Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 26, 30 June 1894 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ko Hawaii Paeaina i Hiia No ka Makahiki $200 No E Mahina 100 K@ike ka Hula HOOPUAIA E KA Hawaiian Gazette Co. H. M. Whitney, Luna Nui. J. C. Kawainui, Luna Hooponopono. @ Honolulu, Oahu, Iakou a pau. Ponono, Iune 30, 1894 Kula Sabati. 111. 3. iolaila. Ke kaa#ele @o@ wai o na @a@oi. Ma@nio 2:1--12.            A Ha'aula o Iesu ma Betelehema i Iudee, @ ke kao ia Herode ke alii, aia @ hele @ la na wa@oi wai ka aina hikina @ a leio@@lena.   2 I ka i ana mai, ai@a ihea ka mea i hanao @ no ka poe Iadnio? No ka mea, @ wakoa me ka aina hikina i kona @ @ wai nei makoa e kakali @.           3 lohe ae la o Herode ke alii, apoapoa ne la @ oia a me ko lerasalewa a pau.         4 Ala@@ alaola ae ia ia i ka poe kahuna @ a @ poe kakauolelo a na kanaka, ai @ @ ai o ka Megin?            5 @ lukua iaia, ain i betelehema @ ka mea ai palapalaia e ke @.      6 O @ lehema, i ka aina o Iada, @ @ auka lua iwaena o ko Ioda poe alu nola mea, unailoko mai ou e hele mai noa @ alii pana e hoomalu i koa @ @ I seraela.         7 Alu@@, kii @ lala o Heralo i na mau magoi la, @ Iono aka la ia lakou i waupopo ai ka @ @ i ikia aku ai ao pohalu.         8 Hu@ aku la o @ @ @ lakou i Betel henui @ @ kolu on ha@ e inu pono aku i ua @ a loan hoi alaila, e hai wai @o @ noi au. ku kuli hoomaikai inin.    9 A @ ne la i he ke alii haele aku la lakou @ loi ka hoku a lakou i ke ai wa ka alila hikina. lelo e aka la ia ia imua o inkoa a hele aka la a kau iho in waluna @ o kahi e aoho aua o ua keiki la.   10 A ike aku iakou i au hoko ia; hauoli noi loa ne la iakou.   11 Komo lakua iloko o ka hale, a ike aka la i ua keiki la a me kona makuahine o Marin, a moe iho la lakoa, hoomaikai aka la @ a wehe ae lakou i ko lakou waihona waiwai, haawi aku la lakou nana i ke gula, a me ka @ a me ka mura.         12 A ma ka inoeuhaue, papaia wai lakou, @ e hoi hon aku ii o Herode la, a in a kekahi alaoni e ae k hoi aku ai lakou i ko lukou aina.             Pauku @uia. Mataio2:11. Ike aku lakou i ua keiki la a me kona makuahine o Maria, a moe iho la lakou a hoomaikai aku la ia ia.        Manao nui, e pono ke imi loa ia Iesu. Olelo Hookaka.           Oiai aole i hoike ia ma na huke moolelo o na iahui kanaka, ka hanau ia ana o Iesu, he hana kupaianaha ne ia @ peo anela a me na kanaka imi pono, imi naauao. Ua himeni n anela, ua alakai na hoku i ka poe imi. ua makau ka moi; ua makau no hoi ko ke kelanakau hale alii. Ua hauoli na kahuhipa; ua hoomana ka poe haipule. O ka maka mua o ko Iesu wa ola, o ka maka mua uo hoi o kona hoonaau wana a me kona kipaku ia awa aku. iaka nae, ua hoomaka ia no hoi ka Au lanakila o ka pono Karisetiano. wa hoopau Ia na kaua o ka wa kahiko. Ua loan i keia ao he wa maluhia. Ua malama ia ka le hanau o Iesu a puui ka honua. Ua haawi ia na mana walea i na kamahi e like ma do na Magoi ia Iesu.  1. Herode.