Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 33, 18 August 1894 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka

NUPEPA KUOKOA

----@----

Ko Hawaii Pacaina i Huiia

Ko ka akahiki.------------------------------@2 00

No @ Mahina. -----------------------------    1 00

Kaike ka Rula.

KOOPUKAIA E KA

Hawaiian Gazette Co.

H.M. Whitney, Luna Nui.

J.U. Kawainui, Luna Hooponopono.

No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

 

THE STAR SPANGLED BANNER

______________

Pauku 1.

@ kekoa, a nana imua ae

I ka aina aloha o kakou nei no a pau

Ua paa aku na @ me na hana lalau

E paa a kakoo i ke aupuni nani no

Repubalika. Bana o Hawaii

Na puu oli no, ua kahawai kahe mau

 

@        A na mau ka weloo ka Hae Hawaii

            Ma ua kahakai lai o Hawaii nei @

 

Pauku 2.

@ ka no a paa ko kakou kanawai

A ua kaulike hoi mai o a o a mau no

Peia e ko ai na hana naauao

A e pili paa e o ka waiwai makamae

 

Repubalika, Bana o Hawaii

Na puu oli no, na kahawai kahe mau

 

Pauku 3.

E ko a hana ae, nane ae, hapai pu

Mai kakali no, o pao e ka wa maiki

He wa hou no nei, huli ae, imi no

Ka lei nani e, Lauakilu kamahao

Repubalika, Bana o Hawaii

Na puu no, na kahawai kahe mau.

                                       D.K.

               

 

_ KULA SABATI.

 

            @ Sepatemaba 2. Ko Iesu Loomaemae ana i ka luakini.  Ioane 2:13:20

            UA KOKOKE mai ka moliaola a na Iudaio: a pii aku la o Iesu i Ierusalema.

            14. A loaa aku la ia la ka poe e kuai ana i na pipi, a me na hipa, a me na ma@ nuau, a me ka poe kuai kala, e nohoaua iloko o ka luakini.

            15. Hana iho la ia i mea hahau no ua kaula liilii, a hookuke aku la oia ia lakou a pau iwaho o ka luakini, a me na hipa, a me na pipi; la aku la i na kala o ka poe kuai kula, a hookahuli i na papa.

            16. Olelo mai la ia i ka poe kuai manu nunu. E lawe ae i keia mau mea mai keia wahi aku: mai hoolilo oukou i ka hale o ko'u makua i halekuai.

            17. Hoomanao iho la kana poe haumana i ka mea i palapala ia, O ka O ka manao nui i kou hale ka mea e ai mai nei ia'u.

            18. Ninau aku la na Iudaio ia ia, i aku la, Heaha ka hoailona au e hoike mai ai ia makoa, i bana ai oe i neia mau mea.

            19. Olelo mai la o Iesu ia lakou, E wawahi oukou i keia luakini, a e kukulu hou aku ao ia i na la ekolu.

            20. Alaila olelo aku la na Iudaio, Hookahi kanaka makahiki a me kuinamaono ka hana ana o keia luakini, a e kukulu hou anei oe ia mea i na la ekolu.

            21. A ala mai oia mai ka make mai, hoomanao iho la kana poe haumana, na olelo oia keia mei; a manaoio iho la lakou i ka palapala hemolele, a me ka olelo a Iesu i olelo mai ai.

            23. A i kona noho aua ma Ierusalema i ka ahaaina moliaola, he nio loa na mea i manaoio i kona inoa, i ko lakou ike ana i na hana mana ana i hana ai.

            24. Aka, aole o Iesu i kuu aku ia ia iho no lakou, no ka mea, na ike no oia ia lakou a pau.

            25. Aole ona hemahema o pono ai ke hoike aku kekahi ia ia i ko ke kanaka; no ka mea, ua ike no ia i ko loko o kanaka.

            PAUKU GULA. Ioane 2:16 Mai hoolili oukou i ka hale o ko'u Makua i halekuai.

            MANAO NUI. E pono ke lilo ko kakou mau naau i mau halepule no Iesu.

 

OLELO HOAKAKA.

            Mahope o ko Iesu hana mana ma Kaua, ua noho ola he mau la kakaikahi ma Kaperenauma. Alaila ua hele aku oia Ierusalema e malama ai i ka ahaaina moliaola. Malaila ua komo oia i ka luakini, a kipaku iwaho i na mea kalepa. Ua nui ka walaau o keia poe puni waiwai. Ua nui ka pilau o na holoholona a me na manu i kuai ia kau maloko o ka pa luakini. Ua hoomaemae hou oia i ka luakini he mau la mamua iho o kona kauila ia ana ma ke kea, Mat. 21:12;16. Ua pili ka moolelo ma keia haawina i ka makamua o kona oihana laa.

