Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 18, 4 May 1895 — Page 4

Page PDF (1.81 MB)

This text was transcribed by:  Nancy Tom
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

ka nupepa kuokoa

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

 

o ka makahiki     $2 00

No Eono Mahina              1 00

 

Kuiko ka Rula

 

Hoopuaia E Ka

 

HAWAIIAN GAZETTE CO.

GEO. H. PARIS, Luna Nui.

J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

N@ Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

 

Poaono,               MEI 4, 1895

 

KULA SABATI.

HAAWINA VII. MEI 19.

O Iesu Imua o Pilato, Mareko 15:1-15.

Akakahiaka ae la, kukakuka koke iho la na kahuna nui, a me na lunakahiko, a me na kakauolelo, a me na ahalunakanawai a pau, a nakinaki aku la ia Iesu, a kai ae la, a haawi aku la ia Pilato. 2 Ninau mai la o Pilato ia ia, O oe no anei ke alii o ka poe Iudaio? Hai aku la ia, i aku la ia ia, Oia no kau e olelo mai. 3 Hoopii aku la na kahuna nui nona, ma na mea he nui loa, nole ia i olelo mai. 4 Ninau hou mai la o Pilato ia ia, i mai la, Aole anei oe e olelo iki mai? E noonoo oe i ka nui loa a na mea a lakou e hoopii mai nei nou. 5 Aole i olelo iki mai o Iesu; nolaiala kahaha aku la ko Pilato naau. 6 Ia ahaaina, kuu mai la ia i kekahi paahao no lakou, i ka mea a lakou i noi aku ai. 7 Malaila no kekahi i kapa ia o Baraba, na nakinaki pu ia me ka poe i kipikipi, ua pepehi kanaka lakou me ia kipikipi ana. 8 Hooho nui ae la na kanaka, me ka nonoi aku ia ia e hana mai ia lakou e like me kana mamua. 9 Olelo mai la o Pilato ia lakou, i mai laia, Ke makemake nei anei oukou e kuu aku au i ke alii o ka poe Iudaio, no oukou? 10 NO ka mea, ua ike oia, no ka huahua i hoopea aku ai na kahuna nui ia ia. 11 Hookonokno ae la na kahuna nui i na kanaka, i kuu mai oia ia Baraba no lakou. 12 Ninau hou mai o Pilato, i mai la ia lakou, Henha la ko oukou makemake e hana aku ai au i ka mea a oukou i kapa ai, O ke alii o ka poe Iudaio? 13 Hea hou aku la lakou, E kau ia oia ma ke kea. 14 Alaila, ninau mai la o Pilato ia lakou, Heaha ka hewa ana i hana ai? Uwauwa nui aku la lakou, E kau ia oia ma ke kea. 15 Makemake no o Pilato, e hooluolu i kanaka, nolaila ia i kuu mai ai ia Baraba na lakou; alaila, hahau ae la kela ia Iesu, a haawi iho ia ia e kaulia’i ma ke kea.

Pauku Gula. Mar. 15:5. Aole i olelo iki mai o Iesu; nolaila kahaha aku la ko Pilato naau.

Manao Nui. E pono ke noonoo pono i ko Iesu ano Akua Hoola.

Olelo Hoakaka. A pau ka hooholo ana i ka lakou olelo hoahewa, ua hoopanee ia ka ahahookolokolo a hiki i ke ao. U hana awiwi lakou, no ka mea, ua kokoke ko lakou la hoano loa, ke Sabati o ka ahaaina moliaola. I ka kowa ua nui na hana hoohenehene ia Iesu. A ao ka po, ua akoakoa hou ka aha, a alakai aku la ia Iesu imua o ke Kiaaina Roma i mea e hoapono ia ai ka lakou hana, a ae ia ko Iesu make, no ka make, ua papa loa ke aupuni Roma i na luna kamaaina o ke panalaau Iudaio e hoopai a make. Aka nae aole i makemake o Pilato e lawelawe mai i keia hihia. Ua olelo ia o Iesu no Galilaia mai; nolaila ua hoouna aku o Pilato ia Iesu ia Herode, ke kiaaina o Galilaia, e noho ana no ka manawa ma Ierusalema. He hana keia e hoohanohano ai ko Herode alii ana, a nolaila ua hoomalimali ia o Herode. Aka hoi aole i makemake o Heroda e lawelawe mai i keia hihia; nolaile ua hoihoi aku oia ia Iesu na Pilato e hookolokolo iaia, Luka 23:5-12. Ua ninaninau o Pilato ia Iesu a moakaka kona ano hala ole. Ua ao aku kana wahine iaia, “mai hoomainoino oe i ua kanaka maikai la.” Ua hoao o Pilato e kue i ka olelo hooho a na Iudaio, aka nae ua nawaliwali kona manao, a nolaila ua ae aku oia i ka iini o na Iudaio, me ka olelo ana aku, o oukou ka poe i lawehala, aole owau ka mea nana i makemake ai i ka make o keia kanaka hoopono.