-he kanaka Edoma o@@. Ua kaili maalea oia i ka noho alii o ko Davida. Ua hoonoho ia oia ke kiaaina o Galiliaia i ka makahiki umikumamalima o kona wa ola. ua hanau ia oia i ka M. K. 75, a make i ka M. K. 40. Aole i kupono ke kapa ia ana i keia alii omokeko o Herode ka Nui. Ua lawe hewa oia i ka lei alii. Aole oia he nai aupuni, he mea hooamani oia maluna o ke ano maoli o ka huaolelo herode, he nai aupuni hookamani no lakou na inoa Kasepara, melekiora, Baletasara, pela ke kaao. Magoi- He poe kilokilo o ka poe ake akamai o ua mau la, e noho ana ma Babulona. 2. Hanau-Oiai ua hoonoho ia o Herode e na malihini. Hoku Kekahi nanains lani auo e, a manao wale ia he hoailona o kekahi heu. Pau ua makahiki 800, ua ike ia ma ka lani ka hoohui ia ana i na hoku hele elua, Iao a me Naholoholo. Ua ike ia keia ui i ka M. H. 1604. Ua hoohui ia na hoku elua ma ka mahina o Mei, a kaawale a hoohui hou ia ma Sepatemba. He mau mahina ehiku keia e like me ka wa kupono no ke kaahele ana mai Babylona a hiku i Ieruslema. 4. Kahuna Nui-Na poo o ko lakou mau papa okoa 24. Kakauolelo-He poe akami ma ke kakaulima ana a me ka wehewehe ana i na Palapala Hemolele Iudaio. 5. Kaula-Oia n o Mika 5:2. 9. Hikina-Aole pela o ka manao maoli oia no maka puka ana. 11. Hoomaikai - Hoomana a mahalo. Libamo - He pilali ala mai Arabia mai. He hoailona o kona ano akua, oia o ke gula he hoailona ia o kona oihana moi a me ka mura, he hoailoona ia okona ano kanaka. Mura-He pilali ala ia, i loa ai na kino kupapau.         I. Alakai in e ka Hoku, 1.2. Mahea kahi i hanau ai o Iesu? I ka wa hea i hanau ai o Iesu? Owai ka poe malihini i hiki mai ai i Ierusalema ia wa hookahi? He aha ka lakou noi? Heaha ke kumu no ko lakou kaahele loihi ana? Pehea i alakai ia ai na kanaka ia Iesu? Ehia ma mahina no ke kaahele ana mai Babulona a hiki la Ierusalema? Nokeaha la ko iakou ninaninau aua ma ua kula nakauhale la, oiai ua hahai lakou i ua hoku la? Ehia na olelo kukala akea ua banau ia ka Mesia? No keaha la ko Herode hoole loa aua i ka lono kupaianaha? Ua ike maka anei i ka oi o kou hoku e puka, he mea lani e ala kai ai ia oe ma ke alu o ke anuenue a hiki i ka pomaikai uhane?         

 II. Hoike ia e na kaula, 3-8. He ahake kumu no kona pihoihoi? Owai ka poe ana i hoakoakoa pu ai? Heaha kona ninau? Heaha ko lakou olelo pane? I ka huke hea o na Palapala Hemolele ua kakau ia kela olele wanana? Ihea ka hele hou ana kona olelo aoa me ke noi mai Herode mai? Ua makaukau anei ka lahui Iudaio e hookipa aloha I ko lakou moi ponoi? Ua hoomakaukau anei ko na aina e i mea e hookipa alii ana ia Iesu? Ehia mau makahiki mamua o ka wa o Herode ka wa o Mika ke kaula? Ehia mau la o ko Iesu ia wa a ka poe magoi i hiki mai ai? Ua hoomana ia annei o Iesu i ka wa mahope? ua ike anel oe ia Iesu oia no kou alii lani? III. hoomana ia mai e ka poe Imi, 9-12. Heaha ka hana a ka poe Magoi i hana aku ai ia Iesu? Pe hea i loaa aiai oia la lakou? Owai na mea e ae a lakou i ike maka ai?Heaha ko lakou mau hookupu? Heaha na manao i hoailona ia makeia mau haawina manawalea? Heaha ke kumu no ko lakou hoi hou ole ana aku i Ierusalema? Heaha ma hana okoa ekulu