Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 31, 4 August 1894 — Page 2
| This text was transcribed by: | Mary Miller |
| This work is dedicated to: | Hilo Community School for Adults |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA.
Mahele o ka Lo o Kuhina.
OHANA MAHAI.
K@
Honolulu, Augate 2, 1894
I ka@ ka hoakaka o ia Mabele 2, P@ kanawai o ia Kepubalika o Hawaii ma laila ma keia ke @ aku nei o na Palapala Hookohu a pau @ mai keia @ aku malalo o ka manao Ke Aupuni Kuihawa o ko Hawaii Paea@ e lilo i mea mana ole mai, a mahope aku o na la 1 o Sepatemaba 1894.
Nolaila, ke kau @ ia aku nei ka poe a pau e p@ mau Palapala Hookohu e hoihoi mai @ no ke @ ana ma a @ pahe o ka la i olelo ia.
E. G. HITCHCOCK.
H@ o ka Kepubalika o Hawaii.
29@
E noho ana na Papa Hoopaa Inoa a me Ninaninau no ka Apana Ekolu @ na mokupuni o Maui, Molokai a me Lanai ma na wahi malalo iho, e hoomaka ana ma ka hora @ kela a me keia ia:
Hamakuap@ko, Maui, Poaha, Iulai 26, 1894.
H@ " Poakahi, " 30, "
Kea@ Maui, Poalua, " 31, "
Ha@ " Poakolu, Aug. 1, "
K@ " Poaono, " 4, "
K@ " Poakahi, " 6, "
K@ me Kauai
" Poalua, " 7, "
U@ " Poakolu, " 8, "
W@, Kula, " Poaha, " 9, "
M@ " Poalima, " 10, "
@ " Poakahi, " 13, "
@ " Poalua, " 14, "
@
@ " Poakolu, " 15, "
Ka@, Molokai, Poahiku, " 17, "
@ " Poaono, " 18, "
H@ " Poakahi, " 20, "
@ " Poalua, " 21, "
K@ " Poakolu, " 22, "
M@, Lanai, Poaha, " 23, "
Lahaina, Maui, Poaono, " 25, "
Ma na pepa pa@ alanui e hoolaha ia aku @ na wa o @ ai o na papa i olelo ia mamua.
F. W. HARDY,
C. H. DICKEY,
J. W. KALUA.
2@
I ka Poe a Pau e Ike mai ana.
KE HOOLAHA @ aku nei ka lohe i na @ o ka hooko ana o ka Mahele 2 @ o ke Kumukanawai @ a pau o ka poe i hookohnia @ ka Ohana Kalamua aku, e pau no @ a lilo @ ole mai a mahope aku o ka la 1 o Sepatemaba, 1894.
O ka poe a pau e paa ana ia mau Komisi@ ke ana e hookoho hou ia, ke @ lakou e waiho koke mai i na @ kakau i ke Kuhina Kalaiaina, me ka haawi @ i ka inoa paha, ka la o ke @ ka Apana a me kala noho iloko o ka apana.
O na poe hookohu hou wale ia no ke hoolaha @ aku @, a aole kupono o ka poe e ae.
J.A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 25, 1894. 25043
Kuai o ka Aina Aupuni ma Kiilau a me Puualaea, Hilo
Hawaii.
I ka POAHA, AUGATE 16, 1894, hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Mana Hoo @, e @ aku ai ma ke kodala akea ka @ ma Kiilau a me Paua aea, Hilo, Hawaii, nona ka@ he $9.37 mau eka oi aku a oili mau paha.
Kumu@ kiekie e noho aku ai, he $216.@ Na @ ana ana, he $52.00.
Eia i a kahua o keia kuai, he dala kuike a @ e like me ka manao o ka mea nana e @ a lilo, he hookahi hapaha o ke kumukuai, a o ke koena ma na hookaa puu ana. Hookala, elua a me ekolu mau makahiki, ma ka akupanee e uku ia i kela a me keia hapaina makahiki ma ka ehiku pa keneta (7) o ka makahiki.
E hoomaka ka mea o lilo ai ka aina i ka @ a me na hana hou maluna o ka aina iloko o ka makahiki mua, a e hoomau aku i ka mahi ana a pau na makahiki elua.
Ma ka pau ana o na makahiki ekolu ina i pau na mea a pau i ka hookoia e ka mea i lilo ai, @ no @ Palapala Sila o ka aina.
Ina e kooko ole ia na kahua i oleloia maluna, alaila e lilo wale ke kuleana iloko o ka aina.
