Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 35, 1 September 1894 — Page 2

Kuokoa

Ka Nupepa Kuokoa

na makua a me na kahu keiki e wakemakeKE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ma Ke Kauoha.

Hooloi I ka Rula l

            -ona-

            Rula a me na Hooponopono no na Hoohiki a me na Wahi Koho Balota.

            @

 

 

 

Hoolaha Hoopaa Inoa

@

 

 

 

 

Ke kula Hanai Kaikamahine O Kawaihao.

            E wehe hou ana ke kula Hanai Kaikamahine o kawaihao wa ka @. Sepalemala O na maku a me na keiki e wakemake ana e  @ I m akaikawahine i keia kula, e hooana kake mai lakou i na noi i ko kokua Kumaluna.

Mis Elizabbeth E. Gilman.

            @

Ka

Nupepa Kuokoa

@

Ko Hawaii Pacaina i Huiia

______

No ka Makahiki. -    -   -   1200

No Eono Mahina -   -    -   1 00

Kuike ka Rula

            @     O na Oielo Hoolaha a pau e hooona ia @ ana no ka Hoolaha  maloko  o keia Nupepa, e e hawaii e @ mai me ka auhau, a inoa aohe, aohe @ la.

Hoopukaia E Ka"Hoa loha Nui a M

Hawaiian Gazette CO.

H.M. Whitney, Luna Nui.

J.U. Kawainui, Luna Hooponopono.

N. Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

 

Puaono, -  -  Sepatemba 1, 1894oi iaia he

Make Loa ka Hoihi Alii.

            Ua lele loa ke aho, a  uhi kapa eleele o ke kkumuhana hoihoi ia Liliuokalani maluna o ke aupuni o Hawaii ma ka la 7 aku nei O Augate, oia hoi ka la a Peresidena Grover Cleveland i kahakaha iho ai i kona inoa maluna o ka palapala ia Presidena Sanford B Dole, e ike aupuni piha mai ana iala ma  ke ano he poo no ka Repubalika o Hawaii, a e kapa pu mai ana hoi iaia he "Hoaloha Nui a Maikai a "ke panai like aku nei au me ka mahalo kuio i na manao au i hoopuka mai nei no ka hoomau aku i ka noho launa hoaloha ana i awalulu ia mawaena o Amerika Huipula a me ko Hawaii Paeaina, a ke hooia aku nei ia oe i ko‘u mau manao maikai a pau no kou holomua ponoi."

            Ma keia e hoomaopopo ai ka lahui Hawaii, aohe aupuni e ae a na Hawaii maoli e kapeau aku ai o ka Republika wale no i kukulu ia ma ka la I o Iulai, 1891. Nolaila, ke kno nei ka naau aloha o ke keiki Hawaii i paio hookahi iho nei me na nupepa anee alii lehulehu i pau i ka hoopili pu ia a ko ole ko lakou mau haikaika, haliliili a hooweliwoli maoli mai e ili, e hoi mai lakou a pau iloko o ka malumalu o ka Repubalika ma ka hooiki ana e kupaa nona, a ke makaukau nei oia e apo aku me kona mau lima ohaoha no ka hookipa mai. O ka mea pepeiao la e hoolohe ia.

Ike Aupuni Piha ia ka Republika o Hawaii.