maka hoomana ana aku ia Iesu? Ehia mau la i noho ai o Mesia me Iesu ma Betelehema? Heaha kekahi wau mea kupaianaha e ae i olelo ia e pili ana i keia kaulhale  liilii o Betelehema? Ua pili anei kou kaulana i kou ano hanau, wahi hanau, wa hinau, a i ole pahu i kou ano hana? Ua pono anei ke hookahuli i ka moi e like me ka poe Magoi ia herode? Ua loaa anei o Iesu i ka poe magoi ma ka hale holoholona? Heaha ko kakou ano hana kupono e pili ana ia Iesu? Heaha ko kakou haawina makamae loa? Heaha ko kakou haawina makamae loa? Heaha na ano ino o ka moi? Heaha na ano maikai o na Magoi? Heaha ko kumu no ka pono lilo ana i mea e poplikia ai na alii alunu e like me Herode? Heaha na ano like o na alii maikai a me na kuhuhipa maikai? Owai kou alii maikai? Ua loaa anei oia ia oe ma na wahi kiekie paha, a i ole paha ma na wahi haahaa, ma na hana kokua, ma na haipule? Ua hauoli anei oe no ka lanakila o ka pono.      Manao Pili.     1. heaha na kumu kupono no ko Iesu hanau ia ana he pokii?       2. Heaha na kumu kupono no ko kakou imi ana i ko kakou alii lani?            3. Pehea e alakai ia ai ka mea imi?          3. Pehea e alakai ia ai ka mea imi?      4. Heaha ua kumu kupono no ka hoomana aua aku ia Iesu ma na lulu uala?      5. Heaha na hana hoomana kupono no ka hoomana ana aku ia Iesu?             Na Letaa Hoike Iubile o Makawao hema. Mr. Lunahooponopono; Me ka mahalo;-             Me ka lana no o ka manao e apo mai ana oo i keia puolo a kou kiu hanu mea hou, nolaila ke panee ia aku nei imua o ka kakou hiwahiwa, oia keia:           Ma ka Poakahi iune 11, hora 10 a.m., ua wehe ia ka hoike Kula Sabati o Makawao Hema ma ka haiau o Pokela i ka ua Ulalena o Piiholo i noho kahu ia e ke keiki hoe hewa o "kauwahi moe kololio o Kula he hau Ma. W. E. K. Maikai.  O keia hoike he hoike hui keia, a eia na kula i komo.  Maunaolu, 2 pokele, oia hoi pokele makua a me pokele pokii,  .Waiakoa a me Keokea no Makawao Hema; Wailuku, Kahakuloa, Keawakapu@ me Kanaio no ka apana kula Sabati mai ia o Maui waena.  Huina 9 kula Sabati i hiki mai; huina haumana, 270 a oi.  Eia na mea ano nui i loaa aku i kou kiu hanu mea hou.     1-Na lunakanawai o ka la.       2-Olelo hooholo a na lunakanawai.   3-Na Johnman olelo paipai.     4-Hoomakaukau ia aua he mau mea ai e pau ai ka houpolewalewa.  Mahele mua.  Ma ka mana o ke Kahu Kula Sabati Nui W. E. K. Maikai, ua kahea mai oia i ka inoa o keia mau Johnman i mau lunakanwai no ka la, oia keia:  W.C. Aki, Sam.  Kaai a me Jos. P. Kapihe, o lakou na lunakanwai o ka la.  Mahele elua.  Mahope o ka pau ana o na hana o ka la, ua puka mai ka hoike o ka lunahoomalu o ka la, penei:  Ekolu wale no mahele helu, oia hoi, Maunaolu helu 1, Wailuku helu 2, Pokela helu 3; oia na kula Sabati i ka helu 1.  Kahakuloa, Keawakapu, Pokela-pokii, Kanaio, oia na kula Sabati i ka helu 2; Keokea a me Waiakoa, oia na kula Sabati i ka helu 3.  Ma keia mau mahela helu 3, ua wehewehe ia ke ano a me ke kulana pakahi o kela a me keia kula Sabati e ka lunahoomalu o ka la, a oia iho la ka mea i loaa i na lunakanawai.  