Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 18, 5 May 1894 — Page 2
This text was transcribed by: | Francene H Aarona |
This work is dedicated to: | To the church ohana that gave me spiritual guidance and encouragement |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA.
KANAWAI 73
---
HE KANAWAI E HOOKAAWALE ANA I NA HAAWINA DALA NO NA UKUMAKAHIKI ME NA UKU HANA ILOKO O NA MAKAHIKI ELUA E PAU ANA MA KA LA KANAKOLUKUMAMAKAHI O MARAKI, M. H. 1896.
E Hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o Hawaii Pae Aina.
PAUKU 1. O na huina dala malalo iho nei, i hiki aku ka huina i ka $1,648,018.00 ma keia, ua hookaawale ia e uku ia mailoko ae o na dala a pau iloko o ka waihona i loaa mai na kumu loaa mau o ko Hawaii Paeaina, no na makahiki elua e hoomaka ana mai ka la 1 o Aperila, M. H. 1894, a e pau ana ma ka la 31 o Maraki, M. H. 1896.
NA UKU MAKAHIKI A ME NA UKU HANA.
Uku Peresidena $ 24,000 $ 24,000
NA UKU HOOMAU.
Moiwahine Kanemake Kapiolani $ 4,000
Mrs. Emma Barnard 600
Mrs. Kamakani Simeona 400
Mrs. Kaulua 400
Mrs. Mele Kauhane 480
Mrs. Mary R. Stoltz 720 6,600
OIHANA HOOKOLOKOLO.
Uku Lunakanawai-kie-kie $ 12,000
Uku Kokua lunakanawai Ekahi 10,000
Uku Kokua lunakanawai Elua 10,000
Uku Kakau Olelo o ka Oihana 5,400
Hookolokolo
Uku Kokua Kakau Olelo 1,200
Uku Kakau Pokole 4,800
Uku Maheleolelo Hawaii, Aha Kiekie
me Kaapuni 5,000
Uku Mahele me Unuhi Olelo Pake 3,600
Uku Mahele me Unuhiolelo Pukiki 1,800
Uku o na Elele 1,920
APANA HOOKOLOKOLO EKAHI.
Uku lunakanawai Kaapuni Ekahi,
Apana Ekahi $ 8,000
Uku lunakanawai Kaapuni Elua,
Apana Ekahi 8,000
Uku Kakauolelo Ekahi. Apana Ekahi 3,600
Uku Kakauolelo Elua Apana Ekahi 3,000
Uku Lunakanawai Apana, Honolulu,
Papa Ekahi 5,000
Uku Kakauolelo me Maheleolelo,
Honolulu, Aha Apana 2,400
Uku Lunakanawai Apana. Ewa,
Papa Eha 1,680
Uku lunakanawai apana Koolaupoko,
Papa Eono 1,000
Uku lunakanawai apana Koolauloa,
Papa Ehiku 800
Uku lunakanawai apana Waialua,
Papa Ehiku 800
Uku lunakanawai apana Waianae,
Papa Ehiku 800
APANA HOOKOLOKOLO ELUA.
Uku Lunakanawai kaapuni Apana
Elua $ 6,000
Uku Kakauolelo Apana Elua 1,200
Uku lunakanawai apana Lahaina.
Papa Eha 1,680
Uku lunakanawai apana. Wailuku,
Papa Ekolu 2,200
Uku lunakanawai apana. Makawao,
Papa Ekolu 2,200
Uku lunakanawai apana. Hana.
Papa Eha 1,680
Uku lunakanawai apana. Kipahulu,
Papa Ewalu 600
Uku lunakanawai apana. Honuaula.
Papa Ewalu 600
Uku lunakanawai apana, Molokai.
Papa Eono 1,000
Uku lunakanawai apana, Lanai.
Papa Ewalu 600
APANA HOOKOLOKOLO EKOLU.
Uku lunakanawai kaapuni, Apana
Ekolu me Eha $ 6,000
Uku Kakauolelo Apana Ekolu
me Eha 2,000
Uku lunakanawai apana Kohala
Akau. Papa Ekolu 2,200
Uku lunakanawai apana Kohala
Hema. Papa Eono 1,000
Uku lunakanawai apana Kona Akau.
Papa Ehiku 800
Uku lunakanawai apana Kona Hema,
Papa Ehiku 800
Uku lunakanawai apana Kau
Komohana, Papa Eono 1,000
Uku lunakanawai apana Kau
Hikina, Papa Ehiku 800
APANA HOOKOLOKOLO EHA.
