Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 47, 24 November 1894 — Mai na Aina Pegana Mai. [ARTICLE]

Mai na Aina Pegana Mai.

Maiana, Sept. 7, 1894. Hev. C. M. Hy<ie, aloha oe a me ka ohana a f»au. Eia au ke kakau n«i i keia leta, nau a hoouna aku ina <;i«ene no na mea hou o Maiana nei. 1 Ua hiki mai ko kanawai n 0 na p.ieaina o Gilibati. Hookahi no ka i loaa mai io makou nei, he kanawai maikai keia, e papa ana i ka poe kolohe a pau. 2 No ke kula !ioonaauao I na keiki Gihbati, ke ku nei he mau kuia ma na apana a pnu, ua kokua nui ma! Ke kanawai no keia hann hoomalamalama a hoonaauao o na keiki auwana iloko o ka p<>uli. Ua hooikaika loa au ina keia apaua hana, e huli i na keiki iloko o ko lakou mau home iho e alukai ia lakou i na hana naauao a me ka ike. Ke holo pono nei keia hana. 3 Ua hana ia iho nei ke alanui aupuni o Maiana nei uiai kela l>oo a keia poo iloko o ka mahuna o lune la 29. 4 Aole hula maanei mai ka wa a W. N. Lono i hoi aku ai no Hawaii a hiki i keia la, hoo kahi no ano pilikia nui iwaena o keia lahui kanaka o ka ilihune mao!iJ o Ue kumu o keh\ ilihune, ua pau loa ko lakou mau dala i ka paka kalepa a na haole e noho nel maanei. Ua oi aku ko lakou iini i ka paka mamua o na waiwai a pau. Aole nana i ko lakou noho ilihune ana a me ko lakou noho pelapela ana ma na hale popopo, aole komo ka hilahila iloko o ko lakou naau, a he oi aku ka pouli o keia wa i ko ka wa mu<i. 5 Ko alii o Marakei ua lawe ia i Piji no kona hewa pepehi kanaka, malaila oia e hana ai i ka hana oolea a pau na la hana. No ko kihapai, he oia mau no ka maikaiona hana a me m Kula Sahatl, ua mahuahun mai na haumanaKuia Sabati o makou i keia wa. Eia maka'u kula, ho 24 mau keiki liilii na'u e malama nei ia lakou, a ke nonei ia lakou uia na huke (;ilil>ati a pau a me na mea e piii ana i ka olelo a ka iiaku. K haawi iho oe i ko maua aloha i na haumana o ke kula kahunapule. He malkai no ko maua ola kino, a ua inaopopo ioa na ka Ilaku mai keola ana, a o ka lokomaikai o ko kaua Ilaku, mo kakou a pau. D. P. Maiiihila. Puamau, lulai 2, 1894, Uev. C. M. Hyde, Aloha oo:—Ua loaa mai kau leta 0 ka la 28 o Aperila, no ko'u pilikia ma'i iloko o keia mau mahina 8, aole a f u palapala ia oe, a i kekahl mea o ae hoi. Ua pohala iki ae ko'u nia'i, aolo nae ho ikaika o ke kino e like me mamua, ua palupalu no, no ka elemakule mai no paha hoi kekahi. Ma Novemalx\ 1893 ko'u looh ia aua i ka ma'i, ho anu ma ke kua a mo na wawae, a he eha no hol ma ke poo. lanuarl 1894, na pau ke aou o ke kna me na wawae, a koe no ka eha ma kuu poo, a ua manao au ua kokoke*mai paha ko'u hookaawale ia ae mai keia hale kino lopo ae; a ua noho no au me ka manaolana kali i k;\ leo kahea mai ka Haku mai, e hele aku; a o ka hele aku no ia. Aolo mea o hiki ke pale 1 Kona leo uiana. »<Aoie naea hiki ke malama i ka hanu a paa ia, aole lu* me:\ ikalka t ka la e make ai, aole tu> hoi 1 Uookuu ia kekahi mai keia kaua :ik\i. M Aole nao pela ko ka Haku manao, ua hoi hou mai ka oluolu ikri i ko*u klno, me ke ano l»aUipalti hopena elemakule mai no hoi. He ikaikH ka manao i ka Haku, mo ka paulele io laia, aka nae o ka ; hale o ka uhane, e hiolo aoa paha ' ia, i ka Haku oae na mea huna a pnu. o na hana a ka Haku ma na Paeaina o Nunhiva nei ma o makou la, ua paa loa, «ohe holo iki, hele uiala na mea i huio» pono mai me makou mamua, a kuo iki mai i kela wa. ° kA PaeaiiiH Nuuhlva, nuhlo e ka hoomaln aua a Eanmi, ke kltaina mai Faiani mai no» na luna, Uerega<lia, na )uotoi f mal Farani mai no, na knnawai iaal Farani mai ne, ho mau ituta knmaaloa maiaio aku o na luna Kamol, mamoa ha maikai Iki ka hoomaln ana o ■>

