nei ke poo kumu o Lahainaluna e hoopau ia ke ku ana o kela kula a e hoihoi ia na haumana i ke kula o Kamehameha. O kela ka`u e minamina loa nei, a ke ike io nei no hoi au i kela mau makahiki, o ka mokupuni o Kauai, Oahu a me kekahi hapa o Maui nei a me Hawaii, aohe hoouna mai i ka lakou mau keiki i Lahainaluna. No Kona Hawaii mai ka hapanui o na keiki e noho nei i keia manawa a no makou iho nei kekahi, he hapa na wahi ae ae. I keia manawa he 40 no ka nui o na haumana o Lahainaluna. Ke manao nei au, ina e lokahi like na Lahainaluna. Ke manao nei au, ina e lokahi like na Lahainaluna i loaa ka lakou mau keiki, a he manao aloha hoi i ke kula nana i hoonaauao iaia, he mea pono la kakou e hoihoi mai i ka kakou mau keiki ilaila, i mau ke o ana o ka inoi Lahainaluna i waena o keia lahui. A ke minamina nei au i ka nalo aku o ia inoa, iua e hoea io mai ana ka oiaio o ia mau olelo a ke kumu poo o Lahainaluna. A paipai pu mai ia oia la maua, e hoi olua a kona, i ka joomaka hou ana o ke kula e kumu, e hooikaika olua i mau haumana hou e komo mai i Lahainaluna nei i keia makahiki.
Oiai makou e nanea ana no ia mea hou ano nui, kani mai ia ka hele no ka paina ahiahi, a naue like aku la no kahi i hoomakaukau ia. Ala na kawakawa hou e pahee pakika ana iluna o ke pa, na lipoa aala o ia aekai, @a io bipi momona o luna o Haleakala, a me kela kela mea e oluolu ai ka ihona iho o ka puu moni ai. Ua ai a lawa i ka nui o ka lokomaikai o ia mau puuwai hamama, a maluna o ia home a me ia ohana ko maua hoomaikai. Pau ka paina ana, hoomaha no hapaha hora, pau kela manawa hookaawale a kau ma ke kaa no ka uapo. He maikai no ke ola o ke kahu kanawai o Lahaina a me kona ohana. Aole mau mea hou pili aupuni malaila, he maluhia ka apana, wahi a ke kiai.
Ia maua i holo ae ai ma ke alanui ike aku ia maua i paia laahia o ka luakini o Wainee e ku olohelohe mai ana, aia hoi ua mae kona nani a ua hala. A ia wa i hoomanao ae ai maua i ko maua mau la e komo ana iloko o ia luakini, oiai na ia e inu ana i ka wai hui o Auwaiamao, i uhiia e ka malu kukui o Kaukaweli, e alo ana i ka lepo ula o ia puu panoa, i ke kuwenu ia e ka mani Kauauia. Aloha no kuu home hoenui ike.
Ia maua i hiki aku ai ma kekahi hale, kaui io mai ana ka pio (oeoe) mua a ua kapena oluolu nei, hiki ma ka uapo kaai hou ka lua o ka pio, a kau ma ka waapa a hoi aku ia no ka Poahi Lewa o na Kona me Kau.
Ia maua i hei aku ai ua piha ua keena o hope mai luna a lalo, a moe na ohua keena mawaho o na rumi @ luna, i pono i ka malie o la holo ana aku. Hora 9 haalele ka maiolani ia Lahaina, hora 4 a.m. kaalo ana ma ke alo o Laeahi a me Waikiki. Ia manawa no, hoopaaia iho ia ka holo e ka moku a hiki i ka hora 5:30 hookuu hou ia mai ka holo, a mea ka hora 6 ponoi pili aku la ka malulani i ka uwapo. He mehameha wale no o uka o ka uwapo, aoke nui e na kanaka me ua kaa, no ka lohe mua ole ia ka @ ku aku ana i kakak@iakanui Pau aku nei na ohua i ka lele a o maua pu aku nei kekahi iloko o ia huikau. Loa@ mai nei mana ia Kailioai, a kauo aku nui ia maua iluna o koa@ kau, @ holo pololei aku nei i ka hale o Mr. Ku@@@kai, ilaila ko`u hoaloha e nohe ai. Maanei i kaawale ai ke`u hoa o ka au ana mai o ke kai, a kia hou uku ia ke kukuiwa ka@ i ke koena o kana ohua i koe no ka home noho o Frank K. Archer Esq. I ka hiki ana ilaila, ua hala e ka paa lena aia i ka i-a hamao leo o Ewa. Hui pu iho ia one ka lede o ka home a me ka ohana a pau. Maikai no ia ohana.