Uku lunakanawai apana, Hilo
Hema, Papa Elua $ 2,880
Uku lunakanawai apana, Hilo
Akau, Papa Ehiku 800
Uku lunakanawai apana
Hamakua, Papa Ekolu 2,200
Uku lunakanawai apana Puna
Papa Ehiku 800
APANA HOOKOLOKOLO ELIMA.
Uku lunakanawai kaapuni
Apana Elima $ 6,000
Uku Kakauolelo Apana
Elima 800
Uku lunakanawai apana Lihue,
papa Eha 1,680
Uku lunakanawai apana Waimea,
papa Eha 1,680
Uku lunakanawai apana Koloa,
papa Elima, 1,200
Uku lunakanawai apana Kawaihau,
papa Eono 1,000
Uku lunakanawai apana Hanalei,
papa Eono 1,000
___________
$ 143,200
OIHANA O KO NA AINA E.
Uku Kuhina o na Aina E $ 9,000
Uku Kakauolelo Kiekie 4,800
Uku o na Kakauolelo 5,400
Uku Elele ma Wasinetona 12,000
Uku Kakauolelo Keena Kanikela
ma Wasinetona 8,400
Na Lilo o ke Keena Kanikela 7,600
Uku Kanikela Nui, Kapalakiko 8,000
Kokua Kakauolelo, Kapalakiko 2,500
Uku Elele, Keena o na Aina E 960
Bana 36,000
Malama ana i na Moolelo Kahiko 2,400
Malama Hale Pauda 1,200
___________
$ 98,260
OIHANA WAIWAI.
Uku Kuhina Waiwai $ 9,000
Uku Luna Hooia 7,200
Uku Luna Buke Helu 5,400
Uku kakauolelo keena Waiwai 3,600
Uku Kakauolelo elua me Elele 1,200
Uku Luna Auhau, Oahu 5,400
Uku Luna Auhau, Hawaii 5,000
Uku Luna Auhau, Maui 4,600
Uku Luna Auhau Kauai 4,000
Uku Hope Luna Auhau, Oahu 4,000
Uku Kakauolelo a ka Luna Auhau,
Oahu 1,500
Uku o na Luna Auhau me Luna
Helu 43,000
__________
$ 93,900
BURO OIHANA LETA.
Uku Luna Leta Nui 6,000
Uku Kakauolelo 4,200
Uku LunaNui o ka Baneko Hale Leta 3,600
Uku Luna Nui o ka Oihana Kikoo Dala
Hale Leta 3,600
Uku o naKakauolelo 25,920
Uku o na LunaLeta 35,000
Uku o naLuna Lawe Leta 29,000
__________
$ 107,320
BURO OIHANA DUTE.
Uku Luna Dute Nui $ 6,000
Uku Hope Luna Dute Nui 5,400
Uku Malama Buke 3,000
Uku Malama Hale Papaa 3,000
Uku Kakauolelo ekahi 3,000
Uku Kakauolelo elua 2,700
Uku Kakauolelo ekolu 2,400
Uku Luna Kiai Awa, Honolulu 3,600
Uku Hope Luna Kiai Awa,
Honolulu 2,400
Uku Luna Awa 6,000
Uku o na Luna Koho waiwai 3,600
Uku o Ekolu Pailaka 14,400
Uku Malama Hale Aila Mahu 1,800
Uku Kokua Hale Papaa 3,200
Uku o na Kokua Kiai Honolulu 30,240
Uku kokua kiai ona awa a pau 8,000
Uku Luna Dute, Kahului 3,000
Uku luna dute Hilo 3,000
Uku luna dute Mahukona me Honoipu 1,440
Uku luna kiai awa Kahului 2,000
Uku luna kiai awa Hilo 2,000
Waapa hale dute, uku o ka poe hana 400
Uku keiki o ke keena. 1,200
Lilo o na waapa pailaka o Honolulu 4,000
___________
$ 115,780 $ 317,000
KEENA O KA LOIO KUHINA.
Uku Loio Kuhina $ 9,000
Uku Hope Loio Kuhina 6,000
Uku Ilamuku 6,000
Uku Hope Ilamuku 4,200
Uku kakauolelo ekahi a ka
ilamuku 3,600
Uku luna paahao nui halepaahao
o Oahu 3,600
Uku Makai nui Hawaii 5,000
Uku Makai nui Maui 4,500
Uku Makai nui Kauai 4,000
Uku kakauolelo a ka makai nui
Hawaii 1,200
Uku kakauolelo a ka makai nui
Maui 1,200.
