Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 13, 30 Malaki 1895 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalari ka Moi o Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalari ka Moi o Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

(Hoopukaia e Jotm K. Ilihia, Lihue, Kauai.) A iloko o keia wa, kahoahoa ae nel kekahi kahuna, a i iho nei i ua keiki nei, Ei nei—e, e kalani, e ka 10, Ka manu iele kapu hoanoano, Maau lele uuina i wawau, Nau ka e a'e ke ka ilii, ke kapu, i:a paa o lakou nei—a, aia ka puka, a aia ke kapu ke kau mai la, a o hele a pii i ke kapu o ke alii. Ia wa I hoomaka aku ai ua keiki nei, i ka wa i kai aku aku ai o kona mau kapuai, o ke kui iho ia no ia o kekahi hekiii ikaika loa, ke hele la a pilipu ka hanu o ke alil a me na makaainana, a iaia nei e hele aku nei, ia wa i hooho heu mai ai ko loko poe. A pii e! a pii e!! a pii i ka aha kapu e!!! A pii ke keiki e! a make e!! E make ana ke keiki, minamina iuo. Oia hele no ia o ua keiki nei a ma kahi a Aha Ula e kau nei, o ka haule wale iho la no ia o ua aha nei mea ka mea ole nana i kioia iho iaia iialo, a pii aku nei ua keiki Ia maluna o ua aha nei komo ana iloko, hoi hou aenei no ua aha e like me mamua, a kau no ma kona wahi, a kii ia mai nei ua aha nei a wehe ia aenei, a komo aku nei na kahuna a ku ana īloko a olelo aku nei i ke alii:

E kalani—e, e kaiani. E o mai nei ke alii, e—o. I aku nei na kahana, ku mai oe a maioeloe, hele mai oe a hapai aku i ke alii, i ko haku, mai manao oe i kona uuku ana a nui oe, a i iho oe he kauwa ia a oe haka oe, aole pela, oiai ua ike maka aenei no oe e ke alii, ua hehika ia mai ke kapu o oukpu, ke kapo mai ou maa kupuna mai, e keia keikl uuku loa, a e manao iho oe, eia ia la nei ke kapu, he kapu moe, he kapu ahi wela, he kapu ihi a he kapu akua, aole ee he akaa, he kanaka wale iho no oe, a eia ke akaa, ke alii nui mai ka po mai, kd alii kiekie, he kapo ohl. Nolaila ea, e ku mai oē iluna a hapai ako f ke alii a hoonoho iho i ko uha. 1« wa, ka mai nel ua Imaikalani nei, hele mai aei a halaio aenel na lima mahope o ua keiki nel, hapai ia aku nei a komo iioko o ka hale, a hoonoho ia iho nei ilona o ka uha o Imaikalani. A o kahi koa hoi, hoala aeoei i keia poe e moe nei, i kana holo, I kana holo, a pohalo ana iloko o na hale. la wa, kena aenei oa 'iii la i na kanaka e hele e uhaki mai I ka puawa hiwa, he manawa ole hoi ia, a kn ana ua puawa nei, o knmo o ka iaa o ke aa waiho mai ana īloko okahale. " | A kena hoo ae nei ua 'lii la i ka | poe mama awa ona, he ewalo ka