I ka wa e hoi hou mai ai ka aina, alaila, e kuai hou ia aku no ma ke kukala e ke aupuni a ina ma ia kuai hou ana e oi aku ana ke dala loaa @ mamua o ke kumukuai kumu alaila e loaa ana i ka mea kuai mua ka hui na o kana mea i uku ai mai ke aupuni mai ma ke helu i kuai ai me ka ukupanee ole a ma ka mea like e maheleia ai ma ia kumukuai i uku mua ia ai e like me kana mea i uku ai. Ina ma ia kuai hou ana ua emi iho ka mea loaa mai malalo o ka huina mua, alaila, e hoihoi ia aku no kana mau mea i uku ai e like a like me ka huina o ia emi ana mai.
@ kakauia kekahi aelike e ka mea kuai mai me ke aupuni e apo ai i keia mau kahua a o na hoohio ana aku ia aelike, e like no ia me ka haalele maoli.
Na ka mea e lilo ai e uku i na lilo o ke ana ana a me ka hoonoho ana i ke kii o ka aina mahope koke iho o ke kuai ana me ka puu dala hookaa mua o ke kumukuai i lilo ai.
O ka palapala aina e kuhikuhi ai i ke kii o ka aina, na hiki no ke nana ia ma ke Keena Aina, ma ka Ohana Kalaiaina, a me ka Keena hana o A. B. Loebenstein, Hilo, Hawaii, me na wehewehe piha.
J. A. King.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 13, 1894. 25033
Hoolaha i na Hui i Hoohui ia.
I kulike ai me ka Pauku 1441 o ke Kanawai Kivila, ke noi ia aku nei na Hui a pau i hoohui ia malalo o ke kanawai e hoike piha ae a lawa me ka pololei i ka lakou mau hana i ke Keena Kalaiaina ma a mamua ae o ka la 31 o IULAI, oia hoi no ka makahiki e pau ana i Iulai 1, 1894.
E hoolako ia aku no na paihakahaka no keia mea ke hele ae e noi ma ke Keena Kalaiaina.
Ina aole kekahi Hui e waiho mai i ka Hoike Maloko mai o ka Manawa i Kuhikuhi ia, alaila na ke Kuhina Kalaiaina, ina oia iho no, a i ole hookahi a oi aku Komisina i kohoia e ia, e kahea aku no ka hoike mai i na bake a me na pepa o ka Hui a e nana i kona mau luna e pile ana i kana mau hana malalo o ka hoohiki.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 2, 1894. 2501-4
Ua hookohu ia aku o D. QUILL ESQ., keia la i Agena Hooiaio Aelike I'aahana no ka Apana o Wailuku Mokupuni o Maui.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 2, 1894 2501-4
Hoolaha Pa Aupuni
I kelike ai me na hooko ana o ka Paoka Maluna XXXV, o na Kanawai @, ke hoo@ nei au i keia la i kahi e ka ai ka pa Aupuni ma Kohanaiki, a ma ka aina i ike ia o Kaulana ma ka Apana o Kona Akau, Hawaii.
I kelike ai me na hooko ana o ka Paoka 2 Maluna XXXV, o na Kanawai o 18@, ke hookoha nei au ia John Ka@ i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni maluna @.
J. A. KING.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 9, 1894. 25@3
KA
NUPEPA KUOKOA
NE
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
No ka Makahiki. $2 00
No Eono Mahina. 1 00
Kuike ka Rula.
PUKA 1 2 3 4 5 6
ANA Pule Pule Pule Pule Pule Pule
Iniha $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $3.50 $4.00
2 Iniha 2.00 2.75 3.50 4.00 4.50 5.00
3 Iniha 2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00
4 Iniha 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50
5 Iniha 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00
6 Iniha 4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a lua aole, aohe hookomo ia.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITNEY, Luna Nui.
J. U. Kawainui, Luna Hooponopono.
No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.
POAONO, AUGATE 4, 1894
E Ao Kanaka mai Oukou.
He manaoio hoopono maoli anei ko ka hapanui o na anee alii e kuko wale aku nei no e hoihoi ia ae ana ka Moiwahine i kipakuia maluna o ka nohoalii i paluku ia a okaoka e ka hana naaupo hookahuli kumukanawai i lawelawe maoli ia me ka manao ohumu ino a upu ia e holopono ana, aka, halawai e me ke kuia i hoomakaukau ole ia e pale ae, a i ole he hoopaakiki naaupo wale no paha e hoapaapa ai ma ke ano hoohuakeeo?
O na aliiaimoku a pau i kipakuia mai ko lakou mau nohoalii aku no ka lakou mau hana ino, ke hoike mai nei a moolelo o ke ao holookoa aohe o lakou i hoihoi hou ia ae. O na repubalika a pau i kukulu ia maluna o ke kahua o ke kumukanawai ke hoike mai nei ko Amerika Huipula moolelo i kahakahaia, aole loa hookahi repubalika i wawahiia e ia a nahaha, alaila, hookuewa aku. Ke olelo nei hoi ka buke nui, "heaha ka waiwai ke olelo kekahi, he manaoio kona, aole hoi ana hana?"
