Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 34, 25 August 1894 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WIWO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ke Au O Imaikalani ka Moi O Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.-KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WIWO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ke Au O Imaikalani ka Moi O Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.-KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

[Hoopukaia e Johr* K. Jf; r. I.ihue, Kanai.) Ae, a ma keiA wahl, e kaniiikaaoailio iki aku hoi ka mea kakaii iloko o kein kaua ana iho \& o ka kakou koa epio, ua piha keia mau nlil a elua nie ke palumhHo, a me ke kupaianaha o kein mea a laua e ike nei, aka, aole hoi o laua wale no t « ko iaua mau papa kahuaa kekahi, ka poe hoi a kakoa « ok'lo Iho ai, he poe i waiho ia ka ike, ke akaaiai, mana, a me ka loea, aka e like no me na haawhia i toaa i ko iakou mau alii ka neo, a oia haawina like hookahi no kai lona ia hikou nei, o ka mea a ka manu o uka • Oiaa e kani ai la, unelo, nneie, unele, a oia iho la ka mea i ai ia lakou. Oiai, aia i ka wa m u i keiki noi i hoouiaka ai e kaua, o ka manawa iho la no ia i honpouli paeie ia aku ai ka i ke a me ka mana o keia mau papa kahuna o keia mau alii a a nolaila, e olelo iho oe e ka mea heiuhelu, o Gaberieia Lenoa, oia kn mea nana i hoopuhili aku ka īke a me ka pololei o ka papa kuhikuhi b ka Emopera Napoliona I, a o keia wahi keiki uuku wale no hoi o ka hele ana mai o Maui aole i paa ka malo, oia nei ka niea nana i hoopuhili aku ka ike a me ka mana o keie poe kahuna. He mea oiaio ia, no i:a mea, c keia laau wale no ka lakou e ike nei, n heaha la ko ano o ka meii nana c paa inai nei keia laau, lit kanaka paha, a i ole ia he mann kupua {>aha, a nolaila ua lilo kei? inau hana hoopaluiohao a ka kakou koa opio i mea nana e hoopililiu? ioa aku i ka manao o keia mau alil a elua, aka, no ke au paha o ka manawa a e ike no kakou. Ae, aia hui i ka wa a ua wahi oopa hokae ipukai nei i hoomaka naai ai e iho mailuna mai o ka iapa paii, o ka hauua laau hop» loa ia ? ha nait i iima iliu eiepAni nei i ilik' iho ai, kahawai, i ke ehu wale no i» 1 > me he moi la, ©ia na« ke hele la ke kanuka a pu-a iki i aa ao polohiwa o ka lewn, u o ka manawa ibo la no ia o ua keiki nei i palamimo iho ai nalowale, me ua kumulaau nui nei ana, a o ka wa in o loiaikaiani i ike mai ai i na koa <j Aikanaka e auhee ana i o a ianeia 0 keia iho la ka makamua ioa o ka loaa ana ho ianakila ma ka aoao c nei alii o Imaikalaai, a oia kau e ka mea heluhelu e olelo iho ai e like me k«ia: Ahaha, aie aku laoo e na lii i kahi keiki o Maui, e ike ana oe 1 ka lele kuho ia o ko mau kiowai nui palahalaha au 1 hookapu ai, aohe mea nana e lele, a eia mai hol ka mea aana e lehei aku ia kawa. Ae, ia va, pau ae nei ke kaua e keia la, aoua koa opio nei a kakou ■a puhalahiu aku la no oia no ka wai halau o Wailua, kahi ana e luakaha nei iloko o keia uiau la, a hoi aku la so hoi kela alii o Imaikalani me kona mau koa no kona wahi, a hoi no boi keia alii me kona mau wahi koa i koe mai la no ka puu o Koanou, a eia nae o ke alii kuaki loa keia o Uua o Aikanaka no ke kaa ana o ka ian&kiia ma ko Jm«ikalani aoao i keia la, a o ka makemake o keia alii, aia no a oia wale no ke loaa mau ka lanakila i na wa a pau, i hiki ai ke hooko ia kana kako lapuwale uo ka loko i-a o No■ilu. A © ka hoi aku nei keia o ua aiii nei la a hiki ilona e Nounou, ia wa, haii ae nei ua alii nei a hoopuka ako i kana huaolelo imua o kana maa kukini, e, auhea oloa e a'u mau kukini, e hoouna aku aaa wau ia et«a i keia koeaa la, e lawe olua 1 kuu olelo a hai aku i o'a mau makaainani, i ke kanaka iki, i ke ksnaka nui, mai a nel aku a hiki i ka pali o Ke e ma Haena, e hele