            14. Luakini--Ma kaapana i kapa ia "ka pa o ko na aina e." Kuai---No na mohai. He mau malihini he lehulehu o 2,000,000 paha i akoakea ai mai na welau ami oka nonua.

Kala---No ka mea ua hookaa ia aku na auhau o ka luakini ma na momi dala Iudaio wale no. 15. Kaula---No ka nakinaki ana i na manu a me ka hoopaa a a i na holoholona. Hookuke---Ua mahalo nui ia na kahuna a me na kaula, ma na aina hikina. 16 Makua---Me he mea la oia no ke kanaka akua. Halekuai---Aole e hiki i na kanaka ke kuai mai i ko ke Akua aloha kalahala. 17. Palapala ia---Hal. 69:9. Ai---E like me ke ahi e hoopau ana i ka hale. 18. Hoailona---Kekahi hana mana e hoomaopopo ana i kona ano akua, kana oihana he elele no ke Akua mai. 19. Luakini---Oia hoi kona kina, ka hale noho o kona uhane. O ka luakini oia no kahi a ke Akua e halawai pu ai me na kanaka. Isaia56:7Mat. 12:39,40. 20. Makahiki---46 oia no ka wa a Herode i hoolilo aku ai ma ka hooponopono hou ana i ka luakini, aole me hoi i hoopau pono ia a hiki i M.K. 64.

            1. O Iesu maloko o ka luakini, 13-15. I ka wa hea mahope o kona hana mana, heleaku o Iesu i ka luakini? Heaha ke kumu no ka hookomo ana i na hana o keia poe kalepa iloko o ka luakini? Mahea maloko o ka luakini keia kalepa ana? Heaha ka hana a Iesu i hana aku ai ia lakou? Heaha kana olelo ao? Heaha ka pauku Baibala a kaua mau haumana i hoomanao ai? Mahea keia pauku? heaha ke ano maoli, ke kaona o keia pauku? Ua okoa anei ko Iesu mau manao ma ka hookomo ana i na pipi a me ke kauoha na aku i na mea manu e lawe aku ai i ko lakou mau hinai? Heaha ka hewa ma keia oihana kalepa maloko o ka luakini? Ua loaa anei i na kahuna he kipe no ko lakou mahele ana i ka pa luakini no na hana kalepa? E pono anei i na kahunapule ke loaa kauku makahiki no ko lakou oihana laa? He aha ka olelo wanana e pili ana i ko ka Mesia hoomaemae ana i ka hale o Iehova, Mal. 3:1-3? E pono anei ia oe ke hoopau koke ia mau hana, i na paha e makemake ana oe e launa pu o Iesu me oe?

            II. O Iesu mawaho no o ka hale kupapau, 18-22. Heaha ka ninau a ka poe Iukaio ia Iesu? heaha ko lakou makemake? No keaha la lakou i makemake ai i wahi hoailona? Heaha ka hoailona i olelo ia? Heaha ka luakini i manao la? Heaha ke ano maoli o keia hoailona? Pehea i hoomaemaewa ia ko Iesu olelo i ka wa mahope? Heaha ka mea kupaiauaha i wehewehe ai i keia hoailona? Heaha ke ano o ka manao o ko Iesu poe haumana e pili ana ia ia? Heaha na manao okoa o Iesu ma ka hoike ana aku i kona Mana i kekahi wa, a me kona hoole loa ana i keia hoike ana i kekahi wa e ae? Ehia mau makahiki no ko Herode hoohana hlu ana i ka luakini? Heaha kekahi mau kumu no ke ano like o ke kino o ke kanaka a me ka luakini o Iehova? heaha na wa e ae na Iesu i hoike aku ai i keia hoailona o kona aloha ana? Ioane 8:28. Mat. 16:4. Heaha kekahi mau pauku Baibala e kuhikuhi ana i keia hana kupaianaha? Hal. 16:4.17:15. Is. 26:19. Her. 6:2. Olh. 3:15.

            III. O Iesu me na manao o na kanaka, 23-25. Heaha na manao o kapoe ikemaka e pili ana i ko Iesu mana? Heaha ka olelo, p. 24, e pili ana i kana ano hana? No keaha la kona paulele ole ana i na kanaka Iudaio? No keaha la kona ike pono ana i ke ano o na kanaka? Mamuli o kona manao kanaka wale no anei kona ano hana? Heaha ko Iesu mana maoli ma ka luakini o Iehova, Heb. 3:1-8? Ua lawa anei ka hoike manaolo me ka hoomaopopo ole ana i ke ano oiaio o Iesu? Pehea e pono ai ia oe ke noonoo i ko Iesu mau hana mana ma ke ano he mau hoailona o kona ano Akua? Heaha na kumu hooiaio kupono i keia wa o hoomoakaka ai i ko Iesu oihana mana, ke Akua Kalahala no na kanaka hewa?

MANAO PILI.