            Ua hoolawa aenei makou is eha mau kolamu holookoa o ka aoao mua o ko kakou " Kilohana Pookela" o keia la, me ka moolelo piha o ka haku ia ana o ka palapala makua a Presidena Grover Kalivalana i hoohanohano loa mai ai ia Sanford B Dole ma ka ike piha ana mai iaia ma ke ano he Presidena no ka Repubalika o Hawaii a me ka palapala olhana a ke Kuhina nui W. Q. (iresham ia kuhina o ka na Aina e F. M. Hateh, o laua a elua ua peni ia ma ka la 7 o Augate iho nei i hala, oiai ko Kuhina o ko na aina e o ka moiwahine i pau  hoa e o hookae ia ana ma Wasinetona me ka ike ole ia mai e ka mana hooko ma ke ano he luna aupuni kiekei no kekahi poo aupuni, in a e like la me ka na anee alii e keha nei o ke aupuni moi kumukanawai o Hawaii; ka hoouna ia ana mai o ka palapala makua me ke kauoha na ka Elele a me ke Kuhina Mana Piha me o ia ke kulanakauhale poo aupuni o ka Repubalika pokii e hii kino a panee aku imua o ke alo o Presidena Dole, kona " Hoaloha nui a Maikai" I papahi maiai m aka hoomaka ana  e ku ae oia ma ka aoao o ka maluhia, a e kamailio aku i na kanaka e ha@lelo i ka manaolana ana aku no kona hoihoi hou ia maluna o ka nohoalil, a e hoi aku e noho malalo o ke aupuni hou. Alaila e hui kakou me ka leo hookahi a e hooho e malama i ka Repubalika, a e hooholo hou ia o Hawaii i mua e like me @a la o ka Na‘i Aupuni kaulana.

Ke Kupaa a me ka Mahalo ia.

            O na kanaka Hawaii oiaio a pau e noho lawela hana nei ma@alo o ke Aupuni, i lawe i ka hoohiki a hoolilo la lakou iho i mau @nakaainana kupaa no ka Republika, i hamau ko lakou mau leo mamua aku nei aohe hakoko mai i ka wa e hookele ia aua na hana no ke ake e loaa on a aupuni maikai, hopohopo lakou no ko lakou hoopau ia mai na oihana aku a lakou e paa nei. Aole loa he manao hoomauhala iloko o ka mana hooko o ka noho makamaka wale no me na Hawaii. E hookoia aku ana ke kulana kupaa a me ka mahaloia o ke kanaka iloko o ka poe e noho ana wa na oihan@ o ke aupuni.

Ahewa ia na Komisina Anee Alii.

            Ua kukala leo nui me kekahi aku nei, le ane@ i holo aku ahiahi aku nei "Ina aole i holo aku nei ke komisina anee alii i Wasinetona, in a no aole loa e ike mai o Kalivalana i ka Repubalika. O ko lakou holo wale ana aku nei no ilaila ka mea nana i hoohikilele i ka poe kokua i ka Repubalika a lawe lima oo mai ai o Bouttele i ka pomaikai o ka manawa ma o kona hookomo pupuahulu ana mai i kana olelo hooholo iloko o ka Hale Lunamakaainana nui. Ina aole i ulia mai keia, aole mea e hana ia a mahope aku o ka hoopanee ana o na ahaolelo, alaila paa la ma ka puanai o ka Repubalika. O ka mea inoa loa no ke kumuhana a na anee alii, oia ka hoouna ia ana o keia komisina. Aku, aohe mea i koe, ua lele loa ke aho." Oia ka manao o ia haole hookahi, pehea aku ana la ko kekahi poe e aku.

E Na Makamaka.

            Ua pau ka nohoalii ana o ka Moiwahine. Ua ae ia e na lahui e ae ka hoopau ana i ke aupuni moio Hawaii. Ua kukulu la a paa ka Repubalika. O na hana ino o ka wa kahiko, ua pau aku la lakou. Malia he mau ino e ae no kekahi e pili ai ke ano aupuni Repubalika. Aka nae, heaha ka haawina kupono loa no na kanaka kupa ma Hawaii nei i keia mau la? EIa ka pane i keia ninau. E hapai like kakou i na haawina hana o ka wa hou no ka pono o Hawaii nei. Ina paha ua pau ka hookiekie o na wa i hala, ua loaa mai na manaolana hou  no ka pomaikai maoli o kela kanaka keia kanaka e malama pono ana iala iho.