Uku kakauolelo a ka makai nui,
Kauai 600
Uku hope makai nui, Hilo hema 3,000
Uku hope makai nui Kohala
akau 2,400
Uku hope makai nui Kohala
hema 1,080
Uku hope makai nui
Hamakua 2,400
Uku hope makai nui Hilo akau 1,440
Uku hope makai nui Kona
akau 1,440
Uku hope makai nui Kona
hema 1,440
Uku hope makai nui Kau 2,040
Uku hope makai nui Puna 960
Uku makai Hawaii 42,000
UKu hope makai nui Wailuku 2,400
Uku hope makai nui Makawao 2,400
Uku hope makai nui Lahaina 1,920
Uku hope makai nui Hana 1,920
Uku hope makai nui Molokai 1,600
Uku makai Maui 31,000
Uku hope makai nui Lihue 1,920
Uku hope makai nui Kawaihau 1,560
Uku hope makai nui Hanalei 1,560
Uku hope makai nui Koloa 1,560
Uku hope makai nui Waimea 2,400
Uku makai Kauai 15,000
Uku hope makai nui, Koolaupoko 1,200
Uku hope makai nui Koolauloa 1,200
Uku hope makainui Waialua 1,200
Uku hope makai nui Waianae 1,200
Uku hope makai nui Ewa 1,440
Uku makai Oahu 100,000
Uku o elua kakuolelo o ka Haleiwa 2,880
Uku makaima ka aha kiekie 2,160
Uku luna nana kaa 2,400
Uku o na luna nui na kiai me na luna-
paahao o na halepaahao 45,000
Uku kauka o ka halewai me
halepaahao 2,400
Uku kakauolelo unuhi me kope 2,400
Uku oihana makai kiu 18,000
___________
$ 353,820
BURO OIHANA AO PALAPALA.
Uku kahukula nui me kona mau
lilo kaahele $ 6,500
Uku kakauolelo 4,800
Uku elele me kakauolelo buke 1,800
Kokua i na kula Beritania me
Hawaii me na kula pualu, na
uku kumu 324,000
( Ua haawiia keia haawina mamuli
o ka ae ia ana e hoihoi i na loaa a pau
o ka papa iloko o ka waihona ma ke
ano he loaa aupuni ) Uku kumu
akeakamai 2,000
Na lilo ao kumu 600
__________
$ 339,700
OIHANA KALAIAINA.
Uku Kuhina Kalaiaina $ 9,000
Uku kakauolelo 5,400
Uku kokua kakauolelo ekahi 3,600
Uku kokua kakauolelo elua 2,640
Uku kokua kakauolelo ekolu 1,800
Uku kakauolelo aina aupuni 4,200
Uku kokua kakauolelo aupuni 1,800
Uku kakau pokole, kope me pai
lima o ke keena kalaiaina 1,920
Uku o elua elele 1,920
__________
$ 32,280
BURO ANA AINA.
Uku luna ana aina nui $ 6,000
Uku kokua ma ke keena 4,800
Uku kokua ma ke kulanakauhale
me hana o kela me keia ano 4,800
Uku kokua ma na aina aupuni 3,600
Uku kokua elua ma ke keena 2,400
Uku kokua elua ma ke kulanakauhale
me hana o kela me keia ano 1,680
Uku kokua elua ma na aina aupuni 1,200
Uku elele 960
__________
$ 25,440
KEENA HOONA.
Uku luna kakau kope $ 5,000
Uku hope luna kakau me kope 3,600
Uku o ekolu kakauolelo kope o
$70; $60; $50, o ka mahina
pakahi 4,320
____________
$ 12,920
BURO HOOPAE LIMEHANA.
Uku luna nana me ma heleolelo
Iapana $ 6,000
Uku kakauolelo o ka paa hoopae
limahana 2,400
Uku malama kahua hoopae
limahana 240
___________
$ 8,640
BURO OIHANA WAI.
Uku luna wai nui, Honolulu me
kakauole o ka makeke $ 5,000
Uku kakauolelo 3,600
Uku o na luna malama lua wai 2,640
Uku hana paipu me hope 2,640
Uku luna nana ki wai 2,184
Uku luna wai o na moku 960
Uku hana makeke 720
Uku luna wai nui, Hilo 1,200
Uku luna wai nui, Koloa 50
Uku wiliki, Makiki 1,560
__________
$ 20,554
BURO O NA HANA HOU.
