Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 19, 11 Mei 1895 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

            H. R. Hitchcock Notari no ka lehulehu. Apaua hookolukolu kaapuni elua, kaluaaha, Molokai 2514-11

            W. R. Kakela Lolo a he kokua ma ke Kanawai. He luna hooiaio palapala. 18:0

            Antone Rosa, (Akoni.) Lolo a he Kokua mu ke kanawai. Luna hooiaio palapala Kooua Hana in a Aiauu kaanumanu. 1870--

            Allen & Robinson, Na mea kuai papa o na ano a pau e loaa no in a ka uwapo o pakaka haolulu, make kumukuai makepono loa, no ka pomaikai o ka lehulehu e makemakeana e ku kulu hale. E kipa mai a e ike kumaka 1898--q.

            Wilder & co., (Waila Ma.) Mea kuai papa a me na lako kukulu hale o na ano a pau, a me na mea e ae a pau e pono ai o ka hale. Kibi o alanui Moiwahine

me papa. 398-q

            James M. Monsarrat, (Maunakra. Lolo a he kokua ma ke kanawai He luna hooiaio palapala. E hana ia no ua palapala kuai, palapala hooliwaliwa, a we na palapala pili kauawai o no ma ka olelo Hawaii. Dalm uo ka hoale wa ka wuraki ma na waiwai pua.

            Keena haua: hale pubuka hou ma ka moao wa waikiki o ka halewai, alanai kaopa.

            Olelo Hoolaha. O na noe lawelawo hana ole apau me ka hui hanai hipa o humaula. ke papa loa la aku nei lakou aole e hele maluna o na alanui a ala liilii o na aina e noho mana ia nei e ua hui la ke loa a ole ke ne ia mamua.

            O na ilio e loaa aku ana maluna o ka aina, e   papabiia no: aole loa e no ia ka hoʻa pua ana ma alanui.

            Hunuula sheep station company, kalaleha, Apr, 20,1893                 2544 ly

            Papa! Papa ala ma kahi o Lewers & Cooke (lui ma). Ma ke kahua hewa o ahanui me moi. E loaa no na Papa Nouaik, O kai a me koia ana Na pani puka, na puka aniani, na olepelepe, na pou, na O'a, na papa hele, na papu ku, me na papa moe he nui loa. NV Pili hale o na ano a pau A me na wai hoohinuhinu nan o na ano a pau loa.

            Na balaki o na Ana he nui wa ke hai la aku nei oukoa e na makamaka a pau, ua makau keia mau makawaka o oukani hoolawa aku ma na wea a pau ili ana ma ka lana oihana no ka uku haahaa loa, like me ka mau o holo ua mavaeal o laea a mo ka moa koai. hale wai o wae na qukou inc. 2298-q

            He moolelo walohia -no na ui- makua ole elua.

            La fosa, ka makona,

            -a me- pia fosa, ka mea i piha i ke aloha.

            De wodise, ka naita puuwai piha hamama a me ka olu waipahe.

            Mokuna ix. auamo ke kaikamahine makapaaaaaa i na ehaeha.

            Ike aku la o keaku aole e hiki i ka lakou pio ke noho hou aku iloko he mau hora ka loihi i koe.

            O na helelhelena nananakea a me na maka ua hele a poopoo a me na hoailona o ka ehaeha, e hiki ka nana ia maluna o na wahi a pau o kona helehelana nani, ehoike io mai ana i ka nui o konaaa mau ehaeha.

            "Akahi no oe a maikai iho la no kau apaua hana e hana aku ai mamua o kou hiki ana mai ianei,"wahia a keakua iala e hauole ana no ka holopono o ka laua mea i hana ai maluna o ka mea papilikia a me ka nui o ka lealea no ka loaa ana iaia o na ehaeha malalo o kana hana ana."Auhea oe, e lawe aku iaʻu! E hana no au i kau     mau mea olelo mai ai ia'u e hana!" wahi a ke kaikamahine popilikia me ka amaamau o ka leo.

            "ke ae nei auei oe o makilo?"

            "Ae, ae!"

            "Ina pela e hele mai," a hopu aku la oia i kona lima, me kona mau wahi apana welu kukaenalo lahilahi ka mea e uhi aua maluna on a, me ka hooponopono ole a uwe ae la oia i ka nui o ka eha.

