Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 10, 9 Malaki 1895 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani ka Moi o Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani ka Moi o Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI. —KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

(Hoopukaia e John K. Ilihia, Lihne, Kauai.) O keia wa a lakou e hele nei, eia no keia i kakahiaka nui, o ko lakou heie no keia a hiki ianei oKahoaea, a ike aku nei ua mau kahuna ia i ke ku naai 0 ka punohu, ka ua koko, ke kau mai o ka onohi a me ka pipio mai o ke anuenue i kai o Waiiua, a hoomau aku nei no lakou nei i ka hele a iho i ke kahawai o Opeula a pii ma kela aoao. A nou e ka mea helulielu, e waiho aku hoi kakou i ua mau kahuna nei a me kahi fcoi, aia lakou ke hele ia no kai o Wailua, a e huli ae kakou a nana aku i ua aiii nei a me kekahi 0 kona poe papa kahuna, oia hoi na kilo, na kuhikuhi puuone a me na makaula. Aia i ka wa i hala mai ai 0 na kahuna a me kahi koa, olelo aku nei ua aiii la i na kanaka e kalua i kekahi imu uala no ke koele palau, a e hana i kekahi Imu no ke kuloio, he mauawa ole hoi ia i na kanaka, ua pau keia mau mea a pau loa i ka hana ia, ia wa huli hou ae nei no ua alii nei a olelw aku nei i na kilo, na kuhikuhi puuone a me na makaula, a olelo aku nei, Ea, heaha la auanei ka'u hana pono e hana ai i hiki ai ia'u ke ike akn i ke keiki, a i hiki ai ia'u ke hooia aku he aiii nul oia mai ka po mai, a he akua hoi. Ia wa, pane mai nei na kilo,—e kalani e, kau ia aku o Ahu Ula, ka aha kapu, mao la 0 ka puka pa o ka pa auki ou q ke alii. E hoaia iki iho lioi oe e ka mea helahelu ma keia wahi, e hoakaka iki aku hoi ka mea kakau no ka mea e piii ana ia Aha Uia. O keia mea e olelo ia nei o Aha Uia, ka aha kapu, he mea oiaia loa ia i ike ia iwaena o na 'iii nui o Hawaii i ke au kahiko, a aia ma ia mea e ike ia ai na 'iii nui mai ka j'° mai a ka ole, a o ke ano hoi o ia mea ka aha kapu, he pulnnin no i hili ia a kohn kaula lio ka nui, he hookahi paha anana a oi ka loihl, a na ka papa kahnna holookoa o ke 'Ili e kia I ka pule a e hana a maikai, alaila o ka Wi ia o na kahuna e papa ai i na mea a pau, he kapo ka poe 0 waho mai ke komo iloko, ina e kan ana ua aha nei, a pela hoi ko loko nei a puka iwaho, he make wale no, komo no ka puaa me ka ilio, make, maalo ao k& moa, make, alaila lawe Ia akn oei ua aha nei a ka paka o ko ke alii hale, a ua kukulu mua ia hoieiaamau pou ohia ku makna nnnui loihi a maikai, a ma keia aoao a me keia aoao, a ua hana ia Iho o lana a poepoe, a ua kapaia ia he puio*ulo'u alii, a malalo iho ua hou ia a puka, alaila kau ia aku o Aha UIa f me ka noko no o ka poe o loko me ka lealea, hols, olioli a m» na ano a pau, a ina e ike ia aku ana kekahi kauaka e heie pololei mai ana mamoa pooo o kahi o ua aha nei e kau ana, a o ka wa ia o ka pOO o loko e hooho mai al, a pii aoalnna o ka aha kapu e, a komo e, alaiia na