Mai keia mau kumu hoohalike mai ekolu maluna ae i kahakaha ia i papa konane na kela a me keia uhane noonoo e nana ai a wehewehe iho i ko lakou mau ano oiaio, e maopopo ai ia oukou ka waiwai ole o ke kau wale aku no o na maka i na mea e kuko wale ia ana e loko o ko oukou mau waihona noonoo lili maka ewaewa i hooholo paewaewa e ai.
Ma ka oiaio maoli, aole loa e hana ana o Peresidena Kalivalana i kekahi mea e hoihoi mai ai i ke aupuni alii ma Hawaii nei. Ua hoike mau aku makou i na wa lehulehu i hala mahope koke o ka hookahuli ana o ke alii i ke kumukanawai, kahi o kona kuleana i ku ai, aohe aupuni alii hou i koe ma Hawaii nei, ua kanu ia e Liliu a nalo loa iloko o ka lepo. E like me ka makou kukala ana aku i na malama loihi eha kauna a me elua keu, aohe aupuni alii hou i koe ma Hawaii nei, pela no oukou e ike nei me ko oukou mau maka ponoi i ka pololei o ia kukala akea hopo ole ia ana aku. Aohe manao hoohuakeeo, aohe naau lilili, aohe ohumu ino ana nana e hooko i ka oukou kuko ino e na anee alii e hoihoi ae i ke alii.
Aole makou ma ke ano alakai lahui, e hookuu aku ana ia oukou e na anee alii e hoonaaupo ia oukou a e alakai hewa ia e like me ka hoopunipuni hele ia ana i ka wa i hala, e hoopepe ai me he la he mau malihini haalele loa oukou maluna o ka aina i hanau ia ai. O ka makou olelo ao, he mau kino uhane ola noonoo wale ana no oukou a pau e na anee alii, a he mau lunaikehala pakahi i ike i ka mea pono e hana ai. Ano ka wa no oukou e noonoo ai a hooholo e hele e hookiki malalo o ke kumukanawai o ka repubalika o Hawaii. He olelo kahiko aai keia a ka Hawaii i kahakaha ia ma ko oukou mau lapauila, "he kuli ka make a he lohe ke ola."
Na Loio Malalo o ka Hoohiki.
Ua lohe maopopo mai makou, mahope ino o ko Mr. V. V. Akepoka, he Loio laikiai piha, hoi ana mai nei mai ke kau kiore kaapuni mai i noho ai ma Hamakua Hawaii i Iulai aku nei, ua hele aku la oia i mua o Luakanawai Kiekie Alapaki F. Kauka a lawe iho la i ka hoohiki malalo o ka pauku 101 o ke Kumukanawai o ka Repubalika o Hawaii. Oia hoi ka hoohiki e kokua ai i ke Kumukanawai, na Kanawai a me ke Aupuni Repubalika o Hawaii, a aole hoi ma kekahi ano e kokua ma ka hoihoi hou ana a hoala hou ana paha i aupuni Moi ma ko Hawaii Paeaina.
Ua ike pu iho no hoi makou ma ka palapala makamaka, ua lawe ae o Mr. G. P. Kamauoha, he loio no Kohala Akau, a he anee alii ikaika loa, i ka hoohiki malalo o ke Kumukanawai.
Ua ike maopopo loa keia mau loio i ke kukulu paa ia ana o ka Repubalika o Hawaii, a ua hooholo he mea hoopau koalaala waiwai ole ka hoapaapa wale iho no, oiai ua hana ia e ka naauae a ua pau pono na mea a pau.
Ke lohe pu mai nei no hoi makou, eia ko Honolulu nei mau loio Hawaii ke ku hopepe wale uei me ka lana no nae o ko makou manao, e pahi ia mai ana no lakou a pau i ke komo iloko o ke aupuni o Limaloa. No ka mea, mamua o ka loaa ana o ka laikini loio i kela a me keia mea nei, iloko o ke au o ke aupuni alii e hoohiki mua ana lakou e malama i ke Kamukanawai a me na Kanawai o ko Hawaii Pae Aina. A oiai, ua loli aenei ke ano o ke Aupuni mai ke aupuni alii a i ka Repubalika, a no ka mea hoi, o na loio he ma lala no lakou no ka aha hookolokolo, nolaila aole makou e puiwa o lakou kekahi poe mua loa e kakahe ae ana e lawe i ka hoohiki me ke kaukai ole e kali ai a hana kanawai ia mai. Heaha aku ke kumu la e hoopupu hou ai e na poe hoopaakiki.
Lawe i ka Hoohiki o ka Repubalika.
