Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 19, 11 Mei 1895 — Na Ouli o ka Manawa. [ARTICLE]

Na Ouli o ka Manawa.

Puali hakamakau» ka iew&luoa a kaamaiia na ehea o oa poai o ke kaianakauhaie oel me na 1000 laoahea a n» enemi o ka maluhia iloko • ua l* i hala koke ae nei mahope, a poluluhi iho U na hiona Inea oka hopena olaku maluna o kekahl poe

i ulupani ia me nn maoauio no ua mau 1000 nei aku imwhmh» awahua. Ua akamai a ua pīh* uo i ka maaiea ka imi ana i ke aianui e hiki ai ke hookoia na makemake o ka poe e ake nei e hookuia a huomokaahana

i ke Kepuiwlika o Hawaii, a ua hoomaopopoia «ku i& kekahi o na alaheie 1 hoohanaia.

Ua ike ia aku la he elua o na olohe iaweoieio hoouiuku l kekahi ia o ka pule i haia maiuko o kekahi wahi kuono ma alauui Maunakea, a ua lohe pu ia aku 110 hoi ka iaua mau olelo. £ kamaiiio ana iaua me na ieo hanehane, a o ke auo oul, oia no ka olelo aua aku o kekahi I keit mau huaoielo: Pane aku nei o A~: **E; auhea oe, he nuhou nui kamahao ka'u no keia la maikai, he nuhou, e uoho hou ana kaknu i ke kiekie m e hehihehi iho ai kakou i na kani a i n keia poe e noho mai nei iluna oke aupuni." Puana mal la o M , nie ka leo pihoihoi: "O ko*u lohe mahui ana mai la no la, eia uae, aohe i maopop« |wne; ao oe paha hoi kai iohe pouo?"

Pane hou o A : «»Ae; mai kahi poUlei mai 1* c ka hana 1 lawe ia mai la ia'u, na N , ka lunahoomalu o kakou i hoike mai la ia'u, a eia ka mea pnlulei. Ua hul ae nei o Kaklna me Dole a ua kuka malu Iho nei a ua hooholoo ka hana pono wale no oia ka hoihoi hou ia Liliuokalani ilnna <» ka nohoalii, a i ole ia o Kuiulani ke hoonoho aku ma ia wahi, no ka mea, ua ike laua he uawaliwali ke kulana o ke aupuni, aua makau ia kakou. Ua wai ho aku nei laua i keia kuinuhana imua o ka Aha Kuhina, me ka lioike aku aia na pualikoa o uka nei a me ka manuwa ma ko laua aoao, a ua makaukau e hookjia ka hana i ka hora 12 awakea oka la apop» Poaha, a i ka hora 6 o keia ahiahi e hookuu ia mai ai na pio e uoho mai nei .iloko o ka hniepuahao. Ika lohe ana aku nei o ka Aha Kuhina i keia mea, ua piha lakeu i ke kahaha a me ka huhu ia Kukina ma, a ua nui ko lakou makau uie ka wellweli no kakou, a nolaila, ua hoole lakou aua waiho nui aku nei I ko lakou mau hookohu, a ua pau lakou a aia ka Peresiden.i ke wae maHa i Aha Ktībina hou, a o Kakina ke Kuhina nui. O keia mau mea a

pau ua hain ia mai nei me ka nialu loa, o lohe ka poe Kepuhalika ho.da ae i haunaele, a nolaila, e hana ia ana me ka malu loa. Ua kauoha paa mai nei ko kakou poo ola o N ——, e hele koke aku e huli i na iala Komite Ahailono o kakou, a e hoike aku, eia ke kauoha:—e hele awiwi aku luawaena o na kanaka a e hoike aku i keia niau mea a pau me ka malu loa, e noho makaukau lakoa no ka hoailona, oia hoi he eiua pukuniahi e ki ia ana i ka manawa hookahi mai luna ae o ka manuwa, a o ka manawa ia e komo ai kakou a pau i na aahu keokeo, a e akoakoa ae na mea a pau ma ka pa alii no ka hoike aku i ka hauoli me na hoohiwahiwa aku ia Liliuokalani a me na mahalo aku ia pole me Kakina. A i ka p« ana iho he kai kukui lamalama nui ka kakou."

Paue o M——: "Aohe maoawa oo ka ulolohi, eau kaua a e wiki & e hooko aku i ka hana."

A o ko laua heie aku ia no ia ma na alaheie like oie e iml ana i na hoa komite iawe olelo wahahee a hakuepa o lakou. Aole i liuiiu ua ike ia aku ia ka nui manu o ua aona nei e hoioke ana i o a ianei, a i aka a I kai, me na helehelena i hele a piha hauoli, e kuku ana kahi poe ma na huina alanui e liki āna me ka haanui imua o ka poe hoolohe, a he manawa pokoie, ua hala loa aku ia ka iono ma na kuaaiaa, a o na leo e wa ia ana i» manawa—"e hoihoi heu ia ana o Liliuokalani iluna o ka oohoaiii e Doie me Kakina; a e hookuo ia mai ana na pio!" Ua pihoihoi loa kekahl poe lehulehu i puni a manaoio i keia mau lono, a i hoomanao ole i na oleio ao oiaio e hoike mau ia aku n§i, a ua maknukau na apuawa a me na poopuaa no Ka mo* iia a aiohai aku a alana ae; a oa komo e aku la no kahi poe iioko o na koiaia, aoie hiki ke huea iho e iika me ke kaaeha a ke poo o na haiio&o oia hoi o N , aka, ua haike e ia ae ia n« i ke akea. O aa oiohe iho, ua paa mau ko lakoa ma< I

