Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 24, 16 June 1894 — Page 2

Page PDF (1.73 MB)

This text was transcribed by:  Patrick Makuakane
This work is dedicated to:  Bully Colburn

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA.

 

Ua hookohu ia aku o W.E. Maikoi i keia la i Agena Haawi Palapala Ae Mare no ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui.

J. A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, June 8, 1894.   2498-3

 

Ua hookohu ia aku o S. N. K. KAKINA       ESQ. i keia la i Agena Haawai Palapala Ae Mare no ka Apana o Hanalei Mokupuni o Kauai.

J. A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena, Kalaiaina, Iune 8, 1894.   2498-3

 

Ua hookohu ia aku nei o S. H. KALAMAKEE ESQ. i keia la i Notari no ka Lehulehu no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi o ko Hawaii Paeaina.

J. A. KING

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Mei 31, 1894.   2497-3

 

O ka POAKAHI, ia 11 o IUNE, 1894, oia ka la hoomanao i ka hanau ana o Kamehameha 1., e malamaia i La Kula@a, a e paniia na hale oihana aupuni a pau a puni ko Hawaii Paeaina ma ia ia.

J.A. KING

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Mei 28. 1894.   2496-3

 

Kuai o ka Aina Aupuni ma Kauleoli, Kona Hema, Hawaii.

Ma ka POALUA, IULAI 10, Hora 12 awakea mamua iho o ke alo o ka Hale Mana @@@ko e kuai ia aku ai ma ke kudala akea @@@@ Apana Aina Aupuni ma Kauleoli, Kona Hema. Hawaii, nona ka ili he 15 3-10 mau @@@, oi iki aku a emi mai paha.

Kumukuai e koho aku ai, he $76.50.

J. A. KING

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iune 4, 1894.   2497-3

Kuai o ka Hoolimalima o ka Hapa o ka Pa Aina Aupuni Helu 36 Kapahulu, Laeahi, Kona, Oahu.

Ma ka Poalua, Iula 2, 1894, hora 12 aw@@@ ma ke alo iho o ka Hale Mana Hooko, e @@@@@ ma ke kudala akea ka hoolimalima o ka hapa o ka Pa Aina Aupuni Helu 36 ma Kapahulu, Laeahi, Kona, Oahu, nona ka ili he 97 mau @@@, oi iki aka a emi mai paha.

Manawa hoolimalima he 10 makahiki.

Koho kiekie e hoomaka aku ai, he $20 o ka makahiki, e hookaa mua ia ma ka makahiki.

E hookoe ana k@ Aupuni i ka mana i ka pono alanui e hele ia nei ma ua aina la a me ka pono i na wa a pau e hana i alanu: a mau alanui paha mawaena aku o ua aina la.

J. A. KING

Kuhina Kalaiaina

Keena Kalaiaina, Mei 29, 1894.   2496-3

 

Kuai a ka Ilamuku

MAMULI O KA MANA I LOAA IA'U MALALO o kekahi Palapala Ohi Waiwai i hoopuka ia e ka Aha Apana o Honolulu, ma ka la 26 o Mei, 1894, e kue ana ia OPEALU (w) ka mea hoopii ia, no ka pomaikai o Nihoa (w) ka mea hoopii, no ka huina o $33.00 ua hoomalu ia e a'u, a e kuai aku ana hoi ma ke kudala mamua iho o Kalakaua Hale, Honolulu, Oahu, ma ka hora 12 o ka

 

Poalua, la 3 o Iulai, 1894,

i ka mea koho kiekie, i ua pono a pau, na kuleana a me na mahele a pau o na Opealu (w) nei i olelo ia maloko o keia mau waiwai malalo iho ke ole e uku e ia mai ka olelo hooholo i hai ia ae la, ka ukupanee, na lina a me na lilo.

 

WAIWAI NO KE KUAI.     

Kela hale e ku ia ma ka pa o Nihoa (w) ma Kaumakapili, a oia ka lua o ka hale ma ka aoao ma Waikiki o Kaumakapili, ma ke alanui Beritania.

A.M BROWN,

Hope Ilamuku.

Honolulu, Iune 2, 1894.   2497-3

 

HOOLAHA HOOPAU HUI.

 

MA KA HANA O KA HOOPAU LOA ANA A HOONALOWALE E KA MAUI ELECTRICT LIGHT AND POWER COMPANY.

 

He Kukala.

I ka poe a pau e nana mai ana, Owau, o James A. King Kuhina Kalaiaina o ko Hawaii Paeaina, Aloha:

I ka poe a pau e nana mai ana, Owau, o James A. King Kuhina Kalaiaina o ko Hawaii Paeaina, Aloha:

Oiai, ma ka la 15 o Ianuari, 1894, ua waiho mai ka Maui Electrict Light and Power Company i kaupalena ia, he hui i kukulu ia malalo o na kanawai o ko Hawaii Paeaina, imua o ke Kuhina Kalaiaina he Palapala noi a me ka Palapala moolelo i hooia e hoakaka ana ma ka halawai o na poe i kuleana iloko ia ma ke koho ana o 504 mau mahele mailoko ae o 600 mau mahele o ka poe i kuleana e hoopau loa a e hoonalowale i ua Hui ia, a ua kakau inoa ia ua palapala @a e F. L. Stolz ka Peresidena ne ke manawa a me H. Lawa Kakauolelo, ka Luna i noho hoomalu mai a me ke Kakauolelo o ua halawai la, a o ua Palupalu noi la a me ka Palapala moolelo i hooia ua hookomo ia ma ka buke iloko o ke Keena Kalaiaina.