Ua lohe mai makou, ua kauoha ia ka poe a pau e lawelawe ana malalo o ka Oihana Aopalapala o ka Repubalika o Hawaii, kane a wahine, e lawe lakou i ka hoohiki e malama i ke Kumukanawai a me na Kanawai o ka Repubalika o Hawaii. Nolaila, eia ke kahe nei na kane a me na wahine oia buro e lawe i ka hoohiki mamua o ka hoomaka ana o ka makahiki kula i Sepatemaba aenei. He elima o na kumukula wahine i hele kino ae e hoohiki ia i mua o ka Oihana Hookolokolo i ka la hope iho nei o Iulai, a e i aku no ka nui mahope e hele mai nei. Aole keia he hana hoomeamea, a ka he hana kuio maoli e hiki ole ai ke alo ae mai na kauoha maopopo maoli a ke Kumukanawai o ka Republika.
Kupaa ma ka Pololei Iuli Ole.
Ke hoomau aku nei makou i ka hooia ana e like me ka makou o ka hebedoma i hala, i ke kumu i kipu ole ia mai ai ka Peresidena Dole ma ka la 25 o Iulai i hala e ka mokukaua Piladelapia, no ka mea, ua holo ka Peresidena iluna o ka manuwa ma kona ano he hoaloha no Adimarala Walker, aole ma ke ano luna aupuni kiekie no ka Repubalika. Aole loa no hoi he wahi olelo iki e like me ka hoopunipuni a ka nupepa a Buki e hakuepa mai nei. Aole loa makou e hoololi ae ana i ka makou mea i ike ai oia ka pololei i kinohi e like me ia i hoopuka ia aku ai i kela hebedoma. Aole makou i hoopunipuni mau aku a "keia mokuahi ae, hoi ae ka Moiwahine" o ka noke ana a pau ka makahiki a me ka hapalua i hala aku. Maiia paha no kona maa i ka apo wale i na opala i hoolei wale ia ma na alanui a me kona ano kumuao ma ka imi apa wale iho e like me ia i hooiaio ia imua o ke akea, pela oia e manao nei e pena eleele iho maluna o ka makou i hoike aku ai me ka oiaio. Aka aole makou e hoihoi hope ana i ka hoike oiaio a e ku oia pela a ulu ka limu.
Uwe Kumakena ka Leo.
Ke olo mai nei ka pihe kumakena a Ka Leo no ka hoopau ia ana o Ainiu, Samu Oneha a me E. K. Lilikalani mamuli o ko lakou hoopaakiki naaupo me ka manao e hakoko mai i ka maua o ke Kumukanawai a e hehiku iho ma ke ano hookiekie maka keleawe. Ma keia e ike iho ai ka lehulehu, aole na hai ae i hoonele ia lakou i ka hana a ka nupepa kakoo ia lakou e helu papa mai nei i ka noho loihi ma ka hana a me ka uwe mai no keia poe, aka, na lakou iho no. Ua haawiia aku na hoonaauao ana ia lakou a pau i ka mea pono e hana ai, aka aole o lakou hoolohe. Manao anei keia poe he waiwai hooilina no lakou kela mau oihana e hoouweuwe ia mai nei. Aole.
E hauoli ana no nae ka lahui ke lohe aku mai a makou, o ka poe i pani ia ma na makalua o ka poe hookiekie, he mau Hawaii maoli wale no lakou a pau, he poe naauao i oi aku i ko ka poe i pau, a e lawe nei i ka hana me ka ike i ki lakou alahele. Nolaila, aohe a kakou mea e mokumokuahua ai o ka noonoo, aka he mea e mahalo nui ia ai ka wae noeau ia ana o ka poe nana e hoopiha i na noho hakahaka. A pela hoi e ike ai ka lehulehu aole he mea nele ke aupuni i ke kanaka.
Holo Makaikai i ke Ao Nei
Ua hoolana ia iloko o ke kai mai ka pa kapili moku mai o ka Hui Hana Hao o Bath ma Maine, Amerika Huipuia, ka moku holoholo lealea o W. A. Slater i kapaia ka inoa o Elenora. Aole wale oia he moku holo lealea nui, aka ua hanaia a ku e like me ka makemake o kona poe ona no elua mau makahiki e holo makaikai ai a puni ka honua, a ma ke ano hoi kekahi oia aku ana ka home o kona ohana no ia mau makahiki, nolaila, e hoolake ia aku ana oia me na nani e oluolu ai ka noho ana. Mawaena o na mea hoonani, e hoolakoia aku ana kekahi keena i wahi no na kii pena e kau ai no lakou ke kumukuai he $60,000. Ina e holo io mai ana, aole o makou manao, e nele ana ke kipa mai i ka paredaiso o ka Pakipika.
Imua i Kalae o ka Hipa
Ma ka la 1 iho la o Augate i lawelawe ia ai ke kioe ana i ka lepo no ka hooloihi hou ana aku i ke alanui hao o Oahu, ma ka pauku e hoomaka ana mai Honouliuli aku a e holo ai i Waianae a hiki i Kahuku. Malaila ka Peresidena Irwin, ka Luna Nui Dilinahama, J. T. Waterhouse makua a me kekahi poe e ae. Mamua o ke kioe ana i ka lepo, ua haawi e ae la o Mr. Waterhouse makua i na kalokalo hoomaikai ana i ke Akua, a i ka amama ana, ua hoomaka ia ke kioe i ka lepo a me ka hoonee ana aku i na hana e ae o ke alahao imua. Elua makahiki i koho ia ai, alaila halulu ke kaa ahi i Kahuku. Ua eleu maoli no o Mr. Dillingham, nee aku imua a holopono!