            "E ka mamo a ke diabolo, aole anei pela?" i ninau aku ai o keaku me ke keu, lala i huki mai ai me ka hooponopono ole a ku ana ma ka puka.

            "Pehea, ua ae anei oia e kokua i kona mau ai ka leo oolea o ka makuahine Fosa, la luisa a me keaku i puka mai ai.

            "O ke'u manao e hoao ana oia e noho malie i keia manawa," i akaaka aku ai o keaku, iaia i kulakulai mai ai i ke kaikamahine makapo no ka iho ana ilalo me ka haawi ole ana mai i kekahi kokua.

            "A iua pela, e kuu wahi lede maikai," waahi a kahi luahine, iaia i alakai aku ai ia luisa ma kekahi nuho kokuke i ke pakaukau. "Ina oe i loihi  loa aku nei iluko o laila,  manao au, makemake oe e epaa kekahi mau wahi mea ai, e keia wahi lapuwale."

            "Ua pololi loa ia au, e madame," wahi a luisa,

            "Ahe, he mea maikai keha," wahi a kahi luahine me ka leo nuku, "molaila akahi no oe a ike iho la i ka mea i luna ia oe, ea?" o kaku hei, hookikil aku la oia i kona noho ihope me na lima mahope o ke kua, a e noke ana hoi oia i ka akaaka no keia mau mea e hana ia nei, a me luisa hoi e hoolohe ana i ka leo hoalohaloha o pia.

            E hoomaha iki ae hoi kakou o ka pue heluhelu o keia moolelo ma keia wahi, a e ukali aka hoi mahope o ko Heneriata meheu, laia e ukali ana i kona mea nana i hoopakele mai kela wahi nani i hoopakele mai kela wahi nani mai o ka maia pua o Bele Ea, ke heiau hoi o na hana lapuwale.

            Ua hiki aku laua ma ke alanui mamua o ka hoao ana aku o Heneriata e kamailio aku i ka naita no kuna mahalo kiekie i kona mauna ana aku i kona ola nona. A me ka leo i piha i ka haalulu a me ka ano e o ka noonoo, haawi hou mai la no oia i kona mau mahalo ana uo no kokua mannawalea ana i haaawi aku ai iaia, a me kona noi ana aku iaia i kona lokomaikai piha e hoike mai i kahi ana i haalele aku ai i kona pokii aloha a lawe aihue ia mai ai oia.

            O kahi ana e olelo nei, he mamao loa ia mai kahe a laua e koele wawae nei, a ia laua hoi ma ia ala, ua lote iho la ka Naita De Wodise i ka moolelo piha o ke kaikamahine ui ana i hoopakele ai mai kela  kaua hahaua ana i hooili ai me ka makuisa; aka no ka hahai ana aku i ke kulana o kona kaikaina i keia manawa, he mea ia e hiki ai iaia ke hoomaalili aku i kona puuwai.

            E loaa anei oia iaʻu, aole anei, e Monasiua?" i nana ae ai o Heneriata iluna i na helehelena o ka naita, me he nanaina la e noi aku ana.

            No kekahi mau minute ko De Woodise nonce ana phew la e loaa koke ai ke kaikamahine nalowale, a in a ua loaa i kekahi poe maikai, alaila ua loaa iaia ka palekana, aka aole no oia ka mea i loaa koke ai. Aka, iaia i nana aku la oia ilaila ka hopena a me ka ila ana ne he aniani la iloko on a, aole e hiki iaia ke hoopuka aku i kela mau olelo no ka inakau o hoehaeha ia kona puuwai. Nolaila, hoololi ae ia oia i kona manao a pane mai la ma ke ano hoolana manao:

            "Ae, e loaa ana no ia kaua kou kaikaina, e ka madimosele, aka maipaupauho e oe in a e hala ana kekahi mau la loihi, no ka mea aole i loaa ia kaua kekahi meheu no kahi ana i hele aku ai.

            Aole i lawa kela haina no ka Henerita ninau, aka nae, aole oia i pane hou aku, a no kekahi mau minute ko laua kuoe hele ana, hike aku la laua i ke keena hoolulu o na kaa o Nomanake.