1. Kakahiaka – hora eono paha. 2. Alii – oia no m,a olelo hoahewa a ka aha imua o Pilato, i mea e hoopai ia ai o Iesu, ko lakou Mesia, me he kipi la e imi ana hookahuli i ke aupuni Roma. Ua hoomoakaka o Iesu i ke ano o kona alii ana maluna o no manao o na kanaka, a hoike, Ione 18:33-40. 3. Hoopii – ma kahi kaawale ko Pilato ninaninau ana, ma ke akea na olelo hoopii he lehulehu o na Iudaio. 4. Iki – aole i pane iki o Iesau, no ka mea, ua paa ka manao o na Iudaio e pepehi wale iaia. 5. Kahaha – no ko Iesu aua ana iaia iho, oiai ua hoopii aku la na Iudaio iaia, a nui loa na olelo hoohalahala wale. 6. Kuu – no ka hooluolu ana i na lehulehu keia kala ana i ka hewa o kekahi paahao. Pela no ka hana maanei i ka wa i poni ai ka moi hou, a me na la kulaia e ae. 7. Baraba – o ke ano o keia inoa oia no “ke keiki a ka makua.” He mea ano like me Iesu ma kekahi mau nanaina, ma ka oili oiaio ano okoa a kaawale loa. 8. Hooho- me ka noonoo ole ana i ka pono a me ka pono ole o ka lakou olelo hooho. 9. Makemake – ua ninau o Pilato pela me ka manao e koho ana paha na Iudaio ia Iesu, alaila e pau ana kona pilikia. Aole pela ko lakou makemake. 10. Huahua – aole no ke aloha lahui, aole no ka pili ana i ke aupuni Roma, aka nae no ko Iesu kue ana i ka lakou hana ino. 11. Hookonokono – a mamuli o keia hana, ua hoohuu lakou i ka mea hana hewa e like me ka hewa a lakou i hoahewa aku ai ia Iesu, ka hoala kipi. 12. Hana – aole no ka lehulehu keia kuleana, aka nae no Pilato. Ua pono ia Pilato ke hoopakele i ke kanaka hala ole, aole plea kana hana. 13. Kaulia – he olelo hooweliweli keia, aka hoi ua nui na olelo ino o ia ano e pili ana ia Iesu is keia wa. He hoopai Roma keia, o ka hailuku ka hoopai Iudaio. Mea e ke ano okoa o keia olelo hooholo a me na Hosana o ka la ehu mamua o ua Poalima la. 15. Hooluolu – he hana nawaliwali is, he hana weliweli, ka wae ana i na mea e oluolu ai na kanaka, aole i na mea e pono ai imua o ke Akua Hemolele.

I. Hoomalie imua o ke kiaaina , 1-5. I ka hora hea ua akoakoa hou ka aha? Heaha ka lakou hana? No keaha la ka alako ana ia Iesu imua o Pilato, Ioane 18:311? Heaha ka hewa a lakou i hoopii aku ai ia Iesu? Heaha ke kumu no ka manao o na luna Iudaio, Gal. 3:13? Heaha ka Pilato ninau? He alii anei o Iesu? Heaha ke ano o kona aupuni? Ua kaawale anei ka Ekalesia mai na aupuni aku, huikau paha? Heaha na olelo hoopii ekolu a na kahuna e pili ana ia Iesu, Luka 23:2? Ua pololei anei keia mau hoopii? No keaha la ko Iesu hoomalie? Heaha ka manao a Pilato ma ka ike ana i ko Iesu hoomalie? Mahope iho heaha ka hana a Pilato i hana aku ai ia Iesu, Luka 23:7? Heaha ka Herode hana? Heaha ke kumu no ko Pilato hoopono ole ana ia Iesu?

II. Hookae ia e na Iudaio , 6-11. Heaha ka hana maa mau a ke Kiaaina i ka ahaaina mohaiola? Heaha ka Pilato hana i mea e hoopakele @ai ia Iesu? Owai kewkahi paahao nona ka hewa hoala kipi? Owai ka paahao a na Iudaio id koho ai? Owai ka pe nana paipai ai ia lakou e koho ia Baraba? No keaha la, us makemake o Pilato e hookuu loa ia Iesu, Mat 27:19?