keia mea e ike aku kona ano alii uui mai ka po mai a me ka ole. Nulail», e na makamaka heluhelu o keia moolele, ua maepopo ako la paha la oukou keia mau mea a pau loa a ka mea kakau e hoakaka nei 110 oa mea • piii ana i neia aha, oia o Aha Ula, nolaila e hoomanawanui iho oukou oo ka manawa, a e ike auanei oukou o ke keiki o ka Ua Ukiukiu o Makawao, oia ka mea nana e haulani aku o Aha Ula, a e wawahi aku o Moanalua. Ia \\ d lawe ia aku nei ua aha la a ma ka puka pa o ka pa auki o ka hale o ua alii uei, a kau ia aku nei, huki ja hoi a tualo, a ia wa papa ae nei ua mau kilo la i ka poe eloko o ka hale o ua alii nei a ine na mea no a pau lon aole e puka iwaho o make, a pela hoi ko waho raai aole e komo mai iloko nei, o ka poe mea ilio, hoopaa ka iiio; a ike iho nei ua man kilo la ua maikai na mea a pau, a eia hoi ke lealea mai nei kahi poe, ke hea nei i ka inoa o ua aiii uei, eia ke hula mal nei, ke olioii nel, a pela me na ano leaiea a pau, eia ke noke oei, a ina paha iioko o ia au 0 Moauaiua, ina paha ua haki ke a'u; a 0 ka hana hai a kekahi poe, eia ke heomakaukau nei i ka hale ke hoowehi nei i na lau nahele o ke kuahiwi, hele ia oloko oka hale o ua alil nei a— Onaona Panaewa 1 ka haia me ka lehua, Pu.ia i ke ala kai o Puna, A ke uhola mai nei hoi na nu'a moena, e laa ka moena o Puna i Hawaii, a pela hoi me ka pawehe o Niihau, a maluna iho, o kapa Hawaii no hoi o kakou, e laa ke paiula, ka mamaki, ka ouholowai o Olaa, oia ano kapa ae, oia auo kapa ae, hele ia o ka nu'a moena o ua alii nei a nolu kohu pela nolu o hulei. A nana ao nei ua mau kiio nei ma o a maanel, aohe mea i koe, 0 ke kaii wale aku no o ka hiki mai o ke pukonakoua o Maui, ka iki iiawae o Kula i Maui, a nia keia wahi o ua makamaka heluhelu, he iiookahi wale no mea nui i koe a kakou e

naua aku ai, oia no ka mea nona keia moolelo, a oia kau e ka mea heiuhelu e ninau iho ai, ua hiki aku ia paha ua mau kahuna Ia i kai o Wailua, haina, "aole," eia no ke kuoe hele nei i ke ala.

Oia heie ia o iakou nei n lioea iiuna o Kiiohana, a iho ma kela aoao, komo aku la lakou nei e uluj laau loloa ia, o Kainakaiia ka inoa o ia wahi, a iho i kahawai o Puuakule, ho wahi powa keia i ke au kahiko, a pii ma kela aoao, hele nku he ulu halaia, 0 Kahalapula ka inoa o ia wahi, ke liele la no iakou nei oia kula loh, n hiki i kahawai o Wailua mauka ao o Kawelowal, a kau ma kela aono o Makaon.

Ke hele la no iakou nei oia kuia, me ka mulie wale no ia e hele nei aohe wahi iueu a h.ikumakuma o ka lewalani, a eia n<» lakou ke Ike nei no i ke kau mai 0 kaonohi ula i kal o Wailua, I ke ku mai o ka punohu, ke kilihune iho o ka ua koko a me pipio iho o ke anuenue maluna pono o kahi a ua kelki la e moe nei, a oia kau e ka mea heluhel j e olelo iho ai, i ka ike ole o na kahuoa o Aikanaka i keia mau mea anoe e ku nei ilalo o Nounou, a o he kumn o keia ike ole o ha kahuna o Aikanaka, oa uhia aku la e ka rjana 6 ka kakon koa opio, a oia iho la no ke kumo 0 ka ike ele. A iholakon nei I ke kahawai o Kaluahole, a pii ma kela aoao a kau iiuna 0 Kamooloa, ke iho la bo lakou nel, ela hele ia 0 lakoa nei la a hiki i kahi e mahi iaiki ia nei eka Pake, a kau ma kela aoao, a ilaiia nonoi mai nei ua maa kahuna la i kahi koa e haawi aku I kahi puaa, a haawi aku nei no hoi keia, a ke kokoke loa aku nei hoi lakou nei i keia wa. I kela wa, aia o» ua keiki nei iioko o kona wahi pepai pohaku ia e moe wai nei. O ka hele aku nei hoi ia oiakou nei m kokoke e hiki akn i kahi • ua keiki nei e moe nel, he mau amna paha ke kaawale, ia wt olelo aka nei ke kaikuaana i ke kaikeina, ota hoi kei* man kahnna e hehi nei. E, ha-ua ke «Kua, ke iho la hoi ka pule a nei kahuna, xtana aku ia la, kalakaiaihi k* pu!e a ko kanaka, aole o kana iuai, ka hele boi ia a pau ke kuiu ana o ke

kaikaina i kana pale, a iho hoi ke kaikaao». a paa hoi kana, hao hoi ka ke kaikwim, a paa hoi ka i*!a, awala hoi ka lanei, o ka hole keia a amama anei ka pule a kc kaikuaana a umau ako oei i ke k«ik*ioa, pehea ke akua ? Pnne waii nei ke kaikaioa, ua malkai; o ka hete aku nei keia o Ukou n«i a kokoke loa, ia wa hookou aku nel ke kaikuaana i ua ¥ratai puaa nei, oia holo poloiei no hoi ia o ua wahi poaa nel a komo ana iioko i kahl a ua kelkl noi e moe ana, a ekueku aku nei ua wahi puaa nei e u u ai, a o ua wahi keikl nei hoi, ua hiamoe a ua huii kuaihi nae, pupuu ae ia no hoi na wahi kuli, a aia hoi na lima mawaena o ke kowa o na uha, a ia hookuu iho nei ua mau elemakule ne» i na w.ihi puolo a iaua, oia hoi ka nwa hi\vrf, ka manu hiwa, ka uiu hiwa, ka moa lawa, ka i'a uia a me ka malo uia, a wehewehe aenei i keia mau nieu a Kaawaie ke*ahi me ke> kahi.