Uku luna hoohana nui $ 6,000
Uku malama buke 3,000
Uku malama uwapo me boe ma
Lahaina. 240
Uku luna alanui Honolulu 4,800
Na alanui me na alahaka Honolulu
me uku hana 26,664
Uku hana moku kolo moku 12,600
Kiai mahu eli awa 1,200
Kapena mahu eli awa 1,800
__________
$ 56,304
PAPA OLA.
Uku kakauolelo $ 3,600
Uku o na kauka aupuni 36,000
Na lilo o kela me keia ano,
uku hana 11,640
Na keiki mai lepera ole,
uku hana 912
Lawe ana i na opala, uku hana 7,560
Kahua hoomalu mai, uku hana 1,200
Malama ana i na halemai, uku hana 7,200
Kanawai hookamakamakama, 1,800
uku hana
Hookaawale ana i na mai lepera,
uku hana 38,400
__________
$ 108,312
KELA A ME KEIA LILO.
Oihana kinaiahi o Honolulu,
uku hana mau $ 31,440
Luna koho balota nui 1,200
Uku kauka o na holoholona mai 1,200
Uku o ka luna nana moku ma Leahi 1,800
Uku malama oihana kinaiahi,
Hilo 240
Uku malama o na hale ipukukui 6,720
__________
$ 42,600
HALE MAI PUPULE.
Uku luna nui $ 3,600
Uku o na kokua 13,824
__________
$ 20,424
KUKUI UWILA.
Uku hana $ 13,200 $ 13,200
NA ULULAAU ME NA WAHI HOOULU LAAU.
Uku o ke komisina $ 3,600
Uku Prof. Koebele 5,000
Uku mea malama wahi hoolu laau 2,040
Uku mea malama ululaau ma
Makiki 1,800
Uku o na kanaka hana ma
Makiki 1,800
Uku o na kanaka hana ma kahi
hooululaau 1,080
__________
$ 15,320
NA KAHUA O KA LEHULEHU.
Uku hana ma na Hale Aupuni $ 4,224
Uku hana ma Thomas me Emma
Squares 2,040
Uku hana ma ka Ilina Alii me
ka pa 780
Uku hana o ka mea malama a
hooponopono i ke kahua
o ka Hale Hooko 2,400
__________
$ 9,444
___________
$ 365,438
___________
$ 1,648,018
___________
PAUKU 2. Ua ku no i ke kanawai ke Kuhina Waiwai ke hoomau aku i ka uku ana e like me na haawina i ae ia ma keia Kanawai a hiki i ka la 31 o Iulai, M. H. 1896 a ma ia hope aku, ma ia ano no a hiki i ka wa e hooholo ia ai o na haawina hou.
PAUKU 3. Aole e uku aku ke Kuhina Waiwai, a i ole ia ae paha e uku aku mai ka waihona, kekahi dala no na hana i olelo ia ma keia Kanawai, koe wale ma ke ano i hoakaka ia maloko nei, a o ka hoolilo ana me ka ae ole ia o kekahi dala mai ka waihona ae me ka manao e hoike aku no ia mea imua o na Aha Hooko me Kuka ma ka Bila Kanawai Huikala, ma keia, ua papa loa ia.
PAUKU 4. Aole e hiki i kekahi mea, e paa ana i kekahi mau oihana, i hookaawale ia ka uku e ohi i ka mea oi aku mamua o ka uku o ka oihana kiekie loa i paa ia e ia, ina ua hiki aku ka uku o kekahi oihana ana e paa ana i ka umi-ku-mamawalu haneri dala a oi ae paha i ka makahiki, a aole no e loaa iaia kekahi uku hou aku.
PAUKU 5. Aole e uku ke Kuhina Waiwai, a i ole ia ae paha e uku ia mai ka waihona ae kekahi huina no kekahi o na haawina o keia Kanawai i oi ae mamua o ka mea kupono oia haawina no ka manawa i hala, eia no nae, ua hiki i ka Aha Hooko e hoomana i ke Kuhina Waiwai e uku, ma ka hoike ana mai o ke poo o kekahi keena, i na dala i oi ae mamua o ia hapa.
PAUKU 6. E mana keia Kanawai, a e lilo i Kanawai mai kona la e hoolahaia ai.
Aponoia i keia la 26 o Aperila, M. H. 1894. ( Kakauinoaia ) SANDFORD B. DOLE, Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina. ( Kakauinoaia ) J. A. KING, Kuhina Kalaiaina. 2492-1
I keia la, ua hoo kohu ia aku o John Kahoa, Esq., i Komisina no na Ala Liilii a me na Pono Wai no ka Apana o Ewa a me Waianae, Mokupuni o Oahu, ma kahi o Rev. J. Kekahuna i waiho mai. J. A. KING, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, April 16, 1894. 2490-3t
OLELO HOOLAHA.
