Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 12, 23 March 1895 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ka Au O Imaikalani ka Moi o Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ka Au O Imaikalani ka Moi o Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

(Hoopukaia e John K. Ilihia, Lihiie, Aauai'.) Aia i keia wa a ia nei e nuku nei i na kahuna, o ka wa ia i hoouiaka iho ai e kilihune liilii ka uoea ua koko, ke kui ala ka hekili, keolapa ala ka uwila a ke ne-i ala ke olai, alawa ae la na maka o ua wahi kakana iiuna i ka lewa iani, o ka hele hoi o ke ao a hakumakuma, hoolei aku nei keia he mau wahi olopu leo:

Kai wale ka iooino o ka hele ana a ka'u lani—e, Ke o nei ke ahi ka maka o ka uwiia, Ka inaka o ke ahi a ialapa i Kahiki, Ke kakaa nei ka pohaku kui, Nakoiokoio i o Ikua, O Ikua ia, o Naoa keia, Hoonana ka īno, hookui ka malie, Ka heleaa ia a ke alii nui, Ke naue napelepele neina inoku, Ke haaiuiu nei ka honua, Opa'ipa'i ka mauna, Puleiiehu ka moana, O ka uhi kapu, o ka uhi ko'a ka'u e ike nei a—hiki—-e, A hiki mai ka'u lani, maha ae lakou nei, Lu ia ae ka Oaohiokalani, o ka ike a— Ia wa hooki iho nei keia, a huli aenei ko ia nei alo ihope a kauiona pono aka nei ko ia nei mau maka iluna o Kiiohana, oiai he ahuwale loa kei ia wahi ke nana ia aku mai Kapuhinamakani nei aku, aka koe nae ka ike ia ana aku o kekahi mea kino kaoaka, a o ke ku mai hoi o ka punohu ula, a me ka haiii mai a ka ua koko iluna o ua wahi nel, a o ke kau pono hoi o ka onohi ula a me ka pipio iho a ke anuenue mao a maanei o ua wahl nqi (KiUkana), a o keia man mea a pau lea & ianei e ike nei, o ka kakou koa opio no ia a me na kahuna, eia lakoa ke iho mai nei ma keia aoao o Kilohana, a huli aenei keia a pane aka nei i na makaula, na kuhikuhi puuona, a i ua Imaikaiani nei, a me ka poe | a pau loe, a i aku nei: E iakou Ia e nonoho mai ia, e na makaula hoopunlpuni o ke alli, puka nul mal oukou iwaho nel a pau loa, a nana ae i ka lani, i ke alil, ka haku o oukou o keia mua aku, e na poe kahuna waha-a I ke aiii, a oukou I oleio mai ai ia'a I nehihei he oielo haku, a eia ae ka mea nana ka oieio a hoea iho, nona keia maa ! mea a ookoo e ike nel. Aoie ! pau pono loa aku ke kamaiiio ana a oa wahi kanaka nei iaua o na kahana, o ka pelamimo iho lim ia naiowaie, a o keia nalowale honua ana iho la o ua wah! kaaka oel, oa huli hoa aku la oia i hope a loaa aka ia ka kakou koa opio aaaena kahuna ma kela aoao o ke Kāhawii o Opeula, oiai na heie a piha i ka inaina aoie o kana maf, a oia luma keiki nel! yan» ae ali oa kahaaa, iiana nui lioi ka keia wahl ka&aka e heie hoa isa!

