Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 33, 18 August 1894 — NA LETA [ARTICLE]

NA LETA

(Aole o makou makemake e lawe 1 ke koikol o na liala no na mnnao i hoonuka ia malaloo keia i>oo e ko makuu poe meakakau.l

He ui a lie Ninau Imua o ka Lahui.

Aia ma ka Poaono la 7 o lulai uei, ua wehe ia kekahi keaka Kepani ma ka apana o Lihue nei iloko o kekahi hale pea nui, e kekahi poo Kepani maiihini mai kahi e mai, a ma ka hera S oia j>o ua hoomaka mai la lakou e hoikeike i ka lakou mau hana akamai imua o kekahi anaina nui, me ka uku ole a o keia no hoi ka po helu ekahi oka bewa i ka wai ua mea he kanaka, a kou mea kakau uei e akeua ae ai, oiai ua unu ia mai na ano lahui like ole, a ku ana i ke alo a ua hele mai ko kela wahi a me ko keia wahi o Lihuo nui, o na makua ame na kelki, he kakali like ia la i ke alauui. A aia hoi iloko o keia anaina kanaka nui apau loa e akoako nei, aole o'u ike aku i ko kaua lahui Hawaii ponoi, a eia hoi ka pane a ko'u wahi hoa, he like pu kakou mo na naonao i waena o na eleiu, a he mea oiaio ia, ua ohi aku nei ka po ia kakou a koe mai nei o ka elaao koe, ua malama ia na lealoa o keia po a hoea i na hora wanaao o ka la Sabati a ma ia po Sabati iho no la S ua malama hou no keia poe lapana i ka lakou liaua keaka a hik! wale i na hora aumoe.

Ma keia wahi e Mr. Lunahooponopoao o koia ke kahua o kela i>oo manao e kau ae la maluna, no ka la Sabati o Kamehameha I ka mea nana i na'i i ka aina mai o a o, hui na moku apau malalo ona, a kapa ia ke aupuni IfWali, hala aku ia i ka make, pii ae kana keiki ma ia kulana oia o Liholiho I Kamehameha 11, a i loko o kona a-u hoea mai misionari mai Kahiki mai, lawe mai iakou i ka pono, a oia pono a ka lahui Hawaii ponoi e malama nei a hikl i keia la, oia ka olelo a ke Akua, lawe pu mai oo iakou me na kanawai i mea e hoomalu ai ke kanaka a me ke aupuni, a lawe pu mai no me ka naauao, a'o ia na alii o IlawaU nei iloko oia mau la i ka olelo a ke Akua, ka naauao a me ka ikekalai aupuni, ika wao Liholiho Kamehameha II i Aolo ai i K'&hiki a eia kana huaolelo i waiho ae i kena knikaioa, oia o Kaoikeou* li, eia au ke hele nei, ko aupuni ia uana ia, a make nei aiii o Llholiho i Kahiki holhoi kino kapapau ia mai i HawaU »ei. Pii ae kona hope naa ka nohoalli, ka moi Kauikeouli Kaleiopapa Ka* mehameha 111 ka mea i kapa ia ka IjOkomaikai, ka ipuka o ke kanaka Mawaii ilihuoe i neie i ka home ole, a me ka aiaa iloko oia mau la

kakala mai oei ka Moi i ka maki» o kon» anpuni e paa af. «O ke kaaaka pooo, oa baoa maikai, oia ko'u kaoaka. M Ua hala o Kamehameha 111 i ka po koe oo oae kaoa huar>!tlu, ke ola nei no a htki i keia la, a i makim ia a paa iloko o ka pun wai o kona lahu! poooi, aua lilo keia moto aka Moi Kaukeooli i kukaia ai he kia hoomanao na keia hanauna e hooenaaao ai.