A oiai, ua hoolaha ia mahope mai iloko o na olelo Beritania a me Hawaii no kanaono ia, maloko o ka nupepa puka ia Pacific Commerical Advertiser, Hawaiian Star.  Hawaiian Gazette elua puka ana o ka hebedoma a me ka nupepa "Kuokoa" he mau nupepa i pai ia ma ke kulanakauhale o Honolulu, oia hoi keia mai ka la 16 o Ianuari a hiki i ka la 20 o Maraki, 1894, iloko o ka Daily Pacific Commercial Advertiser, mai ka la 16 mai o Ianuari a hiki i ka la o 20 Maraki 1894 iloko o ka Hawaiian Star, mai ka la 16 o Ianuari a hiki i ka la 13 o Feberuari iloko o ka nupepa ana o ka hebedoma, a mai Maraki 31 a hiki i Mei 26, 1894, iloko o ke Kuokoa, a oia hoolaha ia ana o ua Palapala noi la a me ka palapala i hooia ia, no lakou na kope e hoopili pu ia nei me na olelo hoohiki o ia hoolaha ia ana, a

Oiai, ua lawa ia'u ike o kela koho balota i hoike ia maloko o ka palapala i hooia ia, ua hana io ia a ua maopopo ia'u o na koina a pau i ua Maui Electric Light and Power Company la ua pau i ka hookaa ia a hookuu ia.

Ano e ike na mea a pau, ma ka noonoo ana no keia mea a me ka hoea ole mai o na kumu keakea, no ia mea, ke kukala aku nei au o ka Maui Electric Light and Power Company ua hoopau ia, a o ka hoihoi ia ana mai o ka Palapala Hoohui i hanaia ai ma ka la 1 o Okatoba, 1891, ko ae ia aku nei ma ka inoa o ke Aupuni Hawaii.

Haawi ia malalo o ko'u lima a me ke Sila o ka Oihana Kalaiaina i keia la 29 o Mei, A. D. 1894.

(L.S.)  J. A. KING

2498-3   Kuhina Kalaiaina.

KA

NUPEPA KUOKOA

ME

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

 

No ka Makahiki, $2.00

No Eono Mahina, 1.00

Kuike ka Rula.

 

PUKA ANA               1 PULE           2 PULE          3 PULE           4 PULE           5 PULE          6 PULE

   Iniha                                   $1.50               $2.00               $2.50               $3.00               $3.50               $4.00

2 Iniha                           2.00                2.75                3.50                4.00                4.50                5.00

3 Iniha                           2.50                3.50               4.50               5.00                5.50                6.00

4 Iniha                           3.00                4.00                5.00                6.00                6.75                7.50

5 Iniha                           3.50                4.75.               6.00                7.00                8.00                9.00

6 Iniha                           4.00                5.50                7.00                8.00                9.00              10.00

 

O na olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, a hoouna pu mai ke auhau, a ina aole , aohe hookomo ia.

HOOPUKALA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H. M. WHITNEY, Luna Nui.

J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

 

POAONO, Iune 16, 1894

 

Ua kaukaulele ae o Hon. W. S. Holman, ke alakai o ka aoao Demecarata iloko o ka Hale Ahaolelo Lunamakaainana lahui, mahope koke aku nei i keia mau huaolelo kuio: "Hookahi mea i maopopo loa, o ka ninau no ka hoihoi hou ae ia Liliuokalani maluna o ka nohoalii ua haalele loa ia no na manawa a pau, aole wale iloko o ka mana hooko aka iloko pu o na poai Ahaolelo.  Aole loa e lohe hou ia ana ia mea."

He hebedoma pili pu loa no na anee alii ka pule i hala, ma o ka loaa ana mai o na lono hauoli i ke Aupuni Kuikawa, ua hooholo loa ia ka olelo hooholo a Luna Senate Turpie ma ka la 31 o Mei, e ka Aha Senate;  a o ka manao nui o loko o ia olelo hooholo, e hookuuia o Hawaii e hookele aku i kana mau kahua hana i hoolala ai me ka hokai ole aku o Amerika Huipuia, a o na aupuni e ae e komo mai ana e hokai ia Hawaii, alaila e manaoia he mau enemi lakou no Amerika Huipuia.  Ke hoomaha hanu nei na anee alii ma kahi e aole ma ka pukaihu aku, no ka mea ua ku mai lakou me keia puupuu ikaika nana i hoopili pu.  He elua nae paha a ekolu mau wahi anee alii e imi pale mai nei a wehewehe hoopohihihi i ke ano o ka olelo hooholo, a e hoole maoli nei aohe oiaio ua holo ka olelo hooholo.  He wahi hookanaaho ana keia a kuhikuhi hoohala manawa ma ko lakou aoao, i loaa mai ai ma ka mokuahi Australia o keia la, he wahi mea kakani hou, aka o ka oiaio ua make loa manaolana.