Ua hookohuia aku i keia la o Henry Laws Esz i Luna Hooia Nui ma kahi o Geo. J. Roth Esq., i waiho mai.
SANFORD B DOLE, Peresidena o ke Aupuni kuikawa o ko Hawaii Paeaina. Na ka Peresidena : Aponoia e J. A. King, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 1, 1894. 2492-1
KA
NUPEPA KUOKOA
--- ME ---
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
---
No ka Makahiki . . . . . . . $ 2 00
No eono Mahina . . . . . . . . 1 00
Kuike ka Rula
---
PUKA { 1 2 3 4 5 6
ANA { Pule Pule Pule Pule Pule Pule
___________________________________________________________________________________________
1 Iniha $ 1.50 $ 2.00 $ 2.50 $ 3.00 $ 3.50 $ 4.00
2 Iniha 2.00 2.75 3.50 4.00 4.50 5.00
3 Iniha 2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00
4 Iniha 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50
5 Iniha 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00
6 Iniha 4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10.00
___________________________________________________________________________________________
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, a hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.
---
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITNEY, Luna Nui.
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono
No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.
POAONO, - - - - - - MEI 5, 1894
He manao Mahalo ina he Oiaio.
---
Ina he oiaio na lono e hele nei i ka loa a me ka laula o Amerika Huipuia, e lawe ana ke Aupuni Aeto i ke awa o Puuloa a me ka Hoomalu pu mai ia Hawaii, alaila ua ahona no ia hapalua omoomo palaoa mamua o ka nele loa, no ka mea me keia hapalua omoomo palaoa e hiki ai ke hoomau i ka ikaika a hiki i ka wa e loaa ai ka omoomo palaoa holookoa. Oia hoi keia ma ka hoohalike ae, e aho iho la ia hoomalu ia mai pela malalo o ka Peresidena Democarata a hiki i ka wa e loaa ai ona Peresidena Ripubalika, loaa ka hoohuiaina, oia hoi ka palaoa holookoa.
He elua mau mea ano nui e puka mai ana ma keia lono hoomalu mai a Amerika Huipuia. O ka mua, oia ka pau o na hopohopo no ke komo mai o na aupuni kuwaho e hokai ia Hawaii ; a o lua, oia ke kukulu ia o ke kahua e noho alii ai ka lokahi a me ka lana malie maloko nei o ka aina.
He Hana Aloha Mahaloia.
---
I ka wa o ka Hon. Kikila Palaunu aku nei I Kaleponi, ua lohe kekahi mau Hawaii e noho ana iloko o ka hune a me ka pilikia ma Loko Paakai, a nolaila ua hono noi ae la kekahi poe o lakou iaia me ke koi ikaika e hoihoi mai i Hawaii nei, oiai ina aole e loaa ana ia lakou na kokua ia e kaawale mai ai mai Loko Paakai mai, alaila e pau ana lakou i ka make a ka hune a me ka pololi.
He oiaio, i ko Mr. Palaunu lohe ana i keia leo uew o na Hawaii ma ka aina malihini makamaka ole, ua hooikaika koke oia e kamailio i ke Kanikela Hawaii e hoihoi mai i ua poe la i Hawaii nei me kekahi mau kokua e ae, a pela iho la i hoihoi ia mai ai keia mau Hawaii malalo o na lilo o ke Aupuni Kuikawa.
Nolaila, ma ka mokuahi Australia o ka la 21 aku nei o Aperila, ua hoihoi ia mai ua mau Hawaii la no lakou na inoa penei : Kakalaka Lua, kana wahine a me 4 mau keiki, Kekauoha, kana wahine a me 3 mau keiki, Kahaunalu he wahine kanemake a me 2 mau keiki, huina he 14 mau mau kino uhane ola.
Ua haalele keia mau io o ko kakou mau io ia Hawaii nei i ka 1890, a ua holo mai Laie aku i Loko Paakai ma Uta malalo o ke kaualako a ka hoomana, aka o ka hopena, oia iho la keia moolelo pilikia i hai ia ae la maluna.
E mahalo ia ke Aupuni Kuikawa no keia hana aloha i na kanaka Hawaii i loaa ma ka aina makamaka ole e kuewa wale ana, a pela hoi ia Mr. Palaunu no kana mau kokua.