Na J. K. Hanuna i hookuukuu lilii mai i na hana a na kula Sabati o ka la, a na Sam. E. Kaiue hookuu pau mai i na hana o ka la, a me ka oehuehu pu ae, aole e ike aku na kula Sabati a pau o Maui Hikini-waena (Makawao) ia P. Noa e like me ka hooholo ana mai nei a ka Ahahui Nui o na kula Sabati o ka Paeaina, ia W. E. K. Muikai wale no e ike ai oia ka mea pono loa, i kulike ai me ka Maui a me Milokai i hooholo.  Ea! pii paha auanei ke kai i kumupali la, aka me ka minamina nui no au e hoike ne i keia, oiai, o keia hana e hana ia nei he hana kela na ko kakou Haku.  Na Iesu ke kalahala o ke ao ne, aka e lilo ana paha auanei i mea e hookuee ai i kana hana i waiho mai ai i ko ke ao nei.  Me ka minamina nui ke ike aku i ke ano io maoli o keia mau olelo, me he la e hiki mai ana he wa e mahae ai o Maui Molokai me ka pili ana me ka aha Hui nui o ka Paeaina keia ka‘u mea i kaumaha ai o kou oonoo i na e nana pono ia na hana a keia mau Kahu elua, oia hoi o W. E. K. Maikai a me P. Noa, e loaa no ka mea oiaio:  Penei paha au e hoike ai i ka‘u mea noW. E. K. Maikai, he kahu ikaika maoli keia i ka hana, oia hoi; (1) ua ku ae nei he Kula Sabati i ka belu 3. Me keia mau mahele helu 3, ua wehewhe ia ke ano a me ke kulana pakahi o kela a me keia kula Sabati e ka luna hoomaly o ka la, a oia iho la ka mea i loaaa i na lunakanawai. Na J.K. Hanuna i hookuukuu liilii mai i na hana a na kula Sabati o kala, a na Sam E. Kaiue i hookuu pau mai i na hana o ka la, a me ka oehuehu pu ae, nole e ike aku na kula Sabati a pau o Maui Hikina-weana (Makawao) ia P. Noa e lke me ka hooholo ana mai nei a ka Ahanui Nui o na kula Sabati o ka Paeaina, ia W. E. K. Maikai wale no e ike ai oia ka mea pono loa, i kulike ai me ka Maui a me Molojai hooholo. Ea! pii paha auanei ke kai i  kumupali la, aka me ka minamina nui no au e hoike nei i keia, oiai, o keia hana e hana ia nei he hana kela na ko kakou Haku. Na Iesu ke kalahala o ke ao nei, aka e lilo ana paha auanei i mea e hookuee ai i kana hanu i waiho mai ai i ko keao nei. Me ka winawina nui ke ike aku i ke ano io maolu o keia mau olelo, me he ia e hiki mai ana he wa e mahae ai o Maui Molokai me ka pili ana me ka aha Hui nui o ka Paeaina keia kau mea i kaumaha ai o kou @ i na e nana pono ia na hana a keia mau Kahu elua, oia hoi o W. E. K. Maikai a me P. Noa, e loaa no ka mea oiaio: Penei paha au e hoike ai i ka‘u mea no W.E.K. Maikai, he kahu ikaika maoli keia i ka hana, ola hoi; (1) ua ku ae nei he Kula Sabati ma Waiakoa, a he heluna nui o na haunmana i aneane i ancane i ancane i ke kanaha i keia wa, he poe hihiu  a pouliuli maopopo keia mai kinohi wai; o na hoomana ikaika ma keai wahi,oia  na hoomana Roma a me ka hoomana o na La Hope, aka i keia wa, ela ke hui nei ke kao me na hipa, hauoli! hauoli nui i keia hana ikaika; (2) na W. E. K. M. i unu mai i ke Kula Hanai o Maunaolu a hookahi ka hana ou ana i na hoike hui, o ka mua ma ka la 1 o Ianuari, a me koia hoike iho la; (3) oia no ka pupukahi o na Kula Sabati o Kahakuloa, Wailuku, Keawa-kaou a me Kanaoi, e hui ana ma keia hoike iho la. O keai na mea i loaa ia‘u a he kaika hana maoli keia.        