Na Mahele Kuleana o Ewa.
Ua pau aku i ka lilo ma ke kuai i ka Poakolu iho nei, he 330 mau mahele iloko o ka mahiko nui o Ewa, ma o ka $100 o ka mahele hookahi. Oia o ka waiwai io o ka mahele hookahi ma ka palapala hoohui i hoakaka ia ai. He kumukuai lele oi keia iloko o na la e like me keia, e paa ana no hoi iloko o ka aie a me na hoolilo nui no ka hoomahuahua aku i na hana. Aka ke hoike mai nei keia mau hiohiona o ka hilinai ia o ke au Repubalika i kinohi wale no, a me he mea la, no ka nui maoli no kekahi o ka aina kanu ko a me ka lako i na mea a pau i hoomaopopo e ia, he puka wale aku no koe.
Ma ka Mokuahi Monowai Mai
Ma ka auina la Poaha iho nei, ua ku mai ma Honolulu nei ka mokuahi Monowai, mai Kapalakiko mai, me 35 mau ohua kapena, 39 mau ohua oneki, 70 mau eke leta, 95 mau opeope o na mea hoikeike Hawaii i hoouna ia Kapalakiko a me na ukana. Ua hala loa aku ka Monowai no na Panalaau o ka Hema ma ka hora 9 a mahope iho oia po no.
Mawaena o na ohua koikoi a kamaaina i hoi mai nei ma keia mokuahi, o Hon. S. M. Damon, A. S. Hartwell, W. M. Giffard, W. C. Peacock a me ka ohana, Oscar Unna a me kokahi poe e ae. Mawaena o na keiki i komo i na kulanui o Amerika Huipuia i hoi mai nei e hoomaha, a i paniku ia iwaena o ka aina e ka poe paahana hoohaunele alahao o ka Repuablika nui, o na keiki elua a ka Lunakawai Kiekie Alapaki, oia o James R. a me A. Francis Judd Jr., A. M. Atherton, C. M. Cooke, John Waterhouse, A. D. Baldwin, F. F. Baldwin, C. Hyde a me H. J. Lyman.
O iulai 29 i hala, oia ka la i manao ia ai e haalele aku ana ka mokukana Amerika Charleston ia Kapalakiko a holo mai no Honolulu nei e pani ma kahi o ka Mokukaua Lawe Hae Piladelapia e liuliu nei no ka hoi aku i Kapalakiko.
Ua haalele aku ka mokukaua Farani Duguay Trouin ia Victoria a holo mai no Honolulu nei, aka ua hoi hou aku oia iloko o ke awa e kali ai i na kauoha hou mai Parisa. Me he mea la, e hoouna ia ana oia i Corea, a ina pela aole ia e hoea mai ana ianei.
Ka La hoihoi Ea o ke Aupuni Alii.
Ina aole i hookahuliia ke aupuni alii e ka manao haakei a hupo o ka la 14 poina ole o ianuari 1893, ina la eia no ke ola nei iloko o ka hoomanao ana o ka lahui ka piha ana o ka Iubile makahiki a me hookahi oi o ka hoihoi ia ana mai o ka hae Hawaii. Aka, mamuli o na hana naaupo, ua kipaku ia na alii mai ka hoomalu ana ia Hawaii. Eia nae, ua hookanaaho ae kekahi mau anee alii o ke kaona nei, ma o ke puhi ana o ka puali mua i hoopau ia ma Wasinetona Hale i ke kakahiaka nui a ma ka Hotele Hawaii i ka po iho. Hookahi ahaaina a Koula ia la, no ka puni ana o ka makahiki o ka ulu homimi ana o ka hoomana a ke kipi i mokuahana iho nei a haalele kekahi poe. Ua lohe ia he mau olelo kekahi a Liliu i hoowaka mai mai ai i kona mau lehelehe ia ka poe i akoakoa aku i Wasinetona Hale. Ua loaa mai ka iaia na mea hou mai Amerika Huipuia mai e hoike ana, e hoihoi hou ia ae ana oia ma ka nohoalii. "Ua ai oukou i ka pohaka no ka wa loihi. Aka e hoomanawanui, e kupaa, no ka mea, ua kokoke mai ko oukou uku. Ua kupaa oukou no ka manawa loihi, a e hoomau aku i ka hoomanawanui i mau la kakaikahi i koe." Aole o makou manao ua hoopuka ia mai na olelo wahahee e hoopunipuni i ka lehulehu e Liliu, malia he lawena olelo wale no na ka poe lehelehe eueu hana epaepa, eia nae, o ko Liliu inoa ke lawe hele ia. Ina no hoi na Liliu ia mau olelo, ua kiekie no ka makau ole i ka olelo pela.
