Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 32, 11 August 1894 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXXIII.         HELU 38.     HONOLULU, POAONO, AUGATE  11, 1894     NA HELU A PAU. 2506

 

 

Ka Halekula Kaikamahine Kame-

hameha Hou.

 

O ko Kii malama ae, oia no ke Kii o ka

Halekula Kaikamahine Kameha-

meha Hou Loa ko Pa@@ @@.

 

 

     I kuli@@ @@ me na   kukikuhi o ka palapala @@@@@@ hope @@ @ @@ Ka-@@@@@ Haku Alii Mrs Bernice Pau-

ahí Bishop, ua @@@@@@@@@@@ na kahu waiwai e kukulu i halehula no na kaikamahine mahope iho o ka paa a me ka    @@@ holop@no ana o ke kula no na keikikane.   I keia wa,   ua kukulu paa ia ka halekula no na kaikamahine, ua h@@lako pono i@ a ala ke @@@ @@i imua.  I ka malama aku nei o l@@@@@@ o kela makahiki, ua holoholo na kahu waiwai e kukulu i @@ @@ halekula kaikamahine ma ka aina @ @@@ @@ @ ka waiwai o Pauahi ma Kalihi @@@kai ponoi he o na halekula keikikane.   Ua haawi ae o @@ C. R. Bishop ka Pere@@@@@ @ @@ Papa Kahu Waiwai mailoko ae   @@@  @@@@ ponou, he $20,000 no ke kukulu ana i keia halekula kaikamahine hou.   Ua noi ia na kahakii hale Ripley a me Reynolds o Honolulu nei e hoomakaukau i kii no ka hale me ka hoolawa pono i na mea a oau i noii a i kuhikuhi ia iloko o ka hoike a ke k@mi@e hoonaauao o ka papa kahu waiwai.

      O ke kii a makow   e hoowehi ae nei i keia aoao o ka pepa, oia ke @@ @ ka hale i ku iluna o ke kahua, i kaha ponoi.    He hale laau wale no keia, ua ku na wahi a pau e like @   me ka oukou e ike ae la i ke kii, @@@, aole i uhi ia  iho o luna o kau-poko i ke pili a aole hoi i hoomaemae ia, @ai eia no ka hana ke hele nei aohe i pau.

      He elua hale ke kiekie o keia hale nei a maikai me kona puoa e ku kilakila mai la.   O ka hale o lala, no ke kula ana a me na mea e nai a o ka hale iluna, he wahi moe ia no na kumukua a me na haumana. Aole i kukulu la i hale hoohanoha-no, aka, he hale kupono no nae no ka hoonaauao ana.   He halekula no na kaikamahine 12 makahiki, a ua manao ia e lawelawe ana na kaika-mahine i ka lakou mau hana pili i ko ka hale ponoi iho hana malalo ponoi o na kaupoku o keia halekula, @ @@@@@@@ i hooponoponoia i na mea a pau   e ku i ko lahou oluolu a loloi-ahiole.   Ua kupono keia hale no ua hoolawa ana ia kuuaono kai-kamahine a me ehiku mau kumu-hula me na keena moe kaawale a no na hana kula a me na mea e ae i @             @ ko ka hale iho mau hana.

      I hoomaopopo ia ka nui o keia hale ma o na lanai papalua, he $0 @@ kapuni loa kukahi;   a i keia loa e @@@@@ pa aku i ke akea o na hale @@@ ma na hakala ma ke 32 mau @@puni pakahi.

      O Miss @@ M Pope, ke kumulula, he kumu akamai i hooia ia kona @@@@maalea me o kona noho ana iho nei a lawelawe me ka holopono i ke Kula Hanai Kaikamahine o Kawai-hao.    O na kokua kumu eono, ua pau i ke koho ia.   He elua o na haumana o Kawaiahao i puka aku nei, e lawe ia ana i mau kokua i ka luna wahine hooponopono o ke kula o na ike e hanai ia aku au i na kaikamahine, ua noonoo akahele ia no ka hoomaamaa ana i na kaikama

 

 

hine Hawaii e ike ai i ka hana ku-pono.