            1. Pehea e pono ai ia oe ke komo i ka halepule?

            2. Pehea e pono ai ia oe ke malama i kou mau manao?

            3. Ina paha ua ike o Iesu i ke ano o kou mau manao, heaha ke kumu no kou pule ana ia ia?

            4. He kupono anei ka hoole ana, ke kanalua ana i ko Iesu ano akua?

            5. E pono anei ke hoomaemae ia na Ekalesia ma Hawaii nei? Ma ke ano hea?

____________________________________

NA LETA

|Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malaloo keia poo e ko makou poe mea kakau.|

_______________

 

            He ui a he Ninau Imua o ka Lahui.

_______________-

            Aia ma ka Poaono la 7 o Iulai nei, ua wehe ia kekahi keaka Kepani ma ka apana o Lihue nei iloko o kekahi hale pea nui, e kekahi poe Kepani malihini mai kahi e mai, a ma ka hora 8 oia po ua hoomaka mai la lakou e hoikeike i ka lakou mau hana akamai imua o kekahi anaina nui, me ka uku ole a o keia no hoi ka po helu ekahi o ka hewa i ka wai ua mea he kanaka, a kou mea kakau nei e akena ae ai, oiai ua unu ia mai na ano lahui like ole, a ku ana i ke alo a ua hele mai ko kela wahi a me ko keia wahi o Lihue nui, o na makua a me na keiki, he kakali like ia la i ke alanui. A aia hoi iloko o keia anaina kanaka nui apau loa e akoako nei, aole o'u ike aku i ko kaua lahui Hawaii ponoi, a eia hoi ka pane a ko'u wahi hoa, he like pu kakou me na naonao i waena o na elelu, a he mea oiaio ia, ua ohi aku nei ka po ia kakou a koe mai nei o ka eleno koe, ua malama ia na lealea o keia po a hoea i na hora wanaao o ka la Sabati a ma ia po Sabati iho na la 8 ua malama hou no keia poe Iapana i ka lakou hana keaka a hiki wale i na hora aumoe.

            Ma keia wahi e Mr. Lunahooponopono o keia ke kahua o kela poo manao e kau ae la maluna, no ka la Sabati o Kamehameha I ka mea nana i na'i i ka aina mai o a o, hui na moku apau malalo ona, a kapa ia ke aupuni Hawaii, hala aku ia i ka make, pii ae kana keiki ma ia kulana oia o Liholiho I Kamehameha II, a i loko o kona a-u hoea mai na misionari mai Kahiki mai, lawe mai lakou i ka pono, a oia pono a ka lahui Hawaii ponoi e malama nei a hike i keia la, oia kaolelo a ke Akua, lawe pu mai no lakou me na kanawai i mea e hoomalu ai ke kanaka a me ke aupuni, a lawe pu mai no me ka naauao, a'o ia na alii o Hawaii nei iloko oia mau la i ka olelo a ke Akua, ka naauao a me ka ike kalai aupuni, i ka wa o Liholiho Kamehameha II i holo ai i Kahiki a eia kana huaolelo i waiho ae i kona kaikaina, ola o Kauikeouli, eia au ke hele nei, ko aupuni la uana ia, a make nei alii o Liholiho i Kahiki hoihoi kino kupapau ia mai i Hawaii nei.

            Pii ae kona hope ma ka nohoalii, ka moi Kauikeouli Kaleiopapa Kamehameha III ka mea i kapa ia ka Lokomaikai, ka ipuka o ke kanaka Hawaii ilihune i nele i ka home ole, a me ka aina iloko ola mau la kukala mai nei ka Moi i ka makia o kona aupuni e paa ai. "O ke kanaka pono, na hana maikai, oia ko'u kanaka." Ua hala o Kamehameha III i ka po koe no nae kana huaolelo, ke ola nei no a hiki i keia la, a i makia ia a paa iloko o ka puuwai o kona lahui ponoi, a ua lilo keia moto a ka Moi Kauikeouli i kukala ai he kia hoomanao na keia hanauna e hoomanao ai.

            Ai i loko no hoi o kona au e h=nohoalii ana i hoomaka ia mai ai ke kau o na kanawai maluna o ka lahui a me ke aupuni, i huipuia me na kanawai he umi o ke Akua, a hookapu pu mai no nei alii i kona mau makaainana aole e bana ia na hana lealea o kela ano a me keia ano i ka la Sabati, a ua ike ia iloko oia wa ua huliamahi keia lahui mai Hawaii a Kauai i ka olelo a ke Akua, a ua malama ia ka maluhia o ka la sabati me ka i hiihia me ka pololei, hala aku nei na makua misionari i ka make ke poe hoi nana i lawe mai i keia anoano a kanu a ulu, a hua, a mahakea i hawaii nei, koe mai nei lakou mau pulapula e ola nei a hiki iloko o keia la, a ua lilo ae nei ka hookele ia ana o na mokupuni he 12 o hawaii ma ka poho o ko lakou nei mau lima, a ke ku nei ko Hawaii Paeaina holookoa mai o a o me kona lahui kanaka malalo okeia inoa hou,

            Aupuni Repubalika o Hawaii ke au maluhia o Hawaii nei iloko o keia mau la e hele nei, a ua malama io ia anei ka maluhia ma Hawaii nei iloko okeia mau la? Haina, aole, ke hehi ia nei ke kapu a me laahia o ka la Sabati malalo o na kapuai waewae o na lahui like ole o na aina e, a lakou i manao ai o na la sabati apau ma hawaii nei, he la ia e hana ai o ka lakou mau hana lealea a lakou i moeuhane mue ai mai ko lakou aina mai.

