Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 28, 14 Iulai 1894 — HE MOOLELO KAULANA NO LOLENA LAUAE Ka Makai Kiu A o ka mea i kapa mau ia, a i kaulana nui hoi ma ka waha o na kanaka o LIMA KILA UMII [ARTICLE]

HE MOOLELO KAULANA NO LOLENA LAUAE Ka Makai Kiu

A o ka mea i kapa mau ia, a i kaulana nui hoi ma ka waha o na kanaka o LIMA KILA UMII

Ka Weli a na Poe Haihai KaNAWAI, A O KA PUUHONL'A HOI A KA POE AKE NOHO MALUHIA. F. M. [Mea Kakau.] MOKUNA I Muhope lho o ko iaua noho ana maluna o na noho, ua niaau aku la ka makai kiu me ke akahele ia Mr. Knlani: <<Ua hoike ae oe ia maua ma kela kakaliiaka au i neie ae ai ma ko maua keena ua loaa kela lei ia oe ma Kalekaka Inia, oia anei ka mea oiaio?" 4< Ae.' , <»Pehea, i ka lilo ana mai o kela lei ia oe, ua hooikeike aku anei oe i kekahi poe e aku i kela lei? ? ' "He hookahi wale no mea a'u i hoikeike ai oia no ke keiki alli Hudofa o Rusia." "laia wale no anei?'' «<Ae." 4< Pela auei i maopopo ai i ke Ka o liusia aia ia ee kela lei?" "Manao wau pela." <<Iht*a ko wahi i hoikeike ai iaia i kela lel?"

<<Maloko uei no o keia hanako, oia kona holo makaikai ana mai iioko o ekolu mukahiki 1 hala aenei." <<Ina pela, alaila o ka mea no ia nana i aihue kela lei. Ina nae aole Nana ponoi, aia oae ma kana kauoha," wahi a ka makai kiu opio me ke ano hoouhiuhi, oiai ma na pane a ua Mr. Kalani la, ua maopopo loa iho la no i ka opio o keia Kaiani io no ka mea nana i aihue. "Pela no hoi ko'u manao, ua manao wale ae no au ua lilo io no kela lei iaia," wahi a ua Kalani maalea la, me kona ake e hoopuhili ika makai kiu opio. I kela wa, ua ku ae la ka makai opio a me na mamala olelo hoolanalana i manao mai ai ke kolohe aole keia i hoomaopopo i ka oiaio.

I ka haaleie ana mai o ka makai kiu opio i ke keena kakau o Mr. Kaiani, «a eu koke ae laua luna nui ia o ka haneko, a hoomaka iho la oia e holoholo maioko o ke keeaa me ka puana ana a§: <<0! aole loa e hiki aaa i kela wahi keiki omowaiu ke hoomaopopo i ka oiaio © keia mea. Aole loa e ike hou ana keia elemakule ino i kela lei aia keia aoao o ka lua kupapau. Aole no hoi e maopopo ana iaia no Mr. Make kela lei. Pela wale iho no keia wahi makai kiu e hooialau ia ai a hiki i kona haalele ana. Owau ana ke kaaaka waiwai hookahi ma keia ao, nolaila he mea pono e haalele au I keia kulaoa kauwa, a e hoi aa a noho ma Parisa e ai haaheo ai i ko'a waiwai." 0 keia iho la na kuko ino a ke kanaka aihue, me kona manao aoie ioa e loaa aka ana oia iloko o kana ino i hana ai. 1 ka hoea aaa aka o Loieoa Lamae ma kona keena oihana ua h&lawai aku ia oia me koua makuakane. 1 ka ike an« mai o ka luaui i na heleheleua mohaha o kaua keiki, ua maopopo e wale mai la no iaia, ua loaa i kaoa keiki keKahi mea ano nui: «Heaha ka mea hoa o kau huakai?" i ninau mai al ka makai kia aoo (makaakane). "Ua maopopo ia'u ka aihue naoa lawe maiu kela iei daimaua." la wa, ua hoike aku la oia i oa a