III. Hoopai ia e make ai ma ka laau kea , 12-15. Heaha ka Pilato ninau imua o ka ahakanaka? Heaha ka lakou olelo pane? Heaha ka Pilato olelo kahaha? Heaha ka olelo hooho a ka ahakanaka? Heaha ka Pilato olelo hoopai? Ia wai ua haawi ia aku Iesu? Heaha ka olelo wanana a Pilato a me na Iudaio i hooko ai me ka noonoo ole, Iaone 3:14, 15; Oihana 2:23? Heaha ke kumu no ke koi ana ia Pilato i make ai o Iesu ma ka laau kea? Heaha ka manao o na kanaka e pili ana i ka laau kea, ka hoopai e make ai? No keaha la, ua hahau ia o Iesu mamua o kona kaulia ia ana ma ka laau kea? Owai ka mea nana i hoike ae i kona manao akahai?

MANAO PILI. 1. Heaha kau e hana aku ai ia Iesu? 2. Heaha kau e hana ai, ina paha o oe e kaawele loa mai ia Iesu aku? 3. Ke noho alii anei o Iesu maluna ou? 4. Heaha kau mea i koho ai, ia Iesu paha, ko keia ao paha? 5. E lilo auanei oe i hoahui me na Iudaio?

 

Moolelo a ka Ahahui Euanelio Mokupuni o Hawaii

 

Noi mai o Kalaiwaa e hapaiia ma ke kumuhana 10. Olelo hoalohaloha no na mea i make, aponoia. Hapaiia ka noonoo ana no Rev. J. H. Pahio, oiai oia he lala no ka Aha mokupuni o Hawaii i hala e aku ma o, make noi, ua waihoia aku keia hana iloko o ka lima i kekahi komite, a na ka lunahoomalu i koho i kela komite, oia no o J. Kauhane, S, W, Kekauewa a me Z. M. Naahumakua. A e hana lakou i elua kope, hookahi no ka nupepa Kuokoa a hookaho no ka Ohana o ka mea i make.

Hapila ke Kumuhana 5. Oihana Kuloko, mahele 1; ekalesia kahu ole a kahu elakesia ole. Ua hapai mua ia mai ka palapala hoopii o Kekaha e noi ana no Letera e hoomau ia i komtie no lakou, a ua nui na mea i hoakaka ia e na lala e pili ana nona iho, a me kana mau hana i ai i ka wa I hala, a me ke noi ua hoike mai o Lutera i na mea apau e pili aua i ke ano o kana mau hana i hana ai, a ua mihi mai ola imua o ka Aha no ia mai mea ana i hana ai.

Na Emkona i waiho mai he olelo hoohola. Ma ka manao o keia aha, he mea pono i ko kakou hoapaahana aloha e hoomaha oia no ka manawa, no ka mea, ua puka mai kekuhi mau ao pono ole mai kona waha aku i hiki ole ke apono ia e keia aha, nolaila ke manao nei makou ma ka manao i keia aha. He mea pono no ka Papa Hawaii o hoomaopopo i ola no ko kakou hoa, no kona wa pilikia haua ole, no ka mea, ua ma’i ia oia.

Noi mai o Kekuewa e hoopaneeia keia olelo hooholo a hoi hou mai ka aha, hooholola, a nana no i noi hou mai o hoopanee keia ana a noho hou ma ka hora 2, aponoia. A hookuuia me ka pule Kalino.

Noho hou ka aha ma ka manawa i hoopanee ia ai, pule o Kawewehi, hapai hoa ka noonoo ana no ka olelo hooholo, hoohioli mai o Emekona ma kahi e pili ana i ke kau a e hookomoia meia wahi, no ka manawa, ma ka ninau ana ua aponoia, noi hou mai o Kalino e pono no e hoopau loa ia keia wahi o ka olelo hooholo e olelo aua penei, (launa naau po oia me kekahi wahine kilokilo hoomananana), ua aponoia, ma ke noi ua ninau la ka olelo hooholo a apono loa ia, a ua haule loa na palapala hoopii o Kekaha a me ko Kaohe.

 

Koho ka aha i na komite malama i na ekaiesia kahu ole, o Kamakawiwoole ke komite no Onomea a me Hakalau; o Kahooio no Hamakuawaena a me Komohana; Kalino no Kohala Hema: Kalaiwaa no Kekaha; Lono no Kealakekua, Konawaena a me Milolii, Waiau no Kaohe; Kalawe no Kalapana a me Opihikao; Desha no Olaa. Mahele2. Hooponopono ekalesia.