Hoomaha iki no ia home no elua hora, a pau ku paioa kakahiaka, hoomakaukau hou no ka hele aku i ka hale hoolulu huaahi, no ka lini no e hiki i ka niu kaulana o Pukai, e ike hoi i ke aheahe mailie o ka makani Kaiaulu, a e pau e hoi kahi apena hana o ka hele ana aku mamua o ka lele hou ana aku o ka Poai Lewa no na Kona me Kau o Iulai, hora 9 a. m. Hiki aku la ma ka ka hale hale hoolulu kanahi, a hoea koke mai ia ne ke kaaahi, a hoea koke mai ia ne ke kaaaki mai Waianae mai. Ilaila hui pu ai me ke kaikuahine o Samuel B. Kaalawamaka i hala e i ka make, a haawi na kukui alaha ana a ninau mai ia: E hele ana oe ihea? E kau a aku ana au ma ke kaa mahu no Waianae. I mai nei kela, ina e holo oe i keia la, he pii loa ka ulu ma ke kua helu elua he $3.00 no ka ho`o ana a hoi mai; ala`ina e noho oe a ka la apopo Foaone holo, alaila he $1.25 wale no ka uku no ka helo ana a hoi mai, ua lawa hoi ia uku ana ke noho oe a ka la Sabati a Poakahi paha hoi mai.
Ia manawa, ae aku nei au i @a ao naauao ana a ia lede, i mea e nui ole ai na hoolilo ana. Pau ka manaolaoa no ka hiki ma ia la, a hoi aku la ma kauhale e hooluolu ai.
Ia`u e naue hookahi nei, hoolono ana o na mea hou o ke alo alii, aole he mau mea hou i lono ia no ka pomaikai pili lahui. O ka ahaolelo @ na hala a i elua, ke hana nei laua i ka hana e pomaikai ai keia lahui kanaka a me na lahui e. Iulai 20, hora 9:05 a.m., hiki hou aku nei ma kahi hoolule kaa ahi, a kuai iho nei i kikiki e holo ai i Waianae, a loaa mai nei no ke $1.25 no ka holo ana a hoi mai i ke kaa ahi o ke i ke kaa ahi o ke kakahiaka nui o ka ka Poakahi, hora 7 a.m. Kau aku nei ma ke kaa ahi no Waianae, o na ohua hanohano ma keia holo ana. Ka Hope Peresidena o ka Aha Sanate J. Kauhane, Hon. F. S. Lyman, Rev. R. E. Bishop a me kana lede, kuu mau makua o ka hale hoonui ike, ka ipukukui pio ole i ka makani Kauaula. Hora 22, hiki aku nei ke kaa no Waianae. Ma keia holo ana, na loaa no i kou mea kakau he mau mea a hoolana in ai o ka manao, a peia me ka poe e heluhelu ana i keia huakai au i ke kai no Honolulu, a pela aku.
