Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 34, 25 August 1894 — Page 2
| This text was transcribed by: | Lynda Patterson |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA.
E noho ana na Papa Hoopaa Inoa a me Ninaninao no ka Apana Ekolo loaa na mokupuni o Maui, Molokai a me Lanai ma na wahi malalo iho, e hoomaka ana maka hora @ kela a me keia la:
Hamaku@, Maui Poaha Iulai 26, 1894.
Hoelo, Maui Poakahi Iulai 30, 1894.
Kean@ A Ulaina, Maui Poalua, Iulai 31, 1894.
Hana, Maui Poakolo, Aug 11, 1894.
K@pa2, Maui Poaono, Aug 4, 1894.
Kaupa, Maui Poakahi, Aug 6, 1894.
Kahi@ me Kanaia Poalua, Aug 7, 1894.
Uolapalakoa, Maui Poakolu Aug 8, 1894.
Wai@, Maui Poaha Aug 9, 1894.
Makawea, Maui Poalima Aug 10, 1894.
Kahakai@,Maui Poakaki Aug 13, 1894
H@ Maui Pualua Aug 14, 1894.
Kaanaiau
Lahaina, Maui Poakolo Aug 15, 1894.
Kaiawao, @ Poalima Aug 17, 1894.
Ke@, Maui Poaono Aug 18, 1894.
Halawa, Maui Poakahi Aug 20, 1894.
Pok@, Maui Poalua Aug 21, 1894.
Kaunakak@, Maui Poakolu Aug 22, 1894.
Maunaloa, L@ Poaha Aug 23, 1894.
Lahaina, M@ Poano Aug 25, 1894.
Ma na p@ p@ alanui e hooiaha ia ako ai na wa @ noho ai o na papa i olelo ia mamua.
K. W. HARDY
C. H. DICKEY.
J. W. KALUA.
@
Hoolaha Hoopaa Inoa.
E noho ana na Papa Poopaa Inoa a me N@ no ka Apana @ o Maui Molokai a me Lanai ma na wahi malalo @
Lahaina, Maui Poalima, Aug. 24
Olowai@, Maui Poaono, Aug 25
Paia, Maui Poalua, Aug. 28
Paia, Maui Poakolu, Aug. 29
Hamakoapuke, Maui Poaha, Aug 30
Makawa@, Maui Poalima, Aug. 31
Waiakoa, Kul@, Maui Poakahi, Sept. 3
Wailoko, Maui Poalua, Sept. 4
Wailoko, Maui Poakolu, Sept. 5
Waihee, Maui Poaha, Sept. 6
Kahui@, Maui Poah@, Sept. 7
Puunene, Maui Poaono, Sept.8
@
Ma Lahaina e noho ana na Papa mai ka hora @ 12 a.m. a mai 6 @ 8 p.m. Ma na wa@ma na hora 10 a.m. e hoomaka aku @
F. W. HARDY,
C. H. DICKEY,
J. W. KALUA.
Mahele o ka Lo'o Kuhina.
OIHANA MAKAI.
KEENA O KA @MUKU,
Honolulu, Augate 2, 1894
I kalike ai me ka @oakaka o ka Mahele 2, @ Kumukanawai o ka Repabalika e Hawaii nolaila ma keia hoolahaia aku @ Palapala Hookohu a pau i hoopu@ keia keena aku malalo o ka @ Aupuni Kuikawa o ko Hawaii P@ lilo i mea maua ole mai, a mahope aku o ka la 1 o Sepatemaba 1894.
Nolaila, ke kau iha ia aku nei ka poe a pau e paa nei ia mau Palapala Hookohu e hoihoi mai i keia keena no ke kapao loa ana ma a mamua paba o ka la i olelo ia.
E. G. HITCHCOCK,
Hamuku o ka Kepubalika o Hawaii.
Kuai o ka Hoolimalima o ka Pa Aina
Aupuni Helu 15 me ka HaleIaau
Iluna a Ilalo ma Alanui Papu,
Ainahou, Honolulu,
Oahu.
Ma ke LOALUA SEPATEMABA 11, 1894, hora 12 awakea ma ke alo o ka Hale Mana Hook@ e kuai ia aku ma ke kudala akea ka hoolunaluna o ka Pa Aina Aupuni Helu 15 ma Alanui Papu, Ainahou, Honolulu, Oahu, @ kapuai kuea, me ka Ha @ iluna a ilalo e ku la ma ka mua.
Manawa He 5 makahiki hoolimalima.
K@ uku @ kiekie: He $800 no ka makahiki @ ia ma ka hapalua mak@.
J. A. KING,
Kuhina, Kalaiaiua.
Ke @ kuleana, Aug 8, 1894.
ANA Hookolo@ Kaapuui Apana Eha o ka Repubalika o Hawaii. Ma ka hoopono@ Ma ke Keena. Ma ka hana o ka waiwai @ W K@ ke o Kawainui, Hilo, Hawaii @ ole.
Ma ka @ ka waihoia ana mai o ka palapala @ me Kaleponi k. e hoike ana na maki kauoha ole o D. W. Kalua @ Hawaii, ma ka ia - o- A D. 1894, me ka @ waiwai ma ko Hawaii Paea@ a e hoopukaia ona k@a @ lawe i waiwai.