            A ioloko o ko laua hele ninau ana ma o a maanei no ka mea e pili ana no kahi a Luisa i hele ai, aole i loaa ia laua ka hoomalamalamaia mai. Aole poe i ike iaia wale iho no i kona manawa me kona kaikuaana, a me ka puuwai ehaeha, kaumaha o heneriata i haalele aku ai ia wahi a hoomau hou i ka huli ana i kekahi la ae.

            Lawe aku la ka naita opio iaia i kekahi hale hoolimalima, a mahope iho o kekahi mau olelo hou ana no ko Heneriata moolelo, haalele aku la oia iaia ilaila.

            No ka naita Ke wodise hoi, ua makaukau oia e hoike aku i no moe uhane hooheno a me no kuko hana mao ole a ke aloha i hoonipo mau nei iloko oua, ma o ke noi ana aku i ke kaikamahine opio e lilo mai i wahine nana. A he mea puuwai paakiki i ke aloha. Nolaila, ilokoo ekolu mahina ko Heneriata hui ole ana me kona pokii aloha, a i keia mokuna iho e ike ai ko makou poe heluhelu o keia moolelo e hele ana maluna o kekahi kahua hou.

            Mokuna X. Ke kuhina o na makal. O ke mea i hookohuia aku i kuhina no na makai, oia no ke Kauna de Liaire, a o ke mea hoi a kakou i lohe ai i ka  malapua o bele ea o kamaillo ia ana. he makuakane hanauna oia no ka naita, a aia a piha na makahiki kupono i kela keonimana opio, a o ka malama waiwai o ka Naita Mauri De Wodise. O keia Kauna ke Linire oia kekahi mea i hanau mai mailoko mai o kekahi ohana kahiko a hookano hoi, a mamuli o kona ano hoopono, ua haawi ia mai ia kulana kiekie iaia ma o ka moi la, a no ka nui o koaa waiwai, ola hoi ka mea nana i hoohanohano loa aku i kona kulana. A he manawa pokole mahope iho o kona kau ana ae maluna o ia kulans, a mamua o kona ano makaukau loa ana aku i keia hana hoohuikau i ka noonoo, a me ka nui o kana mau hana e lawelawe aku ai maluna o keia oihana ka mea hoi ana e noho poo nei, a no ia kumu kona waihoia ana aku imuao oukou e ka poe heluhelu.

            He loihi kulana kiekie ua keonimana la o na makahiki he kanaono, a o ka mea e lilo ana i hoaloha nona, e mau ao ia, aka o ka mea e  lilo ana i hoaloha nona, e mau ao ia, aka o ka mea e lilo i enemi nona aole loa e hike ke hoomaalili ia kona huhu.

            A ma keia auina la hoi, ua hoopau aku la oia i na paalalo o kana oihana, a haawi aku la i kekahi mau kauoha ano nui i ke poo kakau olelo.

            "Ke makemake nei au," wahi a ke kauna,"e hoopau loa ia no hana pelapela e kue mai ana i ka'u hana, oia hoi na wahi pili waiwai, na hale inu lama liilil a me kekahi mau hana karaima lapuwale e ae. Na poe makilo mahaaoi kekahi, ae pono e kipkuia mai na alanui aku.ʻ

            O keia mau kauoha ua haawi ia aku ma ke ano kanakaka makua o ka leo, a e hooialo ana hoi oia i kana mea i olelo ai, a o kona makemake o ka hookola o kana kauoha.

            "Ke hoomahuahua mau ia nei ko lakou heluna i kela a me keia la," i pane aku ai ke kakouolelo me ke kuupau ana mai i ka pahee o kana mau olelo a me ka hoino ana no kela mau hana lapuwale.

            "Ua makemake loa ka moi e hoopau koke ia keia mau hana lapuwale a kela poe ino ka mea nana i hoowahawaha loa aku i ka oihana makai i kela mau kuhina i hala aku," i hoomau mai ai o Ke Linire me ka lohi o ke kamailio ana. "O keia poe aeahaukae o ka po, ua hookuu laula ia aku lakou me ka hoopai ole ia, me ka poe aihue hilahila ole hoi, na lakou i lawe mai i ke hilahila a me ka hoowahawahaia maluna o kakahi mau ohana hanohano, a he mea hoi i maa i ka hana ia A no na mea e pili ana no keia kumuhana, he mau wahi hoike kaʻu no ka wehewehe ana. Aole anei he mea pahaopahao nui ka hiki e ka aihue ia ana o kela kaikamahine i ka hora 8 o ke ahiahi. me ka loaa ole o kekahi kokua no keia mau hana ekaeka.