      O na manaolana o na Kahu Waiwai, oia ka paa a me ka makaukau no ka wehe ana i ke kula ma ka la 12 o Novemaba ae nei.   Ua mahele-hele ia ka manawa kula.

 

HE KAAO HOONAUE PUUWAI

--------------NO   --------------

 

PUAKAOHELO

------------------KE-------------------

 

Kaikamahine Alii.

-------------------KA-------------------

 

Ui Oi Kelakela o ka Nani

a me ka Maikai.

-----------------NANA-----------------

 

I     HEHI-KU  NA  KAPU   O

KUAIHELANI   A   ME

NUUMEALANI

--------------KA---------------

 

Ui i Hiolo ai ke Kapua a me ka Mana o ke Kiowai kupuna-kahi e hiolo ai ka nani a me ka maikai o na mea kino kanaka o ka Honua nei.

 

------------------

 

Ke Kiowai kapu a me ka mana kupua e kiai ia ana e na honu alii he Umikumama-lua; ua lilo ia mana i mea ole i ka Nani a me ka Ui o Hawaii.

 

------------------

 

MOKUNA II.

 

     O kahi e kuai ai, aia no i na moku kalepa e ku mai ana ia nei, o ka lole a me na nahu e ae mai na aupuni mamao mai a loaa kela mau mea, alaila pomaikai lakou.  Eia mahea kahi e ku mai ai, na moku i keia aina i mea e loaa ai ka pomai-kai ia lakou a me ke alii nui hoi o ka aina nei.  Eia no maanei nei ke awa ku moku niu o keia aina i na manawa apau.  E nana kuu alii, o keia mau hale nunui e ku mai nei iloko o kela pa nui i hoopuni ia me na pohaku mabala, e hoopuni ana i na eka aioa he kanalima, oia na hale hoahu waiwai o ke alii, aia aku ma kela noao o ko ke alii pa waiho waiwai pa hou au hoi e nana aku ai.

     Oia ka pa e hoahu ai ka waiwai o na makaaina o keia aoao o ka aina, aia hoi ma ke la huli o na kuahiwi, aia no hoi malaila ko laila mau luna nana a me ko laila awa ku moku e like no me ko nei nei, pela no ilaila.

     O ko'u kaikunane no ka luna mana e malama ia mau hale alii, wahi a ke aliiwahine o ka la, make-make ino ka hoi ka ike ia wahi, malihini o keia aina, auhea oe e kuu haku alii, he mea oiaio kau e olelo nei, eia ka hewa o ka loihi o ka hele ana a hink ilaila.  Pehea ka nui o na la a hiki ilaila?

     O ka loihi o ka hele ana, ua like me elima malama e hele ai, ke mama ka heleana, a i na e hele lohi alaila, ua like me ehiku malama, a i ole ia e hiki ana i ka ewalu ma-

 

 

lama e hele ai, oia la i lohe oe e kuu haku.  Iloko o keia mau kukai olelo ana a lakou neu ke hele aku la i ka hora umi o ka po, a no ka nui loa o ka ikaika loa o ka hiamoe o ko lakou mau maka.

     Ua hookuu ae la lakou i ko lakou leana ana no ko lajou mau lumi mow, a hookun ae la lakou no ko akou mau lumi pakahi, i ka ui i hoi aku ai, oia no kawa i himeni i maa ia laua i ka hoolealea i ko laua haku alii, he mau himeni lea loa ka laua.

     I ka ui i wehe ae ai i kona aahu ali, hene iki iho la ka aka a na wahi manu i ka ike ana mai i ke kino o ka laau.  Ua hele wale kela a puaena i ka nani a me ka maikai lua ole o ka ui.

     Ua lupea ia e ka wai o ka naulu. U hoomau ae ai ka mea kakau i keia wahi mele inoa o nalii,

O aka Hilo mehe kahi ea ala i kalai

Malamalama i ka Hima me Kahala

Hanupanupa ke kai ula i ka Lehua

Na lehua pua kaunaoa i kalai

Hele a pepe i ka ua poni ula

Ke hooio aela i Molokai, --e

Hooioi ana ke aloha ia'u

Hoohaehae ana ke aloha ia'u

Hoohaehae ana i manawaino

O kuu pua--a

Oia hoi ha  --e

     I ka hemo ana ae o kona mau aahu alii, ua hoi aku la ia iluna o kona moe alii, a papio iho la kona alo ilalo. Oiai kana mau manu e himeni nana laua mau mele lea loa e pili ana i ko lakou aina aloha me ko laua mau haku alii o ka au ana mai i ke kai makamakaole.