nei o hope oei, o ka hele aka hoi keia e lke 1 ke tlii, he onau manao • aluahewa hoi ko keia waht kan aka e hele mai nei, laolno hoL laia nei iio e kukai olelo aaa me na kahuoa, maalo ana ua wahi kea nei a ka ana mamoa o oa keiki nei. Ea, hele mai nel oe a enaena, kahaha—heaha mai nei keia oa? wahi a ke keiki. I aku nei aa wahi koa nel, he enaena hoi paha, a aka* hi mai oe e ke keiki, he piha i ka inalna, ua hele au a piha i ka huhu e ku aku la, o ke'u manao o ka hiti hou aoa mai ia imua ou, oia Weia, e make ka poe a pau i hanaino mal ia'u i nehinei, mai ke alii, na kahuna, kona pukaua a me na koa, he makemake au e kaiua paa ia iakou i ka imu a pau ioa, i manaio ae ai ka ena o ka*po e oka P°A pane aku nei ua keiki aei, mai hoomanao oe no ia mea, o ka mea i haia ua hala ia, i aina 110 ka aina ea i ke alii, a i waiwai no hoi ka aina i ke kanaka, a make ke alii, naio kanaka, a koe i ka pohaku he poe ieo ole, he poe hiki ole i ka hoounauua, noiaila mai nana oe no ia mea, ao!e hoi oe i make, ua oia hoi ee, ina la hoi o kuu nana ana mai a e huli ole ke aiii mahope o kuu oieio, a e mako ia hoi oe, alaila e i aku au ia oe, pau aohe kanaka, aohe alii, kolea ka iele, aohe hoi e hihi e hele aku hoi paha au e ike i ke alii, a e pii i ke kapu o ke alii o oukou, na'u nei e imi aku kona pono a pono ia, i na'i aina au, I na'i aupuui, ku au i ka la komo, moe aku au o Kaiahiki, a hala ae au, aohe mahope o'u, aoie mamua o'u, a eia walo no ka'u ia oe, e hoomanao oe I kuu olelo a'u i kamailio ! aku ai i kai o Waiiua, oia keia, e ! lilo kuu oielo i mea nana e hapai la oe a kiekle, a e lilo oe I punahele imua o ke aio o Imaikalani, e noho haku oe maluna o kona mau kaiiaka, a uolaiia ea, o hoi. Ae, pupuu a hoolei loa, uoho aku ana ua wahi koa nei i kahi oke alil, a nui ana ko ia noi leo mawaho o ka pa auki, —E hookaawale! E

hookaawale! eia ae ke alii a hoea inal, a i kahea aku auunei au ia oukou i ke kapuo, o ka \va i:i o na mea a pau ioa e moe ai ilalo, a o ka mea e heokuli ana, he make kona hoopai, aia kona wahi e kau ai o ka ieie. Ia wa hele hou aku nei keia a oleio aku nei i ke alli a me ua {K>e kahuna nei. E aha aoa oukou, kai no oka hooniakaukau uiai, i mal nei ke alii, —kahaha, he oi oe a kahikaoakaa ka lioakano, eia ia oe ka olelo mai e hoomakaukau, kohu alii nui oo i ke kiekie o ka olelo, aole ka 1 ike ia aku ka inaka o ke keiki, ohi a wale mai nei no oe e ohi ai, I ka pnhua 010 ia aku | pahu ou i ka Ihe. | Aia i kela wa aia nei o kamaiiio aku uei i ke alii, hooho ae nei na kanaka. O ua keiki nei ae paha keia. Ninau aku uei ua 'iii ia, auhea? Eia ae paha la, aia ka panohu la me ka onohi ke kau mai la iluna pone o Kahoaea, Ia wa kau aku nei ka haili a ine ka ike i oa makaula, a pane aku oei ua mau makaula nei ike alii. Ae, he oiaio o ke keikl eia aku a hoea mai, a nolaila e hoomakaukan ka hale, e mama ka awa, huai ka imu oka puaa a me ka illo, e mee ka iawala o ka oopu, huai ka iau o ka nala koele palau, ka imu o ke kuiolo a e kau aa mea o ke kuahiwi 1 keia wa. Kena aka nei na 'lii nei l na kanaka e hoomakaukau i ka hale, ke ohola nei na moena, hele la o ioko 0 ka hale ona 'iil nei a nu'a, a ma kaki o ke keikl e noko ai, oa hana ia kona wahi a maikal loa, a maluna iho oka nn'a meena, na haiii ia 1 kapa Hawaii o kakon oke au kahiko, ke hele aia a, Keikei Lahaina i ka na Paapili, a eia kekalii poe ke hoowehi nei ia ioko okahale menalan naheleo ke kuahiwi, a eia ka imn o ka pnaa, ka Uio, ka oalaameke knlolo ke owala nei. j He manawa ole hoi ia, oa makaukaa mai ia na mea a paa aka ana iioko o ka hale,, a i hakaila wiie no ikahiki maloka mea nana keia papaaina.