Ka Hana a ka Ahaelele.

I ka Poaha nei, hoohiki mai la na hana a ka Ahaelele i ka pauku 100 o ke Kumukanawai hou, a o ka lele loa wale mai no koe a pau loa.  E hoomaopopoia ua pau ka hapanui loa o na pauku i ka hooholoia e like me ke kope kumu, ua hoololiia kekahi, pakuia mai kekahi, a he mau pauku nae ewalu paha a umi e waiho nei i na lima o na komite a e hoihoi ia mai ana i ka aha a hoololi paha.  Mamuli o ka paapaana o na kuka a me na kaana ana o ka aha ma keia hana nui a me ke kaliki ana o ko lakou mau rula i elua wale no heluhelu ana alaila hooholo loa, nolaila, ke kohoia aku nei e hookuu ia ana paha ka Ahaelele ma ka pule hope o Iune nei, a i ole ma ka pule mua o Iulai.

O ka mea ano nui i hoopaapaa ia e ka Aha, oia ke ana waiwai o ka poe koho Luna Senate, no ka mea ma ke kope kumu aia he $3,000 waiwai paa hihia ole, a i ole ia he $900 ka loaa makahiki, alaila hiki ke koho.  Ua hoole ia keia ana waiwai e ka Aha no ke kiekie loa, a ua hoemi ia mai a hooholoia he $1,500 waiwai paa hihia ole a ole ia he $600 loaa makahiki.

 

O ke Alohaaina Oiao anei Ia?

 

Ua loaa mai ia makou he leta mai Hilo mai e hoike ana, aia ke kolo aku la iloko o na iwi a me na koko o kekahi poe Anee Alii o Hilo, ka uiha a me ka nauki i ke kali loihi a me ka wanana hoopunipuni o na nupepa e painuu nei i ke kumuhana "manaolana poho" o ka hoihoi @a ae o ka moiwahine.  Ke ike iho nei lakou, ke hele aku nei e piha ka elua makahiki o ke ku ana o ke Aupuni Kuikawa, ke mana nei ka lakou mau kanawai e kau nei maluna o ka lahui, ke hopuhopu ia nei a hoopaahao ia na anee alii hoaano aole e uku i na auhau i keia aupuni, ua koho balota ia iho nei na elele hana kumukanawai, a eia ke hooholo ia mai nei na pauku o ke kumukanawai hou, a o ke kukala ia mai koe i kanawai kumu no ka aina, ke kau mai nei imua o ko lakou mau hoomanao paanaau moolelo ana o na aina e ka lehulehu o na aliiaimoku i kipaku ia e ko lakou mau lahui iho i hoihoi hou ole ia mahope maluna o ko lakou mau nohoalii.  Nolaila, ke hoolala nei keia poe a ko makou mea kakau i hoike mai nei e kukakuka no ka hoohiki i kupa malalo o kekahi mau aupuni e aku aole hoi malalo o ke aupuni o Hawaii e ku nei a e kukulu ia aku ana.

Ma keia e hoomaopopo iho ai kakou, aole keia he poe alohaaina oiaio aka he poe lili makaewaewa iho no me kahi kumu kupuno ole.  Aole hoi keia he poe makemake e hoowaiwai a hooholo aku ia Hawaii imua, aka he poe naau palupalu haalele loa e pili ana malalo o na punahele ina no he ino a he lalau na hana, ua hiki iho la no.  E nana ae i ka mea e pilikia ai ka lahui a e poino ai ka aina, no ka mea aole i nana ia ka pono io maoli.  He mea ole ke kumukanawai a me na kanawai o ka aina i na aliiaimoku manao kolohe a pela no na makaainana Hawaii naau pepe wale e hoapono wale aku no i na hana ino a na alii, ka mea hoi nana e huki ilalo i na aina a me na lahui a hehi ilalo ualo loa.

Aole i Ae ia Aku ke Noi Hoopalaimaka.:

 

E noho ana ma ke kulanakauhale o Ottawa, Canada, iloko o ka malama nei o Iune kekahi Aha Kuka o na Panalaau Beritania o Ausetaralia, Nu Kilani a me Canada, no ka noonoo ana i kekahi mau mea pili i na pomaikai o keia mau panalaau a me ke aupuni makuahine, a e komo pu aua iloko o ia akoakoa ana ke kumuhana no ka hoomoe ana i ka waeaolelo  moe moana mawaena o ka moana Pakipaki nei e apo ai ia lakou a pau me keia waea uila nana e hoohui ia lakou ma ke kamailio ana iloko o ka imo ana a ka maka.  A no keia Aha Kuka ano nui, ua noi mai o Mr. T. H. Davies ma o kona hui kalepa ia ma Honolulu nei, ina e hookohu ia aku o Mr. Davies e ke Aupuni Kuikawa o Hawaii i elele e launa pu ai me na elele e halawai ana ma keia Aha Kuka, a e kamailio ma ko ke Aupuni Kuikawa o Hawaii inoa maloko o ia Aha Kuka me ka hoomaikeike aku i ko Hawaii kulana ma ke kiko waena o keia moana akea.