A i loko no hoi o kona au e uohoalii ana i hoomaka ia mai &i ke kau 0 na kanawai maluaa o ka iahui a me ke aupuoi, i hulpuia me na kanawai he nmi oke Akua, a hookapu pu mai oo oei alii i kona mau makaainana aoie e hana ia na hana leaiea o kela ano a me keia ano i k:i la Sibati, a ua ike fa iloko oia wa ua huliamahi keia iahui mai Hawaii a Kauai i ka olelo a ke Akua, a ua maiama ia ka maluhia o ka I i Sah<ati me ka ihiihia me ka polole!, haia aku oei na makua i ka make ka poe hoi nana i ia&e niai 1 keia anoano a kanu a ula, a hua, a mahakea i Hawaii nei, koe mai nei ka lakou mau puiapula e ola nei a hiki iloko o keia la, a ua lilo ae nei ka hookeie ia ana o na mokupuni he 12 o Hawaii ma ka poho o ko iakou nei mau lima, a ke ku nei ko Hawali Paeaina holookoa mai o a o me kona lahui kauaka malaie o keia inoa hou,

Aupuni llepu!>alika o Hawaii ke au inaluhia o Hawail nei iloko o keia mau la e hele nei, a ua malama io la anei ka maluhia ma Hawaii nei iloko o keia mau la? Haina, aole, ke hehi ia nei ke kapu a me iaahia o ka la >Sabati malalo o na kapuai waewae o na lahui like ole o na aina e, a laliou i manao ai o na U Sabati apau ma Ilawaii nei, he la ia e hana ai o ka lakou uaau hana lealea a lakou i moeuhane mua ai m»i ko lakou aina mai.

Ein nae o na luna aupuni o keia I Bupuni Uou e ku u i e noho oei ma ma ke kikowaeua o ka mokupuni o Kauui nei, aole lakou i hele a oki aku i kela laau kuku, oiai oia e hoomaka ae ana e u!u, a i nana maikai wale ia aku no a hiki wale i ka pau aaa o ka lakou mau hana lealea ma ka po Sabati, aole anei keia iie kue kanawai maopopo i ke kanawai o ka ainn, a me*ko ke Akua, a oia ka keia makapeai e paae aku nel me ka wiwo 010 , o na anoiahui ili keokeo apau lea i hele mai nei mailoko mai o na aupuni hul o Europ:i, a tne na ano lahui ili olenalena e hele mai nei mailoko uiai o Asia, ke i aku nei au, he poe hookano lakou, a he hookiekie. Pololei o Davida i olelo mai ai ma kana Ilalelu, I iho la ka ni-a ilnko o kona naau, aohe Akua, aohe la aui mahope aku, he oi loa aku ka pono i ka Mana ilooko o keia aupuni hou e ku nei, a me koua Aha Kuka e hana mai iakou i kekahi kanawai e hookapu ikaika loa ana i ka maluhia o ka la Sabali ma Ilawali nei, aole no ko'u lilo ole ana i lala no ka Ekalesia o Lihue nei, a e manao mai iakou nei ia'u he like pu ko'u manao me ko ko'u mau hoa kauaka, ke i aku nei au he moeuhane palaualelo ia, he lili keia kinoa me keia puuwai i na hana kue kanawai oia ano a hoikeike mau mai imua o alaila he aiakai ana aku ia i na manao a me na noonoo o oa keikikane opiopio a me na kaikamahine opiopio o keia au naauao e nee nei, ma kahi o na hana lapuwale, oiai ke kaualako ia nei ko lakou mau kmo opiopio i keia wa maluna o ke kahua o na haua pono a me na hana maikai- A eia hou, aoie no ka poe puni leaiea, uhauha, hookano, haakei a me ka hehiku, a na iakou ka la Sabati, aole no ka poe e hana ana i na hana pono, na hana maikai, e malama mau ana ika ihiihi a me ka maiuhia oia ia, no iakou ka Ia S*bati, alaila o keia no ke kahoaka o kela mau huaolelo e kau kehakeha nei iluna o ko Hawaii nei kalaunu, "Ua mau ke ea o ka aina i ka pono," a ia'u e noho nei ma Lihue nei i na wa apau, ke ike mau nei au me ko'u mau maka elua, ke hehiku mau ia nei ka maluhia o ka Ia Sabati e na ano iahui iike ole o na aina e mai, huipu iho hoi me Hawaii ponoi ma, papapau iakou nei he a-a ko ka hale, ka mea a lakoba i oielo mai al, ua uoho lealea oukou ma ka honua me ke kuulala ana, ua kupalu oukou i ko oukou ia e make ai. Aka, he wa uo a ke Akua e hookau mai ai i na popllikia maiuna o na poe apau e uhāiaholo nei ma kahi o na lealea pau wale o keia ao. John K. Ilihia Lihue Kauai, July 13, 1894.