Ke @nei o ka POAKAHI la 21 o SEPA@ ma ka hora 10 a.m. oia ka manawa keia ia @ ka hoolohe ana i na noi la im@ ma ka ha@e hookoloko@ o ka @Hilo, Hawaii, a ma ia manawa @ wahi no e hele mai ai ua mea a pau e @he kumu oiaio ka lakou e ae ole ia a ai @ia.
Kakau ia ma H@ K. H. F. A. Augase 13, 1894.
Na ka Aha
DANIEL PORTER,
kakauolelo
Aha Kookolokolo Kaapuni Apana Eha o ka @ o Hawaii. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ke Keena. Ma ka hana o ka waiwai o Keone K@ o Hilo, Hawaii, i make kauoha ole.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka palapala nei a Anehila w@ a me Kaleponi k@ Hawaii, e, hoike ana ua make kauoha @ Keene o Kawainui, Hilo, Hawaii. ma ka @ A. D. 1894.me ka waiho iho he waiwai ma ke Hawaii Paeaina e hooponopono @ ana e hoopukaia ka Palapala Hooko@ hooponopono Waiwai ia D. Kamai.
Ke kauohaia nei o ka POAKAHI ia 24 o SEPA@ A. D. 1894, me ka hora 10 a.m. oia @ manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia @ lunahanawai ia ma ka hale hooko lokou o keia aha ma Hilo, Hawaii, a ma ia ma hawa a ma ia wahi@, e hele mai ai na mea a pau @ e mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ka # e ae ole ia ai ua noi la.
Kaka@ ma Hilo, K. H. P. A., Augate 13, 1894.
Na ka Aha.
DANIEL PORTER.
Kakauolelo.
AHA Hoo@ Kaapuni Apana Eha o ka Repubalika o Hawaii. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ke Keena. Ma ka hana o ke waiwai o P. Kuawemahi K. o Hilo, Hawaii i make kauoha ole.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka palapala nei a Kaluhikaua k@ e hoike ana ua make kauoha ole o D. Keawemahi o Hilo, Hawaii, ma Honolulu, Oahu, ma Iulai 31, 1894, me ka waiho iho he waiwai me ko Hawaii Pae Aina @ hooponoponoia a e noi ana e hoopukaia ona Palapala lunahooponopono Waiwai ia Henry West.
Ke kauoha ia nei, o ka POAKAHI la 24 o SEPATEMABA, A. D. 1984 ma ka hora 10 a.m. oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe i ua noi la imua o ua Lunakanawai la ma ka Hale Hooko lokolo o keia aha ma Kohala Akau, Hawaii, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na moa a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ka lakou e ae ole ia ae ua noi la.
Kakaula ma Hilo. K. H. P. A. Augate 17, 1894.
Daniel Porter,
Kakauolelo.
\
NA KANAKA Dr. LIEGIB & CO. Na Kauka no na mai Kuluma Malu a me Kuulala.
O ka @ kaika kino ola ka @maikai @ nawaliwali @ ke ano @ kanaka maku a me na @ ka h@pio awiwi ia mai a me ka hoomakaukau no na hana o ka noho ana mane, ka oluo @ na koiko: He hookahi omole @1 @ mai ai a e hoouua ia aku paha me ka uku oie i keia a me keia mea e hoike mai ana i na hiohiona mai E kipa a i ole e leta mai ma @ Geary St., puka komo 405 Manson St. San Francisco.
Ka
NUPEPA KUOKOA
-ME-
Ko Hawaii-Paeaina i Huiia
No ka Makahiki $2.00
No Eono Makina 1.00
Kuike ka Rula.
Puka 1 2 3 4 5 6
Ana Pule Pule Pule Pule Pule Pule
Iniha $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $3.50 $4.00
2 Iniha 2.00 2.75 3.50 4.00 4.50 5.00
3 Iniha 2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00
4 Iniha 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50
5 Iniha 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00
6 Inihi 4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mae ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe nookomo la.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITENEY, Luna Nui.
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.
No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.
POANO, AUGATE 25, 1894
Ike Aupuni Piha ia ka Repubalika o Hawaii.
Wasinetona, Aug. 9.-Ua ike aupuni piha aku n ei o Peresidena Cleveland i ka Repubalika o Hawaii.
Ua hiki ae ma Nu Kilani ka palapala waeaolelo maluna ae i kakau ia i ka la 9 o keia malama ma ke kulanakauhale o Wasinetona, a i ka wa a ka Mariposa i ku ae ai i Nu Kilani i ka la 11 o Augate nei a holo mai a ku i Honolulu nei i ka Poaha iho la, ua hii pu mai oia i keia mea hou ano nui loa no ka Repubalika pokii o Hawaii. I ko makou manao, aohe mea e kanalua ai i ka oiaio o keia lono waeaolelo, oiai oia wale no ka hopena maopopo loa a ka Repubalika nui o Amerika Huipuia e haua mai ai mahope o ko kona Elele Kuhina Mana Piha ike mua ana mai, me ke kaukai na ka Peresidena e apono mai i kana ike ana.