     Ua ai iho la lakou a pau i ko la-kou mau hua, a o ka ui, ua ai ia, eia na hua elua, a ua koe na hua eha ma kona lima, he ono ka ai ana o keia ano hua, aole e like me na ano hua ene.  Mahope iho o ko la-kou ai ana i ko lakou mau hua, ua hoomaka aku la lakou no kahi e kuu mai ana na hale waiho ukana.

     Ia lakou e hele nei ke hele ala no ka ui me ka hakilo ana i ka nani o loko o ka pa o Puakoolau, aole on a nana a noii i ka nani o ka aina a me ke kulana o keia pa nui a lakou e hele nei, i ka loa a me ka laula, aka o ka ui, ke hele ala no oia me ka nana ana i na wahi a pau o ka pa me ka nani nui i like ole me na kulana pa ma Hawaii nei, he nani na mea a pau.  E hiki ole ai i ka malihini kaahele ke mano ae he maikai ole, he maikai ma na ano a pau o ka maka a hoohewahewa ole ai, ua hoomakaukau aku la lakou e hele no ka hale kahi a lakou e hele nei.  Ua kokoke loa lakou i ka hale, i kela wa aia lakou mawaho o na hale.

     I hoomaka aku ai ke kamaaina kano e wehe i puka, i ka hemo ana ae o ka puka, he mea e ka lele o ka hauli o ka ui i kona ike ana aku i ka hulali mai o ke gula a me ke daimana.   Ua ebia maoli ia no ka ui, i hoomaha iho ai oia o kekahi manawa pokole, a pau ae la, a komo aku la lakou iloko e makai-kai ana i na mea a pau o loko i ka hale mai mua a ka hope, mai keka-hi aoao a kekahi aoao he nani wale no na mea apau a ka maka e nana ai, mao a maauei o ka hale, ola na mea gula e oaka ana mao a maanei o ka hale kahi e waiho ana na wai-wai o na ano apau.   Me ka nui lau-na ole mai, ia wa ka ui i ninau aku ai i ke kamaaina i keia mau oloau.

     E mama, o keia mau mea gula a pau e waiho mai nei, a me ke dai-mana, ua pohaku mahalo a me na pohaku onio.

 

 

 MA KE KAUOHA.

 

----------------

 

Hoolahala me ke Kauoha a ke Pere-

sidena o ka Repubalika o Hawaii.

 

----------------------------

-----------------------------

 

KUMUKANAWAI

 

O K A

 

REPUBALIKA O HAWAII.

 

-----------------------

 

NA PONO E PILI ANA I KE KINO

A ME KA WAIWAI.

 

Pauku 1.--Na Pono e Pili ana i ke kanakaka.

 

     Mahele 1.  Ua haawi mai ke Akua i na kanaka a pau he mau pono e pili paa loa ia lakou, iwaena oia mau mea ke ola, ka noho lanakila ana, a me ke kuleana e imi aku a loaa a hoomalu i ka waiwai, a me ka imi ana i na mea e oluoia ai ka noho ana.

     Mahele 2.  Ua lawelawe ia ke aupuni no ka pomaikai o na mea a pau, aole no ka waiwai, hanohano a i ole ia pomaikai o kekahi kanaka hookahi, ohana a lahui kanaka paha.

     Mahele 3.  Ua hiki no nae hoi i ka Ahaolelo ke hana i kanawai no ka hoo-ponopono ana, kakauinoa ana, hoomalu ana a hoomaopopo ana i na kanaka a pau a i kekahi papa a lahui paha, a ua hiki no hoi ma ke kanawai e hookaiki a kaupalena i ka manawa e noho ai a me ka hana a oihana paha o na kanaka a pau a i ole ia kekahi papa a lahui paha e ko-mo mai ana iloko o ka Repubalika.

