Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 14, 6 ʻApelila 1895 — Auhea Oukou e na Makamaka. [ARTICLE]

Auhea Oukou e na Makamaka.

JEiu hou kii'u leo palpai ia oukou £ o'u muu makatuuka aloha o ko kakou aiua alolia. He makeuuake anei oukou e loaa ka noho ana oluolu ame ka maluhia, o ka noho aua liooponopono aupuui maikai o kou aina hanau? Oka pono kivila I loaa i kela a me kola mea, he walwai pookela loa ia i loaa ia kakou, he waiwai hiki ole ke aihue ia, kaili wale ia e kekahi aeahaukae, aia wale no ka lilo oia pono a nau nnioli no e hoolei aku, a i ole la na ka pelo a me ka maalea o ka mea e alakoi hoopuuipuni ana i lilo kela pono iioko ou i mea ole, a oia pono a me ia kuleana, oia lea'u e makemake nei e kamailio akea aku ia oukou ma ka oliolu o ka luuahoo-

ponopono a me na ona o keia nupepa. Ua kauleo mua nku nei au ia oukou, e lawe oukou i ku liooliiki malalo o keia aupuni Kepubalika o Hawaii, alaila oia no ka loaa ana o ua pono kivila la, a he kuleana kou ma na ano a pau e hooponopono no ka pono o kou Aina hanau, a he ieo kou e kuka pu me ka poe a pau i loaa ia poro e waiho aku imua o ka ahaolelo Kaukanawai, no kekahi ninau a ka lehuleliu i makemake ai. E liko me keia ninau rrui e waiho nei, o ka hoohui ia kakou me Amerika, a i ole o ka npho iho no malalo 0 ke aupani KepubaHka kuokoa, he mea lioohalahala keia i ka nwnoo pouD ana i ke kulana o ka poe i kapa ia lakou he aloha aina. Ma na makahiki elua i 'kau hope ae nei, oiai e ka&na ia ana keia ninau e ke aupuni o Amerika, e iohe maa ia ana na leo, aloha no paha ke alii, aloha no ka aina, ae, he oiaio ia olelo, aioha no i ke alii, oia no ke aloha i ka aiim, a o ko kakou manao iike | no ia. Aka, o ka mea kapanaha | ma ka nana ana i ka poe a pau I 1 paalele he aloha i ke alli a mē ka oiai mahope Iho o ko Liliu ike ana, ua pane ia mai ka haina o k* ninau, aole ho aupuni alii txxbl hou ma Hawaii nei, e hana o Ha* waii nona iho, eia nae aole I hoopaa ae ka moiwahine i kona manae, a pela no hoi me oakou ka poe e hlll- . nai ana ma \ona meheu. N©laila, 0 ka hana ! kee, e hoala ka Menehuno, e e ka I, e ala e ka mahi, a e hoeu ka puapua, e hookaia na mea kaua, o Leahi ka pa>kaaa* Paa pula a ole lau kano, hoi ko at!l noho 1 ka malu, kakau ka piapa mua, haalele ke kuleana i ka noho mo! a me ua hooilina alii, piapa aiua, hoohiki 1 ke aupani Kepuhaiika me kona kamakanawai. ! A heaha ka mea a ko'u naau e kah;»ha «f? Eia hol ia, ma fa inaa paiapala aM moiwahine, e kaaleo m ii anu i na makaainana a pau e