Ua lohe pu ia mahope iho o ke ku ana mai o ka Mariposa, ua hoouna pu mai o Beritania nui i kona ike aupuni piha i ka Repubalika, eia nae aole e hiki ia makou ke awiwi aku i ka hooia i ka oiaio o ia lono. Aka he ike aupuni wale mai no ka na aupuni e ae hana mahope o ka ike a hoomaopopo ana ua kukulu paa ia ona repubalika ma Hawaii.
E i ae na Anee Alii ke kuwouwou mai nei.
Kuahana Kuikawa a ka Repubalika Hawaii.
Ua hoopuka mai ke Aupuni ma ka la 13 o Augate nei, he olelo kuahaua e kukala ana eia he kaua mawaena o na Aupuni Emepire o Iapana a me Kina ke oehu nei, a e ulono leo mai ana i na makaainana a pau o ua mau Emepire la, a me ka poe e ae a pau, e noho ana maloko o na palena o ka Repubalika, ua papa loa ia lakou mai ke komo kino aua aku a ano e ae paha e hookekena ai i na moku i hoolako kaua ia e kue i na mea pili i na moku a i ole ia i na mea pili kalepa paha o kekahi o na aupuni e noho hakaka nei, a i ole ia ma kekahi ano e ae paha e kokua a komo hapa paha iloko o ua hakaka la, a e hoolohe a mahalo ia ko ka Repubalika o Hawaii kuikawa ana. O ke keakea a me ka hookipa ana mai iloko o ua awa kumoku o Hawaii e pahola like ia aku no ia i na aupuni e hakaka nei e like ka loihi me ka loihi o ka manawa a lakou e mahalo mai ai i ke kuikawa ana o keia Repubalika.
Ua hoopuka ia keia kuahaua mamuli o ka hoomaopopo ana eia ke noho nei maloko o na palena o ka Repubalika ka heluna he 30,000 o na lahui elua o na aupuni e hakaka mai nei, a e lilo auanei keia kuahaua i mea e alakai pono ai i i na lahui malihini mawaena o kakou.
Na Alanui Hou no Hawaii.
Eia ke Aupuni Repubalika ke liuliu nei i kona mau la mua loa e hoopalahalaha aku i ka wehe ana i na alanui hou ma ka mokupuni o Hawaii, a i ole ia i ka hoakea ana ae i na alanui hele mua e waiho popopulu nei.
Ua hoomaopopo ia mai makou, e hoouna hou ia aku ana mai Honolulu nei aku he 30 mau limabana paahao pakui hou i ko ka puali paahao i hoohana ia iho nei ma ke alanui o ka lua o Pele mai Hilo aku a i Kilauea. A mai keia heluna ae o ia mau puali paahao, e mahele ia ana i 30 a 40 paha o lakou e hoohana ia ana ma ke alanui hou e wehe ia aku ana nea Puna, oia hoi mai ke alanui hou ka loa o Pele ma Keaau aku, moe a holo a hui aku me ke alanui a Mr. Ryecraft. Ke hemo keia alanui, alaila, ua hamama he makaha hou e mahi ia ai kekahi mau aina kanu kope maikai ma Puna i hiki ole ke hapai ia ka mahi ana mamua no ke alanui ole. O kela mau aina a keia alanui e wehe aku ai, no ke apuni kekahi hapa, a no ka poe e ae kekahi.
E hoouna ia ana hoi mai ke koena mai o na puali paahao hui maluna ae, he 75 paha ka nui no ka hana a hoakea ana a hiki i ke 40 kapuai o ke alahele mai Papaikou a hiki i Hakalau ma Hilo.
E lawelawe pu ia aku ana no hoi a paa ke alanui mai ka lua o Pele aku e hele ai a hiki i Punalou ma Kau, a pela me ke alanui mai Hilea aku a hiki i Punaluu.
O ke alanui aku ana kekahi mai Kailua a hiki i ke Alaloa nui o Kona e hele la mauka.
O ka maikai o na alanui, oia kekahi kumu nui nana e kono i ka poe mahiai e hele e huli i na aina kupono no ka paeli ana e hoohua mai ai i na hua ohaha o ka lepo. O na dala i hoolilo ia no na alanui, he mau dala makepono ia e pomaikai ai o ka lehulehu paeli a me ka poe puni makaikai honua, a no ka hele maikai ana o ka poe e noho ana ma ia mau aina. Imua aku e ke au holomua o ka Repubalika i na la opio wale. A malia io o hiki ia oe ke pulu@i hou a maemae na wahi i popopulu wale ia e ke au alii apulu.
Ka Hopena Awahia o ka Lawe i ka Waiwai Kipe.
He hookahi hebedoma i pau ma ka la 18 aku nei o keia malama, ua hiki ae la kekahi pake kiu imihala i ke kahua o ka oihana hoomalu o Honolulu nei a hoike mai la ia Kapena Langley, ua ike oia i kekahi wahi e malama ia nei ka pepa pili waiwai. No keia olelo, ua ae aku la ke kapena e hele pu me ka pake i kahi e hana ia ana ka hewa. Ua kono pu aku oia ia makai Sam Stone e hele pu ma keia huakai hopu lawehala. I ko lakou hiki ana aku ma kahi i kuhikuhi ia ai, ua loaa io aku nei no he poe e pepa pili waiwai ana. Ua hopu aku nei na kiai o ke kanawai i ka poe pepa, a iloko o ia wa e hopuhopu ia ana, ua onou mai la kekahi o na pake he $10 iloko o ko ke kapena lima, a ua lawe mai la oia a hookomo iloko o kona pakeke, a hoopau wale ia ka hopu me ka ike ole mai o kona kokoolua.