nui o keia poe, he manawa ole ia i keia poe o ia nomena iho, koe o ka iepa O keia no hoi ka poawa & ua "lii nei i hoohiki ai no kana man kai» mahine, aia a he alii nui mai ka po mai, a he kanaka koa a ikaika, a oia ke kanaka nana e uhaki ka a-i o na kaikamahine ana. Ao, a wali aenei ka awa a ku i ke kanoa, hoomakaukau ia »ai nei ka papaaina, eia ke hali nel, ke panee nei na kumau o ka poi, o ka iehua ka poi, o ka pii alii, na poi ono o uka o Kamooloa ma, ua hoowaii ia hoi ka ai a uauo, hele kela o ka ai a wawae manu. A eia ke panee nei na pa o ka puaa, ka Ilio, ua hele hai la o ka puaa a me ka iiio a nakanaka, pa no moni; a o na pa o ke awa a me ka anae, eia ke hoonee eei, o ka wahi o ka oopu pua hinano, oia hoi ka nopili, eia ke mapu ae nei ke ala, o ka hinano okea no a e ao, o na lawalu oopu ai liko iehua o uka o Kamoolea, eia i ke alo o ua keiki nei ia e waiho la, a ke hoonee nei na ipukai o ka hee, ua hele ia o ka hee a ula makole, a o keia no hoi kekahi i'a punaheie loa a ko kakou mau alii nui o ke au kahiko, oka hee me ka papai. O na ipukai ina a me ka wana, ela ko panee nei, a me na auo i'a like ole he nui wale, ke hele ala ka papaaina a ua 'lif nei a lehua, aole o kana mai, i fea nui hewahewa o na mea ai Hawali. Mawahe ae o keia mau mea al, oia na kumua o ke koelepalau a me na ope oke kulolo, a eia ke panee ia mai nti a akoakoa I ke alo, aohe hoi he mea a ka maka e hoohalahala ai. Ia wa hapjii hou ia aku nei ua keiki nei a ma kahi i heomakaukau ia ai nona, a lioonoho ia iho la iluna o ka nua moena, a hoana okoa ia aku nei no kana mau mea ai like ole, o na ano no a pau, a ku ana mamua o kona aio, a kena aenel ua 'lii nei i na kahuna e kii i na kalkamahine e hele mai eai i ka papaaina a ke keiki o Maui.

O keia no hoi na kaikamahine kapu a Imaikalani, he elua laua! nei, o .ko kaikuaana no me kona kalkaina, a o laua nei na oi o Kaual a puni iloko o ia mau la, i ka ui a mo ka nani, a i ka hiki ana mai hoi o ; ka Maoli Liko o Piihola, eia ka he 010010 wawae ka ui o keia mau knikamnnine no ke keiki o Kuia o Maui. Ile hookahi r.o ike ana a na makaainana i keia mau kaikamahine i ka makahiki, pau aole o iko hou ia. Kii ia aku nei ua mau kaikaiua- • hine a hiki mai nei, a noho iho nn ma ka aoao o kg laua makuakane. I ka wa ī ike mal ai o ua mau ui nei o Kauai i na helehelena molmha nani o Ua kakou koa opio, oia no oe 0 ka inea ua ku i k < puupuu la, i ka hele a— Niniau eha ka pua o Koai'e, Eha i ke anu kanahele o Waika e, aloha e— Al 'lm W»»ika iu'u me he i|n> ala no ka Makalena o ke Kooiau Ka pua i kanahele o Maluleia, Lei hele i ke ala o Mooiau, Laa ka huakai hele i Kapaliloa, Hele hihiu pili noho i Kahua— e, E x\loha—-a, j hele ia o na maka o ua mau kaikainahine nei a hapopo, powehiwehi ka ike, ua paa i ka punaweiewele, 1 ka ua mea he ui palena ole o ka kakou koa opio. A o ka wa no lioi ia a ua keiki nei I hookuu iho ai i kona ui palena ! ole, ke hele 'la ia o ka ui o ua keiki nei a kokolo ke aa pupa o oa ui a Imaikalani, i ka nana mai ia ia nel, ua heie a, Maikai 1111 hemolele i ka la, Lena ke oho o kekukai nopa I ka ua, Ma-u ka awapohi nolo 1 ka palai, Maopopo ka Ike I na mea nani o Piiholo E ohi aoa ka lo o ka iaau o Makawao, ae, 1 ua keikl nei e noho la ma kona wah!, eia ka maka o ns mea a pao ke nana pono nel ia ia nei, ke lou nei na lima, a ke iniki nei, ia wa, kena ae nei ke aiii e hoka ka awa, he kanoa okoa ko na keiki nei a me kona apu okoa no, no ka mes, o ka noho ana o na 'iii amena makaainana Iloke o ia au, ala no la malalo o ka ai kapu, he kaawale ka ai aoa a ke kane ka wahine a me na keikl» aohe al po i ka omeke hookahl ame