            Ina paha ua maokaka loa aole i kukulu ia ke aupuni hou no ka hookiekie ana a me ka hooikaika ana iaia Iho; aka nei, ua kukulu ia ka Repubalika uo ka hoopomaikai ana I na kanaka a pau loa, alaila in a ua kakoo like kakou i ke aupuni ano hou, e hoopomaikai ia ana na kanaka a pau loa pakahi. Ina paha e malama pono ana kela kanaka keia kanaka i kona mau pono, alaila e pomaikai loa ana ke aupuni ma kona ano holookos. Ua kukului ka Repubalika no ka pono o na makaainana, a a no lakou e hooholo ai.

            Ua nui na pilikia a me na poino i keia mau la ma kela a me keia lahui. O ke kumu, oia uo ke paonioni ana o kela a me keia hapa  e lanakila loa ai ko lakou aoao. Ua manao kekahi poe Repubalika ma Amerika ina paha e lauakila ana ka aoao Demokarata, o  poho maoli ana ke aupuni. Ua manao kekahi poe Demokarata, o ke kumu o ka poino o ka lahui, oia no na hana o ka aoao Repubalika. Aole pela ka oiaio. Ua kaupalena ia ka mana o keia aoao mamuli o na kanawai paa o ko ke Akua hoomalu ana i ke ano kanaka. Pela no moanei, ke anao nei kekahi poe, ua hoopauia ke alii ana o Liliuokalani, nolaila aole hiki i ko Hawaii ke hookanaka, no ka mea na lawe wale ia aku ko lakou mau pono kivila.

            He kuhihewanui keia. Peneika oiaio. Ua hoonuiia na pono kivila o ka lehulehu ma Hawaii nei. E na makaainana, mai noho wale oukou me he mea la ua honpau ia ka nani a me ka pomaikai e ka lahui Hawaii. I ka wa o kikako i hoopau ia ao i ke ahi, ua nui ke poho, aka ua kukulu kekahi kanaka i ka hale nui maluna o na kahua helelei. Penei ka olelo hoolana i kakauia. "E ko Kikako! Ua kukulu na makua ma ka aina pohopoho. E hoike kakou i ko kakou ikaika ano hou ma ke kulukulu hou ana i keia ulakauhale ma ka lehu." A lanakila loa lakou.

            Pela no, e ko Hawaii nei! Mai noho nunuha, palaualelo, manaka. Mai makau wale i na olelo hooweliwoli, huahua, hoopunpuni. E ka koo i ke aupuni hou, e hoohiki i loaa a I ka pono kivila o ke koho balota ana, a k@ho i mau lunamakaainana imi pono, noonoo akahele, aloha aina, a e mau ke ea o ka aina i ka pono.

Ahahana na Kiure Anee Alii.

            I ka poakolu iho nei, ua noho ke kiure Hawaiio Honolulu nei e hookolokoia i na hihia maoli. He papa kiure hou keia, no ka mea o ka papa inoa i wae ia ai mamua aku o ka noho ana o ke kau, he poe anee alii wale no. Nolaila, ua hoole lakou i ka la mau o ke kau, aole e hoohiki a noho i klure. I ka ike ana o ke kahi poe Hawaii e ae i keia hana kolohe ana k@ure. I ka ike ana o kekahi poe Hawaii e ae i keia hana kolohe a na k@ure anee alii, ua imnamina loa lakou i kela pono hookolokolo kiure i paa i na Hawaii o lawe ia mai na kanaka aku a na ka poe malihini e hookolokolo mai ia lakou, @olaila, ua hele okoa aku kekahi poe e haawi ia lakou iho i mau kuire a oi wale aku mamua o ka lawa. Nolaila ma ka Poakulu iho nei, ua noho keia poe hou, a ua pau wale no i ka hooihiki a 36 ka nui. He elua hihia o ka hookolokolo ia ana ma ia la, a ua loaa wale no na olelo hooholo. O na kiure anee alii i pau ai i kipakuia, ia pau hou i ka mihi i ka naaupo a no ka hooiaio loa ia ana mai nei hoi kakahi o ko Amerika Huipuia ike aupuni piha ana mai mei i ka Repubalika.