msi oa kaoaki a pau loa loaoi sei o fc »'a »To r oke kanaka «aa! naw&liwaii hlki «>le I k» hele ke n»>ho aku ?* ka elemakole, k«i wakoie, ku nmkahele», ka Ki.ik<*pi«*. k* n»-ho »ka, 4o k« k e hwlohe iuaī ika olu* r>seSo, e hepu u i a mai iaoa o'u * nn*u ut e kaiua p.*a aku i k» liuu. A eui h>>u keia otv!o f*'u in uiua, mni o«ho olua a koeipuka I kakl oleto imua ooa kanak*, e pt!i >oa no keia kupeti;*t:i*ha a knkou i ike iho nei i keia la, a in» e l >he au m*l ka vaba mal on* k»n«ikA r ua kamsiU* olua i keia mea, a aUila o ko olu,i htH>.|>ai a"u « hookiiu aku ai maluoa o uluii, pepehi wau o(na a iuake, a aia ko olua w»hi e kau ai Uo ka leie, a oia ka olelo, a e hele no olua a h«i mai oo ka la apopo, a i lawa ao a pau o ka wehe aku )a bo ia o uwahi i ua mau kukini I», kalu ka pii naue kn »iu. A © ke aoo hoi o kem mauoo a ua wlii nei i olelo aka la i kona mau kukini, ua makeuiaka oia i tta kana> ka a pau loa o kona aoao e hele i ke k«ua, a nulaiU, e ike oe eka uiea helubelu t hookahi no kela nekea iho la i ka luku a ua koa rrel a kakou koe kakalkahi aa wahi koa o Aikanakn, a«le hoi pela kela alii o laua, ona wa i hee ai ia Aikanaka, aol? oia i kena aku i kona kwkiul, e kii liou aku i mau koa kokua uoiim. Ae, e huli ae hoi kakou a e nanu aku i kela alii i i Imaikalani. A aia ika wa a keia alii e hoi nei me kona puaiikoa mo ka p'pa kahunn, ke hauwMlaau nei hoi na koa ia lnkou iho me ka olioli, no ka loua ana oka huiakila i keia la ma ko lakou aoao, ao ka hoi «ku nei hoi keiaa hiki i kauhale, haule iho uei aa aiii uei hooiuolu la koena la, a hoomHha pu no hoi me ua koa. Ia wa, kena aku nei ua alii nei i koua mau a-i puupuu e hoomakau* kau ika ai ka i-a ame na mea a pau, he manawa ole hoi ia ua makaukau na mea a pau. 0-ij», o ai, nMiui aku i ua :.iii nei 7 aole i kanu mni he hoU) o ka iio i ka haiu mni e Hanale, aole lioi oia wale no; akfi, o keia poe koa no hoi kekahi i ke mluhlu ia mai e Kaoloha> ka, nana nku ia la, hooknhi a ka lio p«hja qka lio, pakolu aka 110, n o ka paina hoi keia o lakou nei a maona ae ne», a haulo iho nei hoonuueu a pau a anakoe, ia wa ku inai nei ua alii nei iluna a hoopukn mni 1 ka huaolelo: E o'u mau koa, ke Ike nei wau i keia wa, ua pilikia ia kakou i ka poloii, a nolaila, e lawe mai anaau mai waena imii o oukou i eoao kaau kanaka, a kakahiaka o ka ia apopo, e hoouna aku ana wau ia oukou e hole i kai o Wailua e kalua io no kakou, o ka poa 1 hele mun o neho lukou, a i mau koa hou aku kola, a oia ka olelo. Ia wa huli ae nei ua alii nei a ike aku nei i kona wahi kukini ia Keaaleie a oleio aku nei, o hele oiioo Kouaou a e elelo aku oe ia Aikanaka e hoomoe ke kaua i ka ia apopo, ua pololi kakou aohe ai, a e hoouna aku ana wau i ko'u mau koa i kakahiaka e hele i kai o Wailua e kalua io, a uolaiia, e hele no oe i keia manawa. Ae mai nei ua wahi knkini nei, ae; oka uinio aku la no ia oua wahi kauaka nei nalo, heiu ka pua 0 ka mauu, kapalili ka lau o ka laau a noho aku ana keia iluaa o Nounou a ku ana imua o ke alo o Aikanaka, pane mai nei ua alii ne!, ka hua i ka ueuauma la haina, a hahai aku nei ne hoi ua wahi kukini nei mni mua a hiki i ka pau ana. Ia WB, i mai nei ua aiii nei, i oiua paka la, oka la apopo, a o kela la aku, a i ke kolu o ka la, alaila kaua no ka mea, ualioouna aku nei wau 1 ko'u mau kukini, ala i Ilaena, e olelo aku i ko'u mau makaaiuana mai Haena mai a hiki ianei e hele i ke kaua, a oia ka'u i olelo aku la ia op, e hoi aku oe u olelo aku i ke lii i keia mau mea a pau a'u I kamaiiio aku la ia oe. I ioa oo a pau pono ku huaoielo a ua alii nei, o ka wehe naāi la no ia o uwahi i ua wahi kukini oei, īho ka pekuna wiwae o ua wahi kanaka nei ia lana o Nounou, ia leina mai la no kau ma keia aoao o Kaluahole, ke holu la ka pua oka maau, ke kapalili la ka iau ok& laau, a noho aku ana keia i ke alo o Imaikaiani. Ia wa, ninau mai nei ua alli nei, pehea aka nei kau huakai? Hahai aku nei no hoi keia a pau a anakoe a i mai nei ua alii aej, a Ina pela ua pono. Ae, ia wa, haoie iho nei lakou nei hoooanea a hooluana me ua alii nei, a pau a anakoe luuie aku nei hiamoe, ala ae nei ka pakaua oia o Namakaokaia i ka wa aka moa e oiowalu ana, a hoala aku nei Ina koa, liuliu makaukau, paiiua, ao ko lakon oei hele mai !a no ia no kai nei • Waiiua.

Ua haawl ia ka laikini k>io piha ia Mr. W. L. Wileoi, e lawelawe imaa o na »ha hookolokolo a pau nia fea Repubalika o Hawaii.