A i ka hoi ana i ke kahua oihana makai, ua noi ia mai la ke kapena e ka Hope Ilakumu ina he mau dala keokeo kaua e nahaha ai ka hapaha gula lelo, a ia wa no, ua unuhi koke ae la oia i na dala keokeo kipe i loaa ai iaia. O kela mau dala keokeo a Kapena Langley i wawahi aku ai, he mau dala kela i kaha hoailona ia, a oia ka mea i pilikia ai mamuli o ka loaa pono ana.
Ma ka hoi ana mai o ka Hamuku mai Kona, Hawaii mai i ka Poalima o kela pule i hala, ua hoike ia aku keia mau mea ae la a pau maluna ae la iaia. Ma ka Poaono aku nei, ua kapae ia aku la laua mai ka oihana makai aku.
Ma ka Poakahi iho nei, na hoopii ia o Kapena Langley Imua o ka aha apana no ka newa hawe ia ka waiwai kipe. Ua ae oia i ka hewa, a ua hoopaiia e ka aha i $50.
Ua lohe wale makou, ua hoowalewale ia no kekahi poe e ae o ka oihana makai e kela pake hookahi, aka nae ua olelo ia aku ua pake la, aia ko lakou ae e hele e hopu i ka poe pake pili waiwai a ae pa oia e ku hoike. No ka ae ole ia aku, nolaila ua hele aku ia e hoao ia hai a hiki i ka loaa ana o kana mea e poi ai.
Ke mahalo nei makou i ke poo o ka oihana hoomalu, i ka hoopao awiwi a me ka hoopii ana i na luna aupuni i lawe i ka waiwai kipe i mea o hookeekee ia ai ka hooko ana i ke alahele o ke kanawai, a ma ia hana ana ua hoomaemae ae ia i ka oihana hoomalu ma ka wa ponoi i kukulu ia ai ka Repubalika, a he mea hoi ia nana e hooi ae i ka inoa o ka Repubalika, no ka mea i ke au aupuni alii, ua mau ka maea ia o ka oihana makai i ka lawe mau i ke kipe, aka mamuli o ka hawahawa pu o na lima a me ke kapulu o na poo auponi, nolaila aole manao ia o ka hoomaemae aku i ka oihana. I keia wa, aole loa e hiki i ka mea kipe ke hoowalewale i ka poe ma ke poo o ka oihana makai. Nolaila ua oi ae ka maemae o ka oihana hoomalu i keia wa mamua o ke ka wa i hala ka hoouwahi mau ia ma o a maanei he lawe i ka waiwai kipe. E lilo auanei keia hoopii ia ana iho nei o ka luna aupuni lawe waiwai kipe i mea e kau ai ka well no ka poe hana hewa a hoopololei i ka lakou hana ma keia mua aku.
Ekolu pilikia koikoi i loaa ma keia hana, oia ka maea o ka inoa, ka hoopai hanawai ia a me ka neie i ka hana ole.
Hele Hoomaha ka Peresidena.
Ua kau aka maluna o ka mokuahi "Waila" o ke ahiahi Poalua iho nei o Peresidena Dole, a hole aku la e hoomaha ma ka mokupuni o Hina. E hoolele ia ae ana oia ma Kaunakakai, malaila ae i Kalae, a malia paha o naue loa aku i ke panalaau e ka ehaeha: ka wai lele o Moaula a me ka uiu kukui o Lanikaula. Ua hahai pu aku ma ia huakai na keiki imi naauao i hoi hoomaha mai nei mai "ka aina o ka lanakila a me ka home o ka wiwo ole." Me he mea la, e hala ana he anahulu ma keia hele ana alalia huli hoi mai i ke kahua o ka hana nana i hookiekie iaia ma ka pane poo o ko ke kanaka ola ana.
Ke Awa o Puuloa.