Ka Hihia o E. H. Bailey.

(Kakau ia Mai.)

            Mamuli o ko makou hai ia ana mai, o ke ano mui o na mea e pili ana i ua hihia la, oia keia, ua hoole ka Lunakanawai apana o Wailuku i ka hookohu ia o Chas. Copp o Makawao e ka lunakanawai kaapuni p ka apana elua i lunakanawai e hoopuka i ka palapala hopu a hoopuka i ka palapala hopu a hookolokolo i ka palapala hopu a hookolokolo i ka hihia o E. H. Bailey no ka lawe kolohe i ka waiwai  i haawi ia e malama, nolaila ua hopu ia o E. H.Bailey mamali o ka palapala hopu i kakau inoa ia e Chas. Copp, a ua hoopau wale ia kahihia Imua.

            Ina he oiaio ka mea i hoakaka ia maluna ae, alaila ke manao nei makou ua komo ka lunakanawai Copp o Makawao a me ka lunakanawai Copp o Makawao a me ka lunakanawai kaapuni o ka apana elua iloko o kekaapuni o ka apana elua iloko o kekahi hihia auo nui. Ma ke kumukahi o ka Repubalika o Hawaii,ua lawe ia kela mana o ka hookohu ana i na lunakanawai apana iloko o ka lima o ka Peresidena, nolaila o ka hookohu ana o ka lunakanawai kaapuni i ka lunakanawai apana o Makawao i lunakanawai no ka apana o  Wailuku, he hana ku    ole kela  i ke kanawai, a nolaila, o na hana a pau e pili ana i kela hopu ia ana o Bailey, ua ku ole ia mau hana apau i ke kanawai. A ke lohe nei makou o hookomo ia ana kela mau lunakanawau iloko o kekahi hoopili poho ma ka kiea hope aku.

            Ke ao nei makou i ka lunakanawai apana o Makawao e holo mihi ae i pakele oia i kela poino nui.

 

Kapiolani kue ia Maahelona.

            Ua haawi mai o Lunakanawai Cooper o ka Aha kaapuni o Oahu nei i kana olelo hooholo ma ka Poakolu nei no kela hihia nui i lolii loihi ia ka hana ana imua o ka aha, oia hoi ka hoopii a Kapiolani e kue ana i kela palapala kuai a Kalakaua i hoolilo ai ia S. W. Mahelona ma ke kuai no ka $5,000 ma ka la 16 o Novemaba 16, 1890, i kela aina waiwai nui ma kalihi aen@i. Ua hoopuka ia olelo hooholo, he palapala kuai apuka kela i hana ia ai e kekahi poe Hawii e kolohe i ko lakou moi. Ua noii a huli nui ka lunakanawai ma na mea e pili ana i keia hihia a hoopuka mai la. E hoopii hou ana paha o Mahelona ka aoao i baule.

 

Hoohiki i Kapalakiko.

            Ua ku aku i kapalakiko i ka la 22 O Augate iho nei, ka Mokukaua Lawe Have Amerika Piladelapia. Adimarala J. G. Walker, o ka mahele aumoku o ka Pakipika, iloko o umi mau la holo mai Honolulu nei aku. Ua haalele keia manuwai i ke awa o Nu I oka ma ka la 21 o Iune, 1893, hollo a ku ma Rio de Janeiro iloko o umikumamawalu mau la, a ku malaila he anahulu. Ma ka la 18 o Iulai, ha@lele ia Rio De Janeiro, holo a ku ma @ Peru ma kala 7 o Augate a noho malaila he kokoke e piha na @ on a ekolu. Ma ia wahi, luaa la i ke kauoha e holo no Honolulu. N@lila, ua hoio mai oia a ku loihi no Haonolulu nei. Mai ia mau malama hope mai o ka 1593 ke ku ana h@ Honolulu nei a ma ke kukahiaka o ka la 12 Augate, 1894, holo aku nei no Kapalakiko. Akahi no   keia mokukaua hou Amerika i kapiliia ma Piladelapia i ka 1820 a hiki ma ke awa o Kapalakiko.