            Eia nae o na luna aupuni o keia aupuni hou e ku n i o noho nei ma ma ke kikowaena o ka mokupuni o Kauai nei, aole lakou i hele a oki aku i kela laau kuku, oiai oia e hoomaka ae ana e ulu, a i nana maikai wale ia aku no a hiki wale i ka pau ana o ka lakou mau hana lealea ma ka po Sabati, aole anei keia he kue kanawai maopopo i ke kanawai o ka aina, a me ko ke Akua, a oia ka keia makapeni e pane aku nei me ka wiwo ole, o na ano lahui ili keokeo apau loa i hele mai nei mailoko mai o na aupuni hiu o Eurpoa, a me na ano lahui ili olenalena e hele mai nei mailoko mai o Asia, ke i kau nei au, he poe hookano lakou, a he hookiekie. Pololei o Davida i olelo mai ai ma kana Halelu, I iho la ka ai-a iloko o kona naau, aohe Akua, aohe la nui mahope aku, he oi loa aku ka pono i ka Mana Hooko o keia aupuni hou e ku nei, a me kona Aha Kuka e hana mai lakou i kekahi kanawai e hookapu ikaika loa ana i ka maluhia o ka la Sabali ma Hawaii nei, aole no ko'u lilo ole ana i lala no ka Ekalesia o Lihue nei, a e manao mai lakou nei ia'u he like pu ko'u manao me ko ko'u mau hoa kanaka, ke i aku nei au he moeuhane palaualelo ia, he lili keia kino a me keia puuwai i na hana kue kanawai oia ano a hoikeike mau mai imua o kakou, alaila he alakai ana aku ia i na manao a me na noonoo o na keikekane opiopio a me na kaikamahine opiopio o keia au naauao e nee nei, ma kahi o na hana lapuwale, oiai ke kaualako ia nei ko lakou mau kino poiopio i keia wa maluna o ke kahua o na hana pono a me na hana maikai- A eia hou, aole no ka poe puni lealea, uhauha, hookano, haakei a me ka hehiku, a na lakou ka la Sabati, aole no ka poe e hana ana i na hana pono, na hana maikai, e malama mau ana i ka ihiihi a me ka maluhia oia la, no lakou ka la sabati, alaila o keia no ke kahoaka o keia mau huaolelo e kau kehakeha nei iluna o ko Hawaii nei kalaunu, "Ua mau ke ea o ka aina i ka pono," a ia'u e noho ne ma Lihue nei i na wa apau, ke ike mau nei au me ko'u mau maka elua, ke hekiku mau ia nei ka maluhia o ka la Sabati e na ano lahui like ole o na aina e mai, huipu iho hoi me hawaii ponoi ma, papapau lakou nei he a-a ko ka hale, ka mea a Iakoba i olelo mai ai, ua noho lealea oukou ma ka honua me ke kuulala ana, ua kupalu oukou i ko oukou la e make ai. Aka, he wa no a ke Akua e hookau mai ai i na popllikia maluna o na poe apau e uhaiaholo nei ma kahi o na lealea pau wale o keia ao.

                                             John L. Ilihia

Lihue kauai, July 13, 1894.

__________________________________

Na Anoai o ka La'i a Ehu.

___________________________________

            E ka nupepa Kuokoa e.---Aloha oe: E oluolu mai oo e hoike a'e i na hunahuna materia hooniua puuwai mea hoonanea a o'u kini e walea ai, mai ka la hiki ma Kumukahi a Kawelona o ka la i Lehua.

            No ka ua.---Hana maoole ka ua ia Kona nei i keia mau la, a he hoolaana mai ia i ka manao o na kini o ua la'i nei, oiai he nui na olelo hoolana manao e puapuai mai ana mai kela a me keia e olelo ana, he ua hoopala kope, a nui wale aku.