Ko P. Noa kulana hana, he kanaka kupono keia in a he Rev., oia kona kulana e kohu ai, he keonimana maopopo oia, eia nae ka pilikia, aole ulu na hana, ke ole au e ekoho hewa o ka 4 keia o na makahiki o keia keonimana ma keia hana, he ulu i na la mua; a he maloohaha loa hoi i keia wa, oia keia; 1, aole i loaa o Waiakoa i ko P. Noa mau makahiki i noho ai; 2, aole he wa i hui mai ai o na Kula Sabati o Maui Waena me kona may Kula Sabati e hoike hui ai; 3, aole i hoohui ia a loaa la hoi he hoike hui o na Kula Sabati me ke Kula Hanai o Maunaolu. oiai iloko o kona mau makahiki e noho poo ana no keia apana; 4, eia no he Kula Sabati o Hatiimaile ke anu a ke Kiowao, aohe ku mai, ke moe lolii mai nei no i ke kai-o-ka-Haku, a pela no me na Kula Sabati e ku nei i keia wa, ua ami kai ka heluna haumana i keia wa, a me ka ikaika hana, a he mea pono loa e hookuu ia ka hana ua ka mea ikaika hana, i ulu a @ a e ohi aunaei. Aole pono ke noho me ka nana i ka hai momi, oia ko‘u @ ma keia ae la.        Mahele 3, o na olelo paipai a na keonimana; mahele 4, hookuu ana o na haua o ka la. Ua hoolahu mai ke Kahu Kula Sabati Nui, o na mea a pau e @ aku ma ka home o ka loio kaulana o ka Ua-akiukia o Haleakala, oia o J. Kalama, @ e hoopiha ai i ka houpo @ ua @ ia aku, a hookuu ia @ hana me ke kalokalo ana ae @ anela o ka Malu he Kuawa Rev. @ Kapu, a ua hiki aku na mea a @ ma ke kahua i hoomakaukau ia ai na mea ai, ua lawa ua ono a pau, nui ka poi, ka puaa, pipi a me na Oi‘o palupalu mai o Honuaula a o ka oi aku no ma kau ike aku, paki haalele wale ia na meono hua moa ono lea a nui maoli no. Ma kou lohe mai, he 4 hale puhi meono naua i hana keia mau meono ono loa, oia hoi Maunaolu, Mrs. HanaAwana, Mrs. S. Kalama a me Mrs.Mele Lapana. Auwe! na wai ole paki wale ia no hoi, aole keia i loaa i na hoike hui o Makawao Akau, hauoli no. Eia na mea i koe, huina @ loaa mai i keia la mai na kula Sabati a me na makahiki, he $47.15. Nui keia i keia wa kupilikia, olu olu na maka. Hopena loa, ua ppiha loa kela heiau nui o pokela i na makaikai, ma kau koho aku aia paha ka heluna oau o ka poe i akoakoa ae ma kahi o ka 400 a i ole 500 no paha. E hulali ka hao i keia wa kanaka ole o ka aina, eia no ka he kanaka no. Ola! ola! ola no oe e Makawao hema @ kou mahiai hookahekahe mau i ka waipuna, a hookahi no hoi oi o keia la oia no na mea kani a na keiki o ka palii nihoniho o Kahakuloa. Uwe hone lua na bila i ke kuluamoe, oia ae la na mea hou e pili ana i ka hoike hui o na Kula Sabati o Makawao Hema. O keia hoike he hoike hapalua makahiki mua.    Kiu Hanu Mea Hou. Makawao, Maui, Iune 16, 2894. He Moolelo Hawaii Papa Hoike Manawa o na mea Ano nui o Hawaii @ @. 1851.- Hookumu mua ka ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.    1851, June.- Hanaia ka hale hookoloko o Honolulu i kapaia o Halefield & Co.     1851.- Hoopuka mua ia ke poo leta Hawaii. 1851._Hanau ka Mea Kiekie Miriama Likelike.            1851, Iulai 10.