Na Emekona i waiho mai he olelo hooholo hou no na hana o ka aha Kuikawa i noho ai ma Kohala Akua i Novemaba 29, 30 a me Dekemaba 3 1894. Penei; olelo hooholo. Ma ka manao o keia aha he mea pono e noonoo hou ia na hana o ka aha kuikawa i noho iho ne ma Kahala i Novemaba 29, 30 a me Dekemaba 3 1895. Nolaila, hooholo ia, e koho ia i komite a na kela komite e hele a hui me na hoahanau o ka ekalesia o Kohala, a na ua komite la e hoike aku ia lakou i ka manao o keia aha penei: 1. Ua minamina lao keia aha no ka mokuahana anh a keia kihapai. 2. Ua minamina loa keia aha i ka hoohuikau ana i ana hana kalai aupuni me na hana o ka ekalesia. 3. Ua manao ka aha ua oolea loa na olelo hooholo o ka aha Kuikawa i noho ai, a me he la ua hoopaakiki loa no na hoahanau luna i okiia ma ko lakou manao. 4. O ka mana oki a kapae paha, he mana kela e pono ai i ka aha e akahele loa i ka hoopai ana, aia a hiki ole ia i ke kahu a me na hoahanau hoopono, aliala ua hiki ia lakou ke waiho aku i kela mana ma ka lima o ka aha. 5. Nolaila ma ka noonoo o keia aha, pono ke hoikeia ka manao o keia aha imua o ka ekalesia o Kohala e noho mokuahana ne penei.

E hoihoi hou ia ko lakou cihana na na luna apau i noho me ka maemae, a i ae e hou hou iloko o ka poli o ka ekalesia, me ka hoopau ana i kela mau manao kue o lakou i ke kahu. Ke noi aloha aku nei ka aha i na hoahanau o keia ekalesia makua e i@ lakou i na mea e holopono ai ka hana a ke Akua iwaena o lakau.

Ma ke noi a Kalaiwaa na lawe ia ka olelol hooholo oa noonoo, noi mai Emekona e waihoia keia olelo hooholo iloko o ka lima o kekahi komite a apono ia. Koha ka lunahoomalu i kela komite: Emekona, Kalaiwaa, Kamaka, Kauhune a me Kalino.

Noi hou mai no oia e hoopeneeia keia aha a noho hou ma ka hora 930, aponoia. Na Kalino i hoolaha mai, o Kahoolo a me J. Ai na mea nana e malama i ka halawai o keia po. Hookuu ia ka ha aha me ka himeni a me ka puie a Kekuewa.l

La Hana e Mariki 22 .

Noho hou ka aha ma ka hora 930 e like me ka hoopaneeia ana, ka lunahoomalu ma ka noho, wehe ia na hana me ka himeni a me ka pule a Naahumakua. Malamaia ka hapalua hora haipule, kahea ia na lala heluleluia ka mooleleo kua halawai i hala a aponoia. Hapai hou ia ke koena o ana hoike komite. Na Emekona i ka hoike komite no ka oleleo hoohoio i waiho ia imua o ka aha, no na hana o ka aha Kuikawa i noho ai ma Kohala, oia hoi e apono loa ana i ka olelo hooholo, ma ke noi, ua apono loa ia ka hoike a ke komite, noi e hele aku e hooponopono no kela e hele aku e hooponopono no kela pilikia ma ka ekalesia o Kohala a aponoia..

Koho hou ka lunahoomalu i kela komite Kalino, Kamaka a me Kahooio. Mahele 3 Kula Hanai.

Na Emekona i hoakaka mai no ke Kula Hanai Kaikamahine o Kohala, ua loa a he pilikia ia ua kula la i na la i hala ae nei mamuli o ke alakai pono ole ana o ke Kumu Poo i waiho mai, aole nae ia he mea e pau ai kela Kula. Aka e mau aku aua no oia, a e pono no i na makua e hoouna aku i ko lakou mau keiki iloko o ua kula la.

Na Desha i ke Kula Hanai o Hilo ke helomua nei kela Kula ma na hana hoonaauao a me na hana lima, a ua nui ka mahaloia Mahele 4 ola kahu. Noi mai o Emekona e koho ia i komite, na lakou e noonoo i na mea i pilikia ai ke ola o na kahu, ma ka ninau ana, ua aponoia, koho ka lunahoomalu i na komite: Emekona, Kauhane, Kamaka, Kawewehi a me Keohoehu. Mahele 5, keiki a ka aha, aole. Na Rev. Kekuewa i ka hoike komite o na olelo hoalohaloha no Rev. Pahio i hala e aku ma o penei.