Ua hoole ke Aupuni Hawaii i keia noi, no ka mea aole he kanaka o Mr. Davies i waikahi kona noonoo me ko ka poe alakai nana e hookele nei ia Hawaii i keia wa, oiai he hoino loa oia i keia poe a me ke aupuni e ku nei.  E puapuai mai ana anei ka wai awaawa a me ka wai ono mailoko mai o keia kanaka hookahi? Mai oi aku paha ka pono ina ua ike o Mr. Davies i ka lalau a me ka poino o kana mau hana ino i keia aupuni e ku nei i na la ona e kuu ana i ka hoino a me na kuamuamu ana a pau, alaila e holo mihi mai ia e kala aku.  Aka, aole nae pela.  Me ia manao nonohua no i hele a ku ka puu iloko ona, ua noi mai oia e hoohanohano aku ke aupuni iaia ma ka hoouna ana i elele i kela Aha Kuka, a e hookauwa na ke aupuni a kona awahua i hailuku ai.  Aole pela, e kiola mua ai i ke kaola.  He kohu ole ka hilinai aku o ke aupuni na kona enemi e imi mai kona pono.

 

Kauka Talmage ma Honolulu.

Ua ku mai i Honolulu nei ma ka mokuahi Alameda o ka la 7 o Iune, o Rev. T. De Witt Talmage D.D. (Kauka Talameki), keia kahunapule kaulana O Amerika Huipuia i ka haiolelo, nona ka halepule nui ma Barukalina, Nu Ioka, i lawa no ka eono tausani kanaka ke noho a hoolohe i ka wa hookahi.  O keia haole no hoi ka mea nana i haku i ka moolelo o kana huakai makaikai i ka Aina Hemolele a i hoopuka ia aku maloko o keia nupepa i na makahiki 1890-J.  I kona kua ana mai i ka uwapo o Ainahoa, ua miki koke aku ka Lunakanawai Kiekie Alapaki ma kona ano he Peresidena no ka Papa Hawaii, hookipa mai la iaia ma kona hale a hoomakaikai hele aku la i ka malihini ma na wahi pana o Honolulu nei ia la a hiki ka wehe ia ana o na puka Kaukeano no ka hoolohe ana i ka waipuna e puapuai mau mai ana mailoko mai o kona kaniai.  Mamuli o ka lehulehu o na ano lahui i hoopiha ae i kela anaina nui makolukolu, ua mahele ia kana haiolelo haole e Rev S. L. Desha (Kiwini) i ka olelo ai poi me ka mikololohua.  O ka poe i loaa ka pomaikai o ka hiki kino ana ia anaina, ua nui ko lakou mahalo i ke kohu wai meli o kana mau hua olelo i hoonohonoho ai a hoopuka mai.  Ua anoi pu ia no hoi ka unuhiolelo no ka pau pono a moakaka o ka manao i ka unuhi ia mai.  No ke kokoke mai o ka manawa holo o ka mokuahi i na panalaau ia ahiahi i hooki ai i ke ola'ola ana o ka puu o keia haole akamai nui wale a ke Akua i hoopomaikai mai ai me ke talena haiolelo.  Ma ka pau ana, ua nui ka poe o ke anaina i kakahe ake e ike iaia, a ua pomaikai no hei kekahi poe ma ka lulu lima maoli ana.  Ua hahai pu aku kekahi poe e ike aloha iaia maluna o ka mokuahi, a hala loa aku la oia maluna o ka mokuahi Alameda no Nu Kilani a me Ausetaralia mahope iki iho o ka hora 5 ahiahi o ia la hookahi no i ku mai ai.

Ua kuahaua ae ma nupepa anee alii, ua kipa aku oia e ike i ka Moiwahine i pau ma ia la, aka ma ka makou lohe pololei, mai i na hoahele o ia la, aole loa oia i kipa iki aku i Wasinetona hale.

 

Na Hana hou o ka Hale Leta.

Eia ke hoomaemae hou ia nei ka Hale Leta i keia mau la.  Ua hana ia iho nei he mau keena hou ma ka hale iluna, a eia na keiki pena malalo o ke kuhikuhi ana a D. L. Naone, ke keiki Hawaii eleu ma ia oihana, ke hoohinuhinu nei i na paia, a me he la i keia pule ae paha e pau ai na hemahema, a pau no hoi ka hana ana a na kamana a me na keiki pena.

He alapii hou kai hana ia iho nei ma ka aoao ma ewa ma kahi haawi leta mua no na Hawaii.  E hoihoi ia aku ana i ka hale iluna keia poe keena malalo iho: Na keena banako hale leta, kikoo dala na leta hoopaa ia, na puolo a me na opeope i hoo ia a me ke keena o ke kakauolelo a malama buke o ka hale leta.