-Ae o Enelani i ke knikaha me Hawaii nei.      1851, Aug. 7.-Ae o Bremen i ke kuikahi me Hawaii nei.   1851, Doc.-Hoohaunaele ka poe sela moku ma Honolulu.    1852, Feb. 10.- Hu ka pele iluna o Maunaloa, a kahe i kai o Hilo no 7 mau mile. 1852, Aperila 12.-Make o Kaliokalani.           1852,Iulai 1.-Aemai o Suedena a e Norewai i ke kuikahi me Hawaii nei.          1852, Dec.6.-Hooponopono hou ia ke Kumukanawai o Kamehameha III.     1852, Dec. 17.-Kukulu mua ia ka puali kaualio hawaii.        1852.-Hoouna mua ia ka pepeiao laau i ko na aina e.         1853, Dec.- Luku nui loa ia ka lahui e ka mai ulalii(small pox), i ka hapa hope o keia makahiki a me ka hapa mua o ka 1853. 1853, Aperila 28.-Hiki mai ka puali mua o na misionari @ na ma Hawaii nei.      1852, Aperila 28.-Wehe ia he hale keaka o na ano a pau ma Honolulu.         1853.-Waiho o Dr. G.P. Judd i kona hookoku oihana, a hookohuia o E.H. Ellen ma kona wahi.       1853, Nov. 14.-Hiki mai he mokuahi, o 'S.H. @' i kapaia mahope mai o "@," mai Kapalakiko mai a hoolilo ia i mokuahi holo opili aina.         1854, Ian. 1. - Hookonoa e rev. J.S. Green he 324 poe i ka ekalesia o Makawao ma ka luakini o Kalanikahua.   1854, Iue 1.-Wawahi ia ka Papu o Lahaina ma ke kauoha a ke Aupuni. 1854, Dec. 15.- Make ka Moi Kamehameha III a lilo Lunalilo I. i Moi, a i kapaia o Kamehameha IV. 1854.-Pae mai o W. Shepamau.   1855, Ian. 13.-Hoolewa ia o Kamehameha III.            1855, Iune 13.-Make o A. Paki ke keiki a Kalanihelemailuna, a moopuna hoi a Kamehameha Nui, ka moi o Maui.   1855, Iulai 7.-Pau i ke ahi ka hale keaka ma alanui Moi, Honolulu.   1855, Aug.-Make o Rev. H.R. Hikikoki ma Kaluaaha Molokai, i ke 55 o kona mau makahiki.            1856, Iune 19.-Mare o Ema Kaleleonalani me ka Moi A. L. Kamehameha IV.   1856, Iune 22. Hoea hou mai ka lua o na Moremona mai Kapalakiko @.     1856.-mare o Isaac ( Aikake) me Ruta Keelikolani.          1856.--Kukuluia ka luakini Pokela ma Makawao, Maui.        1857._Wawahi ia ka Papu ma Honolulu ma ke kauoha a ke aupuni.      1857.-Make o Konia, ka A. Paki wahiae, a makuahine o Bernce Pauahi.            1857, Moi 29.-Lilo ka Mea Kiekie Victoria Kamalulu i Kuhina Nui.            1857, Iulai 18.-Make o (Olohana) Keoni Aua. 1857-Holo o Limaikaika i Amerika.   1857.-Holo o Adamu Kaukau i Fatuhiva.            1857.-Make ke Kiaaina Kuakini.        1857.-Make o David Malo.     1858.-Mei 20.-Hanau o Kahaku o Hawaii.            1858.-Kukuluia ka luakini o Huelo, Hamakualoa, Maui.        1859.-Hu ka pele o Hawaii elike me ko na makahiki 1840-52 a me 1855. 1859, Aperila 20.-Make o Jonas Piikoi.          1859, Iulai 9.-Hoopuka mua ia ke Kanawai Civila.          1859, Sep. 9.-Make W.P.Kinau, o ka Leleiohoku keiki ia me Ruta Keelikolani.       1859, Sep.-Hanaia ke kukui ea (gas light) ma Honolulu.      1860, Feb.-Kukulu ia ka hale dute ma Lahaina.         1860, Mar.-Kukulu ia ka hale hou ma Honolulu.      1860, Mei 27.-Make o J. W. E. Maikai.          1860.