            "Eia iloko o parisa nei kekahi poe ino loa, aole a lakou mea e makaua ai," wahi a ke kakauolelo i pane mai ai me ka manao ua nui kela mau olelo hoikeike in a e makemake ana na makaikiu e uhai i ko lakou mau meheu.

            "Aia ka ihea na makai?" i ninau aku ai ke kauna me ke kuoo.

            "Ua loaa ia lakou kameheu o ke poo nui o keia mau hana,"ʻ wahi a ke kakauolelo, me ka hoao ana i imi me ke akamai nui i eahi e maikai ai kana pane no na olelo kuoo a kona haku, "a ua kokono ia aku lakou e hoike mai i ka mea oiaio."

            "He ekolu mahina i hala ae nei, ua puka mai la kekahi mau hana i keia hana  karaima, aole i hoopai iki ia," wahi a De Linire, me ke kokoe o kona mau maka i kana kakauolelo.

            "Pololei kela, e kuu haku, ua hana ia keia mau mea a oi aku mamua o ka mea kupono," wahi a ka pane.

            "A oi aku mamua o ka mea kupono," wahi a ke kauna iloko o ke kunahihi nui a me ke pahaohao nui no ka hookuu wale ia no o keia mau hewa e hele wale no me ka hoopai ole ia, me ka loaa o na hoike kupono no ka lakou mau hewa i hans ai. "No wai keia mau hale mmma ka malapua o Bele Ea?"

            "No ka Makuisa de Pesele," i pane mai ai ke kakauolelo.

            ʻDe Pesele!" i hoomaopopo hou. mai ai ke kauna. "He ohana kahiko a i piha i na hana hookiekie, hookano o kela a me keia ano, a o ka pulapula hope loa, aole oia i kali iki i ka haawi ana i kekahi o kona mau waiwai no na hana lapawale, ua aa oia e pili i kona mau waiwai a pau loa no ka make o kekahi mea ma kona lima, a i ole ka mea i hou ia i ka pahi a make iloko o keia anaina on a hoohaunaele. Aka, no ke kaikamahine mahope iho o ka hakaka, heaha na mea i ill iho maluna on a." Aole i pau.

            Na aina nona home liilii.

            Na aina kuai, hoolimalima a me kuleana kuai.

            Mahele elua o ke kanawai aina.

            E kohoia ka waiwai o ka aina o ka papa komiaina ke ano o ka palapala noi e uku i ka uku hoelimalima o eono pakeneta maluna o ka waiwai io o ka aina hoi hoa ana i ke aupuni.

            [Hoomaula.] 1. Ina ua hookaa ia ke koena o ke kumu kuai i mahele like ia, iloko o hookahi, elua a ekolu makahiki mai ka la o ka olelo ʻaelike kuleana" me ka uku panee ma ka eono pakeneta o ka makahiki; eia nae ua hiki no i ka mea "kuleana" e uku mua i kekahi mahele mamua o ka hiki ana mai o ka manawa hookaa, a ma ia hana ana, e hoopau i ka helu ia ana o ka ukupanee.

            2. E mahi aoole e emi malalo o umi pakeneta o ka aina i  oleloia in a he aina mahiai, i kekahi manawa hookahi mamua iho o ka pau ana o ka ekolu on a makahiki a i ole ia ma ka pa ana i ka aina in a he aina hanai holoholona iloko oia mannnnawa, eia nae, in a he aina hanai holoholona a me mahiai i huiia, alaila e pili no na mea i oleloia mamua aenei i na ano aina a i elua.

            3. O ka mahi mau ana aole e emi malalo o umi pakeneta oia aina mahiai mai ka pau ana o ke kolu o na makahiki a hiki i ka pau ana o ka elua o na makahiki a hiki i ka pau ana o ke ono o na makahiki.