Oleleo Hoalohaloha

Aole o kakou home maanei, aka, ua pa’e mau mai ka leo, e kini oe me ka makaala loa. Iloko o ka miakahiki i hala, ua kahea mai ke Akua i ko kakou hoapaahana, ola o Pahio, he lala oia no keia aha a he paahana oiaio iloko o ko ka Haku pawaina, ua hoopau oia i kana hana maanei a ua hoi aku e hoomaha i kona lohi ma na kaena i hoomakaukau ia e kona Haku aloha ma kela home ma o. Nolaila ke huipu aku nei oa lala o keia Aha me ka ohana o ko kakou hoa’loha i hala, iloko o ka u a me ke kaumaha.

No kakeo ka poe i koe, e noho me ka makukau, no ka mea, he pokole ka manawa, na komite, Kekuewa, Kauhane a me Naahumakua, ma ke noi a Kalaiwae e lawe i keia hoike a noonoo, aponoia, na na no i noi hou mai e apono loa aku i keia hoike. Hooholoia. Mahele 6, luakini, hale halawai, hale kahu.

Na Kalaiwae i ka luakini o Moluaikaua, na Desha i ka hale halawai o Kalepolepo, ua paa na kapa i ko Kalaoa, aole i paa, na Kalino i ka luakini o Kawaihae-kai, aole i hana ia, a e hana aku ana, na Kahueio i ka hale kahu o Laupahoehoe, ua loaa na apana papa, aole nae i hana ia.

Kumuhana 6. Oihana Kuwaho; na Emekona i hoikeike mai no keia oihana, a paipai ia na eleie e hoi aku a hooikaika ma na ekalesia o lakou no keia oihana.

Kumuhana 7. Heluhelu haawina, na Desha i heluhelu mai i kaua, noi mai o Waiau e hoopukaia keia haawina ma ka nupepa Kuokao. Hooholoia, na ma no i noi hou mai e hoopaneeia kela aha a noho hou ma ka hora 1:30, aponoia, hookuuia me ka puie a Lono.

Noho hou ka aha ma ka manawa i hoopaneeia. Pule Kahooio, Kumuhana. 8. Komite hoeueu, na ke kakauleta o ka Papa Hawaii a me kekahi mai lala o keia aha i hoakaka nui mai no keia mea, a na Kekuewa i waiho mai i ka inoa o Naahumaku i komite hoeueu no na ekalesia pilikia o keia mokupuni, a ua nui ua mea i hoomoakaka ia nona, ma ke noi a Emekona e pono no e ninauninau ia oia. Hooholoia, noi mai o Kalino e waihoia keia mea ma kia lima o kekahi komite, a aponoia, koho ka lunahoomalu i na komite: koho ka lunahoomalu i na komite: Kalino, Emekona, Kauhane, Kalaiwaa a me Walau.

Na Kalino i ka hoike komite ninaninau no Naahumakua penei. Ma ka noonoo ana o kou komite i ke kupono o Naahumakua i komite hoeueu no keia ahahai Euanelio, ua haawi lakou i ko lakou manao apono loa nona. 1. E hui aku oia me ke kahu a me ka aha luna o ua ekalesia nei. 2. A e loaa no na mea e oluolu ai kona ola kino mai ka mea e loaa ana iaia mai ua ekalesia nei, a i ole o na ua komite hoeueu nei paha a ka aha i koho ai, i alakai nona iho ma kana mau hana apau e pono ai ma ua kihapai nei, o makou o na lala o ka ahahui, Kalino, Emekona, Kahuane, Kalaiwaa a me Waiau.

Na Kekuewa i ka hoike a ke komtie Imi haawina penei. E wehewehe ia Korineto 1:25. “O Karisto no ka mana o ke Akua a me ka ikaika o ke Aku,” Kekuewa, Kalino a me Naahumakua. Ua apono ia ka hoike a ke komite, a na na no i noi hou mai, he mea pono no i keia aho e koho e i mau komite na na e malama i na halawai haipule o ka po ma kahi e noho ai o ka aha, me ka imi ana o kela a me keia o lakou i mau kumuhana pakahi a lakou; Kekuewo, aia ma Mareko 14:9 hapa hope, “ma na wahi apau loa ma ke ao nei e hai ia aku ai keia Euanelio a e haipu ia aku no hoi ka mea ana i hana mai ai, i mea e hoomanao ia ai oia.” Kalaiwaa, aia ma Halelu 124:7. “U a hoopakeleia no ko kakou uhaue, me he manu la mai ka hei ana aku i ka poe lawaia manu, ua moku ka upena a ua hoopakeleia kakou.” Kamakawiwoole, aia ma Luka 10:42, “aka hookahi no mea e pono ai, a ua koho mai nei o Maria ia mea maikai, aole loa ia e lawe ia aku mai ona aku.”

