Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 23, 9 Iune 1894 — Page 6

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HE PANAI NO KA NUPEPA KUOKOA ME KO HAWAII PAEAINA I HUIIA, IUNE 9, 1894.

 

            KA PAPA HOOPAA INOA.

            Mahele 2.  I mea e  ninau ia ai ka poe noi e hoopaa ia ko lakou mau inoa ma ke ano he poe koho a i mea e hoomaopopo ia ai ko lakou kupono e hoonoho ia a ma keia ke hoonoho ia nei he eha mau papa kakau inoa, hookahi ma kela a me keia Apana Senator; he ekolu lala o kela a me keia papa, a ma ia papa e hoonoho ia a hiki i ka manawa e hana ia ai ma kekahi ano a ae ma ke kanawai, he luna kanawai kaapuni a me ka luna helu nui e noho ana ma ia apana a me hookahi kanaka kupono a kuakoa i hookohu ia e ka Peresidena ma ke noi o ke Kuhina Kalaiaina.

KA MANAWA HALAWAI.

            Mahele 3.  E halawai na Papa Hoopaa Inoa iloko o kanakolu la mahope iho o ka mana ana o keia Kumukanawai no ka hoopaa ana i na inoa o ka poe i kupono e hoopaa ia ko lakou mau inoa no ke koho ana i na Senator a me na Lunamakaainana, a e hoomau i ko lakou halawai ana ma na wahi maloko o ko lakou mau apana iho no ka manawa e hiki ai i na kanaka a pau i kupono e hoopaa ia ko lakou mau inoa e hana pela.

            Mahele 4.  E  halawai na papa iloko o ko lakou mau apana pakahi ma na manawa mawaena o ka la mua o Aperila a me ka la kanakolu o Iune iloko o ka makahiki 1897, a mawaena oia mau la iloko o kela a me keia elua makahiki ma ia hope iho e like me ka nui kupono o na manawa e hiki ai ia lakou e kakau ia na inoa o ka poe a pau i kupono e kakau ia ko lakou mau inoa.

KAKAUINOA ANA MA NA KOHO  BALOLA KUIKAWA.

            Mahele 5.  Ma kekahi koho kuikawa e lawelawe ia no ka papa inoa o ka poe koho i lawelawe ia ma ke koho mau ana i hala me ka hoololi ole ia.

PAPA INOA MA KE KOHO MUA ANA.

            Mahele 6.  Ma ke koho balota mua i malama ia malalo o keia Kumukanawai o ka papa inoa o ka poe koho i hoopaa ia ko lakou mau inoa no ke koho ana i na elele i ka Aha Hana Kumukanawai ma ka la 2 o Mei, 1894, oia no ka papa inoa o ka poe koho i na Lunamakaainana me ke noi hou ole mai e kakau ia ko lakou mau inoa e ka poe koho no lakou na inoa i ike ia maloko oia papa inoa.

            Ua hiki no e pakui ia aku a hooponopono hou ia ia papa inoa ma ke ano like me na mea i hoakaka ia ma keia Kumukanawai.

            Mahele 7.  Aole no e hookomo ia kekahi inoa ma ka papa inoa o ka poe koho i na Senator ma ke koho mua ana malalo o keia Kumukanawai, a i ole ia iloko o ka Papa Inoa o ka poe koho no na Senator a i ole ia na Lunamakaainana e lawelawe ia ma kekahi koho balota e hiki mai ana aia wale no a hiki kino mai ka mea noi.

NINANINAU ANA I KA POE NOI.

            Mahele 8.  E ninaninau ia kela a me keia mea noi e hookomo ia kona inoa  iloko o ka papa inoa o ka poe koho ina Senator a i ole ia na Lunamakaainana malalo o ke hoohiki e ka papa kakau inoa e pili ana i kela a me keia mea e kupono ai oia.

            Eia no nae hoi mahope iho o ka ninau ia ana a apono ia ana o kekahi mea noi e pili ana i ka hiki iaia ke kamailio heluhelu a kakau i ka olelo Beritania a Hawaii paha me ka moakaka alaila aia no i ka manao o ka papa no ka ninaninau hou iaia e pili ana ia kumu makaukau.

             O ka ninaninau ia ana o kekahi mea noi a me na hoike a pau i ninau ia imua o kekahi papa kakau inoa malalo no oia o ka hoohiki i hoohiki ia aku e kekahi o na lala oia papa a ma keia ua haawi ia ka mana ia lakou e hoohiki aku i na olelo hoohiki oia hana.