Ua hoolaha akea ae ke Kuhina Aumokukaua o Amerika Huipuia i ka hoike a Adimarala Walker e pili ana i ke kukulu ana i kahua hoahu lanahu ma ke Awa o Puuloa, Ewa, Oahu, oia hoi ua hiki loa ke hoohana ia. Ua hoike pakahi ia ka hohonu ma kela a ma keia wahi i hookuu ia ai ka mea aa hohonu. Wahi a ka hoike, aohe mea e ae e halawai aku ai ma ka laina e hoolala ia nei e oki aku i ka nuku o ke awa no ka hohonu he kanakolu kapuai i ka wa kai make, he one nee wale no; ua hiki loa no hoi ke omo ia mai ke one a lawe aku e kiola ma ke kuaau komohana me na wahi paipu pokole a na ka ikaika no o ke au o ke kai e hoonee aku. Ina e manao ia i $6,000 na lilo o ka malama no ka hoohana ana i ka mea eli, o ka averiga lilo o ka hoonee ana i na mea i hoahu ia, he 40 keneta no ka iwilei eupika hookahi. Aka ina e ae ia i 50 keneta i mea e pau ia na mea e ae a pau, a ina hoi o kahi e manao ia nei e oki aku ma ka nuku he 250 mau kapuai ke akea, oia hoi ke akea e hiki ai ke hana ia me ka a ole aku i ke akoakoa, a i kanakolu kapuai ka hohonu i ka wa kai make, alaila e hiki aia i ka 200,000 mau iwilei eupika, a o na lilo aia ma kahi o ka $100,000. Ina hoi o ke akea o ke kowa e komo ai i 200 mau kapuni, alaila he $80,000 wale no na lilo. E pau ana he umikumamakolu mau malama a me ka hapa ina ma ka hoolala akea mua, aka hoi ina ma ka hoolala hope, alaila he umi a me elua mau hapakolu malama wale no pau loa i ka eli ia, aka ua hooi ia aku nae na malama ma ka hoike maoli i umikumamalima a me umikumamalua. Ma kekahi wahi maloko o ka nuku he mea pono ke hoakea ae i ke kowa e komo ai ma o ka $5,000 wale la no ia mau wahi li o.
Alanui Alahao o Oahu.
Ua ale makou i ka lokomaikai o Mr. Dilinahama, ka Luna Nui o ka hui alahao o Oahu nei, no ke kope o ka hoike makahiki a ka Peresidena a me na Luna Hoohana o keia hui imua o na laia, e hoike piha ana i ke kulana o ka hui no elua makahiki e pau ana i Dekemaba 31, 1893 aku nei. Ua pakui ia aku ka hoike me iwakaluakumaono papa hoike helu o na loaa i hoomakaukau ia e ka Puuku, e hoike pono ana i ka hoohana ia ana o na lala apau o ka hui, oia hoi na hoohana ana o ke alahao, na loaa a me na hoolilo, a me na aina hanai holoholona, a peia pu no hoi me ka papa kuhikuhi o na aina apau i hoolimalima ia e ka hui, a o lakou hoi kekahi mau kumuloaa nana e hoopuipui nei i ka waihona o ka hui.
Iloko o na makahiki elua i hala, ua hiki aku i ka $215,298.46 ka loaa o ka hui alahao, a he $149,131.72 na hoolilo, a koe no he $66,165.74 ka puka o ka hui. Ua emi mai na hoolilo o ka 1893 mamua o ka makahiki mua, oiai o ka puka o ka hui no 1893 he $140,000, mamuli o ka hookele akahele loa i loaa ai keia puka mahuahua i ka hui, oiai ua emi loa na loaa ia makahiki mai no na holoholona mai mamuli o ka maloo o ka mauu o na kula hanai holoholona.
No 1892-3, he 175,417 peo ohua i kau maluna e na kaa ahi, a o ka huina dala i loaa mai he $53,971.55.
E olelo ana ka hoike a ka Peresidena: He mea hoohauoli puuwai ka ike aku i na hoike kuio o ka holomua o na hana kalepa ma na wahi e moe nei na alahao o ka hui, o na hui kanu mea ai lehulehu i hookumu ia ia na makahiki elua i hala, eia lakou ke ulumahiehie mai nei. E oi aku ana paha maluna o eiwa tausani tona kopaa o Ewa i keia makahiki ae. Ua eleu loa ka hui Guano Pakipika i ke kukulu i na hale, e hiki ana paha i ka $100,000 na hoolilo no ke kukulu ana i ka hale hoahu guano, he elima eka i lilo i keia hui. Ua hiki i keia hui guano ke haawi i ka hui aiahao he umikumamaloa tausani tona ukana i ka makahiki.
E olelo pu ana ka hoike he nui loa na pohaku pona maluna o ka @ina o ka hui, a e loaa no he $5 pa keneta o ka puna maemae mai keia ano pohaku ke puhi ia. He mea keia e hoomahuahua aku ai i na tona ukana e laweia ana maluna o na kaa. He 25,000 tona ukana i laweia i ka 1893, oiai nae he 18 naile wale no i paa, aole hookahi ohua i poino maluna @ keia poe kaa, a he hoike maopopo @ keia no ke akahele loa o ka malama ia ana o ke ola o na ohua e na poe paahaua malalo aku o ka hui alahao. Aole no hoi he mau kaa i hookui a pilikia.
Mahope mai o ka hoopuka ia ana o ka hoike makahiki, ua hoomaka ia iho nei ka hooiaia ana no ka hoomoe loa aku o ke alahao mai Waianae aku ahiki i Kahuku, a i na e hiki ilaila, alaila e hiki ana ia Honolulu nei ke haaheo he 72 ona mau mile kaa ahi. Pela e hoomaka liilii ai, a mahope e puni loa ai o Oahu nei i keia alahao, e hooholomua ia aku ana keia hana ano nui me ka eleu a me ka hikiwawe, mai Honouliuli aku, e moe aua ke alahao ma ka aekai a hiki i Waianae, oiai he kula palahalaha wale no ia. Ma keia huli aku o Waianae, e mau ana no ka hahai o ke ala i ka aekai a hiki i ke kau wahi oiseale, a malaila e hoopahu ia ai me ka kiana pauda i loaa ke alahele. Hala keia puu, he molaelae wale aku no ke ala a hoea i Kahuku, he 54 mile mai Honouliuli aku.