Ko Henri Berger Hoomanao Iubile.
A keia Poaono, Augate 4, e piha ai ka Iubile makahiki o ke Kumuao puhi ohe Henri Berger o ka Puali Aupuni. A ma ia manawa hookahi no hoi e puni ai ka elima haneri manawa o na puhi ohe akea ana mai kona manawa mai o ka hoomaka ana. Mamuli o ka huikau ana o keia mau mea hoomanao ano nui elua iloko o ko ke kumuao puhi ohe ola ana, ua hoolala ia e kookelakela i ka hoomomoa ana i keia la. Ke komo kino nei ka Hotele Hawaii me ka manao ulumahiehie e hoowehiwehi iaia iho ma ia ahiahi ma ke kahiko hooioi ana iaia iho e ku ai i ka mahalo ia. Nolaila, ma ia manawa a me ia Kuea o ka Hotele Hawaii, e malama ia ana he anaina puhi ohe a e mele kilakila nui no ka hoomanao ana ia la. I mea e hooi ae i ke kulaia ana i ka Iubile, ua haawi laelae mai o Adimarala Walker i kona puali puhi ohe e lele mai iuka nei o ka aina, a e puhi ohe hui pu me ko ke aupuni puali e noho poo ia nei e ka mea nona ka Iubile. E nui pu mai ana iloko o keia hoomanao ana, ka Hui Himeni Mannerehor, a ke lohe pu ia nei e komo pu mai ana ka Hui Himeni Hawaiiana Quintet. Ua oi loa ae keia mamua o na anaina puhi ohe a pau i haawi ia ma ka Hotele Hawaii, a e lilo auanei i kumu nana e kauo mai i ko ke kulanakauhale a pau e puka mai e hoolohe i ka hookuku nui o na leo kani o na ohe a me ko na kileo.
Pii loa ka Ena o Pele.
Ma ua lono i lawe hele ia mai e ka poe i makaikai aku nei i ka Repubalika o ka Madame Pele a pau mai nei i ka hoi ma ke Kinau o ka Poalua iho nei, i hoomaumaua ia mai ai na lohe aia ke hoike la ka wahine kupua o ka lua i kona nani ma ke kahiko ana iaia iho a puai ka ula helohelo, e hoonee ana i na pohaku ula wena o kona lua kakela i o a ianei, iluna a ilalo a he nanaina ku maoli i ka hiehie a ka maka e hoonuu ai me ka mahalo nui i na hana kupanaha. Aia ke hai ia na kipapali o hai o ka lua a pau aku la i ka haule ilalo. Ua puka ae ma o a maanei na lua puha he lehulehu a mailoko mai o lakou e kahe mai ai ka pele ula hehee i paila ia. A ke poe 'la ka pele i na paia, ua like me ko na nalu e haki ana ma na pali kahakai ka halulu. Aohe wa maikai e ae no ka makaikai ana e like me keia. No ka mea, ke olelo ia mai nei, he mea mau mahope iho o na hoikeike nui ana a Pele i na wa i hala, e hoomaha ai oia. Nolaila i awiwi ai kekahi poe lehulehu o ke kulanakauhale nei i ka hoohihi makaikai e ike kumaka i keia kahiko paihi ana o Pele, a pau nui aku la i ka holo ma ke Kinau onehinei.
Ke olelo nei kekahi poe kamaaina o Hilo, ke kiekie ka ikaika o keia hookelakela ana a Pele, no ka mea ke ike maopopo ia aku nei e kai o Hilo i ka po a me ka oneki o ke Kinau i ka moana, ka malamalama kilakila e hoowena ana i ka lewa nuu, a me ke kiola pu mai i na uahi mamao mai ko ua kupueu la anapuni mai.
Ua pomaikai pa no nae hoi ka poe pii makaikai i keia wa, ma o ka maikai loa la o ke alanui e pii ai, ina ma ka lio a ina paha maluna o ka hulei a na kaa lio, nau ia e koho e ka malihini.
Nui ka poe i pau aku la i ka holo makaikai i ka lua o Pele ma ke Kinau onehinei no ka ulumahiehie e ake e ike la Pele iloko o keia kahiko ana i ka aahu ula helohelo nani hou loa ona.
NUHOU KUWAHO
Lapalapa ke Kaua o Kina me Iapana no Corea.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Monowai ma keia awa i ka auwina ia Poaha i hala iho la mai Kapalakiko pololei mai, ma kona ala e huli hoi ana no na Panalaau o ka Hema, na loaa mai ia makou na mea hou ano nui malalo iho:
HAHANI KA HOOUKA KAUA O KINA ME IAPANA.