 

Ku i ka Hokahoka.

            Ua hoi mai maluna o ka maokuahi Alameda i ku mai ai i ka Poaha iho nei, mai Kapalakiko mai, ke komisina hoopalamaia Parker, Cummins a me Widemann a na Anee Alii hupo i hoouna aku nei i Wasinetona, e aea, hookae a e hoohoka wale ia ai me ka ike ole i ke poo o ka Repubalika nui o ke ao nei, a i hoi mai nei me na poo e kuwouwou ana. A i ka wa i ninau ia aku ai ka mea hou e kekahi poe anee alii i ka wa i pili mai ai ka moku i ka uapo, ua hoolewale mai la i na manamanalima a hooluliluli ae la, me he mea la e kula lima maoli mai naa no "aohe wahi lewalewa iho". I ka ninai ia naa aku joi o ka mea hou i ke kahuna nui o Kalaepohaku e kekahi komisina i hoi mai nei, ua ike ia aku ka heiu o kona mau maiuu i ka lolewae a panapanau mai‘la me he la e kula mai ana, ua lele loa ke aho no ka manaolana e hoihoi hou ia ae ana ka Moiwahine i pau.

            I ka hoi ana mai o Paulo Numana a me Kawananakoa mai laua huakai i holo ai i Amerika Huipuia ma ke ano loio no ka moiwahine i pau a pili i ka uapo, ua hoohanohano ia aku laua e na anee alii me na leo huro hoolana manao a me ka hookau ia iluna o ke kaalio hoohanhano i kauo ia e na lie palua, me k aukali ia e ka puuku alii i kipakuia, a me na kanaka e hahai loloa ana ma na aoao ahiki i Wasinetona Hale. Aole pela hoi ka hoi ana mai nei a keia mau komisina maluna ae, aole keia mau leo huro a na anee alii, aohe kaalio hoohanohano, aka he kuwouwou ma kahi o na hauoli mamua, a he oki loa maoli no e hooinaopopo la aku ai na make loa aoli na manaolana o na komisina a me na anee alii ma ak aina nei.

            I ka lele ana mai o na komisina iuka nei o ka uapo, ua hoi liilii aku kela a me keia o lakou iho me na ohana, aole hoi ka hoiliili a kai huakai like i Wasinetona hale e hoike ai i na maia a me na kumu niu i loaa aku nei ma ka huakai moewaa hoohaa. Eia nae, ua hoea pakahi aku lakou e ike ia Liliu.

            O keia la a na Komisina i hoi mai nei, he la ia i ninini poi wai ia ai na anee alii a heha kunewanewa me he la ua loaa i ka ma‘i ahulau. E moole, ua nalowale a pee loa aku la lakou ma na kauhale e hoonalo ai no ka luuluu.

            Pehea ana la ka poe kukulu lauoho a loloa i keia wa e kali aku nei o ka hoi ae o Liliu. Pau paha auanei na pahuhae i ka poke ia i mau wahine pao imu. E huli e kanaka auwana nui. Ano ka wa e hoi mai ai a e ola ai.

 

He Mau lono e Laha Nei.

            Ke wawa ia nei ma keia kulanakauhele, ua hoomau ia no na Lunakanawai Kaapuni o Hawaii a me Kauai ma ko laua mau noho hookolokolo, a o ka mea hou wale no e hookohu ia aku ana i kanaka hou, oia o mr. J. W. Kalua no " na Hono a Pilina." O na @rookohu mua, he mau kamaaina a ua pumehana mua ko laua mau noho. O ka ino hope, a makou e manaolana nei e hookohu ia ana, oia kekahi o na hookohu e mahalo loa ia ai ka Repubalika. He loi@ Hawaii kamaaina ma na kanawai o ka aina a he lima ikaika kupaa no ke aupuni hou mai kona mau ia hinape wale mai ahiki i ka wa i ku ai a maloeloe he Repubalika. A oiai  o Mr. Kalua, he mana kumu kona e lilo o Hawaii i Repubalika, nolaila he mea kupono e hookiekie ia ka Hawaii mua loa ma ia manao kuu ma ke kulana o ka hilinai ia a me ka heokiekie ia i ka wa i ku ai ke aupuni a kona naau i iini ai.