 

Pauku 2.---Lanakila o ka Hoomana ana i ke Akua.

 

     Ua hiki i na kanaka a pau e hoomana aku i ke Akua e like me ko lakou manao iho; aka aole e hoolilo ia keia pono i mea e aponoia ai na hana kauna hewa o ke kane a me ka wahine a i ole ia na hana kulike ole me ka maluhia a pono o ka Repubalika.

 

Pauku 3.---Ka Lanakila o ka Olelo a me ka Papa Pai.

 

     Ua hiki i na kanaka a pau ke kamailio me ke keakea ole ia, e kakau a hoolaha i ko lakou manao ma na mea a pau; a aole e hana ia kekahi kanawai e hoohaiki ai i ke kamailio ana a i ole ia ka papa pai; uka, e kau no maluna o na mea a pau ke kaumaha o ka lawelawe hewa ana o ia pono; eia no nae ua hiki i ka Ahaolelo e hoohole i na kanawai i kupono e kaohi ai a e pale aku ai i ka hoolaha ia ana a i ole ia ke kamailio akea ia ana o na olelo pelapela a me na olelo hoala kipi.

 

Pauku 4---Na Halawai me na Palapala Hoopii.

 

     Ua loaa in a kanaka a pau ke kuleana e akoakoa ma ke ano malie a kue ole i ka maluhia, me ka lako ole i na mea kaua, e kukakuka pu no ka pono o ka lahulahu a e nonoi aku i ka Peresidena, a i ole ia i ka Ahaolelo e wehe i ko lakoiu mau pili-kia.

 

Pauku 5.---Palapala Kuu Kino.

 

     No na kanaka a pau ka pono o ka Palapala Kuu Kino, aole hoi e kapaeia, koe wale no e ka Peresidena a i ole ia e kekahi o na Kuhina ma ke ano i hoaka-kaia maloko nei, i na manawa kipi a kaua ia mai a i ole ia, he wa kupilikii loa no ke kipi a kaua ia mai a ua ike ia he no ke kipi a kaua ia mai a ua ike a ua ike ia he mea e pono ai ka lehulehu e kapae ia.

     Eia no nae hoi o kekahi kanaka o na aina e e komo mai ana iloko o ka Repu-halika ma ke ano kue i ke kanawai aole e loaa iaia ka pono o keia palapala ma ke ano he pono i loaa maoli iaia.

 

Pauku 6.---Kuleana e Hookolokoloia

 

     Mahele 1.  Aole e hoopai ia kekahi kanaka no kekahi hewa ke hookolokolo

 

 

 

ole ia mamua a hoahewa ia no ia hewa e kekahi aha hookolokolo i loaa he mana ma ia hihia.

     Mahele 2.  Koe ma na hihia luna nui a i ole ia na hewa iloko o ka mana hoo-kolokolo o kekahi lunakanawai apana a i ole i ma na hana no ka hoowahawaha aole no e hookolokolo ia kekahi kanaka aole no e hookolokolo ia kekahi kanaka no kekahi hewa koe wale no ma ka pala-pala hoopii kupono e hoomaopopo ana i kona hewa, a ma na hihia a pau he kule-ana kona e halawai me na hoike i lawe mai i na hoike a me na mea e ae ma kona aoao; a ma on a iho a i ole ia ma o kona loio, e like me kona manao, e ninau i na hoike i lawe ia mai e kue ana iaia, a e hoolohe ia oia ma kona pale.

     Mahele 3.  Malalo o na hoolilo ana a ka Ahaolelo e hana ai i kela a me keia manawa e pili ana i ka nui o na jure no ka hookolokolo ana i kekahi hihia a me ka nui kupono e hiki ai ke hooholo i ke-kahi olelo hooholo a me ke ano a wae ia ai a e koho ia ai ke jure a me ke ano a me ke kupono hoi o lakou, o ke kuleana e hookolokolo ia e ke jure ma na ano a pau i lawelawe ia mamua aku nei e mau no ia, koe ma ka hihia hoopii aie kahi i oi ole aku ka huina i koi ia mamua o hoo-kahi haneri dala, a me na hewa malalo iho o ka felone e like me ia i hoakaka ia e ke kanawai. A e hoomaopopo ia aole e hookolokolo ia kekahi hewa he make ka hoopai e kekahi jure i emi iho malalo o umi-kumamalua ko lakou nui. Ua hiki no ke kapae ia ka jure ma na hihia kivila a pau malalo o na kumu i hoakaka ia ma ke kanawai, a me ka poe i hoopii ia ma na hihia hewa a pau koe nae na hihia he make ka hoopai.