            O ka ninaninau ana, ka nui o na hoike, a me ka manawa a mau manawa paha e ninau ia ai malalo no ia o ka hooponopono ana a me ke alakai ana o ka papa.

NA MANA O KA PAPA.

            Mahele 9.  Ma keia ua haawi ia i kela a me keia papa Hoopaa Inoa i na mana apau no ke kii ana a me ka ninaninau ana i na hoike a me ka malama ana i ka maluhia, a i hui pu ia me ka mana e hoopai no ka hoowahawaha i haawi ia ma ke kanawai i na Aha Hookolokolo Kaapuni.

HOOHIKI WAHAHEE

            Mahele 10.  O kekahi kanaka malalo o ka hoohiki nana i hoike aku me ka ike no pela i kekahi olelo oiaio ole imua o kekahi papa a i ole ia me kona ike no aole oia i kuleana e kakau ia kona inoa a i ole ia e koho, eia nae ua kakau no ia i kona inoa, a i ole ia ua koho no, ua pili iaia ka hewa hoohiki wahahee.

HOOPAA ANA NO KA HOOHIKI WAHAHEE

            Mahele 11.  Ma keia ua haawi ia ka mana i na papa pakahi e hoopaa koke aku i kekahi mea no ka hookolokolo ia no ka hoohiki wahahee imua o kekahi oia mau papa, ina ma ko lakou manao ua loaa he mau kumu kupono e manao ai ina e hookolokolo ia ua mea ala e hoahewa ia ana oia no ia hewa.

KUE ANA AKU.

            Mahele 12.  Ua hiki no i kekahi mea koho i ku i ke kanawai e kue aku i ke kuleana o kekahi mea e hoopaa ia kona, inoa e olelo ana ua kupono oia e hookomo ia kona inoa ma ka papa inoa o ka poe koho; e ninaninau i ka mea noi a me na hoike i lawe ia mai ai e ia a e lawe mai a e ninaninau i na hoike e kue ana i ke kupono oia mea.

            Mahele 13.  Aole no e hookomo kekahi papa kakau inoa i ka inoa o kekahi kanaka iloko o ka papa inoa o ka poe koho aia wale no a maopopo pono ia lakou ua lawa na mea e kupono ai ua mea la.

HOOPII ANA MAI KA PAPA AE.

            Mahele 14.  Ina ua hoole ka papa i ka hoopaa ana i ka inoa o kekahi mea e noi ana e hoopaa i kona inoa ua hiki i ka mea i hoole ia a ina ua kakau ia kekahi inoa ua hiki i kekahi mea kupono i ke koho i kela a me keia manawa iloko o umi la mahope iho o ka hooholo ana oia papa e hoopii aku imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie ma ke ano i hoomaopopo ia ma ke kanawai no na hoopii ma na hihia civil imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie mai ka Aha Kaapuni aku, a i ole ia ma ke ano i hoakaka ia ma keia hope aku ma ke kanawai.

            Mahele 15.  I ka wa e hooko pono ia ai ia hoopii ana e hoomaka aku ka Aha Hookolokolo Kiekie e hoolohe i ua hihia nei ma ke kau a i ole  ia iloko o ka manawa mahope o ke kau iloko o ka wa kupono ma ia hope iho, a o ka mea i hooholo ia e ia Aha oia no ka mea paa.

HOOLAHA ANA I KA PAPA I KA MEA I HOOHOLOIA.

            Mahele 16.  Mahope koke iho o ka hoopuka ana o ka olelo hooholo ma ia hoopii e hoike aku ka Aha Hookolokolo Kiekie i ka Papa Kakau inoa i hoopii ia mai ai a ina ma ia olelo hooholo ua hoololi ia ka olelo hooholo o ka Papa e hoololi koke ka papa i ka papa inoa a kulike me ia olelo hooholo.

KULANA O KA MEA I KAKAU IA KONA INOA OIAI E HANA IA ANA KA HOOPII.

            Mahele 17.  Ina ua hoopii hou ia ka olelo hooholo o kekahi papa e hookomo ana i ka inoa o kekahi mea iloko o ka Papa Inoa e waiho ia no ka inoa oia mea iloko o ka papa inoa a lohe ia ka olelo hooholo o ka Aha Kiekie e pili ana ia mea.