            4. E noho maluna o ka aina mai ka pau ana o ka elua o na makahiki a hiki i ka pau ana o ka eono o na makahiki, eia nae, o ka malama ana o "ka mea kuleana" i kona home maluna oia aina e lawa no ia me kona noho kino mau ole malaila.

            5. aole ola e waiho aku a i oleia hoolimalima hou aku malalo o kekahi mau kumu ano e ae paha i kona kuleana a o kekahi paha o kona kuleana malalo o ka "aelike kuleana" me ka ae ole i kakau lima ia e ka hope agena i kakau ia maluna iho o ia olelo aelike; eia nae, ua hiki no iaia ke hoolimalima hou aku ma ka olelo waha i kekahi hapa o ka aina i oleloia malalo iho o ka aina holookoa a i hui ole ia me kona wahi noho no ka mahi ana, a ohi ana i kekahi mea ulu ma ke ano mahele i oi ole aku mamua o elua  makahiki ka loihi o kona mahi ana a ohi ana; a e hoomaopopo hou ia o ka poe kuleana no lakou ke kuleana holookoa ma kekahi "aelike kuleana" ua hiki no ia lakou i na manawa a pau in a o na kumu a pau o ia aelike e hooko ia e ka mea kulcana ua hooko ia eia, ua hiki no iaia e hoihoi hou aku i ke aupuni ia kuleana ma ka haawi ana aku i ka "aelike kuleana" i ka Hope Agena me ka manao e hoihoi, i kakau maopopo ia maluna iho o ia palapala a i kakauinoa ia e lakou imua o ka hope agena a i hooiaio ia eia. Oia hoihoi ana he mea no ia e hookuu ia ai ka poe kuleana mai ka hooko ana i na kumu i oliloia iloko o ka palapala hoihoi. Aka aole e ae ia kekahi hoihoi ana oia ano, in a aia kekahi o na mea kuleana malalo iho o ka umi-kumamawalu makahiki, in a aole i loaa ia poe oo-ole na kahu e like me ke kanawai;  a e hoomaopopo hou ia ua hiki i kekahi mea kuleana maluna ae o umi-kumamawalu makahiki e hoolilo aku i kona kuleana i kona poe hoa noho.

            6. Aole oia e hana no ke kuai a i oleia kuai i no waiona i puhi ia a i hoawaawa ia paha, ka opiuma a waiwai i hoopae mulu ia, a ae aku paha e hana pela maluna o ka aina i olelo ia.

            7. Na kumu ma kekahi olelo aelike kuleana no ka pale ana aku i na hana hoopoino, ka hoomalu ana i na laau e ulu ana a i oleia e kanu iaʻku ana maluna o ia wahi, a i oleia no ka hoopau ana i na mea ulu ino maluna oia wahi, a i ole ia no ke pale ana aku i ke komo ana mai oia mau mea ino.

            8. E ae oia i na agena o ke aupuni, e komo i na manawa a pau e nana i  ka aina.

            9. E hookaa i na auhau a pau i kupono e hoopua ia no ka aina i oleloia.

            Pauku 20l Ina ua hookaa ole ia kekahi o na mahele uku a hala he kanakolu ia mahope o ka la e hookaa ai, a i oleia aole i hooke i na kumu ekolu, eha, elima, eono a me ehiku a me ewalu o na kumu, e pau no ke kuleana o ka "mea kuleana" maloko o ia wahi, a e lilo ka olelo "aelike kuleana" i mea ole.

 

            A in a i ike ia i ka pau ana eono makahiki mai ka la i hana la ai ka "aelike kuleana i ka iwa o na kuma i oleloia, e pau no kona kuleana maloko o ka aina i oleloia, a e lilo no ka ailike kuleana i mea ole in a aole oia e hookaa koke i na auhau i hookaa ole ia; eia nae, o ka hookaawale ana i kekahi mau auhau i helu ia maluna o ka aina a ua hoopaapaa ia a ua lili e mea hoopii me ke aupuni aole no e manao ia he hooke ole ana i ke kumu eiwa i oleloia.

            Na lili wale ana a me na hoihoi wale ana.