Iokohama, Iulai 24--Hora 11 a.m [Apa loa ka hoouna ia ana mai.]--Ua hoomaka ka nee ana imua o na pualikoa Iapana ma Corea e kue aku i ke kulana e paa ia ana e na Pake. Ke up@ ia la ka hooili kaua i kela a me keia la.
Wasinetona, Iulai 24--Ua loaa mai i ke keena Kuhina Iapana maanei i keia la na lono. Penei na olelo ponoi: "Ua kipu kumu ole mai na koa Corea maluna o a koa Iapana i hoonoho kiai ia ma Seoul, a ua kukai aku na Iapana ke@i kipu ana." Ke manao nei ke Kuhina Iapana o keia kipu ia ana mai, aole i hoomana ia mai e ke aupuni o Corea.
Sanahai, Iulai 24--Hora 5:4@ p.m--Ke olelo mai nei kekahi lono palapala mai Nagasaki mai, he kulanakauhale ma ka aoao komohana hema o ka mokupuni o Kioo--Sioo, Iapana, ua lele kipu aku he mahele koa Corea mamuli o ka hookikina a na kamaaina Pake, maluna o na koa kiai Iapana a ua auhee lakou.
Hope mai--Ke olelo mai nei he lono waeaolelo, ua hakaka iho he mokukaua iapana me kekahi moku pake halihali lako kaua, a ua piholo iho ka moku pake.
Sana Peteroboro, Iulai 25--Ke olelo nei ka nupepa Rukini Novoe Vremya aole e hiki ia Rusia ke ku wale aku e nana i ka hopena o Corea a he mea pono iaia ke kokua aku ia Kina, a i ole e hookupu aku e kuloko ke kaua.
Wasinetona, Iulai 25--Ke hoomakaukau nei ke Kuhina Aumokukaua Amerika Herbert e haawi i na kauoha i na mokukaua Petrel a me Concord e kiai la i ke kai Berina, e holo koke i ke kahua o Kina no keia ano kakukoi o na hana ma Corea.
[Me he mea la, ua maopopo loa e ulele kaua maoli ana o Kina a me Iapana. Ina e hoomau ia aku ana ke kaua a hiki i kahi e makemake ia ai e hooholo na ka mana hea la e paa ia Corea, alaila e eo ana ia Kina, ke puili aku e hoomamao na lima o na mana nui o Europa. Eia no nae hoi kekahi mau kahoaka ke kau nei malia o Kauo la, o Rusia a me Beritania nui iloko o keia kaua, a malia no paha o kano pu ia o Farania me Geremania iloko o ke kaua. He lahui koa ka Iapana, aka akahi no lakou a puka mai nei iwaho mai ka hoomauhala mai. He holomua ka lahui Iapana i ka apo ana mai i ka hoonaauao ana o ka poepoe komohana mamua aku o na Pake, ma na mea pili i ka maluhia a me ke kaua Ma na ikaika moana, me he la no, na ano like no laua a like, aka nae paha, ua oi aku ka makaukau o na Iapana i ka lawelawe ana i na mokukaua mamua ae o na Pake. O ko Kina pualikoa, ua oi loa aku ka nui mamua o ko Iapana, aka, o ka hapanui o lakou, ua kukuluia, paikauia a koolako ia mahope o ke ano kahiko. O na pualikoa o Machurta a me waenakonu, aia ko laua heluna ma kahi o ka 120,000 mau koa ma ke kulana maikai o ka ano paikau o Europa i hoomaamaa ia ai. O ka pualikoa o Turekesana, e hookukulu kiai ia nei ma na palena o ka Emepire, aole ia he mea e hoemi ia iho ai ke kaua me Iapana. O ka puali koa teritori, oia hoi na ano koa kuloko, ua hiki loa ke hoomahuahua ia a i ka ikaika kaua ma ka heluna o 600,000, aka, aole lakou e paulehia ia ma ka manao ana aku he maamaalea kaua ko lakou e like me ko Europa la mau koa. O Iapana, he pualikoa kona i kukulu ia e like me ko Europa ia ano. O ka pualikoa kumau, he 75,000 ka heluna i ka wa maluhia. O ka ikaika o na koa kuikawa, he 115,000, a o na koa pualu aia ma ke 55,000. Ua lako pono a makaukau ma ka paikau. Ma ka nui o na lahui, ke koha nei o Kina ma kahi o ka 400,000,000 i ko Iapana heluna wale no he 44,000,000 A ina he oiaio, aia na ka mea nui o ke kanaka ka make, alaila eia iho na hookuku ana o ko laua mau lahui ke huaila aku la.
KO LILIU HOOPAHELE IA.