Eia na mea e hoolana ia ai o ka manao: 1 Ka mikiala hana o na lahui e. Ia`u e nana ana mauka a makai o ke alanui hao, mai Moanalua aku a hiki i Honouliuli, he mea e ka nani o na kihapai raiki a na pake, a me na hua ai o kela a me keia. Ke koi mai nei keia mau hana i o`u mau hoa oiwi ponoi o ka lahui, e ukali aku mahope o na hana maikai a ia lahui kanaka. 2 Mamuli o ke komo ana o keia alahao, ua hoopauia ka kilikia o ka no wahi a pau a keia kaa e holo nei, ua lilo na wahi loihi i hele ia he mau haneri makahiki i hala aku nui, i wahi pokole loa i keia mau la. Ilo@@ o na mile he 33 a me 3 hapa haneri o ka mile mai Honolulu a Waiane, ua hiki ke holo ia no 3 hora wale no. A ua lawa hoi na holo ana elua no ka la, a ua hoopekole ia ka luhi o ka hele ana mai Waianae a Honolulu, a pela i u na wahi a pau e kokoke mai ana i ke alahao. Ia hiki ana i Waianae i ka manawa i hai ia mamua, hui aloha aku nei me ka makua kahu kanawai o ka malu niu o Pokai, J. Kekahuna Esq. He maikai ke ola kino o ua kahu kanawai ia o ka makani kaiaulu, a imi loa aku la oia ia hope peresidena o ka Aha Senate, a naue loa aku la no hoi au me ko`u kamaaina i hele pu aku ai, a hiki i kona home a a hoomaha iki malaila. Ia`u e hoomaha iki ana, hoea mai la ke alii o Kau a me ka mea mahaloia ke kahu hanawai o Waianae, e naue wawae ana ma ke ano makaikai a hui pu aku ia au me laua, hookahi ka hololo like ana ma ke ano e kilohi i ka nani o Waianae, kahi a G. M. Keha i kukulu ai i ka hui Adimeda, a kaulana ai ka niu o Pokai ia mau la, kahi hoi o Aarona i hoopipo ai, kela keiki o ka aina kui laau, a i kaulana hoi ma ka puukani ma ka himeni. Ua alakai aku ia ke kamaaina i na malihini a hiki i ka mapo, he wahi muliwai maiaila, alaila no pau mai kahi kupono. Hoi hou aku nei makoa i hope, oiai ke kokoke ae nei ka manawa o ke kaa ahi e hoi hou ai i Honolulu. HOra 1:5 p,m. haalele ke kaaahi ia Waianae no Honolulu. Ma ia kaa ahi no i huli hoi aku ai ka Senate J. Kauhane, Hon. F. S. Lyman, Rev. S. E. Bishop a me kaua lede, a e kou mea kakau, ua haule iki iho ia no kahi wa aku.
Ala ke kaaahi ke holo ia, hoea mai nei hoi ka anela o ka ekalesia o ke ehukai o Puaena, a haawi ia na kukai aloha lima ana, a ninau na mea hou kekahi i kekahi. Aohe mau mea hou. Hoi aku nei ola no ka home o J. Kekahuna, hoi ae nei hoi au no kahi o ko`u kamaaina, oiai, na makaukau oia no ka paina awakea, a ua heolawa ia mai la ka malihini hele me na mea e oinoiu ai, na ai a lawa.
Aeie i pau.
HE MOOLELO WALOHIA
-NO NA CI-
Makua Ole Elua.
--
LA FOSA,
Ka Makona,
--
-A ME-
Pia Fosa,
KA MEA I PIHA I KE ALOHA
--
DE WODISE,
Ka Naita Puuwai Piha Hamana a me ka OLu Waipahe.
--
MOKUNA XV.
KE OLA O NA MAKILO O KE ALANUI.
“Hookaawale!” i hookaawale ae ai ke kauka me ka pii ana ae o kona wahi kai.
“E Haawi mai hoi i hou aloha no ke keiki makapo, ina hoi oe e oluolu i nmanawalea, i hoomau aku ai kahi luahiue.
I kahi lauhine i hoopuka i ae ai no ko Luisa mau popilikia o ko ke kauka mau manao mikioi a i @le o kona aloha manawalea kai hoonaueue ia, a huli, ae la oia me ka hikiwawe a ninau aku la:
“Makapo! Owai?” a me ka ike ana uku ia Luisa no ka manawa mua me ke kuhikuhi ana aku i kona manawa i ninau aku ai: “He makapo io anei keia kaikamahine opio? Auwe! Ae, e kuu kanaka maikai, e aloha oe iaia,” wahi a ka leo mali o ka makuahine Fosa, me ka mikioi nui, iaia i lawe ae ai ia Luisa me ke akahele mahope ona.