He ui he ninau, he pono anei e hookuu hou ia aku na Hawaii ponoi e hookuewa hou ia ma kela wahi 1 lawa na moolelo no ka ehaeha a me ka pilikia o kekahi mau Hawaii i haliia ilaila malalo o ke koloka o ka hoomana ke ole e hoopaa e ia he mau hope no ka hoihoi hou mai i ka poe e halawai hou aku ana me keia mau haawina ?
---
Alualu i ka Wailiula.
---
Ua lohe mai makou, ua kipa aku kekahi elemakule kualenalena ma kekahi halekuai lole kukaa o ke kulanakauhale nei, no ka ohi ana i na kukaa lipine no na kino kanaka he haneri a oi, i mau panio no lakou e hookahakaha ai ma kela la nui a lakou e nana aku nei iloko o na apuawa, e hoomoemoe nei ma na moeuhane a e pule nei i na aumakua i pau kahiko i ka haalele mai i na kahu, oia ka la e hoihoi ia ae ai o ka Moiwahine i kipaku ia. Aole anei i lawa ka umikumamalima malama loihi o ke alualu ana i ka wailiula, e hoihoi ae i ke alii, a hoka i mea e ao kanaka mai ai a hoonaauao iho na kanaka Hawaii, aohe aupuni alii i koe ma Hawaii nei ? A pehea ia ka nui o ka naaupo o na kanaka Hawaii e kali wale aku nei no ?
E nana i ka hookahuli aupuni a ke kanaka i ka 1889 i mohai ia ai na ola makamae me ke ko ole, me ka hookahuli aupuni eha ole o ka ili o ka 1893 a hololea.
E ua oki e ka hanauna hoolohe ole ! Leha aku kakou i mua, oiai ke ahalia mai nei ke au o ka pomaikai, a ehoopau ae i na lili hupo a me na noonoo kuko ino.
Mai ae aku oukou e alakai hewa hou ia e na kualenalena naaupo o ka 1893 a palahuli ai ke alo o ke kalaunu ilalo, o oi aku aunei kona ino i ko kela wa i hala aku la. No ka mea ke halia e nei makou oia no keia poe e hele lapulapu ia me ka ike ole i na hopena awahia.
Ke Ko-ko ia ana o ke Au o ka Manawa.
---
O keia olelo kaulana a ka Moi Kamehameha I : " Mamalahoa kanawai ; e hele ka elemakule a me ka luahine a moe i ke ala, " ke ike powehiwehi ia aku nei e na kilo o keia au e pau a e haulehia ana ; he uluaoa aku ko keia mua aku. I ka wa e noho paa ana ka mana a me ka weli ia o na ʻ lii o Hawaii nei i na au i hala, noho maluhia ka aina. He olelo mana ka na ʻ Lii, a he make ka mea kue a hookuli, ua " hoohui lokahi " ka Lahui holookoa e noho haahaa me ka hoolohe wale no i na kauoha a na ʻ lii. Ina no e pepehi a make ke alii i kana kauwa imua o ke alo o kona poe aialo, aole leo kue, he pono wale iho la no ia, oiai, na ke alii ia hana ; nui a na ʻ lii pepehi kanaka. He meaole keola o ka Lahui, o ke alii ka meanui, oia ka manao e pahola ana mawaena o ka Lahui oia au. Pela no ma Enelani a me Europa i ke au kahiko, he mea nui na ʻ lii, a he miliona o na ola makamae o ka Lahui i luku makehewa ia no ka pomaikai pili kino o na kaukaualii alunu hanohano.
Ma na kaua weliweli o Enelani i kapaia ke " Kaua o na Rose, " oia hoi ka hale ona Rose ulaula a me keokeo, he mau tausani o na tausani o nakoko makamae, na kaukaualii a na makaainana o Pelekane i luku mau wale ia no kanakolu makahiki mamuli o ka hukihuki o na kaukaualii e loaa ka nohoalii. Oiai aole i loaa o Amerika ia wa, o na kupuna o na Amerika pu kekahi i komo kino iloko o kela mau kaua weliweli. Pela no ma Europa, no ke ake hanohano o Napoliona I, no kona iini e noho mana maluna o Europa holookoa, aole hoi no kona aloha i kona lahui, nolaila, ua lumai wale ia he mau miliona kino uhana ma kana mau kaua hookalakupua lehulehu. Aole aupuni i nele ka hahai makapo aku o na kanaka mamuli o ka hana hupo a na ʻ alii; aka, he pono wale no ia i na poe naaupo, na poe i hoohiki paa i ko lakou uhane, e hookauwa kuapaa a kanu ia malalo o na ʻ lii, hewa a pono paha.