I ka 1896 e upu ia nei e paa keia alahao, a la wa e hiki ai i na lede a me na keenimana o ke taona nei e kahiko a nani, kau ma ke kaa ahi, a i ka holo i ka lele, hoea ana i Kahuku malalo mai o ekola hora.
Oiai e moe aku ana keia alahao maluna o kekahi mau aina waiwai nui a kupono loa no ke kanu i na hua ai, aole e nele ke pikokoi aku o na poe iini hanalima e mahi i na aina e pili kokoke ana i ke alahao, a e hoohua nai mai ko ka honua e waiho wale mai nei no i keia wa, aole hana ia no ke kanaka ole. Ua hiki ia mau hua ai ke lawe ia mai i Honolulu nei e kuai ai, nolaila, e na Hawaii, "Iluna no ka ua, wehe o ke pulu."
E miki koke aku i mau aina mahi ai, mai kali a pau ka aina kupono i na Pukiki a me na Iapana, ke moe ke kaa ahi ma keia ala, e miki ia aku ana na aina kupono. I na e hiki io ke alahao i Kahuku, eia koke aku no o Laie mao aku o Kahuku, a o ka hiki no ia i Kaneohe. Malia hoi o holopono ke kaa holohonua e hoolala ia nei mai ka Pali mai o Nunanu a hiki i Honolulu nei, a o ka puni no ia o Oahu nei i ke alahao.
O na poe eleu a puni hana, ua maopopo ia lakou o Honolulu nei ka puuhonua no ko lakou luhi. O ke kaa ahi ke alanui hikiwawe, aole makou e kanalua ke puana ae ina e hololoa keia mau mea e hoolala ia nei, e kapalili ana no ka i'a o Ukoa a waiho ana i ka Makeke, a lele koke no na okeni a na keiki o ke kaona, a hoi no na keiki o na pali hauliuli o Koolau, a pela no hoi ka ehu kai o Puaena me ka luuluu o ka pakeke. Aole he maka'u ana no ka hoi hookahi i ke alaloa, oiai e lehulehu ana na hoa hele a e piha ana no hoi na kula mehameha i keia wa me na lahui like ole. O ka lio hao ka mea nana e hookau liilii aku i ua kanaka a oia no hoi ka mekini nana e olali aku na kula loa, a hoolilo i na kula panoa i mau kihapai i luluu i na hua ai o ka honua.
Aohe wa a Pauka loa o Kalivalana.
Ua hoolaha ao ka nupepa Recorder o Nu Ioka i ka elele palapala kuikawa i loaa mai iaia i ka ia 29 o Iulai mai Wasinetona mai penei:
Iloko o ka moolelo o na launa kuwaho iloko o na ia mua o keia kau hooponopono aupuni malalo o Cleveland, aia iloko o ia mau hana he mea i puka mai ai ka mana hooko me ka hanohano i mahalo nui ia. Oia hoi kela mea e pili ana i ka Adimarala Benham hana no ko na haole Amerika mau pomaikai, maloko o ke awa o Rio de Janeiro, Berazila, ma o kona kipu ana la he elua mau poka mamua o ka ihu o ka mokukaua o ka Adimarala De Gama o ka aoao kipi aole e hiki iaia ke keakea wale i na moku America e lawe ana i na waiwai Amerika me ka hoopai ole ia.
Ua lilo keia hana hakilo pomaikai a Adimarala Benham i mea nana e hoeu ae i ka manao mahalo nui iloko o ka aina, a iloko o na ia pokole loa mahope iho o kela hana ano nui ua piha hauoli ka aina mai o a o i ka hoolahaia ana aku, ua hoouna aku la ke Kuhina Oihana Mokukaua he palapala e apono ana i ka hana a ka Adimarala, ma ka inoa o ke aupuni o Amerika Huipuia, ma o kona malama ana la i na waiwai Amerika, me ka hoi pu aku iaia o na mea e hana ia ana no keia mua aku, ua hili@ai ia no ia maluna o kona noonoo iho.
Ua makili ae mai na pue mai i lihi kokoke loa aku i ka mana hooko, aole oia haua wale no kai apono ia, aka, ua lawe ia keia e hooko mamuli o ka hahai ana i na olelo hoonaau@o i hoopukala mai ka oihana Mokukaua aku i ka wa i kauoha ia ai oia e holo i na kai o Berazila.
O keia wehewehe ana o na hana, aole ia i @ ekahi me na kumu oiaio e hiki ai he hoolaha ia no ka manawa mua. O kela apono i ka hana a Adimarala i hoouna ia aku e ke Kuhina Aumokukaua Herbert ma ka waeaolelo, he manao elua ia. O ka palapala a Adimarala Benham i hoouna mai ai i ka moolelo o kana hana ma ke awa o Rio de Janeiro, ua loaa mai ia i ke Kuhina ma ke Keena Oihana Mokukaua ma ka po o ka la 29 o Ianuari, a ua lawe pu aku oia i ka Hale Keokeo,m kahi o ka Peresidena a me ke Kuhina i nana like ai i ke kulana.