            No ke kope.---Mamuli o ka hana maoole o ka ua ke ike ia aku nei ka pala kakaikahi mai o na hua kope a kekahi. poe, a ke ohi nei ia mau hua kakaikahi, a o keia no hoi ka mea nana i hooi loa mai i ka hauoli i na o ka manao no ka mea, wahi a lakou e olelo ana ua pau ka pilikia ua ola ka ilihune dala, a pela wale aku, a he mau olelo oiaio ia, oiai pela mau ke ano e noho ia nei, ala no a paia mai ke kope, alaila ike ia ia mea he dala, a pau no ke kope pau pu ka ike ana ia mea nani, a pela i puka ai ia mau olelo. A o kou mea kakau pu kekahi e hoola aku nei, ua ola na Kona nei i keia mau mahina e hele nei.---A oia ka kou mea kakau e hooheno ae nei.

Ua ola ia kini

Ke a mai la ke ahi.

            O ehuehu na Kepani a me na Pake.---Eia na Kapani a me na Pake ke oehuehu mai nei i ke kuai i na hua kope o keia makihiki a na kanaka, a he hoolimalima ka kakahi no na makahiki he umi a oi aku, ke haha, ea hana lo na Kepani a me na Pake la, kuonoonoo paha auanei i ka la'i a Ehu e ku nana wale no kamaainana, eia aku nei i na keiki o ke kai ka luahi ana ma ma na ano hana a na kamaaina o ua la'i nei. A i ka wa pono e ohi auanei lakou i ka hua, a ohi hoi na kamaaina i ka puahiohio, e na kini o ua la'i nei e. Ilalo na lima i ka lepo a e ohi auanei i ka hua, mai hoolimalima i ko oukou mau kuleana i na kanaka e, aka e hana me ka hoomanawanui e liko me ka ikaika i loaa ia @, e aho no ia mamua o kou haawai ana i ka aina ia hai, ma keia aole i manao ia o na kamaaina a pau loa o ua la'i nei kai komo ma keia, aka o kekahi poe no, ka poo hoi a'u i ike maka ai, aka o kekahi poe no, ka poe hoi a'u i ike maka ai, aka, he kakaikahi loa no nae ka poe i koe i komo ole ma keia ano hana.

            No ke alanui.---Eia ke hoomaemae hou ia nei na alanui o Kona Hema nei malalo o no hoohana ana o ka lunahoomalu o ka Papa alanui la'i nei J.W. Kuaimoku. A ola no ka luna hana alanui, he mau Kepani a he mau kanaka no hoi na poe nana e hana nei, a ma ka'u ninau ana i kekahi o ua poe hana alanui la no ko lakou uku hana o ka la, wahi a lakou ke hana nei makou me kahi uku he 60 keneta a pii aku e like me ka makemake o ka luna, a no na Kepani, ke haua nei lakou ma ka hoopiha mahina no ka uku he $16. ka mahina no ke Kepani hookahi. Aole no he hewa oia, oiai he apana nele maoli no ko kakou i ka hana e loaa mai ai ke dala, nolaila ua hike no ke hoomanawanui i kela 60 kenota o ka la, aka o ka'u hoi e u'i ae ai, pehea la auanei o Kuaimoku e hana aku ai i ke aupuni, oiai ke hoohana nei oia i na kanaka me ke 60 keneta pakahi o ka la, no Kuaimoku he kanaka naauao oia a makaukau no hoi, a ua kamaaina no ka kanaka iaia a me kana mau hana.

            Eia kekahi, ke hana ia nei ke alanui ma na wahi aole i ike ia ka pilikia loa, aka ma na wahi i ike ia ke ino a me ka pilikia maoli o na kamahele ke hele aku, aole nae he hoohanaia malaila. Ma ko'u manao he mea pono i ka luna alanui e hana mua i na wahi i ike ia ke ino e like me Napoopoo, oia ma keia mau wahi ua ike ia ka inoino maoli, oia na lanatana e hihi ala a kokoke e paa ke alanui, a i ka wa e hele aku ai o ke kamahele, aia na lanatana e kilou ana i na lole a he pilikia maoli no.

            Ka aha Hookolokolo.---Hana mau ka hookolokolo i ko makou aha apana nei i keia mau la aku nei, o na hihia kiure, oia hoi na hihia waiwai, e hana mau ana aole ike nui ia na hihia karoima, kakaikahi wale no, aka ma na hihia waiwai ka nui e aho nae hoi ia loaa kahi hana a na loio o ua la'i nei a ola ka noho ana o kela aina a ka pilikia a pela pu hoi me ka lehulehu inu wahi ti i ka haleo Akana.

            No na loio.---Eia ma ko makou aha hookolokolo apana nei he lehulehu wale o na loio e lawelawe nei i ka hana loio no lakou keia mau inoa D.Z. Naahielua, W.A. Kaluailama, W.J. Wright no ka la'i a Ehu nei lakou, John Kealoha no Maui ia, a ua hookuonoonoo nae i ka la'i a Ehu nei. A mai loko a'e o keia mou inoa hookahi wale no i loaa ka laikini loio oia o D.Z. Naahielua, o ke koena iho aole laikini, aka ke lawelawe nei nae i ka hana me ka loaa ole o ka mana mai ke aupuni mai a o ka oi loa aku no nae o Wright a me Kaikaina ponoi o ka makua o ka aha.