O ke kanaka e ku ana a kue aku i na hana pakaha alunu mana a na alii, e kapaia mai ana " he kipi, he holehole iwi a he aloha ole i ka aina, " a heaha hoi ka olelo e kapa aku ai i ke alii e hana ana i kona makemake me ka ui ole mai i kona Lahui, ina he pono a he hewa paha kana mea i manao ai e hoohana ? O wai ke kipi oiaio, o ke alii paha, a o ke kanaka paha i loaa ka noonoo kupaa e ku a hoole ina he mea ia e poino ai no ka aina a me ka Lahui ? He mahae ka noonoo o na kanaka maluna o keia ninau. Ina he hana alunu ka ka Moi, aka, o ke kue aku iloko o na hora kupiliki, he mea ia e poino ai ka Lahui holookoa, oiai o ka puawai lokahi kai makemake ia iloko oia hora, epono i na wa apau e kakoo i ka aoao e pono i na wa apau e kakoo i ka aoao e poino ole ai ka Lahui. O ka Lahui ka mea nui i na wa apau, a e pono e kanu ia na pono o na ʻ lii, ina ia he mea e poino ai ka Lahui, ina ia he mea e poino ai ka Lahui, no ka mea, wahi a ka olelo, " i alii no na ʻ lii i ke kanaka. "
Ke haulehia liilii mai nei na nohoalii, a ke pani ia aku nei ko lakou makalua e na Peresidena e noho mana ana ma na Aupuni Ripupalika no ka pono o ka lehulehu. Aia na Aupuni ripubalika ma Europa, a eia ke kulanalana mai nei o Enelani, ka makua o na Aupuni Moi o ke ao nei. O kela olelo a kahiko, " he ano like keia me ke kuhihewa o ka lahui Enelani i ka " mana Ihikapu " ( Divine Right ) o na Moi o Pelekana i na au i hala, ua pau nae keia kuhihewa o ka Lahui Pelekani i keia wa, oiai ua naauao lakou, a o Hawaii hoi eia no ke koliuliu nei kona kulana malamalama, aole kakou i komo pono a hoomaopopo i ke ano maoli o ke kulana Karistiano malamalama oiaio. He ano poeleele a powehiwehi no ka ike o ka lahui ma keia mea. O ke ana o ke kulana hiki ke kapaia he au malamalama, aole ma ke kaupaona e ana ia ai, aole ma ke kaupaona e ana ia ai, aole hoi o ka painuu mai a na poe noonoo ole, auwana, a naauao ole, oia ke ana o ke kulana naauao e mahalo ia ai ; aka, mamuli no o ka noonoo akahele a hooholo lokahi ana a na poe naauao i hilinai ia, e olino mau ana ka malamalama o ka pono Karistiano oiaio ma ko lakou poli.
Ua pau ke kuhihewa o ka Lahui Pelekani i " ka mana mai ke Akua mai o na ʻ lii, " he kino kanaka ko na ʻ lii e like me ko na kanaka. Hookahi no ano ai e ai ai, hookahi no wai e inu ai, he ike like no i ka eha, he noonoo like no, a he like loa na ʻ lii me na kanaka ma na mea apau. A pehea i hanauia mai ai na alii mai ka po mai, ina lakou mai ka po mai, a mai hea mai hoi na kanaka haahaa ? Aia i hea keia Aupuni " Po " e hoohanau ia mai nei na ʻ lii ? Ma ka hoomaopopo ana, na ka wahine like no kakou apau i hanau mai, he like no ka pii o na poe haahaa me na ʻ lii ma na kulana kiekie, a he like no hoi ko lakou iho ana e kaa ma na kie wai lepo ke ulupuni ia e ka uhane daimonio. O na leo mana o na ʻ lii ua pau, o ka lahui ka leo kiekie a mana i keia wa; pane ka lahui e haule ke alii, ua ko aku la. Ina e lawe kela a me keia kanaka a noonoo i keia, e ike no lakou a hoomaopopo o ka mana piha ania ma ka lima o ka lehulehu, aole hoi o ka mea hookahi. E like me ka nui a laupai o na kanaka o kekahi Aupuni e like me Amerika a me Enelani a me na mana nui o Europa, pela e oi pakela ai ka leo mana o na makaainana, a e like no me ka uuku o kekahi lahui, pela e noho mana ia ai lakou e ka lahui, pela e noho mana ia ai lakou e ka lahui ikaika, no ka mea he " mana ka ikaika. "
---
Puhili Auanei Paha Hawaii.