            O ka Poakahi, Okatoba 29, 1894, oia ka la koho balota o ka Repubalika.

 

Na LetaPau i ke Ahi a e Make ana.

            I ka po poakoiu nei, ua pau i kekahi ke ekiki ekolu

makahiki a J. Bathelo, he Pukiki kumukahi no ka mahiko o Walanae, ma kona hale ma ua mahiko la. He ekolu mau keiki a keia Pukiki me kana wahine, ua hoihoi ia e moe ma ka moe me ka paa i ko lakou mau kapa moe po, a ua kuu ia ka paku makika. O ke kuikui na kukulu ia ma ke pakaukau, ake, me he mea la ua paani keia poe kamalii a ua loaa mai ka paku makika i ka ula o ka kukui a hamu ia mai. Ike ka makuahine holo aku nei o kinai me ka pakeke wai. Ua pakele ma keiki mahuahua a elua me na poino nonae, aka o kahi muli loa oia ka mea i pau loa kona kapa moe po a wela pu aku ke kino. Ua manao ke kauka aole e ola ana.

 

Kipu ia ka Pakee e ke Kaiko.

            Mamuli o ka hauhao mau ia i ka pau i ka aihue la o kekahi mau papa i lawe ia aku no ke kapi@ hou ae i kekeahi wahi alahaka kokoke i Hauulu Koolauloa, ua hoonoho aku ka Hope Makai nui o ka apana ia Johu Pahia e kiai i ka po Sabali iho nei in a nei in a e loaa ana ka mea nana e aihue nei. Nolaila, ua noho iho keia makai e kiai i ka po maluna ae, a i ke kulu numoe, ua ike aku la oia ia ekolu mau pake e hookokuke ana ma kahi ana e kiai nei. I konas kahea ana aku e ku, ua holo aku la lakou me ka manao e nalowale, eia nae ua ku aku la hookahi pake aia maluna ae o ke poi o ke kuli a loaa aku la. Ua telephone ia mai ka Hope Hamoku mai Hauula mai, i ka Poakahi nei e hoike ana i keia p@ke i ku i ka pu. Ua lawe ia mai ka pake poino I Honolulu nei, a eia ke lapaau ia mai nei ma ka Halema‘i M@iwahine.

 

Na Leta

            [Aole o e lawe i ke koikoi o na h@l@ no i@a mau @ I hoopuka @malalo o keia pao Haoao e ko m@k@u poe mea kakau.]

 

He Palapala Hoomaikai.

            Ke haawi aku nei o Enoch Johnsoa i kona hoomaikai a nui i na poe a pau i haawi mai i na kokua iaia no ka ma‘i ana, ka make ana a me ka hoolewa ia ana o kana wahine.

Ko Makou Lunakanawai Hou.

            Nupepa Kuukoa, aloha oa a me kou Lunahooponopono;

                                                                                                Me ka mahalo:

            Ua hiki mai ko makou lunakanawai hou Charles Blake, a ua pomaikai makou i loaa ana o ke kanaka naauao no makou. He kanaka i hoonaauao nui ia. Pomaikai.

Owan no,

J. M. Kealoha.

Ua Hala iho nei ia Kamaaiana o Moaualua nei.