Ua hana ia keia mau hoololi malalo o ke kuhikuhi a W. E. Rowela, ka luna hoohana nui o ke aupuni, a mamuli o keia mau hoololi e manao ia nei e holomua loa ana na hana o ke keena hale leta.  Mamuli o ke kaawale ana ae o kekahi mau keena olalo, e hoonee ia mai ana ke keena haawi leta Hawaii ma ka aoao ma waikiki, ma kahi o ke keena banako i keia wa, a mauka iho o ke keena o ka luna leta nui. 

E wehe hou ia aku ana i keena no na lede, a e pololei ae ana i keena no na lede, a e pololei ae ana no na wahine i ka lakou mea e makemake ai a i keia lede.

            Lono Banako hou e Kukulu ia ana.

 

Eia ke pahola nei kekahi lono, e kukulu ia aku ana he banako hou ma Honolulu nei na ka poe mea dala o Kaleponi e hui ana me kekahi poe mea dala oloko nei o ka aina.  Ua laha aenei keia ma o ka holo maoli ana mai nei o Mr. Ernest Lilienthal, kekahi o na keiki ekeeke o Kaleponi, e makaikai ia Honolulu nei a ua hoi aku nei.  O ka nui mai o na banko dala, he mea ia e hookomo hou mai ai i hanu hou iloko nei o ka aina.  O ka makou wale no e ake aku nei o ka loaa ka aina he mau lua dala hou naaa e hoeueu mai i na hana hou iloko nei o ka aina, a e loaa ai na hookanoho ana i na hana e kuemi mai nei mamuli o ka puliki paa ia mai o na eke dala e ka poe waiwai.

Ka-hu-hu! Kamalii, Wahapalolo i ka Hailiili!

 

Minamina makou i ka hoike aku i ka lehulehu i ko makou hoihoi ole e paio me ka Makaainana, no ka mea, o ka makou mau olelo ao maikai e hookahe aku ai, he hailiili pilikino mai ka i ala, a ua maopopo no ia makou a me ka lehulehu pu, "Ua pau ka wai ola punawai ke pii nei ka hua," a he hoike maopopo keia i ke ano kamalii o na poe nana e hoohana nei Ka Makaainana.  Pehea ka lehulehu, na poe i hoonaauao maikai ia, na poe i nohoalii ia ko lakou mau puuwai e na noonoo maikai a kupono ana na kalaimanao hoonaauao a kulana hanohano i ke kane, wahine a keiki paha e heluhelu ana i na kolamu o ia pepa, ina he mau hailiili pilikino ka mea heluhelu oloko?  He kulana haahaa a hoowahawaha loa ia ko ia ano nupepa, a he makehewa no hoi ke kapa ia he nupepa, he

"pohuehue" ka inoa kupono.

Aole kokua o ke KUOKOA i na hailiili pilikino ma na kolamu o na nupepa.  Aole makou i nema pilikino aku, aka ua lohe ia nae ka alala kuwo mai he holoholona ahiu la o na waoakua.  Aole makou i makemake e hoopiha mai i ke keena o Ka Makaainana ia mea ia keia wa, aole no hoi o makou manao he hana aloha ka hoohanini ana ae i na barela poi a na keiki oia nupepa e ao nei i ka lahui i ka hailiili pilikino.

Malalo iho o na kukuna o ka la, maluna ae o ka piko o na mauna, iloko o ka ehu o na ale ahiu o ka moana kai lipolipo, aole mea hanu ola hookahi a ke KUOKOA e hopo ai ma ka paio ana ma ke kulana naauao me ka make peni.  Aole i hanau mai ka wahine i keia keneturia he kanaka na makou e wiwi a e hopo ai hoi, aole loa.  Ua hoolawa ia mai makou me ka naauao kalaimahao maluna o na ike lehulehu, no ka mea aole kumuhana pohihihi imua o ko makou alo, koe wale no ka ha@liili pilikino, a na Ka Makaainana no ia a me na auna waha lepo o ia pohai like.  Ina no e piha lepo ka opu, e hua ana no ia wai lepo i waho.  O ka punawai waipuna aiai, he maemae ka wai ke puka mai, a e inu iho ke kamahele ia wai anuanu huihui a kena pono ka puu.  e ka mea makewai, e kipa ma ke "KUOKOA" a e loaa no ia punawai maemake, eia no ke hu mau nei, aole wa e nele ai.

O ka punawai i lepo ke kumu, e hu mai ana no ka wai lepo, he moni aku kalakala ka puu, a he hoopailua ka hopena.  Aia i ka uwapo o Haaliliamanu maluna mai e loaa ai ia ano punawai ekaeka piha lepo hoopii meeau.  Ke kau leo aku nei makou i ka lehulehu, ina e makewai, @mai inu oukou i kela punawai o poino.