            Pauku 21. i ka lilo wale ana o kekahi kuleana hoolimalima kuai a i oleia kekahi aelike kuleana no ka hooko ole ia o kona mau kumu. E koho ia ka waiwai io oia wahi me na mea hou i hana ia maluna iho e ka luna ana aina nui a me ka hope agena ma kekahi huina hookahi, a na ka agena o na aina aupuni e hoolaha aku ua hamama ia wahi no ka noho ia e like me na mea i hoakaka ia ma ka Pauke 3, aka o ka uku hoolimalima in a e hoolimalimalia ua wahi nei, e hana ia no ia mamuli o ke koho hou ana i ka waiwai io a oia no ke kumukuai koho muaa in a e hoolilo ia ana ma ke ano he kuleana kuai. O ke ano o ka hana ana i na kumu a me na mea i kauoha ia no ka hoolilo ana aku ia wahi no kekahi mea noho hou e like no ia me na mea i kauoha ia e pili ana i ka mea hoolimalima mua.

            pauku 22. Ma ka hoihoi ana i kekahi kuleana hoolimalima, kuai a i oleia "aelike kuleana," e koho a koakaka kaawale ka luna ana aina nui a me ka hope agena i ka waiwai o na mea hou ano paa i hana ia maluna iho o ka aina, a me ka waiwaaai io o ka aina me na mea hou aole, a e hoolilo ia aku no ka aina ma ko ano like me ka wea i hoakaka ia ma ku pauku 15; a o ka waiwai io o na mea i hana ia, o haawai ia aku no e ke aupuni i ka wa e loaa mai ai mai ka mea noho hou i ka mea hoolimallma a kuleana paha ana i hoihoi mai i ka palapalla.

            pauku 23. Eia nue noi i ka wa i lilo wale ai a i oleia e hoi ia ai kekahi kuleana loolimalima kuai a i oleia kekahi "aelike kuleana" a i oleia iloko o ka iwakalua kumamakima o na makahiki oia hoolimalima ana ua hiki no i na komiaina i hoo holo iawe ae ia aina no na hana o ke au lo lawe ae ia aina no na hana o ke aupuni, a ano i ae paha, a i oleia e hoolilo aku ia aina ma kekahi ano e i hoopaopopo ia ma keia kanawai, mawaho ae o ke kuleana hoolimalima kuai a aina kuai paha.

            Na aha hui noho aina.

            Pauku 24. Ina kekahi poe he ewalu a oi ae paha i kupono e noi i na home liilii malalo o keia hapa o keia kanawai, e hoohui ia lakou iho na kekahi ahahui noho aina, a e noi aku e loaa ia lakou na apana iloko o hookahi pauku aina, ua hiki i na komisina ke manao lakou he kupono e kauoha e ana ia na apana iloko o hookahi pauku i like ka nui me ka nui o na kanaka ma ia aha hui ma ka aina mahiai a i oleia hanai holoholona, a oia mau ano aina a i elua paha i hui ia, e like me na mea i hoakaka ia ma keia hapa o keia kanawai.

            Pauku25. E hooko ia no na mea i olelo ia ma keia hapa o keia kana wai ma ka noho ia ana oia pauku aina a e pili no i na mea a pau e pili ana i ka noho ia ana oia pauku aina a e pili no i na mea a pau e pili ana i ka noho ia ana oia aina a me na pono a me na kuleana o ke aupuni, a me ka poe hoolimalima a kulean maloko oia noho ana; eia nae o ka hoolaha a ka agena o na aina aupuni e hoike ana ua hamama ia aina no ka noho ia ana, e hoike ia aku ia i ua aha hui noho aina nei a e hana ia ma ka olelo hookahi wale no: a e hoopaopopo hou ia in a e hoihoi ia a lilo wale paha ke kuleana o kakahi iaia o ua aha hui la, a i oleia in a o kekahi iaia e paa ana i kona kulenaa malalo o kekahi kuleana hoolimalima kuai, ua noi ole i palapala hoolimalima hou no kona kuleana malalo o na olelo o ka pauku 11 o keia hapa o keia kanawai, oia kuleana in a e hoike ia ana ua hamama no ka noho ia, e hamama no ia i na meu noi a pau malalo o na hoakaka ana o keia hapa o keia kanawai.