Nu Ioka, Iulai 23,--Ke olelo mai nei kekahi lono palapala i ka nupepa "Herald" mai mai Wasinetona mai penei: Iloko o ekolu ia ka Mana Hooko e noonoo ai no ka ike aupuni koke aku i ka Repubalika Hawaii hou, a i ole ia e hoopupu iho i ka ike ana aku no kekahi anahulu. Malia paha o lawe ia mai ua ninau la iloko o ka halawai o ka Aha Kuhnia i ka la apopo, a ina e hooholo ia ma ka ae alaila hoouna waeaolelo aku ia Kuhina Wallis @ Kapalakilo a mailaila aku i Honolulu ma ka mokuahi o ka Poaha ae nei a ina aole ia e kali ana no ka mokuahi o ka la 8 o Augate. Eia ke laulaha nei kekahi noonoo aole e pono ka pupuahulu loa i ka ike mua aku, mamkli o ko ka Mana Hooko hoopaapaa no ko na Amerika komo kino loa i ka hookahuli ana i ke Aupuni kahiko, a no ia mea i pono ai ke hookaulua i ka ike aupuni koke ana aku a ike e ia mai e na aupuni i komo wahi lihi ole aku.
Wasinetona, Iulai 24--Ua hoouna aku ka Peresidena i ka Aha Senate i keia la he palapala mai a Kuhina Willis mai i kakauia ma Iune 23, a maloko o laila e hoike ana ia i ka loaa ana aku o ka palapala keakea i kakauinoa ia e Liluokalani, e noi hoomano ana ia Amerika Huipuia aole e pahola aku i ka ike aupuni ana i kekahi ano aupuni e ae e kukulu ia ae ana.
Ke olelo nei kekahi nupepa Kaleponi ma kona manao alakai mamuli o ko ka Peresidena hoouna ana aku i kela palapala i ka Aha Senate, he kuinu ia e hoike maopopo mai ai, ua haalele loa oia a e manao ana e hookuu aku i na mea pili ia Hawaii e kuoe pela ma ke ala maa mau a me ke kupono. Aka he mea paakiki o Kalivalana ma ka helu ana aku, a no aila e pono i ka Aha Senate e lawe maoli lakou i kela mea iloko o ko lakou lima a e waiho iho ma ka papa i ka Liliuokalani palapala keakea.]
KE KOMISINA HAWAII HOOKAOU WAA.
Ua hiki aku ke komisina hookaou waa a ka moi Hawaii i kipaku la ma Kapalakiko maluna o ka mokuahi Rio de Janeiro, no lakou ka nui he elua mau hapahaole a me hookahi Geremania ma ia huakai. Ma ka la 16 o Iulai, ua holo loa aku lakou no ke kulanakahale poo aupuni o Wasinetona, a malaila lakou e lena ai no kekahi mau la.
NA LIMAHANA HOOHAUNAELE.
O keia hoohaunaele a na limahana i na hui alahao o Amerika Huipuia ma ke olohani ana e hoopiipii i ko lakou mau uku a haalele i ka hana me ke keakea aku i ka poe e ae i makemake e hana ma na alahao, a i koho ia o kekahi poe e ae o ka hoomaka ana ia o ke kaoa huilamahi ma ka Ripubalika nui, ua hakihaki na kikala o ua poe hooulu ino la. Aole i nele na koko i hookahi ia ma kela wahi keia wahi a ka poe nana i hooulu i keia ino i hauhili ai, aka o kahi e hiki aku ai i ke ko ana o ko na limanana hui, ua make. Ke holo nei na kaa ahi mai ka hikina a ke komohana me ke kiai ia oluna o na kaa ahi e na koa o ke aupuni mai na hoopoino ia mai.
Ua Hala ia Kamaaina Kahiko.
Ma ke kakahiaka o ka la 28 o Iulai i hala, ua kii ia mai la ke ola makamae o Pekelo a lawe ia aku la i ke aupuni uhane mai kona hale noho aku ma Kapuukolo Honolulu nei, i na ia aneane paha e hiki aku i ke kanahiku mau makahiki. He Hawaii keia i kamaaina i ka lehulehu ma o kona lawelawe loihi i ka oihana pakaudau ia ma Honolulu nei. A mamuli o kona hoomakaulii a me ka puhalauoo, ua helu ia oia mawaena o na kanaka Hawai kuonoonoo ma ke kau papa ana a ka poe i kamaaina iaia a me kona noho ana. Ua waiho iho oia mahope nei, he hoapili he wahine a me na keiki ekolu paha, na hua o kona puhaka ponoi me kana mau hapa maikai elua i mare pono ia a i hala mua kekahi o laua. Ma ke ahiahi Sabati mai, ua manele ia aku kona kino kupapau e ka ohana, a me ke kaoo nui o na makamaka a me na hoaloha a kaua ia aku ia ma Koula. Aloha no ia kanaka kamaina o ke kulanakauhale. E hoomama ia na @ luuluu o ka ohana, a e kauikau lakou me ka naauao no ka mea aloha i hala e aku.