lawe Ik* boohiki © like m« li! bsna Ilio U, eU Eiae lraa boa akn oei, aole miaao ae iaieo, * ke ka t»£ti oei oakoa e like me kek«hi aioka iii epalana o kekohi pako*», » oa mamao ka alaa e hiki ole ai ke aa mai, aia na kanaea oka moka ma ka palekai, a ma na kla, e kaka ana, me na ko boebo o ka nwe, pohea kakoa e ola ai? Aole oae i ilke oakoaae keia meka pliikia, aoie he wahi e loaa ai ka maha a me ke oia ia Ukeu, aka, o oakoo, eiia 00 oakea ilaoa o Hawaii, a ke ka aana waie nei no oakoa, aoie haoa pa, aoie iaweiawe pa I ka pono o ka aioa e Hke me ka oooiwahioe i īke 1 iho la i ka puno o ke aupuni hou, a < ine koaa maa hooponopooo aupani ana, alaila, pehea ia ko oukou aiaoao ika maiuhia aiaa? A pehea ia { koa manao no kou maoa koho balo-t-i? a pehea la kou maoao no koa ohaaa? pehea kou iuanao no koa | home iho? He mau oinau keia, a [ me na manao hoakaka o ko oukou ! hoa nei, e hiki ai i ka po* nooooo maikai ke ae iho a lawe i ka hoohLki ana malalo o ka iiepuhalika o | Hawiiii a me kona kumnkanawni, a loaa ia oe ka īn.ma e kaana pa ai uo ! kou alna hanau. A hea pau ka naaa nonohua iioko oko oukou hooii k)? Ua kaiii ia auanei ko kakou aupuni e na huole malihini o na aioa e? Aoie loa, ela no ka aina ma k"a lima o na keiki hanaa ou e Itawaii, a no Ha« waii nei lakou, a o Hawaii nei ko lakou one hanau, e like me kaua i keia la eku nei. A heaha ka ninau i koe e na makamaka, o ka loli ana ae nel o ka heoponopooo aupuni a me ka in«a o ke aupuni, alaila ua ioli pu na pomaikai e loaa ana ia kakou? Ke pane aku nei au, aole i loli iki ia mau pono a me ia pomaikai, o kou kuleana aina no mai kou mau makua mai, aia no ia me oe i keia la, o kou home no au i noho ai mē ka oluolU, aia no ia me oe, a i na ua hoolilo aku oe ma ke kuai a i 010 ma ka moraki, me oe no la poiuo, aole 110 ke aupuui Kepub.ilika o Hawail, aole e hao wale ae ana ke aupuni e like me na kani a me na ao lalau ana a kekahi poe i na la i -kala, e olelo ana ina he Repubilika ke alaila e like ana kākou na Hawaii me na Ilikini ke kipaku ia i kuahiwi e noho ai. He moe uhane pulaualelo kela a me ka hupo maoli, heaha ka like o na Ilikini me kakou? Aole, eiai aole na iuakua o ka pono i hele mai me na mokukaua e hoolmli ma ka pono ia Ilawaii a ae ole aku na'lii, alaila kiiua aku na moku manuwa i pau kanaka i ka holo i kuahiwi,

aka ma ke alanui o ka pouo ka lakou ao aua, a loaa ka naauao a me ka malamalama o ka pono o ka Euanelio o Karisto, a oia pono kau e ai alii uei, oia pouo aia no i kou lima hana, aole i ka lima lewalewa wale iho no malalo o ka la, mai pono la

lioi ia heomanlhn a uio ia hookananuha ana a oukou, o kakou la hoi o na mahaainana kamaaina a pau o JLahaiua nei lie raau 9ihana aupuni ka kakou a pau i ke au o ka noho uio! ana aku nei, a i ka lilo ana ao nel i aupuni Repubalika ua hoonele ia oukou i ka oihana ole, a owau a me Baldwin, Forsyoh a me Dunn wale bo la ka kela aupuni i iioonoho mai nei, alaila ua pono loa la hoi ko oukou ku kaawale ana a hoohiki ole.