 

Pauku 7.---Hoopai mua ia a i ole ia Hookuu mua ia paha.

 

     Aole e koi ia kekahi kanaka e pane no kekahi hewa i like ma ke kanawai a me na olelo ike me ka hewa ana i hoaheqa mua ia ai a i ole ia i hookuu pono ia ai oia mamua.

 

Pauku 8.---

 

     Aole e koi ia kekahi kanaka ma kekahi hihia hewa e hoike kue iaia iho; aole hoi e hoonele ia i ke ola, ka noho lanakila ana a me ka waiwai aia wale no mamuli o ke kanwai.

 

Pauku 9.---Kauwa Kuapaa.

 

     O ka hoohana ia me ka ae ole, koe wale no no ke karaima, ua papa mau loa ia iloko o keia Repubalika. I na wa a pau e komo mai ai kekahi kauwa kuapaa iloko o keia Repubalika e lanakila koke no oia.

 

Pauku 10.---Malu mai ka huli ia na a me ka Hopu ia ana.

 

     E malu no kela a me keia kanaka mai na huli kupono ole ia ana a me ka hopu ia ana o kona kino, kona hale, kona mau palapala, a me kona mau waiwai; a aole no e hoopuka ia kekahi palapala huli koe wale no no ke kumu kupono malalo o ka hoohiki, a e hoakaka ana i kahi e huli ia a me ke kanaka a mau mea paha e hopu ia.

 

Pauku 11.---Ka Mana Ahuau a Hookaawale.

 

     Mahele 1. Aole e kau ia a kukulu ia paha kekahi uku kokua, dute a auhau paha kekahi uku kokua, dute a auhau paha o kela a me keia ano, me ka ae ole o ka Ahaolelo; aole hoi e unuhi ia ae keka-hi dala mai ka waihona o ka lehulehu me ka ae ole oia Ahaolelo, koe wale no ma ke ano i kuhikuhi ia ma keia Kumukana-wai.

     Mahele 2. He kueleana ko kela kanaka keia kanaka e noho ana maloko o ka la-hui e hoomalu pono ia ma na mea e pono ai kona ola, ka lanakila a me ka waiwai e like me ke kanawai, a nolaila e koi ia oia e haawi mai i kekahi mahele kupono o kona waiwai no na lilo o keia hoomalu ana, a e kokua mai me kona kino ponoi, a i ole ia me kekahi mea like paha i na wa kupono, e like me ka mea i kauoha ia ma ke kanawai.

 

Pauku 12.---Lawe ana i ka Waiwai no na Hana o ka Lehulehu.

 

     Ua hiki no e lawe ia ka waiwai ponoi o kekahi kanaka no na hana lehulehu, a ua hiki no a loaa ke kuleana hele ponoi malua o na aina o kekahi poe no na ala-hao, na auwai no na hana mahiai, na auwai hoomaloo, auwai papa, na paipu wai a me na auwai no na hana mahiai, na hana ana i na mea hana, na wili, na hana iloko o ka honua a me na hana pili i ka noho ohana ana a i ole ia na mea pili i ka malama ana i ke ola kino, aka mamuli wale no o ka hana ana e like me ke kanawai a no ka hana ana e like me ke kanwai a no ka uku kupono.

     E hui ia iloko o na hana o ka lehulehu na hana i kauohaia a i ole ia i hoakaka ia iloko o na kuikahi mawaena o ka Repu-balika o Hawaii a me kekahi aupuni e aku.

 

Pauku 13.---Malalo ka Oihana Koa o ke Kanawai

 

     Mahele 1.---E noho mau ka oihana koa malalo o na kanawai o ka aina.