“Pilikia maoli oe e kuu keihi maikai!” wahi a ke kauka, me ke kauwaha nui. “Ae no oe e nana aku au i ko mau maka,” a iaia i hoopuka aku ai hele aku ia oia imua o ka opio makua ole.
O ke aloha manawalea ka La Fosa mea i makemake ai, aole hoi o ke aloha menemene, a i ole hoi ia o kekahi kokua no ka pono o ke keiki, nulaila, aole oia i makemake e ike ke kauka i ke kaikamahine no ka makau o lawe ia oia i ka kaukipila, a hoonele ia hoi ka ohana hanohano Fosa i na wahi dala i loaa iaia ma o ka hele makilo ana.
Hele aku ia kahi luahine imua o Luisa me ka hikiwawe nui a huki mui la me ka hooponopono ole a ia manawa pu no hoi i ku aku ai oia imua o ke ka kauka me ka ninau ana aku:
“Heaha kou makemake o ke ake nui ana e ike iaia?” waki ana i hoopuka aku ai me ka leo huhu.
“Hele mai maanei e kuu keiki, “ i hoomau mai ai ke kauka me ka hoelohe ole ia o na olelo kue a me ka ninau a kahi luahine; “mai ko maka e nana aku. He kauka au.”
“He kauka!” i hooho mai ai o Luisa me ka hauoli, iaia i hele aku ai imua o ke kanaka lokomaikai, Ka mea hoi i ake nui e hoolilo i kona mau noonoo no kona mau popilikia.
Aka, ua losa e aku ia oia i ka lima o ke aloha ole o ka makuahine Fosa, a me kekahi kui ino ana me kona kuekue lima ma ko Luisa aoao, a me ka iniki lokoino maluna o kona lima, ka mea hoi ana i kaohi mai iaia i ke kamailio ana aku i ke kauka.
“E u haele kaua,” wahi a ka makuahine Fosa me ka leo liili i piha i huhu nui, me ka liilii loa hoi a lohe oie ia mai ai e kahuna lapaau; a ia manawa, iloko o ka leo nui ikaika, ka mea hoi ana i manau ai oia ka men e hopohopo mai ai ka manao o ke kauka.
“he mea pohihihi ka hiki ke lapuaau la, aole loa e hiki ke ola, aole waiwai o ka hoeo ana,” a hopu aku la oia ia Luisa a paa pono ma kona lima, me ka hooluliuli ino ana`e laia iloko o kona huhu i paila ia a wela, a pane aku ia oia: “E u haele kana e kuu aloha.”
“Aka, ke hoole nei au,” wahi a ke kauka me ke kuoo nui. “He wahine hookamani ka oe, a ina oe e hana ana e like me keia, e haawi ia no oe @ a’u i ka makai.”
Huli i no ne kahi luahine lokoiao me na maka huhu a nana pono aku ia i ke kauka no kekahi mau minute, aka, ike iho ia oia aole pono iaia ke kaohi hou mai, a ina e loaa ana ia Luisa kekahi kokua malalo o na makai, he mea maopopo loa, aole oia e hihe hou ana i na papahele o kahi hale waapa kahiko ma kapa o ka maliwai Seine.
“A ina pela ka hoi,” wahi ana i pane aku ai me kona kuiai ine ana aku ia Luisa me ka hooponopono ole imua o ke kahuna lapaau, “E nana ia iho hoi paha ina aole ola i makapo,” a no ka hiki ole iaia ke uumi iho i kona huhu, namunamu iho la oia iloko iko ona; “ipo maeli ola! Ua ike no au iaia, ola no keia kauka ino o ka haukipila.”
A i ka pau pono ana o kona mau manao ino i ka puka iwaho, ku ana oia ma ka aoao o Luisa, no ke pale ana ae iaia mai ka hoopuka ana aku imua o ke kauka i na mea a pau loa e pili ana no ka nui o kona mau ehaeha ma ka malama ia ana e hona makuahine aloha.