Aole makou e olelo aku i ana i ka lehulehu he punawai lepo ko Ka Makaainana," no ka mea, aole makou i inu a ike pono, aka, i kahi e no ke kumu mokihana, paoa e no oonei i ke ala, a pela makou e manao nei , ua hokai mai nei kamalii o Ka Makaainana i ka punawai, o ka hana no ia a kamalii, a oia ko makou mea i honi ai i ka ea hohono lepo i puhia ia mai e ke aheahe lau makani o Leleo mai.

Heaha ka mea Pono e Hana ai no Na Kea Hoohanohano Hawaii.

 

Ke ala mai nei keia ninau no na kea hoohanohano a na au alii o kakou nei i hala i kukulu ai i mau papa, a i papahi ia aku e na alii a kakou i ka lakou mau punahele a me ka poe a lakou i aie ai, a i kekahi manawa ua hoowalewale ia aku na kea ma ke ano hoomakamaka a me ke kuko e panai ia mai ana me na kea a na aliiaimoku i hoale ia aku.  Oiai, ua kiola ia aku nei ke ano aupuni alii a ua holoi ia hoi ia ano aupuni mai na papalina aku o Hawaii, no laila he mea pono e kanu pu ia na papa kea hoohanohano a na au alii i hala e aku mai ka hoomanao ana o ke aupuni e ku nei.  He mea waiwai ole ke ku mai o keia mau papa kea e kau ia ma na ilima aku o na alii i ka wa aupuni alii o Hawaii, no ka mea ua hoohuli aku nei kakou i ke alo ilalo o ia ano, a ua hoololi ia aenei a kukulu ia ma ia wahi he aupuni hou i like ole loa ke ano me ke ano "aupuni mai ka po mai: i hunakele loa ia aku nei e ka ikaika o ke koko ana o ke au Ripubalika o ka honua e nee nei imua.  Mai hoomau aku i keia mau hoomaewa a ke au alii e ku i kia hoomanao na keia au hou e nana aku ai, aka e hoonalo loa aku.

 

Ka Hookuu ia ana o ka Ahahui Euanelio nui.

 

Ua hoopau iho ka Ahahui Euanelio nui o ka Pae Aina Hawaii i ka lakou halawai makahiki o ka akoakoa ana ma Honoulu nei i keia malama ma ka la 12 iho nei o Iune, a ua hoi aku kekahi hapa o na lala i hiki mai no keia hana ma na mokuahi i puka aku mai Honolulu nei ma ia ahiahi.  Mawaho ae o na hana mau o keia ahahui, ua poloai ia mai lakou i ka ahaaina Hawaii a na Kula Sabati o Kawaiahao a me Kaumakapili ma ka pa luakini o Kawaiahao; e holo kaaahi ma na kaa o ke Alahao o Oahu; e hele aku i ka hoolaa hou ia ana e ka halepule Pukiki; a me ke kono e makaikai aku i ka mokukaua Piladelepia.  Ua ae wale ia no keia mau poloai e na lala o ka ahahui, a ua hookoia ka makemake o ka poe poloai mai.  Ua hookoia ka holo makaikai ana e ike i ka mokukaua, malalo o ke alakai ana a ka Peresidena a me ke kakauleta a ka Papa Hawaii, oia ka lunakanawai Alapaki a me Rev. O. O. Emekona.  Ua hoikeike ia mai no hoi imua o na malihini ka lawelawe ana o na pukuniahi nui o luna o ka moku.   No ka makahehi o kekahi o keia poe e ike i kiia ana o kela mau pu nui, no laila, ua mohai ia ka lunakanawai e hoi e mamua maluna o ka waapa okoa, oiai ma kona ano oihana aupuni honua, he mau pu hoohanohano kona.  Pela iho la keia mau kahu Akua i ike ai i ke kiia ana o na elemakule kiai enemi o ka Piladelepia.

Ke lohe ia la ma Kohala, e kipa mau aku ana kekahi o na mokuahi o ka Hui Hooholo Mokuahi Piliaina ma ke awa o Niulii ma keia mua aku.  A ina e oiaio ana keia, alaila, a e hooi ia ae ana ko ka "Makani Apaapaa" Papaana halihali leta e loaa papalua ai ia lakou na pomaikai o ka ike mau ana i na eke leta.

 

La Kamehameha ma Honolulu.

 

La Maka Kanaka ma Kapiolani Paka.

 

NA HEIHEI MA KE KAHUA.

 

He la maka kanaka nui no Kapiolani Paka ka la 11 o Iune nei, ka la loomanao loi no ka Nai Aupuni nui Kamehameha I nana i hoohui i keia mau mokupuni i hookahi alii nana e hoomalu.

He la kalae o na huina o ka lani, i kuu pua ia ka poha pono o ka La, a i ahona i kahi koani malani nahenahe a na awawa lehulehu o uka mai e peahi mau ana.

Mai ke kakahiaka wale mai, ua haki nua na alanui i na kaa hapaumi, na kaa kenikeni, na kaa hoolimalima o na ano a pau, na kaa ponoi o ka oiwi a me na kaa lawe mea ai, ka poe hoi maluna o na lio a hele wawae no hoi maluna o na lio a hele wawae no hoi, e kakae ana a pau no ke kahua o ka heihei, aka ua moni ia lakou a pau a hoohalahala mai kekahi mau wahi i koe.  Ua koho ia, aia ma ka 5,000 na kanaka ka nui i hele ilaila.