O ka mea i ulia ae ma ia kuka ana, aohe mea i ike, aka ua maopopo ua ahewa ka Peresidena i ke alanui a ka Adimarala i hana ai, a mamuli o kana kuhikuhi ua hoomakaukau ke Kuhina i palapala oolea e ahewa ana i ka Adimarala no kona "lawelawe pupuahulu." e hai aku ana iaia mamuli o kana alahele, me he mea la e hoolaulea aku ana o Amerika Huipuia, a e hoike aku ana i i kona minamina i ka lawelawe ia ana o kela hana. Ua pani la aku na olelo hope o ka palapala me ke kauoha ia Benham e haawi aku i ka noho mana allimoku kiekie ana o ke aumokukaua i ka mea malalo iho ona mai e hoi a oia i Wasinetona.
No ka loihi loa o ka palapala pakele ai ka mana hooko mai komo iloko o ka pauaka. No ka mea, he loihi ka wa e hoomakaukau ai ma ka hua piapa aumokukaua Amerika alaila haawi aku i ka poe nana e mahele o ka Oihana Mokukaua i hoonohonoho ia ai ma na hua piapa. Ua hoomaka ka hana ma ka Poalua, la 30, aka, ma ia kakahiaka, ua lohe akea loa ia ka Adimarala hana. Ua hikiwawe puni ka aina i ka lohe. E noho ana ke kau o na Ahaolelo nui o ka lahui a emoole hakinua mai la na palapala mai na wahi mai a puni o ka aina, e mahalo wale ana no i ka Adimarala Benham hana. Ua hooho like mai la na nupepa o ka aina i ka mahalo ana i ka hana i hookoia.
I ka wa i heluhelu ai o ke Kuhina i ka nupepa ia kakahiaka ae, ike iho la oia eia oia ma kahi aneane loa e ahewa aku ai i kekahi aliimoku no ka hana kaulana loa o ko Cleveland kau hooponopono aupuni. Nolaila, ua holo ino aku la ke Kuhina iloko o ke keena kahi a na poe e mahele ana i na olelo o ka palapala a kahea aku ia e haawi hou mai i ka palapala. Alaila, ua hele hou oia e kuka me ka Peresidena, a ma kekahi la ae, ua hoouna ia aku ia he palapala waeaolelo e mahalo ana i ka Adimarala hana ana. O ka palapala loloiahili mua, ua haehaeia e ke Kuhina a pakele ka mana hooko mai pauaku e like me ka hoao hoihoi alii puni koko o Hawaii.
Ha Ahahui Hoonaauao o na Opio Hawaii.
Eia ke kukulu ia nei ma kela kulanakauhale, malalo o ka hooika ika a me ka hana kino maoli ana o Mr. Cuelho, he Ahahui Hoonaauao o naHawaii Opio. O ka manao nui o keia Ahahui, ola ke alu ana e loaa ona waihona buke no ka heluhelu ana o kona mau lala a me na hoaloha, ka hoomaainaa himeni a me na kike kamailio ana no ko lakou mau hoohala manawa ana, ka paio a me ka haiao ma ke kanawai a me na kumumanao hoonaauao @ ae, no ka pomaikai o na lala a me ko lakou mau hoaloha. A e hookaawale loa ana i ka hookomo ana mai i na ninau kalaiaina e pili hoomana.
Ua haku iho nei lakou i kumukanawai a me na rula hooponopono ao ka hoopololei ana i na hana, a o ke kuahhaua ia aku koe imua o lakou iho ka poe i haawi i ko lakou ae i kinohi e lile i mau laia i wa e holopono ai. Ua hoomaopopo ia mai ia makou, o ka l'oakolu mua aenei o Sepatemaba ka manawa e koho ia ai ko lakou mau luna no ka makahiki. Me he la, aia ma ke kanalima paha na lala i ae e komo i keia wa.
He maikai no ka manao i kukulu ia ai, a ua pau no i na ahahui opiopio kekahi mau apana hana, aka i na manao keia poe e oi ae ana ka pomaikai ma ka lakou e manao nei alaila e hookoene aku lakou imua a pae pono aole ka au hele aku a iwaena moana pihopiho iho, a mau no ka hoomaikola a na kanaka i ike mau mamua, i ka hapai wale ae no a na Hawaii a oki pu wale iho ia no me ka holopono ole. Nolaila e imi aku oukou i ka mea e haule ole ai oukou ia kio o ka nema ia.
Ke Kahoahoa a Iowa i ka Repubalika o Hawaii.
E ike ia malalo ino na olelo hooholo mahalo a kalokalo a ka mokuaina o Iowa, Amerika Huipuia, i ka Repubalika o Hawaii a ke Kinaina o ua mokuaina la i hoouna loa mai ai i ka Repubalika, oia keia:
Mokuaina o Iowa
Oihana Hooko.
OLELO HOOHOLO HUI.