            Ina ua koho ka mea i hookomo ia kona inoa ma kekahi koho balota ana mamua iho o ka olelo hooholo o ka Aha a mamua paha o ka hana ia ana e like pu me ia olelo hooholo aole e lilo ia koho ana i mea e mana ole ai ia koho balota ana, ina no paha ua kue ka olelo hooholo o ka Aha i ka hookomo ia ana oia inoa iloko o ka papa inoa.

HOOLAHA O KA HALAWAI.

            Mahele 18.  E hoolaha ia ka manawa a me kahi o na halawai ana a pau o na papa ma ka olelo Beritania a me ka olelo Hawaii iloko o na nupepa a i ole ia ma na olelo hoolaha kapili i kau ia ma na wahi hele mau ia aole e emi malalo o ekolu ma kahi kokoke i kahi e malama ia ana ia mau halawai.

            Aole i manao ia ma keia mahele ua papa ia ka hoopanee ana o kekahi o ia mau halawai i hoolaha ia mai kekahi la a i kekahi la a i kekahi manawa akaka i hoolaha ai i ka manawa i hoopanee ai.

MANAWA E HOOKOMO AI I KA INOA.

            Mahele 19.  Aole e hookomo ia kekahi inoa a i ole ia kapae ia paha mai ka papa inoa mai koe wale no ma kekahi halawai hamama o ka papa a ma ka hoike akea ia ana, koe wale no na kumu mahope iho nei, oia hoi:

            (1).  Ina ua hooholo ka Aha Hookolokolo Kiekie i kekahi olelo hooholo ma ka hoopii e hoololi ana i ka mea i hooholo ia e ka papa.

            (2).  Ina ua hooholo ka papa ua kupono kekahi mea e hookomo ia kona inoa a ua haule kona inoa mai ka papa inoa mai, a i ole ia ua kakau hewa ia, a i ole ia ua kakau ano e ia kona inoa.

E HOOUNA IA NA KOPE O KA PAPA INOA I NA LUNA NANA KOHO BALOTA.

            Mahele 20.  I hoomakaukau na papa iloko o ka wa kupono mahope iho o ka pau ana o ka papa inoa o kekahi mahele koho i ka hana ia i ekolu kope oia papa inoa a e hoouna aku i ka Luna Hoomalu o na Luna Nana Koho oia mahele, a ina aole i hoonoho ia ia luna ma ia manawa alaila i ka hope makai nui o ka Apana kahi oia mahele i waiho ai.

            E malama ka Luna i loaa aku ai iaia ia mau kope i hookahi i mea hana ma kahi koho, a e kapili koke aku i na kope elua i koe ma kekahi mau wahi hele nui ia e kanaka maloko o ka mahele i mea e nana ia ai e ka lehulehu.

AOLE E HOOLOLI NA LUNA NANA I NA PAPA INOA.

            Aole e pakui ia aku a i ole ia kapae ia kekahi inoa mai ka papa inoa mai o ka poe koho aole no hoi e hoololi ia ma kekahi ano e na Luna Nana Koho Balota, koe wale no ma ke kauoha i kakau ia mai ka Papa Kakau Inoa o ia Apana.

HOOPONOPONO ANA I KA PAPA INOA.

            Mahele 22.  Ina e akaka i kekahi Papa i kekahi manawa ua haule a i ole ia ua kakau hewa ia a i ole ia ua kakau ano e ia ka inoa o kekahi mea i ae ia e kakau ia kona inoa ma ka papa inoa mai ka papa inoa mai, na ia papa no e hooponopono koke aku no ia haule ana a kakau hewa ana paha, a ina ua hoouna ia aku ke kope o ka papa inoa i ka Apana Koho kahi a ua mea la i kupono ai e hoopaa ia kona inoa, alaila e kauoha koke aku ma ka palapala i na Luna Nana oia apana e hooponopono iho i ke kope o ka papa inoa.

            Ma ia kauoha e hoakaka ia na kumu no ka hana ana i ka hana i kauoha ia, a e malama ia ua kauoha la a e waiho ia e na Luna Nana Koho Balota oia kekahi o na moolelo o ke koho ana.

            O ka mana hooponopono a hoopololei i haawi ia ma keia nei aole e manao ia he mea ia e ae ia ai ka wehe hou ana i ka ninau no ke kupono o kekahi mea i hookomo ia kona inoa e ka papa iloko o ka papa inoa o ka poe koho.