---
Ua ike iho makou ma kekahi nupepa o Kaleponi i na olelo kaena a Simaan Manak, he kanaka Makinika no ke kai anu e Alika, aia nae i ka hoikeike o Kaleponi me kona ohana i keia wa. Ua aa aku ua keiki ai io kohala la e heihei au me Opu, ke keiki hee nalu o Niihau. A no ka loaa ole mai o ka Opu pane, nolaila ua aa hou mai ua Makinika la e hukihuki kaula lakou eono me eono kanaka Hawaii. He " gok ug dak " ka inoa o ka hukihuki ma ka lakou olelo, a o na keiki Hawaii i olali aku ma ia mau kai anu huihui ke maopopo ia mea. Aole no paha e aa aku ana o Opu e heihei au a luu paha me ke keiki na maa i ka moe iluna o ka hau, oiai o Opu he keiki no ka aina mahana. Aka, ina ma ka hee nalu, hookahi no paha nalu a Opu e pae mai ai, hui me Kuhaimoana ma ka aina hanau.
---
Wahahee maoli na Lono no ka Luakini O Kawaiahao.
---
E ka Lunahooponopono o ke KUOKOA.
Aloha oe a me na keiki hoonohonoho waineki ka iini. Oiai, owau kekahi ma ia po a na keiki kula o Kamehameha e hana ana i ka lakou mau hana a loaa ai i kela poino ulia wale, aole no ko ke Akua huhu i na hana iloko o ka luakini. He nui a lehulehu na hale pule i pau i ke ahi, i pau anei lakou i ka hooleleaka ia aole paha ? E ka mea nana i hoolaha lalau, mai hoopunipuni hou oe. Ua pii anei oe i ka lani a hai ia mai ia oe no ka hoolele-aka ?
Me ka mahalo, J. KILIONA. Kalia, Honolulu, Apr. 26, 1894.
---
Ka Hoopaa Inoa ma Molokai.
---
E ke KUOKOA :
E ae mai ia ʻ u e waiho aku i kela mau mea hou no kou kino e pili ana i ka hoopaa inoa koho balota ma Molokai nei. Ma ka Mahele 2, Apana Ekahi Molokai, he 25 wale no poe kupono i ke koho balota.
O kekahi poe luna aupuni ano koikoi o Molokai nei e like me ke Kauka Aupuni a Agena o ka Papa Ola, aole i hoopaa i na inoa, aole hoi i lohe ia ko lakou waiho ana mai i ka lakou mau oihana e paa nei.
O lunakanawai Kalauokalani, ua holo pee ae oia ma ke alanui he mile ka mamao mai kahi aku o ka Papa Nana e noho ana ma Kamalo, i hala aku ai mai ko ka Papa ike ana aku.
O ka makai kanaka ma ke Panalaau ma ʻ i lepera, aole i hoohiki a kakau inoa.
O ka nui o ka poe i hoohiki a kakau inoa ma Molokai nei, he 9 mau haole a me 16 mau Hawaii maoli. KAMAAINA.
Molokai, Aperila 26, 1894.
[ Ua akaka ka hoopai no ko ke Aupuni Kuikawa mau luna aupuni kumakaia, he hoohelelei ia aku. Nolaila, aole e ahewa ia ke aupuni ke hoopau i na luna aupuni o ia ano, a aole no he mea aloha aku ia lakoa.
---
Ma ke kudala ia ana o kela hale kahiko ma Alanui Moiwahine i maa i na Hawaii ma ka inoa na hale mahoe, ua lilo ma ke koho kiekie no $ 490. Ke kaawale ae ia hale, e ala mai ana ma ia kahua he hale uinihapa o ke ano hou e oluolu ai na maka ke kilohi aku.
---
" E like me ka Nu Ioka koho ana, pela auanei ka Union, " wahi a ka olelo keha a ke keiki i hanau ia iloko o ka mokuaina Emepire o Nu Ioka. O ia hoi keia, ma kahi a Nu Ioka e huki ai i na moho holo Peresidena, a he hahai wale aku no ka na mokuaina e ae mahope o ka Nu Ioka. A pela no hoi o Honolulu e hookehakeha mai nei ma ka olelo ana, " ma kahi a Honolulu e huki ai, he hahai wale mai no ka na wahi e ae o Hawaii nei. Ke hookuku io ae no nae hoi, ane oiaio maoli no, oiai na Honolulu nei i hookahuli aupuni i ka 1887, he maaa wale mai no ka na apana a puni ka paeaina. Pela mai nei no hoi i ka 1893, na Honolulu wale no, a he kaapa wale mai no ka na wahi e ae o ka paeaina.