Aole nae pela, aia no ko oukou ola i ka mahiai, aia no hoi i ka lawaia nai hana i maa mai ko kakou mau kupuna mai, a he knmu maoi popo la ho! ia o ka nini ana o ka manao. A pehea la, a heaha fca manao i koe, inao ke aloha aina ko oukou kahua i ku ai? O ka hana pono a i ku I ka naauao oiaio, ; e lawe i ka hoohiki a e loaa na pono | o ka noho ana kupa oiaio, aole na ka malihini e lawe' mua !a peno a me ia hookuleana anu, a i na aole pela e pili mau ia nele ia oo a me ia niana koho balota o ka poiio kiv!Ia hanohano au i lei haaheo ai i na kau i hala, a e pili mai auanei kela olelo a ke kaula a Eiiaai ia oe, i pane aku ai i kana kauwa ia Gehazi, no kau hana ana i kefa mea, e pilī mau aku no ka lepera o Naamana ia oe a me koa ohana, a pela auaoei e pili mau ai fcou neleieoho baIota a me kou nele ma ke kuka pu tina I na pono o fcou aina aloha. Eia no kēkalii poe ke holo pu nei ae na koloka hele po o ka hooka* mani ide na ao malu «tia, he hoopu* nipuni wale ih» la no keia mau olelo ua ka inoiwahine i kona mau kalana a paa ma ka nohoalii a me ka heohiki aaa. E na makamaka aloha, o keU maa ao tna!u ana e hele nihiae nei, he apakoheeheo kela t pau ioa aina wahi helana uolui 85,000 Hawail oiaio i a o kela ano hana he hookaUknpoa e papaa a! na ltma i ka ekake, ua haia ka hoilo a me kona una ao paiiopano e haoie ana a ase aa leo iieklli e kanikailua ana, e ImI« lā hahana a kou ma« papUina,ska e kaana kaaneiaoka lanakiia ma kekahi aoao o ao ke uM, me koiA lee aloha I pae iiho ai, ua oki oo e laa ao

P«AOpum a m» kel* ieo hekiii weiiweli a ahohi aeia i kooa m&i ekea o ka maluhia. Almiia, paka mai la kta e kamikaiii me kooa eliao oaai a psbol* se h »ai eaoo ka aio».

E ka niHi ne *oanei oe m* kahi o ka poaii, ao!e he ike mai i keia aui* Uoalaaia a hookahi ka Uweiawe aaa ma na hana ka i ka iokahi, ka mea i olei® ia e ka pee oaiuio o na ia 1 aal «e # he auiaa a be ikaika ka lokahi. A oleio m&i hoi o Davida ! ka haka meie kaulana. Naai ka maikai a zae ka «luolu o ka ooho lokahi pa aoa o n? hoahaoaa, m like so la me ka mea p*Miot maikai i kahe iho mai ka umluuii o Aarona a hiki i ke kihi o koea aahu, be nui ka uioamiea iaeoukoa e o'a mau hoa aloha uo ko oukou ku mamao aku me he p e'U aole i ao bt a hoooaauao la i ke ela pooo e hana ai, o ka mauao maopopo ma ka naaa aku, iaa peia iho ia ka puana aka moe a me ke kahua e ku wale mai a uana, !»« manao hal akaka, he kipi uiaopopo i ke aupunl, •iai o keia makapeni aole i makemake e kapuia mai k» Lahalua pee he klpi a he aeahaukae, aole aupuoi aele kahua e ku ai ko oukou mau kapuai. Me ka miuamina nui au • hoike aku nei ia eukou, hookahi keiki a ko'u inau hoahanau o ka aiu » aloha o ko'u makuahine, ua p.ia i ka haiepaahao ma Kawa uo ka manawa elima makahiki no keia kipi mai nei, o \V. Kauwenaole, puka mai ke kula nui o Lahainaiuna, hoomau no i ka imi hou ana i ka | nuauao, komo i ke kula o Kahehu* na, ao ka ekolu paha keia o ua makahiki, aoie i pau ka imi ana, :ila mai nei keia kaua kipi komo pu aku la ma ia hana, a o ka hopena oia hana he hoopaahuo ia i elima makahiki, nui ko T u aloha iaia, oiai he keiki oluolu, ulaiia ua lealea anei ko Lahaina poe i kona paa ana? A ua makemake anei ko Lahaina i kapa hana? Aole, no'u iho aole oluolu o ko'u naau m> ka ana i hookahi kipi no Lih iiua, u pela uo hol aole no o'u olu<>lu i hookahi o Molokai e paa, oia o Kini Haiku Mahoe, aka u i iiala laua, a pehea kakou? E hoomau auanei oukou me in mau manao awahua o ka lokoino, eao kanaka mai kakou a e luwe i kela kumu kauoha nui a ko kakou Haku lesu. aloha oo i kou hoalauna e like me kou aloha ia oe iho," a o ko'u aloha keia e* ao aku nei ia oukou, aole he mea pono ia'u e ku nana wale aku me ka owaka ole o ko'u waha no ko oukou pone a me ka lehulehu. A oiai e kakau ana 1 keia manao e like pie ka uiia i anapu mni, ka holo »na ae o kekahi lono moewaa i hookahua ia iloko o na anee alii ma Lahaina nei, mai ka nupepa mamu nunu mai paha a Kauka Wil(ier o Kahului a mai na manu pulelehua mai paha. E olelo ana ua hoopu mai nei o Peresidena Kalivalana he 30 poe Senatoa o Amerika no ka hooko oie i ka hoihoi ae i ka moiwahine ma ka noho aiii.