            Mahele 23.  A hiki i ka manawa i kauoha ia ai ma kekahi ano okoa e ke kanawai o na kanawai e pili ana i ke ano o ka lawelawe ana i na koho balota malalo o ke kanawai koho balota i mana hope iho nei e pili no ia a e  hooponopono i na koho balota e hoakaka ia nei ma keia, koe na wahi o ia kanawai i kulike ole me na mea i hoakaka ia ma keia Kumukanawai, a i ole ia, me na rula a me na hooponopono ana i hana ia e ka Peresidena mamuli o ka mana i hoakaka ia maloko nei.

 

KA AHA KUKA.

PAUKU 78.--KA HOONOHO IA ANA.

            Mahele 1.  E hoonoho ia i Aha Kuka o umikumamalima lala, elima o lakou e koho ia e ka Senate, elima e ka Hale o na Lunamakaainana, a elima e koho ia e ka Peresidena me ka apono o ka Aha Kuhina.

            Mahele 2.  E koho ia ka Aha Kuka iloko o ke kau Ahaolelo mua a ma kela a me keia kau mau i malama ia mahope iho.

KA MANAWA E NOHO AI MA KA OIHANA.

            Mahele 3.  E pau ka manawa e noho ai ma ka oihana o na lala oia aha i ka pau ana o kela a me keia kau mau o ka Ahaolelo i malama ia mahope o ko lakou koho ia ana.

NA HAKAHAKA.-- KA HOOPIHA ANA.

            Mahele 4.  O na hakahaka iwaena o na lala i koho ia o ka Aha Kuka i loaa mawaena o na kau o ka Ahaolelo e hoopiha ia no e ka Aha Kuka.

            Na hakahaka iwaena o na lala i koho ia i loaa i kekahi manawa ua hiki e hoopiha ia e ka Peresidena me ka apono o ka Aha Kuhina.

KE KUPONO O NA LALA.

            Mahele 5.  O ka poe i kupono e lilo i poe i koho ia i ka Ahaolelo aole kekahi poe e ae o lakou ke kupono e koho ia e ka Ahalelo i mau lala no ka Aha Kuka.

NA MANA O KA AHA KUKA.

            Mahele 6.  Ua hiki i ka Aha Kuka ma ke noi o ka Aha Hooko e hookaawale i na dala o ka lehulehu i na manawa mawaena o na kau o ka Ahaolelo ua kupono e hana ia pela mamuli o ke kaua, kaua ia mai, kipi, mai ahulau a pilikia nui e ae o ka lehulehu.

            Ina ua hookaawale ia ke dala pela na ke Kuhina Waiwai e waiho aku i hoike piha o ua hoolilo ana i hana ia mamuli oia mana imua o ke kau Ahaolelo mau e hiki mai ana.

            Mahele 7.  Ua hiki no hoi i ka Aha Kuka ina e ulu ae ke kaua, kaua ia mai, kipi, mai ahulau, a pilikia nui e ae paha o ka lehulehu e ulu ae ana mawaena o na kau o ka Ahaolelo ma ke noi o ka Aha Hooko e hooholo i na kanawai i kue ole me ke kumukanawai i mea e hoopau ia ai ia pilikia.

            O kekahi bila kanawai i noi ia aku i ka Aha Kuka i ka Aha Hooko ina no ka hookaawale ana i ka dala a i ole ia no kekahi hana e ae i mea e lilo ai i kanawai e hooholo ia ma na heluhelu ekolu ana, a e kakau inoa ia e ka Peresidena.

NA KALA ANA.

            Mahele 8.  E loaa no i ka Peresidena mamuli o ke kuka ana a me ka ae ana o ka Aha Kuhina a me ka Aha Kuka ka mana e kaohi i na olelo hooholo a e kala a e hoemi mai i na hoopai ana mahope iho o ka hoahewa ia ana no na hewa a pau koe ma na hihia hoopii luna nui.

NA MANA KUKA.

            Mahele 9.  E kuka pu no hoi ka Aha Kuka me ka Peresidena i ka wa e noi ia mai ai e ia ma na mea a pau no ka pono o ka lehulehu ana i manao ai he mea pono e kuka pu me lakou.

KA MANAWA E HALAWAI AI.

            Mahele 10.  Ua hiki no e hoakoakoa ia ka Aha Kuka i kela a me keia manawa e ka Peresidena.  E hana na lala me ka uku ole.

KA LOIHI O NA KANAWAI O KA AHA KUKA.