Kumuhana 9. Na mea e kinai nei i ka pono. He nui na mea i hoakakala e na lala o ka aha, o ka ona kekahi, ka inu awa, na mea pili aupuni kekahi, na luna ekalesia kekahi, a pela wale aku, a e pono no i na lala o keia aha, e hoi aku a e makaala loa no keia mea.

Kumuhana 11. Hoika a ka Puuku o ka aha, Kamakawiwoole, no na loaa a me na lilo o ka aha, ua apono loa ia ka hoike. Na ke kakauleta Papa Hawaii i heluhelu mai he hoike komite no ke ola o na kaha penei: Ma ka hoike o kekahi o na kahu ua maopopo loa ki lakou pilikia no ka hanai pono ole ia, aole i hooko ia ka ae like no ko lakou hanai pono ia ana. Ua ike ia no ka palaka o kekahi hapa o no hoahanau no keia hana, me he la ua pau ke aloha a me ke ano Karistiano hooikaika no ka pono. Ua hiki ole i ke kahu ke hilinai i kona mau hoahanau iho, a ua nawaliwali kona lawelawe ana, nolaila ke hooholo nei keia aha, na lala i akoakoa mai, na kahu mne na elele, e hoi aku a e paipai i na hoahanau palaka, e hoopau i ko lakou manao kue, hookoole i ka ae like no ka hoomaopopo ana i ke ola e ke kauwa e lawelawe ana ma na mea o ke Akua e hele me ka pololei. Emekona, Kamaka, Kauhane, Keohouhu a me Kawewehi na komite.

Ma ke noi a E. V. Hao e apono lao i keia hoike, hooholoia. Kumuhana 12. Kahi a me ka wa e hui hou ai keia aha. Hooholo ia, ma Haili Hilo, i ke kau o Septemaba aeoei. Na ka anela o Waimea i waiho mai he olelo hooholo. Ke haawi aku nei na lala apau o keia aha i ka hoomaikai nui na makamaka a me ua hoaloha,m a me ka ekalesia i huiia o Kailua a me Helani, i kokua mai i na mea e oluolu ai ke ola kino o na lala o keia aha i na mea ai, ma ke noi na hooholo ia.

Na ke kiai o Kohala Akau he noi e hoounaia ka moolelo o keia aha ma ka nupepa Kuokoa. Hoohohola, Hoolaha mai o Kamakawiwoole, o Waiau a ke Hao na mea nana e malama ka halawai haipule o keia po.

Hoopanee ia ka aha me ka himeni me ka pule a Desha.

L. K. Kalawe ,

Kakauolelo.

Puula, Puna, Aperila 16, 1890.

 

Na mea hou o Hana

 

Aloha oe: - Eia mai ke hoouna ia aku nei he mau itamu o na mea hou i ike ia ma ka apana o Hana nei, a i ike pu iho hoi na amakamaka heluhelu apau o ka nupepa Kuokoa a me Paeaina i Huiia.

Ka Noho’na O Ka Aina .

Ma na mahina mua o ka hoomaka anan o keia makahiki he maikai ka noho ana a he oluolu maikai ka noho ana a he oluolu maoli no aka he nui no nae ka wela o ka la, a ua hoopilikia ia mai na hana ol ka mahiko i kekahi manawa, a ua nui ka pilikia o ka wai a e ake ana o ka haule mai o na pakaua o Kuluihaakoi, a o ka iho no la o na pulapula ko i ka lepo, a hoopomaikai mai hoi i ka honua.

Mai ia manawa mai ahiki i ka hoomaka ana o Aperila nei, ka mahina a ka eepa i noho ai, ua hoomau mai ia ka pa ana a ka makani ma ka lae o Naupalele, oia no hoi ka lae kaulana o Hana new. A ma ka Poaona la 13 iho nei, ua haule kilihune mai la na pakaua, a mao ae no, a ua mau mai no ka poluluhi a hiki i ka Poakahi la 15 iho nei, a ua hoomaka hou mai la no ke kilihune a na apakaua, a me he pei wai la i nini ia iho, a oia ka’u e olelo aenei: O ka hao a ka wai nui aohe opala koe. Ua hoomaka ka ua ahiki i ka po ana, a ua poino maoli no, a ua nui ke poho o ka mahiko o Hana nei, a peia pu me alanui aupuni.