E ka hanehane e! ua wki kela noonoo pulaunlelo, a i na makemake oukou e ike i ka oiaio a ine ka laiau oia uiau lohe, e heie mai oukou iu'u ka mea e lawe nei i kela nupep k t kaulana o Kaleponi, oia hoi "The Examiner," a i ike pono iho oukou i ka lalau a me ka hoopunipuni oia lono. Oiai e holo ana keia lono puahiohio, pane ae la ko Lahaina haole anee ulii, "akahi no a ono ka'u ai', lapuwale o na iapuwale pau loa na mea i ka lapuwale" wahi a Solomona. Ke hooki nei au, a na oukou e lawe no oukou iho. O ka lohe ke ola a o ke kuli ka make, me na paahana o ka nupepa Kuokoa ko'u aloha. D. Kahaulelio, Lahalna, Mar. 21, 2895.

E heluhela i keia malalo iho i lawe ia mailoko mai o ka palapala a Chas. M. Gutfield e Reedley, Fresce Co. Cai. «Me kn hauoli au e hoike aku nei ma ko'u inu ana no hookahi la i ka CHAMBERLAIN*S Laau Kunu, aa hoola i ke kunu koikoi i loaa ia'u. Ua nalalu ino lou ia ko'u poo a hiki oie ke moe i ka po. Ke hoikeike aku nei au i keia laau laapau ola. O ke anu i kokoke ioa e komo iioko o ke poo a mahope hoohele aku i ka pua a me na ake. Ma o ka inu ana la i keia laau i ka wa koke e loaa ai i ke anu, e hoola koke ia i ka wa pokoie a keakea ia ke komo laa ana aku iloko o na ake. E loaa keia laau ma na Halekuai Laaa Lapaau a pau, a o Ben*sox, Smitii & Co. na Agena ma ko Hawaii Paeaina. tf * * __ ī ka haulelau o ka 1893, ioaa iho la ke keikikane a Mr. T. A. McFariand, he haoie kalepaano maka hanohano o Live Oak, Sutter Co. Cat i ka mai leona koikoi loi. Mamuli o ka ikaika loa o ka eha ma ka umaueaa ua loohia i ka umli a me he mea la e loaa ana I ka weia ma ke akema* ma. Ua hoohalna aku kona makaakane i na olopu nunai lehulehu 0 ka CHAHBERIiAlN'S Laaa Kami, a peia i paaai a olaioa ke kona, Ke olelo nei o Mr. McFarland i na wa a pau e loaa ai kana mau keiki 1 ka nae e haawi ana eia ka CiiamBERLAJK*3 C0CGH RStfEDY (Laaa Kana Oia) y ahe oialo maoU no. Ke manao paa nei oi he iaaa kuna oi loa keia ma ka makeke. E ioaa no ma na Haiekaai Lapaa Lapaau a paa, a o Bessok, Smith & Co, na Ageroa ma ko Hawaii Paeaina. tf [Hooeaaula.]