paa e pili ana i kana huaKai i kela maa keonimaoa a eiua, mahope iho 0 kana wehewehe ana no na mea e piii ana no kana huakai, ua niuau aku la oia i kona makuakane: •«Pehea la i maopopo ai ia oe e papa oo na mea e pili ana i kela lei, ! oia hoi ko hoike ana mai in'u no Mr. Make kela lei, a aole hoi no Mr. Kalani, oiai aole loa he po« i lohe no kela iei?" Iloko o kela wa a Mr. Make i hoi mai ai mai kaea huakai makaikai honua, iloko ona makahiki ekola a oi i hala ae uei, ua iho aku au ma ka uwapo ku inoku, a malaila au i hooniaopopo ai he ukana hoopae malu kana maloko o kona poli, ano ia mea, ua hookolo mai au mahope o komi meheu a hiki wale i kooa hoea ana ma kona banako, a malaila au i komo malu ai maloko o kekahi wahi kee* na uuku e pili ana me kona keena kakau. Malaila hoi au i lohe ai i kana mau olelo e pili ana no ua lei la, iaia e kamailio pu ana me kana iuna nui Mr. K. lani, a lohe pu ai no hoi au i kana olelo papa loa ia Mr. Kalani, aole ma ke kamailio ilei, a hoike iki paha no kela lei i kekahi mea e aku." <4 Heaha hoi kou mea i hopu ole ai iaia no ka hoopae malu i na wai* wai iloko nei o keia aupuni?" wahi a ke keiki. "O ke kumu o ko'u hopu ole ana, oia no ko'u lohe pono ana iaia e i ana no ke kaikamahine ana kela lei, aole hol oia i lawe mai ma ke ano he mea hoopukapuka nana." <( Ke mahalo nui nei au no ka maikai o kou noonoo e kuu makua," wahi a ka opio. I kekahi la ae, ua liele pololeiaku la oia no kahi noho o Mr. Make, a 1 ka ike ana mai o ua Ona Miiiona la i ka Makai Kiu opio, ua hookipa aku la oia me ka pumehana i kaua maiihini. "Ileuha ka mea hou i loaa ia oe e Mr. Lauae ?" wahi a ka uinan a ka Ona Milioua. "Ua maopopo ia'u ka mea nana i aihue i ko lei," i paue aku ai ka Makai Kiu. "Pehea i maopopo koke ai ia oe, oiai ua mauao au aole la e loaa koke ana ia oe na na mahina loihi, no ka mea, he hihia ano nui ioa keia. Owai ua aihue la i kou manao?" "Aole i aihue ia ko iei e kekahi mea okoa aku, aka ua lilo no 1 ko kanaka au i paulele nui ai, oia hoi I o Mr. Kalani," j I ka lohe ana o Mr. Make i keia mau olelo a ka Makai Kiu, ua ku ino ae la oia iluna mai kona noho ae, a me ua kuemaka i hele a pupuku i ke ano huhu, ua pane koke mai Ia oia: "E Mr. Lauae—he mea hiki ole loa ia'u ke manao io aku i kau mau olelo. Ka! o kela kanaka o Mr. Kalani, he mea la a ko T u puuwai i hilinal nui ai. Ina no paha ke aneia ae mai ka lani mal, aole no au e manaoio ana i kau. £a! e Mr. Lauae—he mea pono paha e noii hou oe, oial ke manao nei au ua kuhihewa ia kou manao. He aaea hiki ele ia'u ke manaoio aku ua paumaele na lima o kela kanaka me | kela karaima ekaeka loa. £ hoomanao oe, ua nr ho kela kanaka malalo o'u no na makahiki he kana* kola a oi, a ua maopopo ia'u kona ano hoopono, a me kona pololei ma na mea a pau, a mamuli no hoi o kana mau hookele akahele ana i lil» ai au a me ko'u mau hoahui i poe waiwai nui no ka aina nei."

I ka pau ana o na olelo a Mr. Make, ua noho iho ia oia ma kona noho me ke koolona ana mai a kona mau maka maluna o ka Makai Kiu opio. Ia wa hoi ka opio i pane aku ai. "Aole me a'u kou manaoio a me kou manaoio ole, aka mamuli nae o ka'u mau noii aua, ua maopopo ia'u oi ka aihue, a na ke kanawai e hana i na mea i koe." <<Alia paha oe e awiwi i ka heopuka ana i ka palapala hopu nooa. He mea pono e kali oe a kuka pu au me ia," wahi a ka Ona Miliona. "Ke papa loa aku nei aa ia oe e Mr. Make, aole oe e kuka iki me ia no keia mea, a no kekahi mea e pili ana no ko'u hui kamailio pu ana me oe, eiai aole i maopopo iaia ua hui au me oe f a aole no hoi i mao* popo iaia ua ike au aou kela lei. No ka mea ua hoouhiuhi mai oia ia'u me na olelo hoopunipuni, a nolaila, ina oe e kamaillo aku ana no ko'u launa pu ana me oe no kekalii mea e pili ana i keia hihia, al&iia me ke kanalua ole au e hai aku nei la oe, he luahi oe na kooa manao Ino. E hoolohe loa oe i keia mau olelo ao a'u, a iua oe e hookuii ana, a hoea io mai ka pilikia maluna ou, alaiia na hala oie aeu"