KA IKK ANA O IMAIKAI.ANI I KK KOA OPIO JCAMAKAOKAPAOO — KA HlK>KUri" ANA O XA MAKAAINANA I KA WAIWAI—A I KAIWIA lIE I.AANOA. Ae, eia hoi ua kelkī nei me nm kahnna ke kuoe malie nel no i ke ala, ke noke nei no ke ku'l oka hekill, ke oiapa nei no ka uil», ke ua nei ka ua koko, ke kahe nei ka wai ula o na kahawai. Oia hele hoi keia o lakou nei a kokoke e hiki i kauhale, m&lie ieā »e nei, pau ka oiapa ana a ka uila, a wehe ae nei ka iani, kaiae na kua> hiwi aohe kau wahi ao» a eia no ka punohu ula a mo ka onohi uia ko kau pono nei uo niaiuna oua keiki nei, a ko pipio nei no Ke anuenue mao a maanei o lakou nei. A ike aku nei ua wahi koa nei i ke keiki e hele mai ana, kahea ao nei ua wahi kanaka nel me ka leo uui—kapu e moo ! kapu e moe !! Ia puka ana no o ka himoleio moe, ua moe iike na mea a pau iUlo, o kane, ka wahine a mo ua keiki, aohe manao ae o ka ukele, o ka pulu o ka mauu i ka wai; nee ka palaha o ke aio ilalo, a eia ua wahi koa nei ke holoholo ala, ke nana nei i ka poe e moe nei ilnlo, o ka mea ana e ike ai e kaakan mai nna na niaka, p<i ia ia nel ke kua i ka pauku laau. O ua lmnikalani nei hoi, neenee mai nei a kipaepae a maioko iho noho mai nei a huii ke alo Iwaho, a o na makauia ui;m nei, na kilo, na kuhikuhi puuone, na kakaolelo, na muki paka, napaa ipukuha, na lomiiomi o ua 'lii nei, na kahuna kalai waa, na hoe waa, a pela aku; a noho pu mai mai nei mo ua 'lii nei, eia keia iloko o ka hale auolo, ua liele ia o ioko la a piha 1 na kanaka, aule o kanh mai, eia ke iealea nel kekahi poe, ke hula aei, olioli a ]>< 11 aku, aua aahu hoi ua Inaaikat lnni nei he ahuula nui, me ka malo ul» i ka hope.

O ia hele mai nei hoi ko ua keiki nei me na kahuua a kokoko mawaho oka pa auki, he eono paha pi'a ke kaawale mai kahl a ua keiki nei e ku mai la a hiki i kalii a ka aha kapu e kau nei oia o Aha Ula. Ku malle iho noi ua keiki ia me ke olohelohe o ka ili, ua hele kahi kuina apeu a weluwelu, huli aku nei ko ia nei alo iloko, ia wa i ike niai ai ko alii ame na makaainana i kela kelki kanaka ui e ku aku nei. 0 ka helo hoi o. ka ili a memeie e iike me ka memele oloko o ka pola o ka maia, pela okoa iho ia no ka ui o koia keiKi, nana aku ia Ia pali ke kua mahina ke alo, aohe puu aoho kee, i ke ku o ke kunaka maikai. A hooho mai nei ka poe oloko, kakaha—keela ka hoi ke keiki kanaka maikai e ku mai nei e, aawe, minamina ino, e noake ana hoi I ka āha kapii. A I aenei no hoi ka pee wahaa kikoi o ka olelo, kai no h oii o ka ike la aku iao konakulana alli nui mai ka po mal, o ka hele ana mai a a'e ku iho i ko kapu o keia aiii. [Hoomaula,] 1 ka wa e nakulu ai oloko o ka opu me ka eha, a hele mokn ka iepo, alaila, e hoao ī ka Cham«ehi ain'h Oolio, Cuolera a me Diai> roea Remedv laau iapaan aeoi akt ana kou mahalo ke ike oe I kona hopi na. He oluolu, paiekana a pahili ole. He oluoiu, paiekana a pahiii o e He 25 a me 60 keneta o ka omole, a e kuai ia no ma na halekuai lapaau a paa. Bessox Smith A Co. # na. Agena ma ko Hawaii Paeaioa. tf ««O ka oi ma ke ao holookoa.' Olaka W.I). Woooeino o Borolt Kkx£tukk, e hookaulana nei no ka Chamberiain'4 Cough Remedy (Laau Kunu). Ke kamailio nei oia ma kona iko ponoi iho i ka inu ana, oiai 0 kona a me ko kona ohana ola ana mai nei no ia mai ka ioaa ana i ke kanu kolkoi k>a a me ke anu, a ua hooholo oia o koin laaa iapaaa ka 01 ma ka honua nei. K kuai ia no ma na Halekuai Laau Lapaaa pan. O Bekson, »mith <k Co., na Agena k.> Hawaii Pae Aina. ||