     Mahele 2.---Aole e hoonoho ia kekahi koa i ka wa haunaele ole iloko o kekahi hale me ka ae ole o ka mea nona ia hale; aole no hoi iloko o ka manawa kaua aka ma ke ano wale no i hoakakaia e ka Aha-olelo.

 

        ---------

KA REPUBALIKA.

Pauku 14.---Ke Ano a me ka Inoa o ke Aupuni.

 

     O ke aupuni e kukuluia nei he Repu-balika no ia, malalo o na olelo a me na kuhikuhi ana o keia Kumukanawai.

 

 

     O ka ino o keia aupuni, oia no, a e mau aku no o Ka Repubalika o Hawaii.

 

Pauku 15.---Ka Aina

 

     O ka aina o ka Repubalika Hawaii oia no ka mea i ikeia mamua o ke Aupuni o ko Hawaii Pae Aina a me na wahi a pau i noho mana ia e ke Aupuni Kuikawa o Hawaii, a me na wahi e huiia mai ana ma keia hope aku i ka Repubalika.

 

Pauku 16.---Ka Have.

 

     O ka have i lawelaweia mamua aku nei ma ke ano oia ka have o ke Aupuni Ha-waii e hoomauia aku no oia ka Hae Au-puni o ka Repubalika o Hawaii.

 

Pauku 17.---Na Kupa.

 

     Mahele 1.  O na kauaka a pau i hanau ia a i ole ia i hookupa ia ma Ko Hawaii Pae Aina a i noho malalo o ka mana o ka Repubalika  he mau kupa lakou no ia Repubalika.

 

He Mau Pono Kupa.

 

     Mahele 2.  O kekahi kanaka aole oia he kupa Hawaii i lawelawe maoli a ma kekahi uno e ae paha ua kokua maoli ma ka hana ana, a mahope mai nei ua kokua i ke Aupuni Kuikawa o Hawaii i loaa iaia iloko o eono mahina ke kukala ia ana o keia Kumukanawai mai ke Kuhina Kalaiaina mai he palapala hoike no ia hana e like me ia i hoakakaia maloko nei, a i hoohiki i kekahi olelo hoohiki e ko-kua mamuli o keia Kumukanawai a me na kanawai o ka Repubalika, e loaa no iaia na pono a pau o ke kupa me ka hoo-nele ole nae iaia i kona mau pono kupa i kona aina hanau.

     Mahele 3.  I mea e hoomaopopo pono ia ai ka poe kupono e loaa ia lakou ia palapala hoike, e hoonoho ke Kuhina Kalaiaina i poe ninaninau i like ka nui me ka mea ana i manao ai he pono na la-kou e lawe i na noi a me na olelo hoike no ia mea.

     Na ia põe ninau e hoike aku i ke ku-hina i olelo ia i kekahi hoakaka ana no kela a me keia kanaka i ike ia ua kupono e loaa iaia i palapala hoike, ma ia hoike e hookomoia ka inoa, na makahiki, ka aina hanau, ka hana, ka loihi o ka noho ana ia manawa.

     Mahele 4.  He maua no ko ke Kuhina Kalaiana e hoololi i ka olelo hooholo oia poe ninau a hoopuka i palapala hoike i kekahi mea ana i manao ai he pono; a e hoole i ka haawi ana i ka palapala hoike i kekahi mea ana i manao ai aole i ku-pono e haawiia.

     O ka olelo hooholo a ke kuhiua e paa no ia a aole e hiki ke hoohalahalaia

a hoohololi hou ia paha.

     Mahele 5.  O kekahi kanaka i haawiia ai ka palapala hoike oia ano e ae ia no oia ma kona noi ana e hoopuka ia ka pala-pala hoopuka me ka hoike hou ole aku i kakahi mau mea e kupono ai.

 

Pauku 18.---Hookupa ana.

     Mahele 1.  O ka hooupp ana i na ka-naka o na aina e malalo wale no ia o ka mana o na Lunakanawai o ka Aha Hoo-kolokolo Kiekie. E hana ia no e like me ka mea i kauoha ia ma ke Kanawai.