            Pauku 26. in a e waiho wale ia kekahi apana o kekahi pauku aina no ekolu mahina, mahope iho o ka hoike ia ana ua hamama ia pauku no ka noho ia me ka lawe ole ia e kekahi iaia o kekahi aha hui o ia ano, ua hiki no e hoike ia aku ua hamama no ka noho ia e kekahi mea noi malalo o na hoakaka ana a keia hapa o keia kanawai, a i oleia ua hiki e hoolilo ia aku ma kekahi ano e ae i hoakaka ia ma keia kanawai, a i oleia ua hiki e waihoia no no hana o ke aupuni a ano e ae paha e like me ka manao o na komisina he pono.

            Pauku 28. ma ke noi o kakahi aha hui noho aina no kekahi pauku aina e hookomo ia he papa o na inoa, ka nui o na makahiki, ka lahui a me ka oihana a na iaia, a ina ua mare ia a mare ole ia paha a me ka nui o ka ill o ka apana a keia a me keia iaia i makemake ai.     

            Ua loaa aku e lana mai ana iloko o ke kai makai aku o ka halemai o kalihi, o ke kino make o kekahi iapane. Ua hoike ia mai ka lohe i ka oihana makai, a ua hoounala aku ke leapena nui waipa, kanne a me hamare. Ua lawe ia mai i kuapapanui a ua inoino na helehelena i ka nana aku, ua nalinali ia na maka e ka papai. Ua kanu a huna ia ma ka ilina o Makiki. He iapana ano pupule keia o loko o ka puulu iapana i hoomaluia ai ma kahakaaulana a ka mokuahi gaelic i lawe mai ai. I ka Poaono aku nei no ka mahuke ana.

            E heluhelu i keia malalo iho i lawe ia mailoko mai o ka palapala a chas. M. gutfield . reedley, fresne co. cal.

            "Me ka hauoli nu e hoike aku nei ma koʻu inu ana no hookahi ia i ka chamberlainsʻs laau kunu, ua hoola i ke kunu koikoi i loaa iaʻu. Ua nalulu ino loa ia koʻu poo a hiki ole ke moe i ka po. Ke hoikeke aku nei au i keia laau laapau ole. I ke anu i kokoke loa e kom iloko o ke poo a mahope hoohele aku i ka puu a me na ake. Ma o ka inu ana la i keia laau i ka ea koke e loaa ai i ke anu, e hoola koke ia i ka wa pokole a keakea ia ke komo loa ana aku iloko o na ake. E loaa keia laau ma na Halekuai laau lapaau a pau, a o Benson, Smith  Co. na agena in a ko hawaii pacaina.

            I ka laulelau o ka 1893, loaa iho la ke kaikikane a Mr. T. A. McFarland, he haole kalepa ano maka hanohano o live oak, sutter co. cal. i ka mai kunu koikoi loa. Mamuli o ka ikaika loa o ke eha ma ka umauma ua loohia i ka umli a me he mea la e loaa ana i ka wela ma ke akeimama. Ua hoohluu aku kona makuakane i na olopu nunui lehulehu o ka chamberlainʻs laau kunu, a pela i pau ai a ola loa ke kunu. Ke olelo nei o Mr. Mcfarland i na wa a pau e loaa ai kana mau keiki i ka nae e haawi ana oia ka chamberlains cough remedy (Laau kunu ola), a he ola io maoli no. ke manao paa nei oi he laau kunu oi loa keia ma ka makeke. E loaa no ma na Halekuni lapau lapaau a pau, a o Benson, Smith & Co. na Agena ma ko Hawaii Paeaina. "

            Na kanaka fr. liebig & Co. na kauka no na mai kuluma malu a me kuulala. o ka Dr. Liebig laau llikaika kino oia ka laau lapaau hoola maikai loa no ka  nawaliwali. ka emi o ke ano noonoo kanaka makua a me na mai malu, ka hoopio awiwi ia mai a me ka hoomakaukau no na hana o ka noho ana mare, ka oluolu a gue na koikoi. He hookahi omole 1 hoao a haawila mai ai a e hoouna ia aku paha me ka uku ole i keli a me keia mea e hoike mai ana i na hiohiona mai. E kipe a i ole e leia mai ma 409 qeart St., puka komo 105 Manaon St. San Francisco. 2507-ly