            Ke kaulana o ka makua o ka aha.---Ma ka hakilo ana o kou mea kakau i ke kulana lawelawe oihana ana a ka makua o ka aha apana o na la'i nei, a ua ike kou mea kakau nei, he kanaka maauao oia, a aohe a'u wae ana malaila, aka ma kekahi ano o ua makua ala o'u ma ke kanawai, malaila keia peni kakele aku. O kuu makua ma ke kanawai he mea mau kona ike pinepine ia e pokaa ana iloko o na hale pake ma na la mokuahi mai Honolulu mai, o ke kumu o keia pokaa mau ana i na hale Pake, i rama, a ua ike maopopo ia kela.

            He mea oiaio e ike mau ia ana oia ma ia ano a e ike mau ia ana no hoi na puulu oia ana e kai lalani ana ia hale Pake aku ia hale Paki aku, no ka inu ana i ka rama, aka aole nae au o olelo aku ma keia ua ona oia, aole lea aka o kau e kamailio aku ma keia, oia kona kuu lala loa ma ia ano hana imua o na maka he lehulehu wale e nana aku ana, aole no paha he hewa i na i hana ana oia ma ke ano malu e ike ole ia mai ai e ka lehulehu, i na no ka ona he mea pono no e kauoha maoli i Honolulu a loaa mai, alaila e hoi no ma na home, alaila lawe ae ma ke ano keoni@ans, me ka nana i ka laahia o ka ka oihana. A ma keia ano haea i pakele ai kekahi mau keiki liilii ma Kealia mai pepe liilii i ka waewae o na lie; a he ulia o ka laki i pakele ai lakou, wahi a kekahi mau kupa oia aina, i ike pono me ko laua a o lakou mau maka.

            Nolailama kela ano e ao aku ana kou mea kakau i kuu makua ma ke kanawai mai lawelawe hou ia ano hana, e aho ka lawe i ke kulana o ke kanaka makoaa me ka hoopono oia auanei ke alanui e mau ai ka laahia ana o ka inoa maluna o ka oihana maemae.

JOSEPH KAUHAO

Hookena, Aug. 6, 1894

________________

HE MOOLELO KAAO

_________________

----NO----

 

Namakaokapaoo

_____

KE AHIKANANA WI

WO OLE O KULA

I MAUI.

_____

 

Ke KQa Kaulana i ke Au O Imaikalani

ka Moi o kauai,

 

_____

KA MEA NANA I PULUMI

PAU NA KAEAEA O KAUALA A PUNI.

_____

 

KA OLALI AU MOANA O NA KAI

EWALU O HAWAII NEI.---KA

HIAPAIOLE O NA LA I

AU WALE AKU LA.

 

-------

 

(Hoopukaia e John K. Ilihia, Lihue, Kauai.)

------

 

         Me he mea la e kahili ia ana ke kanaka e ka ikaika heleuluulu o kona mau lala, i ka lele liilii i o a ianei, a iloko o ia manawa iho la, ua pau aku la he mau lau a he mau mano kanaka i ka make, a aia iloko o ia wa a ianei e luku ana i na koa o Aikanaka, ke lele la ke poo o na alii a waiho ana imua pono o ka alo o Imaikalani, a aia hoi iluna pono o kela wahi puu uuku la e ku nei ma ka aoao akau o ka pii ana aku o ke alanui kahiko o Kaboae, a aia iluna pono o laila keia alii o Imaikalani e noho mai la, me kona mau kahuna, na kilokilo, na kuhikuhi puuone, na kakaolelo, na makaula, na ai alo, a me kona mau puali kiai kino, a e nana hoi kakou i ka ikaika palena ole o keia keiki.

         Aole o kana mai, he kiekie ko Imaikalani wahi e noho mai la aia iluna, a o ke kahua kaua hoi, ua haule ilalo, aka, na ka ikaika wikane o na lima ihu elepani o ka kakou naita opio oia ka mea nana i hoolei aku i ke poo o na alii o ko Aikanaka aoao i ka wa ana e hili ai a moku he like pu me ka lele ana a ke kinipopo ka oiliili aku a ke poo o na lii mailoko aku o na lala o ua laau nei. o ia hele ko ia ia, niniu ana imua o ke alo o ua alii nei, a o ka wa ia a keia alii e ku ae ai iluna e noke ai i ka lelele, he kohu kanaka hula i ke kuhi o na lima, a eia kana huaolelo e hoopuka ae ai, a o mea keia alii, akahi, a o mea keia alii, alua, a o mea kela alii, akolu, a o mea keia eha; a pela aku.