!dtiā FAfaft!, ākōlu āē e*l makahiki oa ulu ka ai opiama mai na f>3ke a me na kanaka mai kahi hiole māi, Tshitt mai kela han», me na haole hoi ma Noahlva neL Oke dala kav irai is, aote fao< • ke oia o ka lahui, aa pio nae ka opiama i keia W2 t a o ka hana rama me ka Ino, ke hoio lanakila k«a nei ia ā puni ka Paeaina o Nuuhiva. Peh«i ia ? Ua Ika no oe o ka iahui Kdrani, he poe inu i aa ww ikaika, aoa ma& oo lakou iiaila. He 12 aenei makahiki i hala, aa ae ia elaa h&le koai rama ma Naohiv»; i Taiohae, ua kapu ma na wahl eae ke kuai rama f aka kuai malu no na moku holo pili aina me na kamaaina, a pela aku; alaila hana malo bo na kamaaina i rama no iakou iho, mai na laau nia mal. O ka poe i ioaa i na mutoi, hoopaiia, uku, hana paahao f a oui no ka poe i pakele. I ka 1893, noi kekahi poe haole Farani i Tahlti 1 halekuai rama i Atuona, ua ae ia a eia ke ku nel; ua

manaoia oia ka mea e emi ai o ka hana o kanaka i ka rama no iakou iho. lie kuhihewa ia manao ana pela. Hele no na kanaka mamua i ka hale kuai ram:i, a nele i ke Uala ole, o ko lakou hana mo ia I r:uoa no lakou iho, ma oa aina a pau, no ka ka mea, ua hana na haolA i ko lakou nima, inu a ona, hana no hoi na kamaaina 1 ko lakou, inu no a ona, e like me ha haole. He mea ole ke kanawai, aole iakoui makau i ka hoopaahao ia, me ka uku I ka hoopai. Ke ulu hou mai nei ke ioo ma Hanaiapa, lie pepehi kanaka, ua make ke kanaka ma lune, a ua iawe ia ka mea pepehi kanaka no Tahiti. Ma ia wahi no, ua oki aku ka wahine i kana kaue i ke koi a pakele mahunehune ka ai o ke kane mai uioku —e lawe ia ana paha ka wahine no ka hookolokolo i Tahiti.

(> k:t oihana ao kuln, aohe holomun, ke hoi hou nei ihope, aohe manao nui o na makua i ka naauao o ka iakou mau keiki, peia no na keiki, ua like no me im inakua, he poe oi aku o ke kolohe mamua o ko liikou inau niakua. Oka nui ona kula kamalii mi ka IMouina o Xuuhiva, aia no mo na Pope. Oka Hihopa mua, he kanaka oluoiu ia, he akaliai a akahele ma kana mau hana Pope, ua make oia i ISOO paha aua pani ia mai iie mea hou mai Tahiti mai. 1 1802 holo i Farani no ka hoolilo iaia i Bihopa a hoi mai. O kana hana nui me kona mau kokua, o ka puipai i na kanaka mai o a o o komo i ka eka!esia Katolika. He pono ke mare ia na mea a pau i pono io ai ka noho ana iloko oka ekalesia Katolika, ua kokua nui no na luna F<trani ma ia hana, no ka mea he poo Pope no lakou, e mare mua ia e n* lun », a mahope ko ka Popo. Ua ae wale aku na kane me na wahino e mare me ka ike ole i ke ano oia oihana iaa. E bapetizo ia na keiki o ka aoao Katolika a pau o pono ai. Ile mau hana maalea no keia a na Pope, e kaili aku i na keiki kula mal ka makou mau kula kamalii aku. Oke kula kaikaui:)hine ma Atuona, malalo o ka malama ana a Ilapuku me na kaikamahine a maua, ua hoopau ia eka kiaaina Farani o Nuuhiva ma Novemaba 1893. I ka nana aku, uie he mea la o ka lima o ka Pope kekahi maialo ae o ke kianina. Ile I>oe Pope no ka nui ona luna ma ka Paeaina o Nuuliiva nei. O ke kula kaikamahiae a A. Sarran ma Puamau nei me 12 mau keiki, oia wale no ke koe nei. He mea kaumaha no ka naaa I ka nana aku i na kamaaina e hoi hou ana iloko o ka naaupo a me na hona hewa he nui wale. 0 ko makou anaina pule ua Puamau nei, he 20 a oi iki a emi mai ma na halawai pule. E haawi ike aloha nui i na kahunapule a me na luna ekalesia, a i na hoahanaa a pau oka Paeaina Hawaii. E uwe aloha aku hoi ka Peresidena oka Uipubalika Hou o ka Paeaina Ila. waii Mr. S. B. Dole a me na lnna malalo ona. Pomaikai ka iahui Hawaii i ka ioaa ana ia lakou he aupuni hou maemae, pau ke aupuni kapulu. Ua maikai loa ka hookahuli ia ana o ke aupuni ahi, a kukulu ia ke aupuni kuikawa ma ia walii, a he poe k iaaka hoopono ke noho la i ma ia wahi. Ua ola hou o Ilawali, | <( Ua mau ke ea oka aina ika p«o«. M E uwe aloha aku ia H. H. Paieka a me S. E. Bihopa, a I kau mau haamana kula a paa. Ke hui pu nei maua me ka'u wahioe e uwe aioha aku ia oe me kou ohaaa. Owau no me ke aloha nui, ! J. Kekela. 1 ka wa e nakulu ai oloko o ka opu me ka eha, a hele moka ka lepo, alaila, e hoao i ka Chamberi ain'B Couc\ Cholera a me lUalkoka Rrmjsdv laau lapaau a e ol akt ana koa mahalo ke ike oe I kona hopi oa. 110 oluolu, palekana a puhlli oie. He oluolo, palekana a puhili He 25 a me 50 keneta o ka omale, a e kuai ia no ma na haiekua! lapaau a pau. Bsnson Smith £> 00., na. Agena ma ke Hawali Paealna. tf