-Make o Ioane Likikini, ( John Richardson), i kaawe ma Kula, Maui. He Moolelo Kaao NO Namakaokapaoo Ke Ahikanana Wi. Wo ole o Kula I Maui. Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani ka Moi o Kauai. Ka Mea Nana I Pulumi Pauna Kaeaea O Kauai a Puni. Ka Olali Au Moana o Na Kai Ewalu O Hawaii Nei.- Ka Hiapaiole O Na La I Au Wale Aku La.     He mau hoahanau ponoi keia no Kamehameha, a no ko laua kolohe i na mea punahele a ke lii, oia ke aa kou, he uhaki a haki ka maawe olona o ekolu maawe i hill ia a kohu laina moku ka nui, he moku ia a kaawale, he pohaku aole hiki i na kanaka elua ke hapai, ua hana o Kamehameha i keia mau mea aole i haki ke aa kou, aole i moku ka maawe olona, a o ka pohaku ua hikino ia Kamehameha ke hapai, ai na lima hueu hoi o @ mau ahi, ua lilo keia mau mea i mea ole, a oia ko laua kumu make, o kipi auanei i ka aina, wahi a ke lii, a eia hoi ka Peapea hana kaulana aia i ka wai hanaia ai o ka heiau o Puukoloa a paaa a pau a ana koe, olelo aku nei na kahuna, ua paa ka heiau, o ke pani koe oia ka pohaku, ae mai nei o Kamehameha, ae ia wa hele aku nei ke lii e huli a loaa aku nei keia pohaku palahalaha keia, ia wa hapai ae nei ua alii nei a kau i ka opu, o ka makemake o ke alii o ka hapai, alaila auamo a komo iloko o ka heiau, he loa kahi e auamo aku ai o keia pohaku, oi noke iho ua lii nei aohe hiki, no ka mea, o ka palena iho ia o kona ikaka, a ia Peapea hoi hil ia aku ua poaku nei me he keiki la a kono iloko o ka heiau, a oia ka na kahuna i huki.           E na makamaka heluhelu o keia nanea hooni puuwai, akahi no a lohe ia ka uina o ka wai o Namalokama, no ka mea ua pae mai la ka kakou koa opio ke pukonakona o Maui hikina eia i na aekai o Kauai nei, oiai laua i pae mai ai ia kaka hiakanui mai Maui mai, leleaku nei ke keiki a kau i kahone, lelo iho nei ua kanaka nei haule ilalo, hopu i ka limu kala kalokalo ae la i na aumakua a pau, kiola aku la iloko o ke kai, ia wa hoopuka aku la ua kanaka nei i ka huaolelo imua o kana keiki, eia ko aina a‘u i lawe mai nei ia oe a kiola, ko aina keia ku ka makaia i keia ao, ao ke koa, ao ka ikaika, he aina nui, he lani iluna he hone ilalo, hele ana oe i ka loa, i ka laula, a o oe iho no ke alii o keia aina, a oia ka huaolelo i lohe oe, aole au ha makuakane nou, aole oe he keieki na¨, a nolaila, o ke aloha no kou, ia wa lele aku nei ua makuakane nei e honi i ka ihu o ke keiki, a hoopuka mai i ka huaolelo, e manao mai ana no ka oe he keiki au nai, e pepehi ia mai nei e oe a make au iwaena moana, ina oea ke maikai loa, aole lawa mai nei oe ia‘u a kiola i keia aina, ua like ia me kou hoomainoino ana ia‘u, nolaila, aohe ou aloha ia oe, hookahi wale no au mea aloha o kuu makuahine, hoi aku oe a hai aku i kuu aloha iaia a nui loa, no ka mea o kana mau olelo a pau loa ua moni ia e au, a eia iloko o kuu puuwai ia ewaiho nei, nolaila, aho ou aloha i aoe, ke ku ae la no ia o ua kanaka nei hoi i Maui, hookahi no pahuna a ua kanaka nei i ka waa ona hele anu iwaho o Wailua, aoia nei hoi hele aku la keia ma kahaone e holoholo ai, peia ko ia nei hele ana a hala loa aku la keia mauka aku o ia wahi, ike aku la keia i ke kuku mai o kauhele, olelo iho la keia he kanaka no ka hei ko keia wahi, ke kuku mai nei no kayhale, eia nar hoi aohe maaloalo mai o kaka eia la ihea, ma keia wahi e hoakaka iki aku ko oukou mea kakau, o ke kumu i ike ole ai ua keiki nei i kanaka o Waila a me ia wahi a oau loa i ka hele i ke kaua, no ka mea e kaua ana o Kauai iloko okela manawa mawaeno.  