nawa i k* Likoo hana i niaa ioau o j ka oluio ms oa lcauh»ie e kaiekale h • Ukl hoonuinai •! e laai ina *noano ma&iea • ke kue anpuni nie ko Ukoa maa maKa p«weo. I keia manaw» e uloai» nei na loiio lauahea inaw&ena o kahi poe, aa ka tx«na mai li no kekahi p+>«i leholehu me na msn to kinalna, me ke k»li aku oke koh«> hīlinnl wale «ka ina olelo lalau u keU |x»e. O Ukoa ka poe i loaa na n«w>nco maakai mamuli ona nien » htH>iaio ia aka ia iaknu; a o kekahi aku hoi, oa pii oa manaolana ana ola na koko no kn l«»an oka mana a o ka hauna iho la nt» i» «» kamakeloa i ka p«e i eneoai ia h i li!i m»kona ia.

He mea ku i ka minaniina ahe kaniuhu aiaoli no ke hoomaopopo iho i keia haawmn, »ka t pehea ia e hiki ai ke pdle ae. Eta keia |»oe ke hana uei ina mea a pau e mau ai ka manaolana huhihewa o kekahi poe, a ke hooia mau mai nei ka nupepa "Makaaiuana" iuh ke ano he wahaoielo no ka poe kue i ke Aupuni Hepuhalika a he koo hoi na ka poai hoolaha uianaolana kahua olk He muu hana hoohoka a hoonaikola wale no keia i ka poe i hilinai aku I ka lakou mau kalekale; a ma keia wahi hi e ka makauiaka a hoaoiwi e heluhelu a e kuka pu nei me keia mau huaolelo—o oe anei* keKahi o kti i>oe i hilioai, wale aku la i kela oūhu kalahea hoaia aoanaolana kahua olt? O oe anel kekahi o na hoakanaka i paakiki e noho enemi a hoole hoi uie ke kue i keia aupuni e ku nei mamuli o ka punihei i na hnaiiki kaena a kela poo makaula oluUu? He manaolaua keia aotooe iioko • ia aunu, aka y ina ooe kekahi, alalla nou ka minamiua ia, oi:«i, ua hoohoka ia kuu mau manaolana; a e hoo> 1110 i keia hoohokaia ana ou i kumu ao Ia oe, a e apo nie ka hilinai i ka mea oiaio, a oia keia: VJa kamoe ia ke kaliun, ua hoonoho ia ka |H>hnku kihi, a ua ku. ilana o ke kufana onipaa ke Aupuni Repubahka o Hawail, a o kekahi mau koo ikaika e kakoo nei iaia ma kona alaheie holoiuua me ke kue loa i ka hoihoi ana ae i ko Uulana aupuni kahiko i make loh, oia no kona PercsUl<?na mua loa o Sanford B. Di>le a nie kona Kuhina Elele mua loa i na aina e L. A. Kakina. Ua paa ke Aupuni Kepuhalika o ilawaii, tiole loa o hiki ke kulai ia kona onipaa, a aohe hopoho{K> nona. Eia «na ko neo nei imua, a? aole loa e hiki ke keakea ia a ke kaohi ia. Ua ike a ua maopopo lea i kela poe kue a euemi i ko aupunl keia mea, a ua nui a manuunuu kolakou iiii. Ua uiakemake lakou e hoouluku ika nohona oka lahui me ka manao kuhihewa he kumu hoopilikia ia ike aupuui. Aoie o lakou makemake aho lili lo.i hoi i ke komo mai o ua kanaka Ilawaii malalo o ka mana maluhia o ke uupuni aka, o ka uoho kue a hooie ia mana maluhia ko lakou makemake, me ka manao, ho kumu ia e noho pilihua mau ai ka poē ia lakou ka lawelawe a hookele ana i keaupuni. *A i kumu e hookoia ai keia mau makemake o iakou, ua ohumuhumu a ua kukakuka a haku lakou i na oleIo wahahee he aui wale oko ano e manaolo ai ka lahui aia no iie manawa e kokoke mai nei e ku hou ai ke Aupuni Moi, a mamuli o ia manaoio e hoomau ai l.ikou ' ke kue a hoole hoi i ka nolio kuka ana malalo o ke Aupuni llepuhalika a e nana aku lioi i ka poe a pau e kakoo ana i ua aupuni la ma keauo he poe enemi ino loa no lakoii.. Aole haua e ae a keia poe malalo iho o ka la, o ka hooikaika wale no i na m.inawa a pau e hooko ia keia mau makēmake a me keia mau kuko kue maluhia o lakou ma o ka jK>e la e hillnai aku ona i ka lakou mau o'.elo» O keia e ka makumaka ka mea oiaio, a me he la, ke' lawe ae ue a naaa ponoiho, e ike a hoomaopopo koke ana no oe o ka mea pololei ia e hoike ia aku nei. K nana iho— He&ha oa mea i ikeia a i hoea ae no ka hooia mai i ka oiaio o kela mau olelo hakuepa? Aole loa kekahi lihi mahui a hiona o ka oiaio iloko o kela mau oleio haanui a pau. A hiki mai i keia la, eia no ke Aupuni HepuhaliKa ke ku nei maluna o kona kahoa onipaa, ake holomua nei no kona mau keehina wawae maiu na o na hookuikui, na kuee a me na ohumuhumu iaweolelo hoouiuku a na eoemi; a o ka mea oi loa aku, ke ulo mau nei kona Ikaika i kela a tne keia la.