     Mahele 2. Ua hiki no ke hookupa ia ia kekahi kanaka o na aina e malalo o na kumu mahope iho nei:

     1. Ua noho oia ma ko Hawaii Pae Aina aole emi malalo e elua makahiki.

     2. E manao maoli no oia e lilo i kupa noho paa no ka Reppubalika.

     3. E hiki iaia ke heluhelu, kakau a kamailio me ka hoomaopopo i ka olelo Beritania.

     4. E hiki iaia ke wehewehe me ka mo-akaka ma ka olelo Beritania i ka manao a me ke ano maoli o kekahi pauku a mau pauku paha o keia Kumukanawai.

     5. He kupa oia no kekahi aina i hana kuikahi me ka Repubalika o Hawaii e hoomaopopo maoli ana no ka hookupa ana.

     6. He kanaka ano maikai oia a aole he mahuka mai ka lima mai o ke kana-wai.

     7. E lawelawe ana oia i kekahi oihana ku i ke kanawai a hana paha a i ole ia ua loaa iaia kona ola mai kekahi hana ku i ke kanawai mai.

     8. He on a oia ma kona kuleana ponoi iho o ka waiwai maloko o ka Repubalika nona ka waiwai io aole i emi malalo o elua haneri dala mawaho ae o na hihia a pau.

     9. Ua hookiki oia i ka olelo hoohiki i hoakaka ia ma ka pauku 101 o keia Ku-mukanawai a me kekahi olelo hoohiki e hoole ana i kona kupa no ke Aupuni o kona aina hanau, a i ole ia ka aina paha ana i hookupa mua ai, a e kokua mamuli o ka Repubalika o Hawaii.

     10. E hana oia i palapala noi i hooiaio ia ma ka hoohiki i kekahi Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie e hoakaka ana na hooko oia i na mea a pau i kauoha ia mamua ae nei, a nana no e hooiaio aku ia mea a maopopo pono i ua Luna-kanawai la.

 

Pauku 19.---Na Kupa Mamuli o ka Palapala.

     Mahele 1. Ua hiki e haawi ia na pala-pala hookupa e ka Aha Hooko i na poe mahope iho nei:

     1  Na palapala e haawi ana i na pono a pau o ke Kupa, koe ka mana koho ba-lota, i hiki e haawi ia i kekahi mea.

     2  Na palapala e haawi ana i na pono a pau o ke kupa i hui ia me ka mana koho

 

 

 

haloia e haawi no ka poe wale no i ku-pono e hookupaia: eia no ma noho paluna kumu e manao ana e lilo i kupa noho paa ka hoohiki e hoolo ana i ke kokua mamulii o ka Repubalika a me ke nei ana i ka Aha Hookoloko Kiekie a e hoo-maopopo  ia o ke kumu e kilo i kapa o kekahi aina i hana kuikahi me kou Re-pubalika e pili ana i ka hookupa ana, aole ia e pili ana i ka poe i noho ma ka Ha-waii Pae Aina no ka manawa o ekolu makahiki a oi ae mamua iho o ka lae kukalaia ai o keia Kumukanawai, a mai i na palapala hookupa iloko o elima ma-kahiki mai ia kukalaia ana.

     Mahele 2.  E hoohiki na kanaka a paa e loaa ana ia lakou na palapala hookupa i ka olelo hoohiki i hoakakaia ma ka Pauku 101 o keia Kumukanawai a ma ia manawa e kaa no lakou malalo o na hana a me na hoopaa ana a paa o ke kupa.

     Mahele 3.  O na palapala hookupa a pau i haawi ia mamua aku nei ma keia ke hoopau loa ia nei.

 

Pauku 20.--- Mahele o na Mana o ke Aupuni

 

     Ua maheleia ka mana nui o ke Aupuni iloko o ka Mana Hooko, ka Mana Kau Kanawai ame ka Mana Hookolokolo a koe me na mea i heakakaia maloko nei, e ku kaawale ia mau mana ekolu.

-----------

KA MANA HOOKO.

Pauku 21.---Aha Hooko

 

     Mahele 1.  O ka Mana Hooko o ka Repubalika aia no ia i ka Peresidena a me ka Aha Kuhina.

     Mahele 2.  Ma ka Aha Kuhina e hoo-noho ia he Kuhina no ko na Aina e, Ku-hina Kalaiaiua, Kuhina Waiwai a me ka Loio Kuhina.