“Ae, ae, a ina lo hoi oe he kauka,” i hoomaka koke aku ai o Luisa me ka iini nui, ala, mamua o ka pau pono ana o kaoa kamailio ana ua loaa mai la koua lima i ka iniki aloha ole a ka makuahine Fosa, a no ia kumu aole oia i hoao hou aku e ninau.
“Ea, aole ne ka paha oe i ike,” i ninau aku ai kahi luahine me ka hooioi, mahepe iho o ka nana ana o ke kauka i ka maka o ke kaikamahine popiliki no kekahi mau minute; “Ua makapo ia oia, aole anei peia, ea?”
“Eia wale iho no paha kou makapo ana e kuu keiki maikai ea, aole anei pela?” i ninau mai ai he kauka me ka hoolohe ole ia hoi o na olelo niele a kahi luahine ine.
“Ae, e monasiua,” wahi a Luisa me ke pihoihoi, no ka makau o iosa mai i ke kui, a i ole ia i ka iniki, ana i mauao wale ai e loaa a na iaia. “I ka umikumamaha o ko`u mau makahiki, hiki mai ia keia popilikia maluna o`u.”
“Umikumamaha!” i hooho ae ai ke kauka Iloko o ke pahaohao nui, “a me ka loaa ole ia oe o kekahi lapaauia?”
Monasiua-.” I hoomau aku ai o Luisa me ka iini nui, me ka poina hoi no kela wahine ino ma kona aoao.
Iloka o na minute pokole wale no, ike aku la ka makuahine Fosa e makaukau ana ke kaikamahine e hahai aku i ka moolelo o kona mau la opiopio, a @loko o ka makaukau nui i hoolele mai ai oia i kapa puupuu ma ka aoao oke kaikamahine popilikia, a i ike ole ia mai hoi e ke kauka, a oia hoi ka mea nana i kaohi mai i ke kaikamakine popilikia mai ke kamallio ana ae, a mamua hoi o ka ike ia ana o keia mau hana, pane aku la kahi luahine ino me ka hikiwawe:
“He poe ilihune loa makou, e ke kauka maikai, aole e loaa ia makou ke dala e---“
“Auew! E monasiua!!” i kahamaka koke mai ai o Luisa, ka mea hoi i makemake ole e hoonele ia kahi manawa kupono i loaa iaia me ka ulia laki no ka loaa ana i kona mau maka ka hoomalamalama ia ana, a me kona aa nui ana e kamailio, me ka nana ole ae i ka mea a kahi luahine e hana mai ai a e olelo mai ai paha. “No kau ahonui a me kou lokomaikai hoi, ioa he aloha io hoi kou, e hahai io mai hoi oe ia`u me ke aloha, ina he alanui kekahi e loaa ai ia`u ka maha? Auwe! Ina oe i ike i ke ano o kau mau mea i olelo mai nei ia`u e lawe ae oe a hooiaio, e loaa io ana ka hoi ia`u ke kokua i a !”
Aole i pau.
----
Arago, Coos Co., Oregon Nov. 10, 1893. – Ke makemake nei au e hoike aku ia oe i ka waiwai nui o ka Chamerlain’s Pain Balm laau maikai i hoola ai i ka`u wahine. Ua loaa iaia ka ma`i rumatica ma na lima no eono malama, a ua hoao oia i na laau lapaau i kuhikuhi ia no ia ma`i, aka aohe nae oluolu iki ahiki i ka wa i hamo ai i keia laau Pain Balm; hookahi wale no omole o keia laau, ua ola loa oia. Noiaila ke lawe nei au i keia wa ma ka hoikeike ana aku he laau ola kela no ia ma`i. Owau iho no, o C. A. Bullord. He 50 keneta a he $1.00 o ka omole, a e kuai ia e ka Halekuai Laau Lapaau o Benson, Smith & Co. na Agena.