NA POINO A KA WAI MAI KA UA MAI.

Ma ka huina o ma alanui aupuni e iho ana no ka uapo kumoku a e hele ana hoi no Koolau a me Kipahulu, aia malaila ka halekuai o Hana ka inoa, ua halii pu ia mai ia e ka wai o ke alanui ia halekuai, a huli aki ia ka wai no ke alanui e iho ana i Punahoa, ua hui pu ka wai o ke alanui me ka wai mai o na apana ko, a o ka huina o keia mau wai a apua loa, aia no la ma ke kihi i ke alanui o hea ia nei i keia manawa Hana Corner Street, oia hoi ka halekuai o Akana-liilii e ku nei, aole e hiki i kekahi kanaka ke hele aku i ka nui maoli o ka wai.

Ua komo ka wai a me ka lepo iloko o ka hale kopaa o ka mahiko o Hana, ua nui ponio o na eke kopaa, a o na apana ko hoi i kanu ia, ua ulaa ia ae ka pulapula, a he mai kahua nunui ia e waiho nei. O ka apana ko mauka o Hana store, ua hoiliwai ia mai la a like me ka pa pohaku, a he ku i ka manaonao ka hana a ka wai. O na alanui aupuni ua noke ia a awaawaa a he hana nui no ia a ke aupuni e hoomaemae hou ai.

O kahi o na poino nui loa o ke alahele oia no ka hao ana aku o ka wai i ka uapo o Waiohonu a noho ana i ka moana, a o kona mau paia wale no koe e ku nei, a ua poino maoli ka Reciprocity Sugar Co. i ka hiki oia o kona mau kaa ko ke hele. O ka lua o na wahi poino, oia no ka lilo o ke kahawai i moanawai, a aole e hiki i ka lio ke hele, ke hoe ia nei ma ka waa na kanaka apau e hele mai aua mai Koolau mai a pae ma kekahi aoao, he ku maoli no i ka poino. Aohe wai i ike ia ma Hana nei mamua aku nei e like me kela, o ka hohonu o ka ua iloko o ka lepo ma Hana nei, he 21 iniha, a ma Makaalae hei he 15 iniha, o keia ka ua nui ana i ike ia ka manomano o konamana i ka honua nei.

Ma keia Poaono ia 20 e noho ana ka Papa Alanui o ka apana o Hana nei, no ka noonoo ana no na poino o ke alanui. Eia ke ulaa mai nei ke keiki o ka aina pua Akana-liilii u na kumu amaumau o ke kuahiwi, kahi hoi i hana ole ia mamua, a he mea pono e haawi aku i ana mahalo i ka poe e hana ana i keia hana kaumaha. A ke pii mau nei no ka hana ana oko Hana Plantation Co. no ko lakou mau pomaikai.

Na halekaui: He hookahi no halekuai nui o keia apana, oia no ka Hana store, a he mau halekuai pake iho, a eia ke ku nie ma kahi kokoke i ke awa, he halekuai hou i noho laweiawe ia e Akana-liilii, kahe no ka wai i na keiki o ka aina pua, a ke hea ia nei ia halekuai “Hana Corner Street”.

He ola mau no o Hana i ke onaona.

 

Ka Hawaiian:-  -:  :- Gzette,

He Nupepa Namu Elua Puka ana o ka Hebedoma. ma na

 

POALUA a me POALIMA

e hoopaka ia nei e ka Hui

 

HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.

O ka Nupepa Kuloko Alakai keia ma ka Olelo Bertania e hoolahaia ne maloko o ka Paeaina a hala loa aku na AinaE a ke heluhelu ia nei e na mea a pau ma na oihana na Halekula a komo loa iloko o na ohana.

 

Ka Uku Pepa Laulaha.

No ka Malama   $50

No ka Makahiki Kuloko. 5.00

No ka Makahiki Kuwaho.              6.00

Hana:Helu 318. Alanui Kalepa.

Pahu Leta O. Honolulu Oahu

2531-tf

 

Na Hua Kuni Inoa

 

Eia ka Hui Hawaiian Gazette Co., ke hana paka maoli nei i na Hua Kuni Inoa o kela a me keia ano, nui a liilii e like me ka iini a ka manao.