Ma ka hora 10 o ke kakahiaka, ua hoomaka na hana heihei o ke kahua e like me ka papa kuhikuhi hana o ka la penei:

1.  Heihei kaa hehihehi wawae.  He medala gula $25 ka waiwai io ka makana.  He $1.50 ka uku hookomo. Pahu holo, he 1 mile.

Poe i komo, o Geo. H. Paris, A. L. C. Atkinson, T.P. Cummins, H. E. Walker a me Wm. Chapman.  Eo ia Walker; manawa holo he 2 minute 54 sekona.

2.  Eke a Kalakaua $100  Heihei lio; hapalua mile ka pahu holo, noa i na lio a pau.  Na lio i komo, Leilani a me Lolokalani.  Eo ia Lolokalani; manawa holo, he 54 sekona.  O ka lio punahele i ka poe pili, o ia o Lolokalani, a ua ko no e like me ko lakou il@i.

3.  Eke a Honolulu, $100.  Heihei kaa lio holo o ka manawa 2:40, noa i na lio a pau.  He mile ka pahu holo; na ka lio 2 eo ana mailoko o na holo ana 3, nana ka eo.  Na lio i komo, o Bert Lee, Fred Mac, a me why not.  (Aole i malama ia keia heihei, no ka mea, ua unuhi mua ia na lio Fred Mac a me Bert Lee mamua o ka wa holo o kela heihei.")

4.  Ka Rosita Kiaha Mokomoko, me $200 pakui.  He heihei lio; he 1 mile ka pahu holo, noa i na lio a pau.  O ka lio e lilo ai ka makana, aia a eo iaia ka manawa holo o Angie A, he 1 minute 45 1/2 sekona.  O na lio i komo, o Stanford a me Amarino.  Ua puka mai o Amarino mai kona kokoolua mai; manawa holo, he 1 minute 48 sekona.

5.  Kiaha a Peresidena Widemann, me $75 pakui.  He heihei lio; he hapalua mile ka pahu holo, no na welo lio Hawaii.  Na lio i komo, o Autonomy a me Lolokalani.  Eo ia Lolokalani; manawa holo, he 50 1/2 sekona.  He heihei keia i pili nui ia ma ka elua a hiki i ka ekolu ka pili ana ma ka aoao aku o Lolokalani i ko kona kokolua, a ua pololei no na koho ana a na poe mahope o Lolokalani, no ka mea ua eo io no iaia.

6.  Eke a ka Hui Heihei $100.  He heihei kaa lio holo kiauau a me peki, noa i na lio a pau.  Pahu holo, he 1 mile; na ka lio 3 eo ana mailoko mai o na holo ana 5, nana ka eo.  Na ka lio i komo, o Bert Lee, Nevada a me Johnny Hayward.  He elua wale no lio kaa i holo i keia heihei oia no na lio hope elua.  Eo is Nevada na holo ana mua a me alua ma na manawa 2:34 a me 2:28-34.  Ma ka holo ana akolu, eo ia Johnny Hayward, manawa holo he 2:27-15.  Holo hou iho, hoole ia aohe ia i holo pono ia, no ka mea ua kue ka mea nana i holo o Johnny Hayward.  Ia holo hou ana aku, he wahi puka poo wale anu no ko Nevada, aka i na aole i holo maoli i ka hiki ana ma ka pahu hopu o Johnny Hayward i na la ua eo iaia, aka ua ilo ia Nevada ka eo, manawa holo he 2:31.

7.  Eke a ka Hui Mokuahi Ocianica $100.  He heihei lio; he 1 mile ka pahu holo, no na welo lio Hawaii.  Na lio i komo, o Stanford a me Queen L.  Na Stanford ka eo; manawa holo, he 1 minute 51 sekona.

8.  Eke a Maui $100 $100.  Heihei kaa lio holo kiauau a me peki, no na lio o ka papa 3 minute, o na welo lio Hawaii.  He mile ka pahu holo; na ka lio 2 eo ana mailoko mai o na holo ana 3, nana ka eo.  O na lio i komo, o Daylight a me Willie K. Holo mua, na Willia K. ka eo, manawa holo, he 3:04 1/2; na holo ana aku hope elua i koe, eo ia Daylight, manawa holo, he 2:53 a me 2:56 2-5.

9.  Eke Kapiolani $125.  he heihei lio; he 1 1/2 mile ka pahu holo, noa i na lio a pau.  O na lio i komo o Stanford, Autonomy a me Sarah H., ua unuhi e ia aku o Sarah H. nolaila, ua holo na lio mua elua i ona ia e ka halelio o Mokuleia, a na Stanford ka eo; manawa holo 2:54 1/2.