Oiai, ua kioia aku ka lahui o ke Hawaii Paeaina i na hoopilikia o na aupuni apulu a haukae a ua lawe maoli @enei i ke kuleana mawaena o na Repubalika o ka honua nei; no ia mea, e hooholo ia e ka Ahaolelo Hui o ka Mokuaina o Iowa:
O makou na poe i koho ia o elua mau milliona o ka lahui holomua oluolu a aloha kuokoe, i apono i ka huakumu mokuaina, "O ke makou kuokoa ka makou i anoi nui ai a o ko makou mau pono ka makou o hoomau aka ai," ke aloha aku nei i ka Repubalika hou o Hawaii a ke hoouna aku nei i ka elele palapala o ka hauoli, mahalo a me ka hoohoihoi i ko makou mau hoahanau ma o aka o ke kai.
E hooholo ia, ke mahalo nui aku nei i ka wiwo ole, ka manao paa a me ke kupaa o ka poe nana i kukulu i ka Repubalika hou a ke kahoahoa aku nei no keia mua kilakila aku o ke lakou aupuni.
E hooholo ia, e waiho ia aku keia mau olelo hooholo i ka Mea Mahalo ia ke Kiaaina, me ke noi e hoouna aku ke Kiaaina ia mau olelo hoohole me ona elele kupono i ka Mea Mahalo ia ka Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.
Ke hooia aku nei au, ua hookumu ia keia olelo hooholo maloko o ka Aha Senate a e ike ia ka Olelo Hooholo Hui Helu 9.
(Kakau inoa ia) E. R. HUTCHINS,
Kakauolelo o ke Senate.
HENRY STONE,
Lunahoomalu o ka Hale.
WARREN S. DUNCAN,
Peresidena o ke Senate.
Apomo ia, Aperila 24, 1894.
[L.S.] FRANK D. JACKSON,
Kiaaina o Iowa.
Olohani na limahana Iapana o Ewa.
I ke kakahiaka Poakolu iho nei, ua olohani like ae na limahana Iapana o ka mahiko nui o Ewa aeuoi, aole e hele i ka hana a hoopau ia ko kaiko kiai haole Lennox. O ke kumu, mahope iho o ka hora i o ke ahiahi mamua iho, ua manao ua Iapana hana eha oloko o ka hale wiliko ua pau la ka hana o ia la a ua hoeu ae la e hoi, aka ua makemake ka wiliki ia lakou e noho e hoopau i kekahi hana a ua wiliki ia i makemake ai. Ua koi aku nei ke kaiko i ua poe Iapana la e hoi hou e hoopau i ka hana, ua huli hou mai la he ekolu e hana, a o ka ha o lakou ua hoi loa no aohe hoolohe mai, nolaila ua alualu aku nei ka makai i kela Iapana hookahi. Ua kaili mai la ke kaiko i ke pa tini mea ai a me ka omole a ke Iapana, a ia wa ua ae mai la ua paahana nei e hoi hou i hope i ka hana. I kela manawa ua hoihoi hou aku nei ke kaiko i ke pa tini mea ai a me ka omole. I ka loaa ana aku nei o kela mau mea i ka Iapana, ua hahau koke ia mai la ka omole a pa iluna o ke poo o ke kaiko, moku ke poo a nahaha llllll ka omole, koe no @ kekahi hapa o ka omolo i ka Iapana. Ua hopu mai la ka Iapana i ke kaiko, a ua lele aku la ia a aumeume iho la. Ma ia aumeume ana, ua mokumoku na lima o ke kaiko a ua mokumoku no hoi na lima n-i a ne ka papalina o ka Iapana. Ua akoakoa ae la na limahana Iapana a pau loa ia ahiahi a ua nei mai la e hoopau i ke kaiko haole. Ua olelo aku ka Luna nui o ka mahiko, e koho lakou i eono mailoko ae o ko lakou heluna, a e hele i Honolulu i ke Kanikela Iapana e hoike ai i ka lakou hoohalahala, aka aole o lakou ae. Ua hoouna ia ka hope makai nui Kauhi a ua hiki aku oia me elua makai wale no e hoomalu i ka maluhia. I ke kakahiaka Poakolu nei, ua elehaui like na Iapana aole e hele i ka hana a ua holo mai ka luna nui Lowrie i Honolulu nei e hoike i ka Ilamuku. Ua holo aku ka Hope Ilamuku Brown, Kapena Parker, ka Luna Nana nui Nakaiama, ke Kakauolelo a ke Kanikela, oia o K. Okkot@a me ka mahele olelo Iapana. Ua hooponopoia a pau wale.
Ua kau aku o Kapena W. B. Godfrey a me ka ohana maluna o ka Australia o ka Poaono i hala. I kii aku la ke Kapena, e hookele mai i ka mokuahi hou loa i kapili ia ma kekahi awa o Kaleponi, oia hoi ka mokuahi e pani ai ma ka hakahaka o ka mokuahi C. R. Bishop i ili ai a puhi nau okaoka ma Kauai. O wai ana ia ka inoa e hea ia ai o keia mokuahi hookahi kaau tani a me ke kauna keu. Aole anei e komo ka ai ina o Kauai, a i ole o Repubalika P@. He mau inoa maikai nae ana no a elua.
,