ka ipukal hookahi, a poU ka ina naa o ki aw», okoa ke kaooa o ke kaoe okoa no ko ka wahioe. A pela hoi keta» he mau alii nui, he maa alii kapu, okoa ke kanoa o ua alii nei a me koaa «pu, okoa no hoi ko na kahana a me ko lakou mau «pu, e liko me ke ku kaawale ana o na oihana (mkahi malona o keia a me keia kahuna, me la i kaawale ai ka haoa ia ana o ko lakou awa f a he okoa no hoi ke kanoa o ka ulapaa. Ae, a pau ae nei hol ka awa i ka hoka ia, o ko ua keikl nei a me ua aiil la, neenee aku nei aa mau ka* huna nei a mamua o ke alo o ke aiil a me ke keiki, a nonoi aku nel ua mau kahana nei i na apu awa o ua mau alii la, a kahoahoa aku nel kekahi kahuna imua oko alii, a I aka nei: K kaianl e, em ka ai, oia ku i'n, eia ka mohai au e ke alll ke waiho aku nol imua oke keikl, a efa ko mnu mea a pau loa I hoohlkl ai i ko mau kaikamahlne, a eia iakou a pau ioa ke wnlho nel Imua 0 ke keiki, oia nei ka mea nana ka olelo au i loho ai I nehinei, mai ka waha mai o kahl koa, au no e ke alil i olelo ao ai he olelo haku, aole 1.1 he olelo haku, he oielo lft na ko kauaka koa, (t O Imaikaiani ka hoi ke aiil, Owau keia o Nainakaokapaoo," a aia, o oe ke alii, ola ke koa, ma! manao aku oe e ke alil I kona uuku ana a hookaha Iho oe, he ahl aku 1 ala e noho mai la, a o ke koa kela make ko hoa paio, kau ia Ika lele aohe o a o ko koa keia ponl o K:iuai nei a punl na moku, akahi no a waiwal keia mau mea au e ke ulii i hoolako ai, ke iko nei oe I kc keiki, a ke iko nei ke keiki la oe e kealii. 11ix>kI iho nei ua mau kahuna la i k.i I īua kamallio ana aku imua o ke ;.i.i a me keiki, a hnawi aenei ua m;:u knhuna nei I ka lnua mau pule kaumaha ni, oia ka paipai awa, na» na aku ia i ka pulo a ka mau kahuna nei, o-i ka lani, nakeke I kn honun. [lloonaauln.] I ku wa a ke Kuhina Waiwal S. M. I)araon i knawale aku al no Amcrika Iluipuia, ua hookohu aku ka PercAiilena ia James A. King, Kuhina Kaiaiaina o kela wa, I Kuhina Waiwai no ka īnanawa. E heluhelu I keia malaio iho I iuwe ia mailoko mai o ka palapala a Chas. M. Gutfieid • Iteedley, Freaae Co. Cai. <«Me ka hauoli au e hoike aku nei ma ko'u inu ana no hookahi la i ka CHAMBERLAIK'S Laau Kunu, ua hooia i ke kunu koikoi 1 loaa ia'u. Ua naiulu ino loa ia ko'a poo a hiki ole ke moe ika po. Ke ho* ikeike aku neLau I keia laau laapau ola. Oke anu i kokoka loa e komo iloko oke poo a mahope hoohele aku Ika puu amo na ake. Ma o ka Inu ana la I keia laau I ka wa koke e loaa ai Ike anu, e hoola koke ia i ka wa pokole a keakea la ke komo loa ana aku iioko o na ake. E loaa keia laau uia na Halekuai Laau Lapnau a pau, a o Bkxbon, Smitii A Co. na Agena ma ko Hawaii Paeaina. tf # * | Ika haolelau oka 1893, loaa iho ia ke keikikane a Mr. T. A. McFarland, he haole kalepaano maka hanohano o Live Oak, Butter Co. Cal. i ka ; mal kunu koikoi loa. Mamoli oka | ikaika ioa o ka eha ma ka umauma |ua loohia i ka umii a me he mea la e loaa ana i ka wela ma ke akemama. Ua heohalno aku kona makoakane I na olopu nunui lehulehu 0 ka CHAMBERLAIN'S Laau Kunu, a peia i p«u ai a ola loa ke knnu. Ke olelo nei o Mr. McFarland i na wa a pau e loaa ai kana mau keikl 1 ka nae e haawi ana oia ka ChamnEKLAiN'B eoueiii Hemedy (Laau Kunu Ola), a he ola io maoli no. Ke manao paa nei oi he laau kunu ol loa kela ma ka iwakeke. E loaa no ma na Haleku»i Lapau Lapaau a pau, a o Bexson, Smith & Co. na ! Agena ma ko Ilawaii Paeaina. tf