10.  Eke a Kamehameha $100.  He heihei kaa lio holo kiauau a me peki, no na welo lio Hawaii.  He mile ka pahu holo, a na ka lio 2 eo ana mailoko mai o na holo ana 3, nana ka eo.  He elua lio i komo, o Fred Mac a me Why Not.  Na Fred Mack ka eo, manawa holo, he 3:12; ua haalele ino loa ia ke kokoolua.

Pau na heihei mahope koke o ka hora 4, a ua huli like aku na maka no Kou, e hoohikihiki ia ana e na mea a pau no ka halihali ana i ke kaona.

Hoau o na Lealea Hooikaika Kino.

 

I ka auina la Poakahi aku nei, Iune 11, ua malama ia he mau lealea hooikaika kino ma ke kahua kinipopo o Makiki, malalo o ka hoeueu ana a ka Hui Hooikaika Kino o Honolulu i kukulu koke ia aku mei i ke@a mau ia i hala.  O na lealea i malama ia, oia no na heihei kukini, lele pa a pela aku pili no i ka hooikaika ana i na lala o ke kino.  Nui no na lealea i hoopaa ia na ka papa kuhikuhi o ka lakou mau lealea, a ua pau lakou i ka hooko ia me ke koena ole.  Ke hooikaika loa ia nei keia hana hoomaamaa e eleu na lala o ke kino ma ka nee i o ianei e kaana like ia ai ke koko o ka holo ana i ke kino.

 

            Ka La Kamehameha ma Punahou.

 

I ka la 11 aku nei o Iune, ua malamaia ma ke kahua olu koha o Punahou ka ahaaina makahiki a na kamalii Kula Sabati o Kaukeano, hoi o na hana a na komite kinikini no ia hana i halii ae ai i ka lakou mau hoolala hana lehulehu e hoohala ai i la hauoli no na kamalii.  Ua akoakoa ae malaila he anaina nui o na poe opiopio, ua a aoo i koho ia aku ka heluna ma ke eono paha mau haneri a oi. Ua hoomakaukau ia na hana hoihoi no na kamalii e paani ai, e laa na lele kowali malalo o na kumu laau, na kinipopo, paani koloke, kinipopo pekupeku wawae a me ke kuu akea pu ia o ke kiowai auau o ke kula no na kamalii e auau ai a e au ai e like me ka hiki.  Ua hookaawaleia o mua iho o na halekula no na mea ai mama kupono e like me na ipu haole, wai momona, wai lemi a pela aku no ka lehulehu i hiki ae e nuu ai a lawa no lakou iho.  Ua hoohala iho na keiki ma keia kahua mai na hora kakahiaka mai me ka oluolu a loaa ole kekahi u@@a a hiki wale i ka hora 3 auina la, alaila, ua huli aku la na alo e hoi no na home me ka maikai.  Pela iho la na kamalii o Kaukeano i hoohala ai i ka La Kamehameha.

 

            Ahaaina Kula Sabati ma Kawaiahao.

 

He anaina nui o na haumana Kula Sabati o ko Honolulu nei mau kula kai akoakoa ae maloko o ka luakini o Kawaiahao i ka la Poaono aku nei i hala, ma ke ano halawai makahiki a e ike aku ai a launa kela a me keia haumana i komo iloko o na puali lani ia lakou iho, a e hoolohe no hoi i na oleloao e puapuai mai ana mailoko mai o na punawai like ole o kela a me keia apana i kono ia no lakou na punawai e hookahe ia ana ma ia anaina, i kapa inoa ia Hanale Walakahauki, Wili Laiki, Kalua a me na kahu Akua Kivini Desha a me Oromela Kulika, no lakou na kuakoko a pau i haakohi ia maluna o na lepo aloha o Hawaii.  He anaina piha kela i ka poe i hele ae a ua moni ia no hoi na olelo mikololohua.

Mahope o ka hookuu ia ana o na hana maloko o ka luakini, alaila ua poloai @a na uhane kono ola a pau malaila e ke Kahukula Sabati Wil@ Kakela e hele e koalaala maluna o na pakaukau i halii ia a ohuohu i na mea ai Hawaii, e like me ka poi, na laulau hoolua ia o na io puaa a me pipi i okomoko ia, na ia lawalu, na lako wai momona e pohapoha ana na umoki a me na mea no a pau e kohu ai ka ahaaina Hawaii.  Malaila ae no hoi he lehulehu wale o na malihini ili keokeo mai na aina mamao mai kahi i hoao ai i ka miki ana i ka poi a pakele mai haukae.  Ua hoonoho ia ka poe ai me ke akahele a e kali ana hoi kahi poe a maona ae kahi poe, aka ua hoolawa ia ka poe a pau i kipa ae me ka haule ole a koe no na mea ai.

Ma ka Poaono iho nei, ua hopu ia mai he eono mau pake no Manoa, no ka hewa uo ka pepehi ino ana i kekahi hoakanaka pake, a oi hoi ka hopena o na hoopaapaa i ulu mai no ka pono wai.  Ua lawe ia mai a hoohanaia iloko o keia hakaka ana, na oo, kapala na kipikua a me na mea eha e loaa aku ana i na aoao hakaka.