Nonono ula ka pua o ka Iliau Hoololohe i ka nahele E hiolani walie ana Me Kaukaopua Pu-a mai ana kana moe i o nei Hai mai ana i a elele a ke aloha a a ko ianei maluhiluhi o ia oae ana mai o ia kakahiakanui mai Maui maihele loa aku nei keia a komo iloko o ua makla, a puu aku ana, ia wa hele loa aku nei keia a ike aku nei keia he ahua ophaku neui e ku ana iwaena o a maal nei, o ka pohaku numui malalo, a he pohaku liilii maluna, kiei iho la keia ia lalo he hakahaka aku o loo, komo aku la keia ilok haule hiamoe, eia no keia i ka wa kakahiaka, ua kiekie nae ka la ilu-na, a aia i ka wa a ua keii nei e hia moe nei, o ka wa ia o kona mau aumakua i hoike piha aku ai. Ka ayer Saseparila           Oia ka laau oiloa o ka maikai no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai.  Ua oi loa ae hoi, no k amea, o kona kahua i hookumui a io ka Honodorusa Saseparila Oiaio No ka mea, o ka lau na helehele a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai io ma ka lapaau ana i na mai o ke koko ua oi ka Ayer Saseparila ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ka kino i hoonawaliwali ia e ka mai a me ka eha. Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopau ia ka mai o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia kE AKE a me ka Puu Hoowali ai, a hoohana maikai la na lala a pau o ke kino ae, ka laau make o ka Alaala, ua hoola ia na Eha, na Puha, na Rumatika, na Maihehe, na Huehue a me na ma‘i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nei na Kauka alakai ka maikai okeia laau.     Ke hoola nei la hai, a e hoola no hoi ia oe.      No ke Kumu a me ke Anu o ka Ayer Cherry Pectoral ka laau lapaau alakai o na ohana.        Io ka Nalulu, ka Lepopaa ka Lena a me kekahi mau mea ino no e ae o ka opu, e lawe i ka Ayer Huaale Gathatic E makemakenui ia nei e koke ao puni. Hoomakaukauia e Kauka J. Ayer & Co., Lowell, Masekuseia. Hollister Drug Co. Na Agena ma ka Paeaina Hawaii. Kakela me Kuke Ka-HaleKuai-Nui O Na Waiwai like ole N Mea Hana Kamana Aipau. Na lako pili hao kukulu hale, Na kepa, Na leiilio, Na kaulahao ilio, Na Pahi, na Upa, Na kope hula, Na Polupolu. Palau Lio Na mea mahiahi, Na au ho, Na au koi, Na kua hipi, Na lei bipi, Na kaulahao bipi, Na uwea pa, Na kaa palaia, Na mea piula, Na ipuhao. Makau me Aho Lawaia Na Iliwai Na kaula, Na hulu pena, Na pulumi, Na pena, me ka aila, Na kopa, Na aila mahu Na pakeke        Na pakeke hao, Na kapu hao, Na pauda, Na kukaepele, Na uwiki, a me Na ipukukui. Mikini Humuhumu Kaulana Wilcox, & Gibbs Hookahi Lopi. ka Remington, Elua Lopi.           A nue na ukaea he nui loa. o kela ano u me keia ano. Kakela me Kuke