----
i ka haulelau o ka 1898, loaa iho ia ke keikikane a Mr. T. A. McFarland, he haole kalepa ano maka hanohano o Live Oak, Sutter Co. Cal. I ka mai kanu koikoi loa. Mamuli o ka ikaika loa o ka eha ma ka umauma ua loohia i ka um@ a me he mea la e hoaa ana i ka weia ma ke akemama. Ua hoehain@ aku kona makuakane i na olopu nunui lehulehu o ka CHAMBERLAIN’S laau kunu, a pela i pau ai a ola loa ke kunu. Ke olelo nei o Mr. McFarland i na wa a pau e loaa ai kana mau keiki i ka nae e haawi ana oia i ka CHAMBERLAIN’S COUGH REMEDY (Kaau Kunu Ola), a he ola io maoli no. Ke manao paa nei ola he laau kunu oi loa keia ma ka makeke. E loaa no ma na Halekauai Laau Lapaau a pau, a o BENSON, SMITH & CO., na Agena ma ko Hawaii Paeaina. t.f
Hoolaha @i@@.
--
Aole loa e maikai a oluolu ke ola ana o kekahi mea kino uhanae ala ina he aaiole kona akepaa a hiki ole ke lawelawe i kana mau hana me ka hololea. E hahai a@a ka nalulu a me na nawaliwali e ae ma ka moali o ke ake ponalo. He mea oiaio keia i hooiaio ia me na wahi o na poai oluolu akau iloko o ka hapaha keneturia, o na
HUALE A AYERS.
oia wale no ka LAAU HOOLA AKE maikai loa i ikeia. E hooia ana i ka lepopaa, ka naiui@ eha, na ma`i oloko o ka opu, a me ka ano LAAU OHANA aohe ona lua e like ai.
O ka Ayers Sasapriala, oia ka Laau Hoomaemae Koko kilakila, e haawi ai i ka ikaika a me ka hooponopono ana ia loko o ke kino e ke o ka ili, e hoopau ana i na mulihilukanaka. E pepehi a uiupa ana i na PUHA, e hoola ana i no pohapoha hi o ke ola ana a e kipaku lum @i i no na ano ma`i a pau. O ka poe ma`i no ka wali pono ole o ka ai, k@ ulu ae mai ke koko ino mai, he mea pono e inu i ka laau
SASAPARILA A AYERS.
He la@u e hooikaika ai i ka nawaliwali, a e hoopuipui mai ai i ke kino. Ma ka inu ana i keia laau, e hoonoono ia ai ka ai ana, oluolu ka moe ana a maikai ke ola ana.
O ka Ayers Cherry Pectoral laau, aohe lua ma ka hoola awiwi ana i na KUNU, ANU a me na PUU EHA. E hoola ia na KUNU KALEA a me na ma`i pili i ke ake `ne ka hikiwawe loa.
O na Huaale a Ayers, na Sasaparila a me ka Ayers Cherry Pectoral, ala kahi e loaa ai ma ka Halekauai o ka
Holister Drug Co. Lt.
Na Auena ma ka Paaaina Hawaii.
2314
-------
KAKELA
ME
KUKE
--
Ka halekauai Nui
--O NA----•
WaiWai LIKE OLE
--
NA MEA
HANA KAMANA AIPAU
Na lako pili hao kukuia hale,
Na kepa,
Na lei ilio,
Na kaulahao ilio,
Na Pahi,
Ma Upa,
Na kope hulu,
Na Pulupaiu.
PALAU LIO
Na mea mahiai,
Na au ho,
Na au koi,
Na kua bipi,
Na lei bipi,
Na kaulahao bipi,
Na uwea pa,
Na kaa paiala,
Na mea piuia,
Na ipuhao.
Makau me Aho Lawaia
Na Iliwai
Na Kuuia,
Na hulu pena,
Na poiumi,
Na peua, me ka aila,
Na kopa,
Na aila mahe
Na paheke
Na pakeke hao,
Na kapa hao,
Na paada
Na kukaepele,
Na wiki, a me
Na ipukukui.
Mikini Humuhumu Kaulana
Wilcox, & Gibbs Hookahi Lopi.
Ka Remington, @lua Lopi.
A me na ukana he nuiloa, o k@ia@ano me kaia ane.
Kakela me Kuke
@@@@ e