Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 21, 26 May 1894 — He mea Pono i ke Au puni ke Nana [ARTICLE]

He mea Pono i ke Au puni ke Nana

Eia he nui loa o ka poe a ke aupuni e uku mau ia nei inalalo o ka Papa Ola, ke hooikaika nui nei e iulu dala na ma'i lepera, no ka hoomanao ana i ka la o ka Moiwahino e hoi hou ai ma ka nohoalii, ma ke kukulu ana i ahaaina nui. He nui a makolukolu no hoi nu hana haihai kanawai e uhiuhi waU* ia nei me ka hoopii ole ia. Ma ke kulana o na mea a pau e paa nei i kela a me keia hana inaialo o ka Papa Ola, me he ala u» aneane e pau loa na mea a pau i ka hana i na hana kue kanawai. Ile minamina nui makou i ka hiki <>le ī ke aupuni ke noonoo no keia poin«; nui, heaha ia ko kumu malia no n; e paha he poe pili keia i na lala o k» Papa Ola, pela io paha, aole nae makou e pauaho ana ma ka hoike mau ana aku imua o ke akea, i na han:i pono ole a na luna aupuni maanei. Ma ka Poakolu, la—o Apei'ila, u.. hoike aku au imua o ka luna nui h luna makai hoi Mr A K Hutehisjon 0 ka Panalaau nel, aia he opiuma maiuna o Mokolii e hoolele ia m:ii ana no Wong Fook pako, me ka hoailona (mark) W. C. mawaho. Ua hoike pu aku no hoi au, aia no he opiuma e ae no kekahi poe okoa. O ka hana mua loa a ka iuna nui 1 hana ai ma kona ano iuna makai no ke Panalaau nel, oia no kona hele koke ana e hui me ka mea hale inu kope, ka haku hana o keia Wong Fook, a hai o aku Ia i ka lohe 1 mea e kii ole ai o keia pake i kela opiuma, a pakele mai ka umii ia ana o na maka lili-o o ke kanawai. Ua kauoha ia ka huli hoomeamea ana ī na ukana a pau a na mai, a he ku i ke palaueka ka huli ia ana, a mamuli oia hana kupono ole, ua komo kino aku wau e kuhikuhi i kahi o ka opīuma, iloko o ka rumi waiho ukana. Ua holo loa ka luna nui i ke keena o ka Papa Ola o pee ai ia la a po, a o kona hope no hoi me he kumu niu la ke ku i ka uwap«, komo na lima i ke eke, nana i ka makani. O na mea nana e huli ana ka ukana a na ma'i i kela wa, oia no o Mr. L. Nailima, luna kiai awa a me Mr C Kopena makai, a maloko no wau o keia rumi ukaua a hiki i ka

wa a Moreta he lapana i kii ooai a i kana kini opiuma, a oiai, owau ka i maopopo i keia opiuma, ua kuhikuhi aku au i ka makai me kfi olelo ana aku iaia, e paa oukou i kela opiuma a e hopu i ke Kepani no ka hoopao opiuma a ano eae paha. Aole loa nae i hopu iki ia keia lapana hoopae opiuma. Ua manao hoi makou aia ia a hiki mai 0 Kalauokalani, alaiia hoopii ia, eia ka aole. Heaha la ke kumu, oia ka ninau, eia no kona haina. O keia Moreta, he lapana punahele loa oia i na Virigini o Pauahi Home, a o Ka oi aku nae o kona punahele I ke kahunapule Katolika Iloma Makua Wendeiin o Kalaupapa nei, ka mea nona kela mau pahu i huli ia mai nei eko Kaleponi poe Luna Dute, a loaa mai nei 1 Kap"alakiko me 800 mau tini opiuma. Ua kamailio pinepine mau wau me ke kahunapuie no na mea e pili ana i ka hihia o keia Moreta, aua hoike pololei mai no keia Kepani kela opiuma, nana nae i kauoha ma kona inoa, aka wahi ana, he nui ioa ko'u minamina iaia, he oluolu, akamai ma ke kamaua a pela aku. E hoomanao ia, e Mr. Lunahooponopono, o ka ka Makua Wendeiin e olelo ai, oia ka ka luua nui e hooko ai, a o Wendeiin me ka luna nui, hookahi no ia, nolaiia ua uhiuhi wale ia keia mea me ka manao e naio ana. Mi«l ka hoike ana oka luna nui no keia mea ma ka Hale Inu Kope a hiki i keia la, aole loa o Wong Fook i kii iki i kona mau tini opiuma. Mahope koke mai no oka loaa ana o keia opiuma, ua olelo mai ka luna kiai awa, o ka hana mau ia o keia ano kuui (raark) e lioea mau nei no ka wa loihi, aole nae he huii iki ia, ao ka mea nona keia kuni ua iike me ka inoa oka mea e ma. lama nei i ka hale kuai oka Papa Ola, oia o Wiiliam Clark, ke hoopokole ia. Ma kaolelo hoi o Alo pake i make iloko o ka Hale Paahao, he $2.00 ka uku ko ke kini hookahi i keia kuni i ole ai e huli ia a puu ka iae, a no wai ia o Molokai nei keia kuni dala nui. Ua maopopo no i na mea a pau, mai ke poo a ka hiu, he hookahi no ano mai ka io hoi a ka iwi, he hohono. He hana kupono «nei keia i ko ke aupuni manao, ke manao nei au ina owau ka mea nona kela mea ua paa koke au iloko o ka halepaahao me ka nana pono 010 ia a akaaka ka opiuma, aole hoi e hihi o ka huluhulu pukaihu kapae ka alaala. He hoike oolea loa kela no ka poe lima lepo, eia nae aole e hiki ia'u ke alo ae, he makau keia kino a me k#na uhane i ka hoolaha hoopunipuni. He mea pouo i ke aupuni e noonoo mai .i mau luna aupuni kupono no keia kahua ma'i. Ehia la wahi kauna kanaka oHonuaula, loaa no nae ko laila lunaka* uawai, a pehea Ia iioi keia, aneano 2,000 na kanaka maanei. Ke pii pa hnneri mau nei ka ona a me na hana ino e ao, me he ma'i ahulau 'ia, a pehoa aua la ka loihi e liiamoe ai ke aupuni, aiaiia noonoo mai. Ke hooki nei au me ka makaukau e pane i na ninau mai ke aupuni mai no keia mea. John A. K. Kanoklani. Kalaupapa, Mei 17, 1894.