            Augate 3, hapalua hora 8 kakahiaka, ua haalele mai la ka hanu ola o ke kino o Mrs. Nalimua Kainapau, a waiho iho la na ka ohana e u iho me ka aheeha.  He kamaaian oia no keia aina poopoo, ua oi kona mau makahiki mamua o ke kanalima, ua noho kuonoono no oia, oiai na la me ke kane, a i ka noho hookahi ana iho, e hoomau aku ana no i na lealea o ke kino, a lilo iho la ke kuonoono i aiea ole.  E ao iho ka kuonoono i mea ole.  E ao iho ka lehulehu o maunao mai na lealea mai e hooneoneo ai i ko aoukou kuonoono.

D.K Kalanikilo,

Ke Kupaianaha o na Kupaianaha

Mr. Lunahooponoponopono;

Welina kaua:

            Ma ka Poakolu nei i waiho aku ai o William Clark i know noho poo ana no ka halekuai o ka Pap Ola, marouli no hoi o ka hoopau ia ana mai e ka Agena o ka Papa Ola R. W. Meyer.

            O na kumu no kona hoopauy ia ana, oia no ka hoopae opiuma malu, ka hoaie wale i na waiwai o ka hale kuai i ke kakahi poe, ka on a a pela aku.

            O ka mua kupaianaha loa ma keia hoopau ana , a kou mea kakau e nana nei, in a oia na kumu o ka pau ana o Mr. Clark.

            Ua haawi hou ia aku nei no ka hooponopono ana o keia halekuai hana nui i ke kanaka hana no ia ano hana oia o . K. Hutchison ka lunahooponopono o ke kahua mai nei, ka makua o ka hoopae opluma, ka makua o ka on a, ka makua o ka ino, a me ka lapuwale o na lapuwale, aole ma ka honua i like aku me la.

            He mea kupalanaha keia, kui no paha, i mea kaawale loa mai keia ano hana ae, ka mea e noho mai ma keia wahi, e aho ia hoi la, eia ka o ka fool helu ekahi no o Kawaihae.

            He mea pono i ke aupuni e nana i keia.

Kamanu.

Kalaupapa, Aug. 3, 1894

Hoolaha Hou.

            A ka @ Kaapuai apana eha o ka @ Hawaii.  Ma ka hooponopono waiwai.  Make @.  Ma ka hana o ka@ Kalua o @.  Ha @ ole.

            Maka @ a e ka waihoia ana mai o ka palapala nei a @ ana ua make @ ole @.

            Ke kauohaa nei, o ka Poakahi ia no @ maka hoea io a iu oia ka mauawa i @ ma ka have @

            I loko o ka aha Kaapuni Auana hookolokokakolo @ ka Hawaii pae aiua ma ka haua o ka waiwia @.

            Ma ka @ ana mai a me ka heluhelu ia ma o ka palapala noi a kuuku naiapaakai ke kahu malama waiwai o noho ana e kauohaia oia e @ aku ka waiwai paa o kana hanai o waiho ia ma Napaau a me Aluakea.  Kohaia aiau.  Moaupuni o Hawaii oia hoi @ ana i @ o keia mau apaua ana i @.

@

@

@

@

A ha Hookolokolo Kaapuni Apana Ekahi o ko Hwaii Paeaina.  Ma ka haua koopu noponopo waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o Harriet Squires o Waialua, Oahu i make kauoha ole.

            Ma ka waihoia ana mai o ka palapala noi a Frances F. Jackson o Honolulu e hoike ana ua make kauoha ole o Harriet Squires ois Waialua i oleloia i ka la @, a e noi aua e hoopukaia ka palapala hookehu lunahooponopono wai wai @.

            Ua kauohala o ka @ ka la @ ma ka hora 10 kakahiaka ola ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua nai la, oka hale hookolokolo a Ahuolani Hale honolulu a ma la manawa ea me ia wahi no e hl mai ai na mea a nau i pili e hoike ke kumu in a he kumu olalo ka lakou e ae ole ia ai ua noi la.  Kakau ia ma Honolulu, Augate 13, 1894.

@

            Aha Hookolokolo Kaapuni apana ekolu o ka wiawai o hookuku k o kau hawaii i make kauoha ole.