Oia ekueku lioi • ua wnhl puna nei a komo aku nei ke poo not ke kowa o na uha o ua wahi keikl oei eku ai, a puiwa aeoei ke keiki, i naua iho ka haua he puaa, a olelo iho la ua wahi keiki nel, kahaha— he wahi puaa hoi keia, maikai hoi oe e keia wahi puaa, hao hoi ka puaa hiki o ka la malie, a o oe e nei wahi puaa. A ke hamohamo nei uu lliiia o ua wahi keikl nei i ua wahi puaa nei e milikaa ai, a ke u u ahi no hoi ua wahi puaa nei, a ke nutui aku nei hoi ua uiau kahuna la c kiei aku ai I ka ekueku a kahi pua». Oia miiikaa hoi keia o ua keikl nei i ua wahi puau nei, a huii pnpfc> mai nei ke aio o ua wahi keigi nei ilaio a kiei m;.i nei iwaho, a ike m;d nei i keia mau kaoaka e noho ak ii ana mawaho o ka puka ooa wahi papa'i pohaku nei ona, —a ma(ilii..i naai nei ua wahi keiki nei, m lihini ea? A uinlihini aku nei no hoi laua nei, ne muiiiiini. Aioha mai nei ua wahi keiki nei ia laua nei, a aloha aku nei no hoi laua nel, a kamallio mai nei ua wahi keiki la ia laua nei; kahaha—ho hunkui nui hoi keia a olua o ka hikl :uui mai o keia kakuliiaka nui. A i aku nei ua mau kahuna nei; ae, he huakai nui no, nou noka maua huakai o ka hiki ana mai ia, a oia oe e ike mai la i keia mau mea e wniho aku lu. A ninau hou mai nei ua keiki la, heana ka manao o ka huakai oka hiki ana mai nei ? Paoe aku nei ua mau kahuna nei, ho huakai imi ikaika, imi koa. A ninau hou mai nei no ua wahi keiki nei, a imi i ka ikaika, a owai ka ikaika e imi ai, a owai ke koa ? I aku nei iaua nei, o Namakaokapaoo. A pane hou mai nei no ua wahl keiki nei, heaha oNamakaokapaoo? Pane aku nei ua mau Kahuna nei, kai no hoi he alii nui mai ka po mai, he alii kapu, he kapu akua, he wohi kapu, he akua, he ike he mana a he koa, o ke koa ia pani ka aina, puni ka moku, a o ke koa no hoi ia laumeki na moku, lauhue kanaka, a oia kn ke alii a Imaikalani i kena mai nei, e kii mai maua ia oe, a oia iho la ke auo o ka hoakai o ka hiki ana mai ia i ou nei e kalani, a nolaila a eia ka uku ka mohai, ka alana a ke s!il ia oe, o keia maa mea a pau loa e waiho aku la imua ou, a nau ia. [Hoomaula.] 1 ka wa e nakulu ai oioko o ka opu me ka eha, a helo moku ka iepo, alaila, e hoao ī ka Ciiamberi aisc\«* Colic, Cnoi.KRA a me Piaikoka Remedy lawi lapaau a e oi akt aoa kou mahaio ki* ike oe I kona hopi na. He oluolu, p:i!okana a puhili o)e. He oiuolu, pnlekana a puhili l e Ue 25 a me 50 keneta o ka omoie, a e kuai ia no ma na halekual lapaan a paa. Beks<ik Sjcitu A Ca, oa. Agena ma ko llaiwali l'aealna. tf ♦O ka-<«: m* ke ao heiookoa.' Oia ka W.l>. \Voudrino o Bordly Kexktukk, e hookaulana nei no ka Cbamberiain'» o>ugh H«roedy (Laao Kunu). Ke krtn» »ilio uei oia kona ike in«> i ka inu ana, 0 kona a iue ko kona ohana ola aoa mal nel n<> bi m»i loaa i ke kunu koikiii •• me ke anu, a oa hooholo oia o kru laau lapaau ka 01 ma ka honua nei. £ kuai ia no ma na Halekuai Laau Lapaan pao. O Ben-sox, Smith A Co» f na Agena crm ko Uawali Pu Aioa. U