     Mahele 3.  O ka Peresidena a me ka Aha Kuhina e noho pu ana oia no ka Aha Hooko.

----------------

KA PERESIDENA

Pauku 22.---Na Mea e Kupono ai ka Peresidena.

 

     I mea e kupono ai e noho ma ka oihana Peresidena e loaa i ke kanaka aole emi malalo o kanakolu kumamalima maka-hiki mai ka hanau ana.

     Ua hanau ia ma ko Hawaii Pae Aina a i ole ia ua noho malaila no na makahiki aole i emi malalo o ka umikumamalima;

     A he kupa hoi no ka Repubalika.

 

Pauku 23.---Ka Peresidena Mua.

 

      Ma keia ke kukaa ia nei o Sanford Ballard Dole ka Peresidena o ka Repu-balika o Hawaii, e noho ma ka oihana a hiki aku a e hui pu ana i ka la31 o De-kemaba, 1900, a ma ia hope aku a hiki i ka manawa e koho ia ai he hope nona a ua kopono oia e noho ma ka oihana.

 

Pauku 24.---Koho ana i ka Peresidena.

 

     Mahele 1.  Ma ka Poakolu ekolu o Sepatemaba, 1900 a ma ka Poakolu ekolu o Sepatemaba iloko o kela a me keia eono makahiki ma ia hope iho, e noho a Ahaolelo e koho i Peresidena no ka manawa o eono makahiki e hoomaka ma ka la mua o Ianuari o ka makahiki ma-hope iho.

     Mahele 2.  No na hana oia koho ana e noho pu ke Senate a me ka Hale o ka poe i koho ia.

     E malama ia ke koho ana ma ka balota a o ka mea a loaa ana iaia ka hapa nui o ke koho ana o ne lala a pau i koho ia e ka Ahaolelo a ma ia hapanui e komo ka hapanui o na lala a pau o ka Aha Senate, oia ka Peresidena no ka manawa e hiki mai ana, a i ole ia no ka manawai koe oia manawa in a aole mea i koho ia ma-mua iho o ka la mua oia manawa.

     Mahele 3.  Ina aole i koho ka Ahaolelo i Peresidena mamua iho o ka la mua o Ianuari mahope iho o ka la i kauoha ia ai ka Ahaolelo e halawai no ia koho ana, alaila o ka Peresidena nona ka manawa a pau a i ole ia ke Kuhina e lawelawe ana ma ke Peresidena e mau no kona noho a lawelawe ana paha ma ke ano Peresidena a hiki hope, aka oia koho ole ia ana aole ia he mea e hookuu ia ai ka Ahaolelo mai ka lakou hana o ka hana koke aku ma ia koho ana.

     Mahele 4.  Aole kekahi Peresidena e kupono e koho hou ia no ka manawa ma-hope koke iho o ka manawa i koho ia ia oia.

 

Pauku 25.---Uku o ka Peresidena.

 

     E loaa no i ka Peresidena ma na ma-nawa maopopo no kana hana he uku, a o ia uku wale no e hoomahuahua ia a hoo-emi ia paha iloko o ka manawa i koho ia ai oia, aole e loaa iaia iloko o ia manawa kekahi pomaikai e ae mai ka Repubalika mai.

 

Pauku 26.---Ka Mana Hookohu

 

     Mahele 1.  Na ka Peresidena ma ke apono ana o ka Senate e hoonoho i na lala o ka Aha Kuhina, na Lunakanawai

 o ka Aha Hookolokolo Kiekie a me na Aha Kaapuni; ka Luna Hooia, a me na Luna Nui a me na Luna Kanikela i na Aina e. A e lawelawe no ka poe i hoo-kohuia e ka Peresidena a hiki i ka pau ana o ka halawai mua o ka Senate.

     Mahele 2.  Ina ua hakahaka kekahi o ia mau oihana iloko o ka manawa e noho ole ana o ka Senate ua hiki i ka Peresi-dena  e hoopiha ia hakahaka ma ka haawi ana i hookohu e pau ana in a aole i hoa-ponoia mahope o ka halawai hou ana o ka Aha Senate.

 

[E Nana ma ka Pepa Panai.]