Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 34, 25 August 1894 — Alanui Alahao o Oahu. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Alanui Alahao o Oahu.

Ua aie makou i ka lokomaikai o Mr. Dillnahama, ka Luna Nui o ka hui alaliao o Oahn nei, no ke kope o ka hoike makahiki a ka Peresidena a me na Luna Hoohana o keia hui imua o na lala, e hoike piha ana i ke kuiana o ka hui no elua makahiki e pau ana i I)ekemaba 31, 1893 aku nei. Ua pakui ia aku ka hoike me iwakaluakumamaono papa hoike helu o na loaa i hoomakaukau ia e ka Puuku, e hoike pono ana i ka hoohana ia ana o na iala apau o ka hui, oia hoi na hoohana aou o ke alahao, na loaa a me na hoolilo, a me na aina hanai holoholonn, a pela pu no hoi mo ka papa kuhikuhi o na aina apau i hooliuinlima ia o ka hui, a o lakou hoi keknhi mau kumuloaa nanae hoopuipui nei i ka waihona o ka hui.

Iloko o na makahiki elua i h-ala, ua hiki aku i ka $215,298.46 ka loaa oka hui alahao, a he5149,131.72 na hoolilo, a koe no he $06,165.74 ka puka o kaiiui. Ua emi mai na hooliio o ka 1893 mamua o ka makahiki mua, oiai o ka puka o ka hui no 1893 he $140,000, mamuli o ka hookeie akaheie loa i ioda ai keia puka mahuahua i ka hni, oiai ua emi ioa oa loaa ia makahiki mai no na hoioholona mai mamuii o ka inaloo o ka mauu o na kula hanai holoholooi. No 1892-3, he 175,417 poe ohua i kau maluna • na kaa ahi, a o ka huina dala i loaa mai he $53,971.55. E olelo ana ka hoike a ka Pere3ideua: He mea hoohauoli puuwai ka ike aku 1 na hoike kuio o ka hoiomua o na hana kalepa ma na wahi e mue nei na alahao o ka hui, 0 na hai kanu mea ai iehnieha i hookumu ia i na makahiki eiua i haia, eia Ukou ke ulaoiahiehie mai nei. £ oi aku ana paha maluna o eiwa tausani tona kopaa o Ewa 1 keia m&kahiki ae. Ua eleu loa ka hui Ouane Pukipika i ke kukalu 1 na hale, e hiki ana paha i ka $100,000 na hoolilo no ke kukulu

aoa i k» h-Ue hoaha guano. he elimi ekm i iiio i keia hai. Ua btki i keia hoi £Uj»qo ke h&awi i ka feui aUhao he omikuiuamAlu* tau3*ni ton* Qk»os i k* mnkihiki.

£ oleio pa ana ka hoike he oai lo* na pohnka punA w&iuim o kft aiaa o ka h«I, a e losa »o he S5 pa keaeta o ka puoa iiMemae niai keia ano pohaka ke pahi i<. He mea keia e hoomahuahoa aka ai i aa (obi akana e laueia an-i maluaa o na kaa. He 2-3,000 t"na ukana ! iaweia i ka 1893, ohi nae he 18 oaiie waie no i paa, :»»>.'•» hookahl ohua i poiao mAlun* * « p.n? kaa, a he hoike inaopoi*» !t** kem no ke akaheie ioa o ka iu ti;«(ui ia ana o ke oia • na ohua e n-» pix i paahaua oaalalo aka oka hui aiahao. Aole no hoi he mau k»n i hookui a pilikia.

Mahope mai o ka heopuka ia ai>a o ka liolke makahiki. ua hoomaka ia īho nei ka hoolnl* ana no ka hoouioe ioa aku o ke alnhao mai

Waianae aku ahiki i Kahuku, a i aa e hiki ilaila, aiaiia e hiki ana ia Honoiuiu nei ke haaheo he 72 ona mau mile kaa ahi. Peia e hoomaka liilii ai, a mahope e puni ioi\ ai o Oahu nei i keia alahao, o liooholomua ia aku ana keia hana ano nui me ka eleu a ue ka hikiwawe, mai ilououliuli nku, e moe aua ke alahao ma ka aekai a hiki i Wuianae, oiai he kula paiahaiaha wale uo ia. Mu keia huli aku o Waianae, e mau ana no ka hahai o ke ala i ka aekai a hiki i fce kau wahi olaeale, a nialaila e hoopahu ia ai uie ke kiain pauda ī loaa ke alahele . Ilala keia puu, he malaelae wale aku no ke ala a hoea i Kahuku, he 54 mile mai Ilonouliuh aku.

I ka 1890 e upu ia iu»i e paa keia alahao, a ia wa e hiki ai i na leile a me na keemmana o ke taona uel e kahiko a nani, kau ma ke kaa ahl, a i ka holo i ka lele, hoea ana i Kahuku malalo mai o eknlu hor.i. Oiai e moe aku an-i kei i aiahao maluna o kekahiunu aina waiwui nui a kupono 10.-i n<» ke kanu i na hua ai, aolo e neie ke piko'ioi aku o na poe iini hmiiii.na e m ihi i na aiua e pili kokoke aua i ke alahao, ae hoohua nui mai ko ka lunua e waiho wale mai nei no i keia wa, aole hana ia no ke kan.ika o'e. Ua hiki ia mau hua ai ke h<we ia mai i Honolulu nei e kuai :ii, nolaila, o na Ilawaii, " Iluna no k.i u i, wehe o ke pulu. " E miki koke aku i nnu aina mahi ai, mai kaii a pau ka ain i kupono i ua Pukiki a me na lapana, ke moe ke kaa ahi ma keia ala, e miki ia aku ana naaina kupono. I ua e liiki io ke alahao i Kahuku, eiu koke aku no o Laie mao aku o Kahwku, a o ka liiki no ia i Ivaneolie. Malia hoi o holopono ke kaa holohonua e houlala ia nei m.«» ka Pali mai o Nunanu a liiki i Honoiulu nei, a o ka puni no ia o Oahu nei i ke alahao.

O na poe eleu a puui hnua, ua maopopo ia lakou o Honolulu nei ka puuhonua no ko lakou luhi. Okc kaa ahi ke alanul hikiwawe, nolo makou e kanalua ke puana ae ina e hololoa keia mau mea e hoolala ia nei, e knpMili ana no ka i'a o Ukoa a waihu ;ma i ka Makeke, a lele koke 110 Uii okeni a na keiki o ke kaona, a hoi no ua keiki o ua pali hauliuli o Koolau, a pela no hoi ka ehu kai o Puaena me ka luuluu o ka pakeko. Aole he maka'u ana no ka hoi hookahi i ke aluloa, oiai e lehulehu nna na hoa hele a e piha ana no Uoi na kuia mehameha i keia wa nae na lahui like ole. 0 ka 110 hao ka mea nana e hookau liilii aku i ua kanaka a oia no hoi ka mekini nana e olali aku na kuia ioa, a hooiiio i na kula p.inoa i uiau kihapai i iuluu i na hua ai o ka honua.