            Ma ka heluhelu a me ka          A ha hookolokolo kaapuni apana ekahi o ko hawaii poaina.  Ma ka hooponopono wiawai.  Ma ka hana o ka waiwai o peielo kakou oka  o hohul waihoia ana mai o ka palapala nei a Kahaawimua.  @ e hoike ana ua make @ ole o hoouku o kau hawaii in a kau feberuari @ me ka waiho iho he waiwai ma ko Hawii Paeaiana e hoopo noponoia, a e hoi ana e kukala ia ka hooilina a i ole mau hooilina paha.

            Ke kauohaia nei o ka Poakaia la @ oka @ ma ka hora @ oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe i ua nui la mua o na Lunakanawai ia maka hale hookulululu o keia alia ma kohala akau hawaii, a ma ia me mawe a ma ia walu no e heel mai ai na @ a pau i pili e @ mai i ke kumu, in a he kumu oiaio ka lakou e ai=e ole ia ai ua nui ia.

            Kakauia in a @

            Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala @ a Mrs. Kaili @ wahine a  a ka mea i make e hoike ana na make kauoha ole o Peleiu kakou na honolulu i oleloia i ka ia @

            Ua kauoha ia o ka Poalima ka la @ ma ka hora 10 kakahiaak oia ka manawa i kohu ia no ka hoolohe ana i ua noi la ma ka Hale hookolokolo ma @ hale honolulu a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike i ke kumu in a he kuu oiaio ka lakou e ae ole ia ai ua noi la.

@

Lio Maikai no ke Kuai!

            Ma ka hora @ o ka poaono @ mamua iho o ke alu o ka hale kulala @ morgan e kuai ia aku ai ma ke kulala akea he lio kane ahinahina kiuo nui maikai eono paha makahiki akaha a oluolu.  I kuni ia @ ma ka aha akau hope@ ua hoolakalaka ia a ua maikai kupono no ke kauo kaa a me ka holo noho.  Aia wale no ke kuai ole ia a hookaa e ia mai na lilo o ka mea nona ka inoa malalo iho no ke ao ana i ke kauo kaa lio ka hanai ana ma ke kula a me ka malama ana i ua lio ia.

 Joe Fereira

Olelo Hoolaha

            No ka mea ua ike pinpine ia ka lilo @ mau mana kaka a me na moa a me kekahi mau waiwai e ae i ka aihueaia me ka ike pono ole la @ ia aku nei i na ano kanaka a pau o ua ano lahui a pau i kuleanan ole me ko makou aina mahi baiki ma puupuhi ke ahupuaa o wia kane koolaupoko oahu ke papa loe ia aku @ .

 

Hoolaha hooko Moraki

            Mamuli o kekahi mana kuaii hoike ia maloko o kekahi palapala @ i hana ia mawaena o @ ka ualua kana wahine o ka ao ao mua a me @ kane wahine o ka ao ao mua a me @ o ka ao ao elua a ka la @ ubai ia naa o na kumu ae ke o kela moraki ola hoi ka uku ole ia o ke kumupaa a pau nolaila ke hoolaha ia aku nei e kamea nona ka ao ao elua o ua maraki nei e hooko ana ola la mana kuai.

            A ke hoolaha hou ia aku nei aia @ aku o na pule ekolu mai keia la kau alaila hoolaha ia aku na aina i hoike ia ma ia moraki no ke k=@ ana ma ke keena kudala o @ Honolulu ma ka la 24 o @ hora 12 o ia ia oia ka Poakahi.

            No na mea i koe e ninau ia @ ma ke Kanawai.

            Hanaia i keia ia 29 o Augae @

            Penai na aina i moraki ia:

            O kela aiana a pau e waiho ia ma Makauea, Kalihi Oahu a ma ia aina he @ oia no hoi ka aina i hooliloia ia kanealii i oleloia ma ka Palapala kuai a @ i hana ia ma ka al @ mei @ a kopeia ma ka Buke @.