         A aia hoi iluna pono ae o kela lapa pali kiekie e ku la ma ka aoao hema o ke alanui kahiko o Kahoaea a ala iluna pono i laila kahi i nohe ai o ke kauwahi kanaka, he wahi kanaka oopa keia, a he wahi kanaka koa, a no kona lohi i kahele ana mai, a me ka hoi ana aku, nolaila, makemake ole ke alii iaia e hoohele pu i ke kaua, a haawi ke alii i hana nana, oia hoi he kiu, he mea nana i ke kulana ikaika o na aoao a ielua, a ola no ko ke alii wahaolelo i na wa a pau, no ka mea, i ka wa e pau ai ke kaua ana i na manawa a pau, hoi aku ne ke alii me kona pukaua me na koa a hiki i ka hale, aole e nonau aku ana keia alii i kona pukaua a me na koa i ka lanakila a me ka ole, he kakali malie no nei alii a hoi aku ua wahi oopa nei, alaila ninau mai, a na ua wahi oopa nei e hai aku i ke kulana ikaika o na aoao e ielua a me ka ole, a oia iho la ka mea i hoonoho mau ia ai o keia wahi kanaka iluna pono o ia lapa pali kiekie, ma ke ano he kiu.

        Ae, a ala hoi i ka wa a ka kakou koa ukulii e hauhili nei ka ai a Kawele-a, e hili ana i o a ianei me ka ikaika polena ole o kana kumulaau nui, ke kiolaola ia la ke kanaka i ka lewa, a haule iho paki liilii, o ku lalo ai no ke papas, a me he mea ! ua loaa pono keia kahua kaua i kekahi kikiao makani ikaika loa a oia ka mea e puhia nei kanaka i ka lewa, aka, aole pela, he nui ia no ka mahu o ka helena mai o ke keiki o Maui, a oia ia e mau la ke puhi mau ka pili, a oia ka ua wahi keiki nei o maui i kaena iho ai iaia iho,

 

Eia mai au o ke Kona

O ka makani nui ikaika

Na'u i hooloni

Haa mai ka pae opua

Ea ma na kupueu

O loko o Kahikiku

Na'u i hele uluulu

Aole i ana Bunipeki

I ka nui o Europa

Eia iho no au

Ma ke alo piko o Maui

Kahi i kuene pono ai

I ka nui o Hawaii

 

        A aia hoi i ka manawa a ua koa opio nei a kakou i hoomaka mai ai oia e lele mai luna mai o kela iapa pali o Kamooloa, a ku ai oia iwaena konu o ke kahua kaua, a hoomaka ai oia e luku i na koa o Aikanaka mo ka weliweli, a oia ka manawa o ua wahi oopa nei i hoomau loa ai i ka nana pono ana ia lalo o ke kahua kaua, a ke ike la oia i na mea a pau loa o lalo, ke puehu liilii la na koa o Aikanaka i o a ianei, a ke ike pu nei oia i keia laau nui i hele kona mau lala a hikapalale, a ke hoomaopopo la keia, o keia laau, oia ka nea nana e luku nei na kanaka o lalo, aka koe wale iho no keia wahi a ua oopa hokae ipukai nei, owai la mk mea nana e paa nei keia laau, a owai la ka mea nana e hili nei, oiai o ka laau wale no kaua e ike nei, aole he ike ia aku o ke kanaka, a ola ka ua wahi oopa hokae ipukai nei i ninau iho ai iaia iho, heaha la ke ano o keia laau nei wanawana e luku nei i na koa o Aikanaka me ka weliweli, he kupua paha oe, a ina ne kupua oe, ehia ka hoi mea aloha o Aikanaka, i ka nokea aku a Hemo le alelo o ka'u maka i ka wai holo i ke olohelohe, koe i ka lepo, alaila o ka hooku ia ana anei keia o ka moeuhane palaualelo a kuu haku alii, i paha ai oia i na la i hala ae nei, aole e moe kuu maka ia oe e Aikanaka a lei oe i ko malo i kou kani a-i.

        O ia nana hoi ko ua wahi oopa nei, a no ko lanei ike ole hoi i ka mea ana e koho ai, ia wa iho aku nei ua wahi oopa nei me ka piha hauoli mailuna aku nei o ka lapa pali, a hiki ana ilalo, ia wa huli aku kei na kuhuna a pane aku nei i ke alii, e Kalani e, a ninau mai ne ke alii, heaha ia?

         I aku nei ua mau kahuna nei, kai no hoi o kahi oopa ei ae la, ua hiki wahi a ke alii i pane mai ai, nawai hoi e noho aku iluna, aole paha ia o noho aku iluna, i kau a mea he piha i ka hauoli a me ke pahaohao, a malia nae paha hoi he huaolelo kana, e kakali hoi kakou a hiki mai.