            Mahele 11.  E mau no ka mana o na kanawai i hooholo ia e ka Aha Kuka a hiki i ka manawa e hoopau ia ai e ka Aha Kuka ma ke noi a ka Aha Hooko a i ole ia e ka Ahaolelo, a i ole ia a hiki i ka hoopanee ana me ka maopopo ole o ka la o ke kau Ahaolelo mau mahope iho o ko lakou hooholo ia ana a ma ia manawa e lilo lakou i mea mana ole ina aole i hooholo ka Ahaolelo iloko oia kau i kekahi kanawai e hoomau ana i ua mau kanawai nei.

OIHANA HOOKOLOKOLO.

PAUKU 79.

            E pili ka mana hookolokolo o ka Repubalika iloko o ka Aha Hookolokolo Kiekie hookahi a me na Aha Hookolokolo malalo iho i hoonohoia i kela manawa keia manawa e ka Ahaolelo.

PAUKU 80.

            Mahele 1.  Ma ka Aha Hookolokolo Kiekie e hoonoho ia kekahi lunakanawai kiekie a me na lunakanawai kokua aole emi malalo o elua.  Eia nae ina ua kupono ole a i ole ia ua kaawale ma kahi e kekahi lunakanawai o ia aha ma kekahi hihia imua o ka aha e hoopihaia kona wahi no ka hookolokolo ana a me ke hooholo ana o ia hihia e like me ka mea i hoakakaia ma ke kanawai.

            Mahele 2.  E noho na lunakanawai o ka aha hookolokolo kiekie ma ko lakou oihana oiai e pono ana ka lakou hana e pili nae i ka hoopau ia ma ka hoopii luna nui ia ana, a e loaa ia lakou ma na manawa maopopo he uku no ka lakou hana a oiai lakou ma ka oihana aole e hoemiia ua uku nei, aka hoi ua hiki no e hoopauia kekahi lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie a i ole ia kekahi lunakanawai o kekahi aha kakau mai ka oihana ae mamuli o ka olelo hooholo i hooholo ia e na hapakolu elua o na hoa i kohoia a pau o na lala elua o ka Ahaolelo e noho pu ana no ke kumu kupono i hoomaopopoia imua o ka Aha Hooko.

            Mahele 3.  E lohe mua ka lunakanawai e manaoia ana e ka ahaolelo e hoopii a e haawi pu ia iaia ke kope o na kumu i oleloia e hoopau ia ai oia iloko o aole e emi malalo o umi la mamua ae o ka la a ka Ahaolelo e hana ai no ia mea.  E hoolohe ia no oia imua o ka Ahaolelo.

PAUKU 81.

            E mahele ia ka mana o ka oihana hookolokolo iwaena o ka Aha Hookolokolo Kiekie na Lunakanawai o ia aha a me na Aha Hookolokolo e ae o ka Repubalika malalo iho e like me ke kuhikuhi ana o ka Ahaolelo i kela manawa keia manawa.  O ka loihi o ka noho ana ma ka oihana o na lunakanawai o na Aha malalo iho o ka Aha Kiekie e hoakaka ia no ma na kanawai e pili ana ia lakou.

PAUKU 82.

            E pili ana ka mana o ka Oihana Hookolokolo i na hana a pau ma ke kanawai a me ke kaulike e ulu ae ana malalo o ke Kumukanawai a o kekahi kanawai o ka Repubalika a me na kuikahi i hanaia a e hanaia ana paha mamuli o ko lakou mana a me na hana a pau e pili ana i na elele aupuni a me na Kanikela a i na hana hoi e pili ana i na hihia moana a me ka hoomalu moana.

PAUKU 83.

            E noho no ka Lunakanwai Kiekie o ka Aha Hookolokolo Kiekie ma o kona oihana i Peresidena no ka Senate ma na hihia hoopii luna nui a pau ina aole oia kai hoopii ia.  Ina e hoopii Luna Nui ia ka Lunakanawai Kiekie e noho hoomalu kekahi mea i hookohuia i ka Peresidena ma ka Senate iloko o ia hookolokolo ana.

PAUKU 84.

            E paa loa maluna o na aoao a pau na olelo hooholo o ka Aha Hookolokolo Kiekie ina ua hana ia e ka hapanui o na lunakanawai o ia aha, a i ole ia e ka hapanui o ka poe e noho ana ma ka aha ina ua kupono ole a i ole ia kaawale ma kahi e kekahi lunakanawai o ia aha e like me ia i hoakakaia maloko nei.