 

[IMAGE]

 

O keia mau Hua Kuni Inoa, ua lawa ia no ke kahakaha ana ma ke kanana a pepa e ae e hoailona ai i ka Inoa a kohu maluna o kekahi mea i makemake ia e kuni a kaha paha.

He like ole na uku o na Papa Kuni Inoa, no ka mea aia no ke kau ia o ka uku a maopopo ke ano o ka Papa Inoa au i makemake ai, he nui a he liilii paha. Aka he oluolu ka uku a he waipahe na kuka ana.

E kipa kino mai e nana i ike kumaka, a i ole ia e hoouna mai i na kauoha ma ke

 

Koonui Hana – Maika @Halepai HAWAIIAN GAZETTE, Helu 318 Alanui Kalepa, Honolulu

2531-tf

 

Halepai Hawaiian Gazette

O keia ka Halepai Nupepa Alakai o ke Kulanakauhale o Honolulu nei. Ua lako na Hua Kepau o na ano a pau a ka makemake e ui ae ai.

Ea maloko o keia Halepai Keena Humuhumu Buke, kahi e humh ia ai na Buke, na pepa a me na mea a pau i pili i ka humuhumu ana i na palapala. He oluolu ke kuka ana a he emi kupono na auhau.

 

Keena Hana, Helu 318 Alanui Kalpa, Honolulu i ka Hale@@@@

2531-tf

 

@@@laha @@ma@.

[IMAGE]

 

Aole loa e maikai a oluolu ke ola ana o kekahi mea kino uhane ola ma he aalole kona akepaa a hiki ole ke lawelawe i kaua mau hana me ka hololea. E hahai ana ka nalulu a me na nawaliwali e ae ma a moali o ke ake ponalo. He mea na poai oluolu akau iloko o ka hapaha keneturia, o na

HUALE A AYERS,

oia wale no ka LAAU HOOLA AKE maikai loa i ikeia. E hoola ana i ka lepopaa, ka nalulu eha, na ma’i oloko o ka opu, a ma ke ano LAAU OHANA aohe ona lua e like ai.

O ka Ayers Sasaparila, oia ka Laau Hoomaemae Koko kilakila, e haawi ai i ka ikaika a me ka hooponopono ana ia loko o ke kino o ke o ka ili, e hoopau ana i na maluhilukanaka. E pepehi a uiupa ana i na PUHA, e hoola ana i na pohapoha hi o ke ola ana a e kipaku loa ai i na ano mai’i a pau. O ka poe ma’i no ka wali pono ole o k@, ka nawaliwali mau a ano ma’i e ae i ulu ae mai ke koko ino mai, he mea pono e inu i ka laau

SASAPARILA A AYERS.

He laau e hooikaika ai i ka nawaliwali, a e hoopuipui mai ai i ke kino. Ma ka inu ana i keia laau, e hoonoono ia ai ka ai ana, oluolu ka moe ana a maikai ke ola ana.

O ka Ayers Cherry Pectoral laau, aohe lua ma ka hoola awiwi ana i na KUNU, ANU a me na PUU EHA. E hoola ia na KUNU KALEA a me na ma’i pili i ke ake me ka hikiwawe loa.

O na Huaale a Ayers, na Sasaparila a me ka Ayers Cherry Pectoral, aia kahi e loaa ai ma ka Halekuai o ka

Hollister Drug Co. Lt.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii

2514

KAKELA ME KUKE

 

Ka Halekuai Nui

o na

WaiWai like ole

 

NA MEA HANA KAMANA AIPAU

Na lako pili hao kukiu hale, Na kepa, Na lei ilio, Na kaulahao @io, Na Paui, Na Upa, Na kope huiu, Na Pulupulu.

PALAU LIO

Na mea mahiai, Na au ho, Na au koi, Na kua bipi, Na lei bipi, Na kaulahao bipi, Na uwea pa, Na kaa palala, Na mea pinia, Na iopohao.

Makau me Aho Lawaia

Na Iliwai, na kauia, Na hulu pena, Na polomi, Na pena, me ka aila, Na kopa, Na aila mahu, Na pakeke

Na pakeke hao, Na kapu pauda, Na kukaepele, Na uwiki, a me Na ipukukui.

Mikini Humuhumu Kaulana

Wilcox, & Gibbs Hookahi Lopi ka Remington, Elua Lopi.

A me na ohana he nui loa, o kela ano a me keia ano.

Kakela me Kuke

23@@@