         E loa hoi ko ia nei kupaoi malie ana a hiki imua o ke alii, haule ko ia nei mau kuli ilalo, kokolo aku nei ua wahi oopa nei a mua o ke alo o ke alii, a hoopuka aku la i ka huaolele:

         E Kalani e, ---huli mai nei ke alii, eo; kai hoi ko'u noho mai nei iluna a, ha'o wale hoi keia mea maikai a'u i ike mai nei, o keia laau nui wanawana i hele kona mau lala a ai ono i ka io o kanaka, a kena pono i ke koko o na lii, a oia ka'u i nana mai nei, e nokea ana na koa o Aika kanaka i ka hili ia e keia kupueu nui, he mea puehu liilii ia la o kanaka i o a iana=ei, he kohu opala; a eia nae, he piha au i ke pahaohao e noho aku la, a no ia pahaohao la oia ai i hookolo mai la ilalo nei, a hiki mai la imua o kou alo nei e ke alii, ina ua ike oe a ua maopopo, ai i ole hoi oe e ke alii ea, malia paha hoi ua loaa hoi kahi aweawea iki o ka ike ia lakou nei ae, ko papa kahuna ka poe i haawia ka ike, ke akamai a me ka  loea, a ia wa i mai nei ua alii nei.

         A auhea oe, he like pu no ko kaua ike ole a ielua, a he like pu no hoi ka kaua pahaohao a ielua, a oia ka'u i ninau mua iho nei ia lakou nei, a eia ka lakou nei hoike he nele, a nolaila ke minamina nui loa nei au i keia mea, a oia ka'u o olelo aku ai imua ou a imua o lakou nei ae, ina ua loaa aku la ka ike a me ka hoike ana i ka papa kahuna o Aikanaka, a laila, e imi ana kona mau kahuna a loaa ke ano o keia mea, a alaila, o ke kii no ia a lawe mai i kokua nona, a ina hoi o ia haawina like o ka nele i ka ike ole mai a'u nei a iaia, a e olelo aku ana au ia oe a ia lakou nei ae, ua aloha mai na aumakua o ka po ia'u, a ua hele mai nei lakou i keia la o luku i ko'u mau enemi, a hoopau ae la na alii nei i kana kamailio ana mai imua o na wahi oopa nei, a o ke ku ae la no ia o ua wahi kanaka nei hoi no kau hale.

Aole i pau.

@eolaha @umau.

KA AYER SASEPARILA

Oia la LAAU oi loa o ka maikai no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o kona kahua i hookumuia o ka

Honodorusa Saseparila Oiaio.

      No ka mea, o ka LAU NAHELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai io ma ka lapaau ana i na MA'I o ke KOKO---ua oi ka

Ayer Saseparila

ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma'i a me ka eha.

       Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopau ia ka ma'i o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia ke Ake a me ka Pua Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. Ua hookuke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE a me na ma'i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hoola mai nei na Kauka alakai ka maikai o keia laau.

        Ke hoola nei la hai, a e hoola no hoi ia oe.

No ke KUNU a me ke ANU o ka

Ayer Cherry Pectoral

ka laau lapaau alakai o na ohana.

        Io ka NALULU, ka LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau mea ino no e ae o ka opu, e lawe i ka

AYER HUAALE CATHARTIC

E makemakenui ia nei e ko ke a@ puni.

         Hoomakaukauia e Kauka J. AYER & Co., Lowell, Masekuseia

___________

 

HOLLISTER DRUG CO

Na A@epu @ ka I'@aina Hawaii.

@

___________________________________________________________________________________________

KAKELA

    ME

         KUKE

____________

KA - HALEKUAI - NUI

-------O NA-------

WAIWAI LIKE OLE

____________

NA MEA

HANA KAMANA AIPAU

Na lako pili hao kukulu hale,

      Na kepa,

             Na lei ilio,

                    Na  kaulahao ilio,

                             Na Pahi,

                                   Na Upa,

                                          Na kope hulu,

                                                 Na Pulupulu.

PALAU LIO

   Na mea mahiai,

                                                                                                   Na au ho,

                                                                                                Na au koi,

                                                                                            Na kua bipi,

                                                                                       Na lei bipi,

                                                                                Na kaulahao bipi,

                                                                           Na uwea pa,

                                                                      Na kaa palaia,

                                                                 Na mea pinia,

                                                           Na ipahao.

 

Makau me Aho Lawaia

 

Na Iliwai

      Na kauia,

            Na hulu pena,

                      Na pulumi,

                             Na pena, me ka aila,

                                   Na kopa,

                                          Na aila mahu

                                                Na pakeke

 Na pakeke hao,

          Na kapu hao,

                 Na pauda,

                      Na kukaopele,

                           Na uwiki, a me

                                    Na ipukukui.

 

Mikini Humuhu mu Kaulana

Wilcox, & Gibbs Hookahi Lopi.

ka Remington, Elua Lopi.

A me na ukana he nui loa. o kela ano a me keia ano.

 

Kakela me Kuke

2396-q